| نسخهٔ فعلی |
متن شما |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{جعبه اطلاعات بنا | | {{در دست ویرایش|ماه=[[بهمن]]|روز=[[۲۲]]|سال=[[۱۳۹۷]]|کاربر=A sharefat }} |
| | عنوان = مسجد سجده
| | {{جعبه اطلاعات بنای مذهبی |
| | تصویر = مسجد ابوذر غفاری۵.jpg
| | | عنوان =مسجد البحیر |
| | اندازه تصویر =
| | | تصویر =مسجد بحیر.jpeg |
| | پیوند تصویر =
| | | اندازه تصویر =350px |
| | توضیح تصویر =
| | | بنيانگذار = |
| | نام‌های دیگر = مسجد ابوذر؛ مسجد البحیری؛ مسجدالاسواف؛ مسجد السافلة
| | | تأسیس = |
| | مکان = [[مدینه]] نهصد متری شمال [[مسجدالنبی]]
| | | کاربری =مسجد |
| | کاربری = مسجد
| | | مکان =عربستان * مدینه * در فاصله پانصد متری [[مسجد النبی(ص)]] و در تقاطع شارع ابوذر با شارع مطار |
| | بزرگداشت نزد =
| | | نام‌های دیگر =مسجد ابوذر * مسجد السجده * مسجد اسواف |
| | وابسته به دین/مذهب = | | | وقایع مرتبط =[[پیامبر اسلام(ص)]] در مسیر [[غزوه احد]] در آنجا توقف کرده و نماز خوانده‌اند. |
| | باورها =
| | | ظرفیت = |
| | آیین‌ها =
| | | وضعیت =فعال |
| | احکام =
| | | مساحت = |
| | زیارت کنندگان =
| | | امکانات = |
| | بازدیدکنندگان =
| | | شماره ثبت = |
| | زمان پایه‌گذاری =
| | | معمار = |
| | بنیانگذار =
| | | سبک = |
| | رویدادها =
| | | بازسازی =1420 قمری |
| | بازسازی‌ها =
| | | وبگاه = |
| | بازسازی کنندگان =
| |
| | بخش‌های از میان رفته =
| |
| | ویژگی‌های تاریخی =
| |
| | متولیان =
| |
| | مساحت =
| |
| | طول =
| |
| | عرض =
| |
| | ارتفاع =
| |
| | وضعیت بنا = فعال
| |
| | گنجایش =
| |
| | امکانات =
| |
| | بخش‌های بنا =
| |
| | معمار =
| |
| | سبک =
| |
| | ویژگی‌ها =
| |
| | گنبدها =
| |
| | مناره‌ها =
| |
| | درها =
| |
| | رواق‌ها =
| |
| | صحن‌ها =
| |
| | ایوان‌ها =
| |
| | گرداننده =
| |
| | نهاد وابسته =
| |
| | نهاد نگهدارنده =
| |
| | مدیر =
| |
| | روحانی =
| |
| | نهادهای زیر مجموعه =
| |
| | ثبت در =
| |
| | شماره ثبت =
| |
| | تاریخ ثبت =
| |
| | وبگاه =
| |
| | عرض جغرافیایی = 24.475706660875904
| |
| | طول جغرافیایی = 39.614530748862954
| |
| }} | | }} |
| '''مسجد سجده'''، از مسجدهای قدیمی [[مدینه|شهر مدینه]] است که در جایگاه نماز [[پیامبر(ص)]] ساخته شده است. این مسجد در شمال [[مسجد النبی|مسجدالنبی]] و تقاطع خیابان ابوذر و خیابان المطار قرار دارد. این مسجد به نام‌هایی چون مسجد البُحَیر، مسجد ابوذر و مسجد اسواف نیز خوانده می‌شود. | | '''مسجد البُحَیر'''، یکی از مساجد [[شهر مدینه]] است که [[پیامبر اسلام(ص)]] در مسیر [[غزوه احد]] در آنجا توقف کرده است و به نام‌هایی چون مسجد ابوذر، مسجد السجده، مسجد بحیر و مسجد اسواف نیز خوانده می‌شود. |
| ==مکان==
| | |
| این مسجد ۹۰۰ متری شمال [[مسجد النبی|مسجدالنبی]] در تقاطع خیابان ابوذر و خیابان المطار قرار دارد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:مساجد_الاثریه.pdf&page=93 المساجد الاثریه، ص۹۳]</ref>
| | مسیر رسول خدا(ص) از مدینه تا اُحُد مسیری است که اکنون به نام طریق سیدالشهد شهرت دارد و در فاصله میان [[مسجد نبوی]] تا [[کوه احد]]، [[طایفه بنی عبداشهل]] که رسول خدا(ص) توقفی در محله آنان داشتند، زندگی می‌کردند. این مسجد، از آنِ بنی عبداشهل بوده و رسول خدا(ص) زمانی با نماز خواندن در آنجا، مسجد این طایفه را متبرّک کرده‌اند. |
| ==داستان مسجد==
| | |
| پیامبر(ص) در این مسجد دو رکعت نماز خواند. سجده پیامبر(ص) در رکعت دوم چنان طولانی شد که اصحاب گمان کردند آن حضرت از دنیا رفته است. وقتی که از سجده برخاست فرمود: [[جبرئیل]] نزد من آمد و گفت: هر کس از امّت تو بر تو صلوات بفرستد، خداوند بر او صلوات می‌فرستد. برای شکرگزاری سجده کردم.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:وفاء_الوفاء_سمهودی_ج۳.pdf&page=210 الوفاء الوفاء، ج۳، ص 209-210]</ref>
| | مسجد این طایفه همان مسجدی است که به نام مسجد البُحیر یا مسجد الاسواف یا مسجدالسجده شهرت داشته و اکنون به نام مسجد ابوذر معروف است. |
| ==نام‌های مسجد== | | ==مسیر طریق سیدالشهدا== |
| این مسجد را با نام‌های گوناگونی یاد کرده‌اند. به اعتبار سجده پیامبر، که بالاتر بیان شد، آن را مسجد سجده یا مسجد شکر نامیده‌اند. از آنجا که در کنار بستان البُحَیری بوده آن را مسجد البحیر یا البحیری نامیده‌اند و چون به نخلستان اسواف نزدیک بوده یا در مسیر باغ‌های السافلة بوده است به نام مسجد اسواف یا مسجد سافلة هم خوانده شده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aمساجد_الاثریه.pdf&page=92 المساجد الاثریه، ص ۹۲-۹۳]</ref>
| | مسیری که در حال حاضر به «طریق سیدالشهدا» مشهور است، به طور تقریبی مسیری است که سپاه اسلام به فرماندهی پیامبر(ص) از مدینه تا احد طی کرد. |
| | |
| | دو طایفه مهم در مسیر مدینه تا احد زندگی می‌کردند؛ یکی از این طوائف، [[طایفه بنی عبداشهل|طایفه بنی عبداشْهل]] است که رسول خدا(ص) توقفی در محله آنان داشتند و مسجدشان همان مسجدی است که امروزه به نام «مسجدابوذر»، صحابی راستگوی رسول خدا(ص)، شهرت دارد. |
|
| |
|
| دقیقا روشن نیست که به چه دلیل و از چه زمانی این مسجد به نام مسجد ابوذر معروف شده است اما [[مطری]]، [[تاریخ نگاری محلی مدینه|تاریخ‌نگار محلی مدینه]]، در قرن هشتم از آن با نام مسجد ابوذر یاد کرده است. [[سمهودی]] درباره درستی این نامگذاری تردید کرده اما نام مسجد ابوذر تا امروز کاربرد گسترده‌ای داشته است.<ref>مدینه‌شناسی، ۲۰۶-۲۰۷؛ [https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:مساجد_الاثریه.pdf&page=93 المساجد الاثریه، ص ۹۳]</ref>
| | به نظر می‌رسد این مسجد، از آنِ بنی عبداشهل بوده و رسول خدا(ص) زمانی با نماز خواندن در آنجا، مسجد این طایفه را متبرّک کرده‌اند. |
|
| |
|
| == تاریخ مسجد ==
| | بنی‌عبداشهل در [[جنگ احد]] شهدای زیادی دادند؛ به طوری که شاعر مشرکین، یعنی ابن‌زِبَعْری در شعر معروف خود که مساله انتقام از مسلمانان را مطرح کرده، به آن اشاره کرده است: |
| مطری (م۷۴۱ق.) در کتاب [[التعریف بما أنست الهجرة (کتاب)|التعریف بما انست الهجره]] می نویسد که در راه سافله که راه شرقی به قبره [[حمزه بن عبدالمطلب|حمزه]] سیدالشهدا است، مسجد بسیار کوچکی قرار دارد که به آن مسجد ابی ذر می‌گویند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالتعریف_بما_انست_الهجرة.pdf&page=147 التعریف بما انست الهجره، ص ۱۴۷-۱۴۸]</ref> سمهودی (م۹۱۱ق.) در اواخر قرن نهم مسجد را بنایی کوچک با ابعاد ۸ ذرع در ۸ ذرع توصیف کرده و معتقد است این مسجد در نزدیکی نخلستانی به نام البحیر قرار داشته است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aوفاء_الوفاء_سمهودی_ج۳.pdf&page=209 الوفاء الوفاء، ج۳، ص۲۰۹]</ref>
| |
|
| |
|
| گزارش دیگری از سال ۱۳۰۳قمری/۱۸۸۵میلادی مسجد ابوذر غفاری را یک مسجد کوچک بدون سقف نزدیکی چشمه صدقه توصیف می‌کند.<ref>علی بن موسی در وصف المدینه، نقل شده در [https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aمساجد_الاثریه.pdf&page=95 المساجد الاثریه، ص ۹۵]</ref> [[عبدالقدوس انصاری]] نیز در کتابش از این مسجد سخن گفته است. او مسجد البحیر را مسجدی بسیار کوچک، به شکل مربعی به طول و عرض ۴ متر توصیف کرده و به گزارش وی دیوارهای این مسجد یک متر ارتفاع داشته است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aآثار_مدینه_المنوره.pdf&page=139 آثار المدینة المنورة، ص ۱۳۹-۱۴۰]</ref>
| | "حِینَ حَکّت بِقُباء بَرْکها *** واستحرّ القَتْل فی عَبْد اشهل" |
| | «هنگامی‌که شترِ جنگ سینه خود را در قبا گستراند و قتل در میان بنی‌عبداشهل فراگیر شد.» |
| | ==موقعیت جغرافیایی== |
| | این مسجد در جهت شمالى شهر مدينه، در خیابان ابوذر، در فاصله پانصد متری [[مسجد النبی(ص)]] و در اصل در تقاطع شارع ابوذر با شارع مطار واقع شده است. |
| | مسجد در زمان سعوديها تجديد بنا شده و مناره‌اى در صحن شمال غربى آن احداث شده است. |
| | ==نام‌های مسجد== |
| | نام‌های این مسجد در گذر تاریخ، «مسجد بُحَیر»، «مسجد اسْواف» و «مسجد السجده» بوده است. <ref> المدینة بین الماضی و الحاضر، صص ٣٢٩ - ٣٢6.</ref> |
|
| |
|
| [[سیداحمد یاسین خیاری|سید احمد یاسین خیاری]] در کتابش که نخستین بار در سال ۱۴۱۰ قمری به چاپ رسید از بازسازی مسجد به شکلی زیبا سخن گفته است و اینکه این مسجد زیر نظر اداره اوقاف عربستان سعودی بوده است.<ref>تاریخ معالم المدینة المنورة قدیما و حدیثا، ص ۱۸۰</ref>الیاس عبدالغنی نیز در کتابش مسجد بازسازی شده را دارای ۱۸ متر طول و ۱۰/۱۳ متر عرض دانسته است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aمساجد_الاثریه.pdf&page=94 المساجد الاثریه، ص ۹۴]</ref>
| | نام سجده از روایتی گرفته شده که از نماز خواندن رسول خدا(ص) در این مکان حکایت دارد. در این نقل آمده است که حضرت سجده طولانی در این مسجد داشته است. <ref>مسند احمد، ج٣، ص130.</ref> |
| | ==وجه تسمیه== |
| | نام اصلی این مسجد، «مسجد السجده» است. <ref>التحفة اللطیفه، ج١، ص67.</ref> علّت این نامگذاری آن است که پیامبر(ص) در این مسجد دو رکعت نماز خواند و در رکعت دوّم سجده‌اش را طول داد، به طوری که اصحاب گمان بردند وی جان به جان آفرین تسلیم کرده است. لیکن وقتی که از سجده برخاست فرمود: [[جبرئیل]] نزد من آمد و گفت: هر کس از امّت تو بر تو صلوات بفرستد، خداوند بر او ده صلوات می‌فرستد و ده‌بار درجات او را بالا می‌برد. |
| | |
| | بعدها نام «البحیر» بر این مسجد اطلاق شد. البحیر نام باغی است که مسجد در کنار آن قرار داشت. |
|
| |
|
| ==گالری==
| | سرانجام به مرور زمان این اسم به بوته فراموشی سپرده شد و در حال حاضر به نام «مسجد ابوذر» معروف است. روشن نیست در دوره‌های بعد به چه دلیل این مسجد به نام ابوذر معروف شد. مطری در قرن هشتم از آن با نام مسجد ابوذر یاد کرده است. |
| <gallery mode="packed" heights="150px">
| | ==بازسازی== |
| پرونده:مسجد ابوذر غفاری۴.jpg
| | بنای این مسجد تا سال 1420 از دوره نخست سعودی بوده و در سال یاد شده، به هدف بازسازی، تخریب و در زمان بازنویسی این اثر، بنای جدید آن پایان یافته است. |
| پرونده:مسجد ابوذر۳.jpg
| |
| پرونده:مسجد ابوذر غفاری۲.jpg
| |
| پرونده:مسجد ابوذر غفاری۱.jpg
| |
| </gallery>
| |
| ==پانویس== | | ==پانویس== |
| {{پانویس}} | | {{پانویس}} |
| ==منابع == | | ==منابع == |
| {{منابع}} | | {{منابع}} |
| * '''المساجد الاثریه فی المدینه المنوره'''، محمد الیاس عبدالغنی، مدینه، ۲۰۰۰م.
| |
| * '''آثار المدینه المنوره'''، عبدالقدوس الانصاری، مدینه، مکتبه السلفیه،۱۹۷۳م.
| |
| * '''تاریخ معالم المدینة المنورة قدیما و جدیدا'''، احمد یاسین الخیاری، المامنه العامة للاحتفال بمرور مائة عام علی تأسیس المملکة، ۱۹۹۹م.
| |
| * '''التعریف بما انست الهجره من معالم دار الهجرة'''، محمد بن احمد المطری، تحقیق سلیمان الرحیلی، ریاض، دارة الملک عبدالعزیز، ۲۰۰۵م.
| |
| * '''مدینه‌شناسی'''، محمدعلی نجفی، مشعر، 1387ش.
| |
| * '''وفاء الوفاء باخبار دار المصطفی'''، علی بن عبدالله السمهودی، تحقیق قاسم السامرائی، لندن، موسسه الفرقان للتراث الاسلامی، ۲۰۰۱م.
| |
|
| |
|
| | {{برگرفتگی |
| | |پیش از لینک = کتاب |
| | |منبع = آثار اسلامی مکه و مدينه، رسول جعفریان. |
| | |پس از لینک = بخش «مسجد البحیر»، ج1، ص445، |
| | | لینک = http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1077 |
| | }} |
| | *'''مسند احمد'''، چاپ شش جلدی. |
| | *'''المدینة بین الماضی و الحاضر'''، ابراهیم علی، العیاشی، زبان عربی، ناشر: المکتبة العلمیة، مدینه منوره. |
| | *'''التحفة اللطیفة فی تاریخ المدینة المشرفة'''، شمس الدین السخاوی، قاهره، ١٩٧٩ م. |
| {{پایان}} | | {{پایان}} |
| {{مساجد}} | | {{مساجد}} |
|
| |
|
| [[رده:مکان‌های تاریخی مدینه]] | | [[رده:مقاله‌های در دست ویرایش]] |
| [[رده:مکان‌های منتسب به پیامبر اسلام(ص)]] | | [[رده:مسجدهای مدینه]] |
| [[رده:مسجدهای مرتبط با جنگ احد]] | | [[رده:مکان‌های تاریخی عربستان]] |
| [[رده:مکان‌های مذهبی مدینه]] | | [[رده:مکان‌های مذهبی عربستان]] |
| [[رده:مسجدهای مدینه]]
| |
| [[رده:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
| |
| [[en:Sajda Mosque]]
| |
