| نسخهٔ فعلی |
متن شما |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{جعبه اطلاعات بنا
| | '''مسجد شجره''' |
| | عنوان =
| | [[پرونده:Tamame masjed shajare.jpg|بندانگشتی]] |
| | تصویر = Tamame masjed shajare.jpg
| | == معرفی == |
| | اندازه تصویر = 300px
| | مسجد شجره، از مساجد معروف در نزدیکی مدینه است.<ref name=":3" /> این مسجد غیر از مسجد شجره‌ای که در شهر مکه قرار دارد.<ref name=":3">آثار اسلامي مکّه و مدينه نویسنده : جعفريان، رسول جلد : 1 صفحه : 118</ref> |
| | پیوند تصویر =
| |
| | توضیح تصویر =
| |
| | نامهای دیگر =
| |
| | مکان = ذوالحلیفه در نزدیکی مدینه
| |
| | کاربری = مسجد، میقات احرام
| |
| | بزرگداشت نزد =
| |
| | وابسته به دین/مذهب = اسلام
| |
| | باورها =
| |
| | آیین‌ها =
| |
| | احکام = اهل مدینه از این مکان [[احرام]] می‌بندند.
| |
| | زیارت کنندگان =
| |
| | بازدیدکنندگان =
| |
| | زمان پایه‌گذاری =
| |
| | بنیانگذار =
| |
| | رویدادها =
| |
| | بازسازی‌ها =
| |
| | بازسازی کنندگان =
| |
| | بخش‌های از میان رفته =
| |
| | ویژگی‌های تاریخی =
| |
| | متولیان =
| |
| | مساحت =
| |
| | طول =
| |
| | عرض =
| |
| | ارتفاع =
| |
| | وضعیت بنا =
| |
| | گنجایش =
| |
| | امکانات =
| |
| | بخش‌های بنا =
| |
| | معمار =
| |
| | سبک =
| |
| | ویژگی‌ها =
| |
| | گنبدها =
| |
| | مناره‌ها =
| |
| | درها =
| |
| | رواق‌ها =
| |
| | صحن‌ها =
| |
| | ایوان‌ها =
| |
| | گرداننده =
| |
| | نهاد وابسته =
| |
| | نهاد نگهدارنده =
| |
| | مدیر =
| |
| | روحانی =
| |
| | نهادهای زیر مجموعه =
| |
| | ثبت در =
| |
| | شماره ثبت =
| |
| | تاریخ ثبت =
| |
| | وبگاه =
| |
| | عرض جغرافیایی =24.413697
| |
| | طول جغرافیایی = 39.542992
| |
| }}
| |
| '''مسجد شَجَره''' در [[مدینه]]، یکی از [[میقات‌های پنچ‌گانه|میقات‌های پنج‌گانه]] است. این مکان، میقات مردم مدینه و کسانی است که از مدینه به مکه می‌روند. گفته شده [[حضرت محمد (ص)|پیامبر اسلام(ص)]] وقتی برای حج‌گزارى عازم [[مکه]] بود، از این مکان [[احرام]] می‌بست. ذُو الْحُلَیفة، مسجد میقات و [[آبار علی|'''اَبیار علی''']]، از دیگر نامهای این مسجد است.
| |
|
| |
|
| به گفته تاریخ‌نگاران، مسجد شجره در زمان امارت عمر بن عبدالعزیز بر مدینه ساخته شده و تاکنون چندین بار بازسازی شده است. امروزه مسجد شجره به فاصله سه کیلومتری مدینه، در مجاورت بزرگراه مدینه - مکه واقع شده است.
| | امروزه این مسجد به فاصله حدود سه کیلومتری شهر مدینه در مجاورت بزرگراه مدینه به مکه واقع شده است.<ref>علیپور، «[https://www.farsnews.ir/photo/13970516001057/%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF-%D8%B4%D8%AC%D8%B1%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%A2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B3%DA%A9-%D8%AD%D8%AC مسجد شجره در آستانه مناسک حج]» خبرگزاری فارس</ref> |
| == موقعیت جغرافیایی ==
| |
| {{همچنین ببینید|مسجد شجره (مکه)}}
| |
| مسجد شجره از مساجد تاریخی [[مدینه (شهر)|مدینه]]<ref name=":4">موسوعة مرآة الحرمین الشریفین و جزیرة العرب، ۲۰۰۴م، ج۴، ص۸۱۱. </ref> و در حدود هشت كیلومتری جنوب این شهر قرار گرفته است.<ref>البحر الرائق، 1418ق، ج2، ص341.</ref> [[پیامبر اسلام]] برای انجام [[حج]] و [[عمره]]، از این مسجد احرام می‌بست.<ref name=":4" /> [[امام علی(ع)]] در این مکان، [[آیات برائت]] را از [[ابوبکر]]، خلیفه اول، گرفت و در [[مکه]] به مشرکان ابلاغ کرد.<ref>دانشنامه کلام اسلامی، ۱۳۸۸ش، ج۱، ص۷۷.</ref>
| |
|
| |
|
| بنابر گزارشی، مسجد دیگری با همین نام در [[مکه]] وجود دارد که در شمار کهن‌ترین مساجد آن شهر است.<ref>آثار اسلامی مکّه و مدینه، ۱۳۸۷ش، ج۱، ص۱۱۸.</ref>
| | مطابق فرمان خداوند على (عليه السلام) براى انجام اين مأموريت برگزيده شد. وى در ذى الحليفه (مسجد شجره) آيات را از ابوبكر گرفت و در مكه بر مشركان فرو خواند.<ref>دانشنامه کلام اسلامی نویسنده : جمعی از محققین جلد : 1 صفحه : 77</ref> |
|
| |
|
| ==نام‌ها==
| | و كان النبى (صلى اللّه عليه و سلم) كلما حج أو اعتمر يصلى تحت هذه الشجرة ثم يلبى حيث الجمال و يقضى ليله فى ذلك المكان؛ و مبانى هذا المسجد المقدس كبيرة جدا <ref>موسوعة مرآة الحرمين الشريفين وجزيرة العرب نویسنده : أيوب صبري باشا جلد : 4 صفحه : 811</ref> |
| این مسجد را '''مسجد شجره''' نامیده‌اند چون در آنجا درختی بوده که پیامبر در سایه آن می‌نشست.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B3.pdf&page=421 وفاء الوفا، ج۳، ص ۴۲۱]</ref> مسجد در منطقه‌ای به نام [[ذوالحلیفه|ذوالحُلِیفه]] ساخته شده است. این منطقه را همچنین آبار یا [[آبار علی|ابیار علی]] می‌خوانند و آن را منسوب به [[علی ابن ابیطالب|علی ابن ابیطالب(ع)]] دانسته‌اند. از این رو این مسجد با نامهای مسجد ذوالحُلِیفه و مسجد آبار علی یا بئر علی نیز شهرت دارد. همچنین این مسجد نزد مردم به '''مسجد احرام''' و '''مسجد میقات''' شهرت دارد. آن را '''مسجد الحسا''' نیز نامیده‌اند.<ref>المعالم المدینه المنوره، جزء الرابع، مجلد الرابع، ص ۴۸۵-۴۸۷</ref>
| |
|
| |
|
| == تاریخ بنای مسجد ==
| | ذو الحليفه ، در شش يا هفت ميلى مدينه است و مسجد شجره و ميقات اهل مدينه در آن واقع شده است (معجم البلدان : ج 2 ص 295) |
| بنای نخستین این مسجد بسیار کهن است. برخی تاریخ‌نگاران نیز بر اساس مستنداتی از ساخت مسجد در ده‌های نخستینِ تاریخ اسلام سخن گفته‌اند.<ref>مدینه شناسی، 1367ش، ج1، ص183.</ref>تاریخ‌نگاران احتمال می‌دهند که این مسجد نخستین بار در زمان امارت عمر بن عبدالعزیز بر مدینه در فاصله سال‌های 87-93 قمری ساخته شده باشد.<ref>معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، جزء الرابع، مجلد الرابع، ص496</ref>
| |
| === بازسازی سده نهم ===
| |
| به گزارش [[مطری]] (درگذشت 741ق.) بنای قدیمی این مسجد که بنایی بزرگ بود در زمان او (نیمه اول قرن هشتم) به صورت نیمه ویران درآمده بود<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B9%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D8%A8%D9%85%D8%A7_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D9%87%D8%AC%D8%B1%D8%A9.pdf&page=190 التعریف بما انست الهجره، ص ۱۹۰]</ref> اما بنابر گزارش [[سمهودی]] (مورخ مدینه درگذشته 911ق.) مسجد، بر اساس بنای قدیمی آن، در سال 861 بازسازی شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B3.pdf&page=424 الوفاء الوفا، ج۳، ص 424]</ref>
| |
| === بازسازی سده چهاردهم ===
| |
| گفته شده که اين مسجد در اواخر قرن ۱۱ هجری قمری،<ref>مدینه‌شناسی، 1367ش، ج1، ص184.</ref> ویران شد و مسلمانى از هندوستان، در سال 1090 هجری قمری با اجازه دولت عثمانی، آن را بازسازی کرد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=258 المساجد الأثریة، 1418ق، ص258.]</ref>
| |
|
| |
|
| حسام السلطنه که در سال 1298 قمری این مسجد را دیده آن را به این شکل وصف کرده است: «مسجد مزبور مربع است و پنجاه و دو ذراع طول آن است. از سنگ و گچ ساخته اند. در سمت جنوب آن ایوانی است که بر روی آن طاق زده اند و گنبد آن را از بیرون سفید کرده اند و محرابی در وسط آن است»<ref>سفرنامه مکه حسام السلطنه، ص 139</ref>
| | آخرين بازسازي مسجد در روزگار فهد صورت گرفت، منطقه بسيار وسيعي به مسجد و امکانات جانبي مانند پارکينگ اختصاص يافته است، به طوري که جمعاً مساحت آن نود هزار متر مربع مي شود. مساحت خود مسجد حدود 26000 متر مربع است. مسجد شجره، يکي از زيباترين معماري ها را در ميان مساجد بازسازي شده مدينه منوره دارد.<ref>آثار اسلامي مکّه و مدينه نویسنده : جعفريان، رسول جلد : 1 صفحه : 277</ref> |
| | | ==نام‌ها== |
| عیاشی در گزارشی از نخستین سفرش در سال 1353 قمری درباره اين مسجد می‌نویسد: «بنایی مستطیل‌شکل که از خشت و گل و سقفی با چوب درخت خرما و برگ ساخته شده بود که مورد توجه مسئولان وقت قرار گرفت و گسترش یافت.» <ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=258 المساجد الأثریة، 1418ق، ص258.]</ref>
| | منابع نامهای مختلفی برای این مکان ذکر کرده‌اند: |
|
| |
|
| === وضعیت کنونی مسجد ===
| | * مسجد شجره: در این مکان درختی وجود داشته که پیامبر زیر سایه آن درخت استراحت کرده، نماز می‌خواند و احرام می‌بست. پس از آنکه در این مکان مسجدی بنا شد.<ref name=":1">جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ۱۳۸۷ش، ص۲۷۵.</ref> نام آن‌را به جهت این درخت مسجد شجره (درخت) نامیدند.<ref>تاريخ مكه المشرفه والمسجد الحرام والمدينه الشريفه والقبر الشريف نویسنده : ابن الضياء جلد : 1 صفحه : 311</ref> |
| اين مسجد، در دوران [[آل سعود]] یک بار به سال 1375ق./ 1955م. بازسازى<ref>مدینه شناسی، 1367ش، ج1، ص184.</ref> و برای آن، گلدسته‌ای ساخته شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=258 المساجد الأثریة، 1418ق، ص258،] المعالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، جزء ۴، مجلد ۴، ص 498</ref> مسجد بار دیگر در سال 1408ق/1988م. بازسازی شد و گسترش یافت<ref>آثار اسلامی مکّه و مدینه، ۱۳۸۷ش، ج۱، ص۲۷۷؛ [https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=259 المساجد الأثریة، 1418ق، ص259.]</ref>و امکاناتی از جمله حمام، سرویس بهداشتی، پارکینگ، بازار و رستوران در اطراف آن ساخته شد. مساحت کلی مسجد به همراه محوطه اطراف آن به 290000 متر مربع می‌رسد که ساختمان مسجد و ساختمان‌های وابسته به آن 226000 متر مربع از آن را شامل می‌شود.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=260 المساجد الأثریة، 1418ق، ص260.]</ref>
| |
|
| |
|
| == میقات حج==
| | * ذو الحليفة: «حلیفه» نام آبی بوده که در آنجا قرار داشته است.<ref name=":0">قائدان، تاریخ و آثار اسلامی مکه و مدینه،۱۳۸۱ش، ص۴۰۹.</ref> |
| {{همچنین ببینید|میقات}}
| | * مسجد ميقات: این مکان، یکی از میقات‌ها بود که حاجیان در آنجا احرام می‌بستند و به همین جهت به مسجد میقات شهرت یافت..<ref name=":0" /> |
| مسجد شجره از میقات‌هاى حج است.<ref>الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۳۱۹.</ref> به گزارش برخی تاریخ نویسان، [[پیامبر اسلام|پیامبر اسلام(ص)]] وقتی برای انجام فريضه [[حج]] عازم [[مکه]] بود، از این مکان، [[احرام]] می‌بست.<ref name=":1">آثار اسلامی مکه و مدینه، ۱۳۸۷ش، ص۲۷۵.</ref> فقيهان، مسجد شجره را از میقات‌های پنج‌گانه حج شمرده و معتقدند میقاتِ مردمِ [[مدینه (شهر)|مدینه]] و کسانی که از اين شهر به مکه می‌روند، مسجد شجره است.<ref name=":2">مؤسسه دائرةالمعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه فارسی، ۱۳۸۷ش، ج۳، ص۷۱۲.</ref>
| | * «أبيار علی» یا «آبارعلی»: گفتارهای مختلفی در علت این نام‌گذاری نقل شده که برخی آن‌را به امام علی(ع) برگشت داده و برخی به افراد دیگری با این نام برگشت داده‌اند<ref>«[https://www.okaz.com.sa/article/592194 قصة الميقات ومحطة انطلاق المعتمرين]»، سایت عکاظ.</ref> |
|
| |
|
| === لزوم احرام اهل مدینه در مسجد شجره === | | == میقات حج == |
| بنابر نظر مشهور فقيهان شيعه، ساکنان مدینه باید در مسجد شجره [[احرام|مُحرم]] شوند و جایز نیست بدون احرام از میقات مسجد شجره حرکت کنند و به میقاتی دیگر مانند [[جحفه|جحفه]] بروند و در آنجا محرم شوند؛<ref>«[http://miqat.hajj.ir/article_43464.html احرام از جحفه وظیفه چه کسی است]، ص 64-65.»</ref> تنها براى معذوران (ناتوان یا بیمار)، محرم شدن از جحفه، جايز است.<ref>«[http://miqat.hajj.ir/article_43464.html احرام از جحفه وظیفه چه کسی است]، ص 75.»</ref> همچنین گفته شده که این حکم افرادی است که از مدینه به ذوالحلیفه بروند و بدون احرام از آنجا عبور کنند و به جحفه برسند؛ اما اگر از ذوالحلیفه عبور نکنند و از راه دیگری خارج شوند و به میقاتِ دیگرى بروند،{{یادداشت|مثلا از مدینه با هواپیما به جده و از آنجا به جحفه برود یا از مدینه به ذی الحلیفه رفته و قبل از عبور از آنجا بار دیگر به مدینه برگشته و از میقاتی دیگر به مکه رود.}} اشکالی ندارد؛ زیرا عبور از میقات، عرفاً بر آن صدق نمیکند.<ref>«[http://miqat.hajj.ir/article_43464.html احرام از جحفه وظیفه چه کسی است]، ص65.»</ref>
| | مسجد شجره، ميقات عمره تمتّع و عمره مفرده براى مردم مدينه و كسانى است كه از مدينه به مكّه مى‌روند.<ref name=":2">فرهنگ فقه فارسي نویسنده : موسسه دائرة المعارف الفقه الاسلامي جلد : 3 صفحه : 712</ref> روایات بر این نکته دلالت دارند که باید در خود میقات، احرام بست و یکی از این میقات‌ها، مسجد شجره است.<ref>لِأَهْلِ الْمَدِينَةِ ذَا الْحُلَيْفَةِ وَ هُوَ مَسْجِدُ الشَّجَرَةِ</ref> پیامبر اسلام نیز وقتی برای اقامه حج عازم مکه بود، از این مکان که بعدها مسجد شجره خوانده شد، احرام بسته و عازم حج می‌شد.<ref name=":1" /> |
|
| |
|
| ===محل دقیق میقات===
| | در اینکه احرام در خود مسجد شجره کفایت می‌کند، مورد قبول فقیهان شیعه است.<ref>تفصيل الشريعة في شرح تحرير الوسيلة - الحج، ج3، ص: 204</ref> البته اختلاف‌هایی در اینکه در خارج از این مسجد نیز می توان احرام بست وجود دارد.<ref>مکارم شیرازی، «[https://www.eshia.ir/feqh/archive/text/makarem/feqh/88/890204/ میقات ذو الحلیفة و مسجد شجرة]»</ref> |
| ذوالحلیفه، نام منطقه وسیعی بوده که مسجد شجره در آن قرار داشته است.<ref>[http://miqat.hajj.ir/article_37980_ed97038f84c6a271f8cd14936a05d7b7.pdf «میقات مسیر مدینه»]، ص61 </ref> در روایات، گاهی «مسجد شجره» محل میقات حج اهل مدینه دانسته شده و گاهی تنها تعبیر «شجره» یا «ذوالحلیفه» به کار رفته است.<ref>تفصیل الشریعه فی شرح تحریر الوسیله، ۱۴۱۸ق، ج3، ص20-24.</ref> گروهی، محرم شدن را تنها در داخل مسجد شجره صحیح می‌دانند و گروهی دیگر، احرام در بیرون از مسجد و در نزدیکی آن را نیز صحیح دانسته‌اند؛<ref>[http://miqat.hajj.ir/article_37980_ed97038f84c6a271f8cd14936a05d7b7.pdf «میقات مسیر مدینه»]، ص62.</ref>
| |
|
| |
|
| ==نگارخانه== | | ==نگارخانه== |
| <gallery heights="150px" mode="packed" style=""> | | <gallery heights="150px" mode="packed" style=""> |
| پرونده:تصویر قدیمی از مسجد شجره.jpg
| |
| پرونده:Bakhshi az masjed shajare.jpg | | پرونده:Bakhshi az masjed shajare.jpg |
| پرونده:Shajare.jpg | | پرونده:Shajare.jpg |
| پرونده:Shajare masjed.jpg | | پرونده:Shajare masjed.jpg |
| پرونده:Darone masjed shajare.jpg | | پرونده:Darone masjed shajare.jpg |
| پرونده:نمایی از بیرون مسجد شجره مدینه.jpg
| |
| نمای بیرونی از مناره جدید مسجد شجره.jpg
| |
| </gallery> | | </gallery> |
|
| |
| == جستارهای وابسته ==
| |
|
| |
| * [[میقات‌های پنچ‌گانه]]
| |
|
| |
|
| == پانویس == | | == پانویس == |
| {{پانویس}}
| |
| ==منابع ==
| |
| {{منابع}}
| |
| * '''الكافی فی الفقه'''، حلبى، ابوالصلاح، تقى‌الدين بن نجم‌الدين، اصفهان، كتابخانه عمومى امام اميرالمؤمنين(ع)، چاپ اول، 1403ق.
| |
| * '''المقنع'''، شیخ صدوق، محمّد بن على بن بابويه، قم، مؤسسه امام هادى(ع)، چاپ اول، 1415ق.
| |
| * '''[http://miqat.hajj.ir/article_43464.html «احرام از جحفه وظیفه چه کسانی است»]'''، روزبه برکت رضایی، فصلنامه میقات حج، شماره 96، تیر 1395ش.
| |
| * '''«[http://miqat.hajj.ir/article_37980.html میقات مسیر مدینه]»'''، سید مرتضی موسوی شاهرودی، فصلنامه میقات حج، شماره 68، تابستان 1388ش.
| |
| * '''«[https://www.eshia.ir/feqh/archive/text/makarem/feqh/88/890204/ میقات ذو الحلیفة و مسجد شجرة]»'''، مکارم شیرازی، ناصر، سایت مدرسه فقاهت، تاریخ بازدید: ۲۶ اردیبهشت ۱۴۰۱ش.
| |
| * '''«[https://www.farsnews.ir/photo/13970516001057/مسجد-شجره-در-آستانه-مناسک-حج مسجد شجره در آستانه مناسک حج]»'''، علیپور، بهزاد، خبرگزاری فارس، تاریخ بازدید: ۲۶ اردیبهشت ۱۴۰۱ش.
| |
| * '''آثار اسلامی مکه و مدینه'''، جعفریان، رسول، تهران، مشعر، ۱۳۸۷ش.
| |
| * '''البحر الرائق'''، المصری، ابونجیم، به کوشش زکریا عمیرات، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۸ق.
| |
| * '''السرائر الحاوی لتحرير الفتاوى'''، ابن ادريس حلّى، محمد بن منصور، قم، دفتر انتشارات اسلامى، چاپ دوم، 1410ق.
| |
| * '''سفرنامه مکه'''، حسام السلطنه، تحقیق رسول جعفریان، تهران، مشعر، 1374ش.
| |
| * '''الکافی'''، کلینی، محمد بن یعقوب، تحقیق و تصحیح غفاری، علی‌اکبر، آخوندی، محمد، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.
| |
| * '''المسائل الناصریات'''، سید مرتضی، على بن حسين، تحقیق مركز پژوهش و تحقيقات علمى فقه استدلالى تطبيقى، تهران، رابطة الثقافة و العلاقات الإسلامية، چاپ اول، 1417ق.
| |
| * '''المساجد الأثریة فی المدینة النبویة'''، عبدالغنی، محمدالیاس، مدینه، مطابع الرشید، الطبعة الثانیة، 1419ق.
| |
| * '''المقنعه'''، شیخ مفید، محمّد بن محمد بن نعمان، قم، كنگره جهانى هزاره شيخ مفيد، 1413ق.
| |
| * '''النهاية فی مجرد الفقه و الفتاوى'''، شیخ طوسی، محمد بن حسن، بیروت، دار الكتاب العربی، چاپ دوم، 1400ق.
| |
| * '''بررسی حکم احرام از محاذی مواقیت، از منظر مذاهب اسلامی'''، درافشان، محمدحسین، پژوهشنامه حج و زیارت، سال سوم، شماره اول، 1397ش.
| |
| * '''تاريخ مكه المشرفه والمسجد الحرام والمدينه الشريفه والقبر الشريف'''، ابن‌الضيا، بی‌نا، ۲۰۰۸م.
| |
| * '''تاریخ و آثار اسلامی مکه و مدینه'''، قائدان، اصغر، قم، الهادی، ۱۳۸۱ش.
| |
| * '''التعریف بما انست الهجره'''، جمال الدین مطری، تحقیق سلیمان الرحیلی، ریاض، داره ملک عبدالعزیز، 2005
| |
| * '''دانشنامه کلام اسلامی'''، جمعی از محققین، قم، مؤسسه امام صادق(ع)، زیر نظر جعفر سبحانی، ۱۳۸۸ش.
| |
| * '''فرهنگ فقه فارسی'''، مؤسسه دائرةالمعارف فقه اسلامی، زیر نظر محمود هاشمی شاهرودی. قم، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی، ۱۳۸۷ش.
| |
| * '''مدینه شناسی'''، نجفی، محمدباقر، تهران، خرمایستان، چاپ اول، 1367ش.
| |
| * '''معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ'''، عبدالعزیز بن عبدالرحمن کعکی، بیروت، ناشر: مولف، 2011
| |
| * '''موسوعة مرآة الحرمین الشریفین و جزیرة العرب'''، صبری باشا، ایوب، ترجمه ماجده معروف، حسین مجیب المصری، عبدالعزیز عوض، قاهره، دارالآفاق العربیة، ٢٠٠٤م.
| |
| * '''تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة-الحج'''، فاضل لنکرانی، محمد، بیروت، دار التعارف للمطبوعات، ۱۴۱۸ق.
| |
| * '''وفاء الوفا باخبار دار المصطفی'''، علی بن عبدالله السمهودی، تحقیق قاسم السامرائی، لندن، موسسه الفرقان، 2001
| |
|
| |
| {{پایان}}
| |
| [[en:Al-Shajara Mosque]]
| |
| [[ar:مسجد الشجرة (المدینة)]]
| |
| ==مقاله‌های مرتبط==
| |
| *[[میقات]]
| |
| *[[میقات (فتاوای مراجع)]]
| |
| {{حج و عمره}}
| |
| [[رده:مسجدهای مدینه]]
| |
| [[رده:میقات‌های حج]]
| |
| [[رده:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
| |
