در حال ویرایش مسجد راتج

  | توضیح تصویر = تصویر محدوده‌ای که مسجد در آن قرار داشته است.

مسجد راتج در منطقه قدیمی [[راتج]] قرار داشته و آن را حصن راتج نیز می‌نامیدند که امروزه در مدینه چنین نام و منطقه‌ای وجود ندارد.<ref>[[المعالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ]]- ج4، بخش2، ص179.</ref> نام کنونی منطقه مورد نظر مصانع می‌باشد.<ref>المدینة بین الماضی و الحاضر، 358</ref>  که تماما در زمین‌ها و محدوده قبیله بنی عبدالاشهل قرار دارد.<ref>المدینة بین الماضی و الحاضر، 359</ref>مکانی که مسجد راتج در آن قرار داشته امروزه در خیابان [[عثمان بن عفان]]، که نزد مردم مدینه به طریق العیون معروف است، قرار دارد.<ref>المعالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ- ج4، بخش2، ص179.</ref>

مسجد راتج در شمال شرقی کوه ذَباب قرار داشته است. امروزه مسجدالرایه بر این کوه قرار دارد. <ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B3.pdf&page=225 وفاء الوفاء،ج3،ص225]</ref>  

نام مسجد [[راتج]] از خاندان بنی راتج که از قبیله بنی عبدالاشهل اند گرفته شده است.<ref>المعالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ- ج4، بخش2، ص178.</ref>  

راتج نام قلعه‌ای متعلق به قبیله بنی عبدالاشهل بوده<ref>الروض المعطار فى خبر الأقطار، حميرى، محمد بن عبدالمنعم‏، ص266.</ref> و به تبع شهرت آن، نام آن منطقه را نیز راتج نهادند<ref>تاريخ معالم المدينة المنورة قديما و حديثا،احمد یاسین احمد خیاری، ص: 36</ref> و مسجد راتج نیز در کنار این قلعه قرار داشت.<ref>موسوعة مرآة الحرمين الشريفين و جزيرة العرب‏، صبرى پاشا، ايوب‏، ج4، ص706.</ref>و با گذشت زمان گروه های دیگری در حوالی قلعه راتج مستقر شدند.<ref>تاريخ معالم المدينة المنورة قديما و حديثا،احمد یاسین احمد خیاری، ص: 44و51</ref>

== تاریخچه ==  

مسجد راتج در قرن هشتم و نهم وجود نداشته است. سمهودی از این مسجد در باب مساجدی که جهتشان معلوم است اما جای دقیقشان مشخص نیست سخن گفته است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B3.pdf&page=224 وفاء الوفا، ج۳، 224]</ref>

تاریخ بنا و تخریب مسجد مشخص نیست و منابع دیگر نیز گزارشی از بنای مسجد راتج به دست نداده‌اند. در دوره معاصر عیاشی محدوده مسجد را که کنار چاه جاسوم قرار داشته در نزدیکی جایی می‌داند که ساختمان وسیع مرکز ارتباطات عثمانی در آن ساخته شده بود.<ref>المدینة بین الماضی و الحاضر، 359</ref> این ساختمان با اوصاف مذکور تا کنون باقی مانده<ref>المعالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، ج4، بخش2، ص181.</ref> تصاویر هوایی هم وجود این ساختمان را تایید می‌کند. کعکی بر آن است که مکان مسجد حدودا در جنوب ساختمان مرکز ارتباطات قرار داشته است. به گفته او در سال ۱۹۹۲ میلادی  [[شهرداری مدینه]] در این منطقه عملیات بازسازی اجرا کرده و دفن شده و از بین رفته است.<ref>المعالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ- ج4، بخش2، ص183.</ref>

 

به نوشته ابراهیم بن علی عیاشی در المدینة بین الماضی و الحاضر (چاپ: ۱۳۹۲ق)، اثری از این مسجد وجود ندارد. وی محدوده مسجد را پر از حفاری‌هایی  برای استخراج نوره{{یادداشت|نوره مخلوطی از زَرنیخ (نوعی ماده معدنی) و آهک که برای زدودن موهای بدن به کار می رود.}} یافته، به شکلی که انگار مدتهاست اثری از مسجد نیست.<ref>المدینة بین الماضی و الحاضر، 359.</ref> بعدها این منطقه تبدیل به خانه و خیابان شده و در نزدیکی آن، مسجدی بنا شد که ارتباطی به مشخصات مسجد راتج ندارد؛ چرا که مسجد مذکور در نزدیکی چاهی به نام [[جاسوم]] قرار داشت.<ref>المدینة بین الماضی و الحاضر، 359</ref>

بر اساس برخی نقلها [[پیامبر(ص)]] در این مسجد نماز خوانده<ref>المعالم الأثیرة فی السنة و السیرة، ص262.</ref>  و از چاهی در آنجا به نام جاسوم نوشیده‌اند.<ref>تاریخ المدینة المنورة،ج1،ص69</ref> همچنین بلال حبشی در این مسجد اذان گفته است.<ref>وفاء الوفاء-السید السمهودی،ج3،ص861</ref>

به پیشنهاد پیامبر، محدوده حفر [[غزوه احزاب|خندق]] و تقسیمات آن به شکلی بود که برای مقابله با هجوم بت پرستان، از ناحیه مذاد شروع، به ذباب و سپس در نزدیکی مسجد راتج پایان میافت.<ref>مدینه‌شناسی‏، نجفی، محمد باقر،ج2، ص364.</ref> بنو عبد الأشهل از منطقه راتج تا مجاورت خانه‌های خود کنده بودند. <ref>مغازی واقدی، ج2،ص337.</ref>

* المدینة بین الماضی و الحاضر، السید ابراهیم العیاشی

* الروض المعطار فی خبر الأقطار، حمیری، محمد بن عبدالمنعم

* تاریخ معالم المدینة المنورة قدیما و حدیثا،احمد یاسین احمد خیاری

* موسوعة مرآة الحرمین الشریفین و جزیرة العرب‏، صبری پاشا، ایوب

* [[فهرست کتاب معالم المدینة المنورة بین المعمارة و التاریخ|معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ]]، عبدالعزیز کعکی، مدینه، ناشر:مولف، ۲۰۱۱م.

* وفاء الوفا باخبار دار المصطفی، علی بن عبدالله السمهودی، تحقیق قاسم السامرائی، لندن، موسسه الفرقان للتراث الاسلامی، ۲۰۰۱م.

* المعالم الأثیرة فی السنة و السیرة، شراب، محمد محمد حسن‏

* مدینه‌شناسی‏، نجفی، محمد باقر

* مغازی واقدی

* [[اخبار المدینه (ابن شبه)|تاریخ المدینة المنورة]]، ابن شبة البصری