| نسخهٔ فعلی |
متن شما |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{جعبه اطلاعات بنا
| | مسجد راتج |
| | عنوان = مسجد الراتج
| | مسجد راتج یکی از مساجد معروف منتسب به قبیله بنی عبدالاشهل در مدینه است. این قوم زیر شاخه قبایل کهن مدینه و از گروه‌های نقش آفرین در تاریخ صدر اسلام محسوب می‌شوند. راتج نام قلعه ای متعلق به قبیله مذکور بوده و به تبع شهرت آن، نام آن منطقه را نیز راتج نهادند. مسجد راتج در کنار این قلعه قرار داشته و با گذشت زمان گروه های دیگری در حوالی قلعه راتج مستقر شدند و بنای این مسجد از عصر نبوی پایه گذاری شد. این مسجد از جمله مساجدی است که بلال در آن اذان گفته. |
| | تصویر = مسجد_راتج.png
| | == موقعیت مکانی در مدینه == |
| | اندازه تصویر =
| | این مسجد در خیابان عثمان بن عفان که نزد مردم مدینه به طریق العیون معروف است قرار دارد. در شمال شرقی کوه زباب که مسجد الرایة بر آن قرار دارد واقع شده. و به صورت کلی در منطقه مصانع در شمال مدینه قرار دارد. |
| | پیوند تصویر =
| |
| | توضیح تصویر = تصویر ماهواره‌ای از محدوده‌ای که مسجد در آن قرار داشته است.
| |
| | نام‌های دیگر =حصن الراتج
| |
| | مکان = مدینه
| |
| | کاربری = مسجد
| |
| | کاربری فعلی = مکان تاریخی
| |
| | بزرگداشت نزد = مسلمانان
| |
| | وابسته به دین/مذهب = اسلام
| |
| | باورها = حضور پیامبر(ص) و نماز خواندن ایشان در این مکان | |
| | زیارت کنندگان = بلال حبشی
| |
| | بازدیدکنندگان =
| |
| | زمان پایه‌گذاری = عصر نبوی
| |
| | بنیانگذار = | |
| | رویدادها = غزوه خندق
| |
| | بازسازی‌ها = آخرین بازسازی سال ۱۹۹۲ میلادی
| |
| | بازسازی کنندگان = شهرداری مدینه
| |
| | بخش‌های از میان رفته =
| |
| | ویژگی‌های تاریخی = نمازخواندن پیامبر در این مسجد | |
| | متولیان =
| |
| | مساحت =
| |
| | طول =
| |
| | عرض =
| |
| | ارتفاع =
| |
| | وضعیت بنا = تخریب شده
| |
| | تاریخ ثبت = | |
| | وبگاه =
| |
| | عرض جغرافیایی =۲۴٫۴۸۱۸۰۲۸
| |
| | طول جغرافیایی = ۳۹٫۶۰۴۰۷۰۷
| |
| | توضیح نقشه =
| |
| }}
| |
| '''مسجد راتِج''' یکی از مساجد منتسب به [[بنو عبدالاشهل|قبیله بنی عبدالأَشهل]] در شمال [[مدینه]] است و در حال حاضر وجود خارجی ندارد و فقط محدوده آن یا مخروبه هایی از آن باقی مانده است.
| |
|
| |
|
| راتج نام قلعه‌ای متعلق به قبیله بنی عبدالاشهل بوده و به تبع شهرت آن، نام آن منطقه را نیز [[راتج]] نهادند و مسجد راتج نیز در کنار این قلعه قرار داشت. مسجد راتج از جمله مساجدی است که پیامبر(ص) در محدوده آن نماز خوانده و همچنین بلال حبشی در آن اذان گفته است.
| | زمین این مسجد با تغییر هویت و کاربری در زمان معاصر پس از تجدید بنا توسط شهرداری مدینه و اعمال اصلاحاتی در دیوار و الحاقات ساختمانی به وزارت کشور برای امور حج اختصاص یافت و متعلق به هیئت حج در مدینه بود و پس از انتقال مکان لجنة الحج به بخش دیگر مدینه، زمین آن و مخروبه های مسجد (جدای از بخش ساخته شده که مسجد نیست) به عنوان یکی از بزرگترین اماکن تاریخی شهر شناخته شده و امروزه کاربری متداول مسجد را ندارد. |
| == موقعیت مکانی == | | نقشه: 24°28'57.9"N 39°36'15.3"E |
| مسجد راتج در منطقه قدیمی [[راتج]] قرار داشته و آن را حصن راتج نیز مینامیدند که امروزه در مدینه چنین نام و منطقه‌ای وجود ندارد.<ref>[[المعالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ]]- ج4، بخش2، ص179.</ref> نام کنونی منطقه مورد نظر مصانع میباشد.<ref>المدینة بین الماضی و الحاضر، 358</ref> که تماما در زمینها و محدوده قبیله بنی عبدالاشهل قرار دارد.<ref>المدینة بین الماضی و الحاضر، 359</ref> | | == تاریخچه == |
| | | این مسجد در منطقه قدیمی راتج قرار داشته و آن را حصن راتج نیز مینامیدند که امروزه در مدینه چنین نام و منطقه‌ای وجود ندارد. نام کنونی منطقه مورد نظر مصانع میباشد. که تماما در زمینها و محدوده بنی عبدالاشهل قرار دارد |
| مکانی که مسجد راتج در آن قرار داشته امروزه در خیابان [[عثمان بن عفان]]، که نزد مردم مدینه به طریق العیون معروف است، قرار دارد.<ref>المعالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ- ج4، بخش2، ص179.</ref>
| | در حدود قرن بیستم میلادی سفرنامه نویسان اثری از این مسجد نیافته و محدوده مسجد را پر از حفاری‌هایی برای استخراج نوره یافته اند به شکلی که انگار مدتهاست اثری از مسجد وجود ندارد، همزمان با کم شدن استعمال نوره در چنددهه اخیر کارگاه های مربوط به آن در این منطقه تعطیل شده و جای خود را به خانه و خیابانها داد و در نزدیکی این منطقه مسجدی بنا شد که قرابتی به مشخصات مسجد راتج ندارد چرا که مسجد مذکور در نزدیکی چاهی به نام جاسوم قرار داشته. |
| مسجد راتج در شمال شرقی کوه ذَباب قرار داشته است. امروزه مسجدالرایه بر این کوه قرار دارد. <ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B3.pdf&page=225 وفاء الوفاء،ج3،ص225]</ref> | | == وضعیت فعلی محدوده مسجد: == |
| | | مطابق مشاهدات عیاشی در حدود 1950میلادی، در ضمن عدم مشاهده آثاری از مسجد مذکور، تصریح شده که در آن دوره زمانی در محدوده مورد نظر، ساختمانی وسیع با حیاط مرکزی بزرگ که در آن مرکز ارتباطات عثمانی قرار داشته مشاهده شده است. براساس تصاویر هوایی و مشاهدات عینی، این ساختمان با اوصاف مذکور تا کنون باقی مانده و به نظر میرسد مفقود شدن مسجد راتج به مدتها پیش از قرن بیستم میلادی بازمیگردد. در حال حاضر اثری از مسجد و دیوارها و چاه جاسور نیست و از اماکن معلوم المحدوده و مفقود البنا میباشد. |
| == نام‌ها == | | با این حال با مراجع به محدوده مقابل مسجدالرایه و آنطرف طریق العیون، در محدوده حیاط قدیمی مسجد که برخی خرابه ها و دیوارهای آن باقی مانده، که به صورت کلی در جنوب ساختمان عثمانی قرار دارد. و آثاری از پایه های سنگی در قالب خرابه های تاریخی از گل و سنگ در داخل محوطه جنوبی ساختمان عثمانی وجود دارد. در کنار این آثار نیز نشانه های چاهی قدیمی با عرض کم و سنگ چین شده یافت میشود که احتمالا بئر جاسوم باشد. ولی تمامی این آثار در سال 1992 میلادی در اثناء عملیات شهرداری مدینه دفن شده و از بین رفته است. |
| نام مسجد [[راتج]] از خاندان بنی راتج که از قبیله بنی عبدالاشهل اند گرفته شده است.<ref>المعالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ- ج4، بخش2، ص178.</ref> راتج نام قلعه‌ای متعلق به قبیله بنی عبدالاشهل بود<ref>الروض المعطار فى خبر الأقطار، حميرى، محمد بن عبدالمنعم، ص266.</ref> و به تبع شهرت آن، نام آن منطقه را نیز راتج نهادند<ref>تاريخ معالم المدينة المنورة قديما و حديثا،احمد یاسین احمد خیاری، ص: 36</ref> و مسجد راتج نیز در کنار این قلعه قرار داشت.<ref>موسوعة مرآة الحرمين الشريفين و جزيرة العرب، صبرى پاشا، ايوب، ج4، ص706.</ref>و با گذشت زمان گروه های دیگری در حوالی قلعه راتج مستقر شدند.<ref>تاريخ معالم المدينة المنورة قديما و حديثا،احمد یاسین احمد خیاری، ص: 44و51</ref>
| |
| == تاریخچه بنا ==
| |
| تاریخ بنا و تخریب مسجد مشخص نیست. مسجد راتج در قرن هشتم و نهم وجود نداشته است. سمهودی از این مسجد در بخش مساجدی که مکان دقیقشان مشخص نیست سخن گفته است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B3.pdf&page=224 وفاء الوفا، ج۳، 224]</ref>
| |
| | |
| ابراهیم بن علی عیاشی در المدینة بین الماضی و الحاضر (چاپ: ۱۳۹۲ق)، محدوده مسجد را که کنار [[چاه جاسوم]] قرار داشته، در جنوب جایی می‌داند که ساختمان وسیع مرکز ارتباطات عثمانی در آن ساخته شده بود.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A8%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%B6%DB%8C_%D9%88_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%A7%D8%B6%D8%B1.pdf&page=365 المدینة بین الماضی و الحاضر، 359]</ref> این ساختمان تاکنون باقی مانده<ref>المعالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، ج4، بخش2، ص181.</ref> و در تصاویر هوایی نیز دیده میشود. به گفته [[کعکی]]، جغرافی‌نگار معاصر مدینه، در سال ۱۹۹۲ میلادی [[شهرداری مدینه]] در این منطقه عملیات بازسازی اجرا کرد.<ref>المعالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ- ج4، بخش2، ص183.</ref>
| |
| == رویدادهای تاریخی مرتبط== | | == رویدادهای تاریخی مرتبط== |
| === نماز نبی === | | === نماز نبی === |
| بر اساس برخی نقلها [[پیامبر(ص)]] در این مسجد نماز خوانده<ref>المعالم الأثیرة فی السنة و السیرة، ص262.</ref> و از چاهی در آنجا به نام [[چاه جاسوم|جاسوم]] نوشیده‌اند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%B4%D8%A8%D9%87.pdf&page=69 تاریخ المدینة المنورة،ص69]</ref> همچنین [[بلال بن رباح|بلال حبشی]] در این مسجد اذان گفته است.<ref>وفاء الوفاء-السید السمهودی،ج3،ص861</ref> | | بر اساس برخی نقلها [[پیامبر(ص)]] در این مسجد نماز خوانده و از چاهی در آنجا به نام جاسوم نوشیده‌اند.<ref>تاریخ المدینة المنورة-ابن شبه البصری،ج1،ص69</ref> |
| === حفر خندق === | | === حفر خندق === |
| به پیشنهاد پیامبر، محدوده حفر [[غزوه احزاب|خندق]] و تقسیمات آن به شکلی بود که برای مقابله با هجوم مشرکان، از ناحیه مذاد شروع، به ذباب و سپس در نزدیکی مسجد راتج پایان می‌یافت.<ref>مدینه‌شناسی، نجفی، محمد باقر،ج2، ص364.</ref> گزارش شده [[بنو عبدالاشهل|بنو عبد الأشهل]] از منطقه راتج تا مجاورت خانه‌های خود را کنده بودند. <ref>مغازی واقدی، ج2،ص337.</ref> | | به پیشنهاد پیامبر، محدوده حفر خندق و تقسیمات آن به شکلی بود که برای مقابله با هجوم بت پرستان، از ناحيه مذاد شروع، به ذباب و سپس منطقه مورد بحث به نام راتج پايان میافت. بنو عبد الأشهل از منطقه راتج تا مجاورت خانههاى خود كنده بودند. |
| | | == شخصیت های مرتبط تاریخی == |
| === شخصیت‌های مرتبط تاریخی === | | از جمله اشخاص اهل قلعه راتج، اياس بن اوس است که در زمان جنگ بدر از جمله افرادی بوده که پیشنهاد جنگ در بیرون مدینه را به رسول گرامی اسلام(ص) عرضه داشته است. |
| از جمله اشخاص اهل قلعه راتج، ایاس بن اوس است که در زمان [[غزوه بدر|جنگ بدر]] از جمله افرادی بوده که پیشنهاد جنگ در بیرون مدینه را به رسول گرامی اسلام(ص) عرضه داشته است.<ref>مغازی واقدی، ج1، بخش2،ص211.</ref> | |
| ==پانویس==
| |
| {{پانویس}}
| |
| ==منابع==
| |
| {{منابع}}
| |
| *'''معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ'''، عبدالعزیز کعکی، مدینه، ناشر:مولف، ۲۰۱۱.
| |
| *'''المدینة بین الماضی و الحاضر'''، السید ابراهیم العیاشی، مدینه، مکتبة العلمیه، 1972.
| |
| *'''وفاء الوفا باخبار دار المصطفی'''، علی بن عبدالله السمهودی، تحقیق قاسم السامرائی، لندن، موسسه الفرقان للتراث الاسلامی، ۲۰۰۱.
| |
| *'''الروض المعطار فی خبر الأقطار'''، حمیری، محمد بن عبدالمنعم، بیروت-لبنان: مکتبة لبنان، 1984.
| |
| *'''تاریخ معالم المدینة المنورة قدیما و حدیثا'''، خیاری، احمد یاسین احمد. ۱۴۱۹. ۱ج. ریاض عربستان: المملکة العربیة السعودیة. الأمانة العامة للإحتفال بمرور مائة عام علی تأسیس المملکة.
| |
| *'''موسوعة مرآة الحرمین الشریفین و جزیرة العرب'''، پاشا، ایوب، 5ج، قاهره-مصر: دارالآفاق العربیة.
| |
| *'''المعالم الأثیرة فی السنة و السیرة'''، شُرّاب، محمد محمد حسن، دمشق، دارالقلم، الطبعة الاولی، 1991.
| |
| *'''تاریخ مدینه منوره'''، ابن شبه نمیری، عمر بن شبه، و صابری، حسین. ۱۳۸۰. ۱ ج. تهران - ایران: نشر مشعر.
| |
| *'''مدینه‌شناسی'''، نجفی، محمد باقر، 2ج، تهران-ایران، خرمایستان، 1367.
| |
| *'''المغازی'''، واقدی، محمدبن عمر، و جونز، مارزدن. ۱۴۰۹–۱۹۸۹. المغازي. ۳ ج. بیروت - لبنان: مؤسسة الأعلمي للمطبوعات.
| |
| {{پایان}}
| |
| | |
| {{مساجد}}
| |
| | |
| [[رده:مسجدهای مدینه]]
| |
| [[en:Ratij Mosque]]
| |
| [[ar:مسجد راتج]]
| |
