در حال ویرایش مسجد شجره (مدینه)

هشدار: شما وارد نشده‌اید. نشانی آی‌پی شما برای عموم قابل مشاهده خواهد بود اگر هر تغییری ایجاد کنید. اگر وارد شوید یا یک حساب کاربری بسازید، ویرایش‌هایتان به نام کاربری‌تان نسبت داده خواهد شد، همراه با مزایای دیگر.

این ویرایش را می‌توان خنثی کرد. لطفاً تفاوت زیر را بررسی کنید تا تأیید کنید که این چیزی است که می‌خواهید انجام دهید، سپس تغییرات زیر را ذخیره کنید تا خنثی‌سازی ویرایش را به پایان ببرید.

نسخهٔ فعلی متن شما
خط ۱: خط ۱:
{{جعبه اطلاعات بنا
{{جعبه اطلاعات بنای مذهبی
| عنوان =  
| عنوان           =مسجد شجره
| تصویر = Tamame masjed shajare.jpg
| تصویر           = Tamame masjed shajare.jpg
| اندازه تصویر = 300px
| اندازه تصویر     =250px
| پیوند تصویر =
| بنیانگذار        =
| توضیح تصویر =
| تأسیس            =
| نام‌های دیگر =  
| کاربری           = مسجد، [[میقات]]
| مکان = ذوالحلیفه در نزدیکی مدینه
| مکان            = [[عربستان]] - [[مدینه]]
| کاربری = مسجد، میقات احرام
| نام‌های دیگر      = ذوالحلیفه، مسجد میقات
| بزرگداشت نزد =  
| وقایع مرتبط      =
| وابسته به دین/مذهب = اسلام
| ظرفیت            =
| باورها =
| وضعیت            =فعال
| آیین‌ها =
| مساحت           =
| احکام = اهل مدینه از این مکان [[احرام]] می‌بندند.
| امکانات         =
| زیارت کنندگان =  
| شماره ثبت        =
| بازدیدکنندگان =  
| معمار           =
| زمان پایه‌گذاری =  
| سبک             =
| بنیانگذار =
| بازسازی          =
| رویدادها =
| وبگاه           =  
| بازسازی‌ها =
| بازسازی کنندگان =  
| بخش‌های از میان رفته =
| ویژگی‌های تاریخی =
| متولیان =
| مساحت =  
| طول =
| عرض =
| ارتفاع =
| وضعیت بنا =
| گنجایش =
| امکانات =  
| بخش‌های بنا =  
| معمار =  
| سبک =  
| ویژگی‌ها =  
| گنبدها =
| مناره‌ها =
| درها =
| رواق‌ها =
| صحن‌ها =
| ایوان‌ها =
| گرداننده =
| نهاد وابسته =
| نهاد نگهدارنده =
| مدیر =
| روحانی =
| نهادهای زیر مجموعه =
| ثبت در =
| شماره ثبت =
| تاریخ ثبت =
| وبگاه =  
| عرض جغرافیایی =24.413697
| طول جغرافیایی = 39.542992
}}
}}
'''مسجد شَجَره''' در [[مدینه]]، یکی از [[میقات‌های پنچ‌گانه|میقات‌های پنج‌گانه]] است. این مکان، میقات مردم مدینه و کسانی است که از مدینه به مکه می‌روند. گفته شده [[حضرت محمد (ص)|پیامبر اسلام(ص)]] وقتی برای حج‌گزارى عازم [[مکه]] بود، از این مکان [[احرام]] می‌بست. ذُو الْحُلَیفة، مسجد میقات و [[آبار علی|'''اَبیار علی''']]، از دیگر نام‌های این مسجد است.
'''مسجد شجره''' از [[میقات‌های پنچ‌گانه|میقات‌های پنج‌گانه]] است و میقات مردم [[مدینه]] و کسانی است که از مدینه به سوی [[مکه]] می‌روند. مسجد شجره از مساجد معروف، بزرگ و زیبای شهر مدینه دانسته شده است.


به گفته تاریخ‌نگاران، مسجد شجره در زمان امارت عمر بن عبدالعزیز بر مدینه ساخته شده و تاکنون چندین بار بازسازی شده است. امروزه مسجد شجره به فاصله سه کیلومتری مدینه، در مجاورت بزرگراه مدینه - مکه واقع شده است.
در این مکان درختی وجود داشت که [[پیامبر اسلام]] زیر سایه آن، [[نماز]] می‌خواند و [[احرام]] می‌بست و به‌همین جهت، آن را مسجد شجره نامیدند. همچنین به دلیل اینکه این مکان، یکی از میقات‌ها بوده، به «مسجد میقات» نیز شهرت یافت.
== موقعیت جغرافیایی ==
{{همچنین ببینید|مسجد شجره (مکه)}}
مسجد شجره از مساجد تاریخی [[مدینه (شهر)|مدینه]]<ref name=":4">موسوعة مرآة الحرمین الشریفین و جزیرة العرب، ۲۰۰۴م، ج۴، ص۸۱۱. </ref> و در حدود هشت كیلومتری جنوب این شهر قرار گرفته است.<ref>البحر الرائق، 1418ق، ج2، ص341.</ref> [[پیامبر اسلام]] برای انجام [[حج]] و [[عمره]]، از این مسجد احرام می‌بست.<ref name=":4" /> [[امام علی(ع)]] در این مکان، [[آیات برائت]] را از [[ابوبکر]]، خلیفه اول، گرفت و در [[مکه]] به مشرکان ابلاغ کرد.<ref>دانشنامه کلام اسلامی، ۱۳۸۸ش، ج۱، ص۷۷.</ref>


بنابر گزارشی، مسجد دیگری با همین نام در [[مکه]] وجود دارد که در شمار کهن‌ترین مساجد آن شهر است.<ref>آثار اسلامی مکّه و مدینه، ۱۳۸۷ش، ج۱، ص۱۱۸.</ref>
[[آبار علی]] نام دیگر این مکان است که برخی در علت این نامگذاری،‌ آن را به [[امام علی(ع)]] برگشت داده‌اند.
== معرفی ==
مسجد شجره، از مساجد بزرگ،<ref name=":4">صبری باشا، موسوعة مرآة الحرمین الشریفین و جزیرة العرب، ۲۰۰۴م، ج۴، ص۸۱۱. </ref> معروف و زیبای [[شهر مدینه]] است.<ref name=":3">جعفریان، آثار اسلامی مکّه و مدینه، ۱۳۸۷ش، ج۱، ص۱۱۸.</ref>  


==نام‌ها==
[[پیامبر اسلام]] برای [[حج]] و [[عمره]] از این مکان احرام می‌بست.<ref name=":4" /> [[امام علی(ع)]] در این مکان [[آیات برائت]] را از [[ابوبکر]]، خلیفه اول، گرفت و در [[مکه]] بر مشرکان ابلاغ کرد.<ref>جمعی از محققین، دانشنامه کلام اسلامی، ۱۳۸۸ش، ج۱، ص۷۷.</ref>  
این مسجد را '''مسجد شجره''' نامیده‌اند چون در آنجا درختی بوده که پیامبر در سایه آن می‌نشست.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B3.pdf&page=421 وفاء الوفا، ج۳، ص ۴۲۱]</ref> مسجد در منطقه‌ای به نام [[ذوالحلیفه|ذوالحُلِیفه]] ساخته شده است. این منطقه را همچنین آبار یا [[آبار علی|ابیار علی]] می‌خوانند و آن را منسوب به [[علی ابن ابیطالب|علی ابن ابیطالب(ع)]] دانسته‌اند. از این رو این مسجد با نام‌‌های مسجد ذوالحُلِیفه و مسجد آبار علی یا بئر علی نیز شهرت دارد. همچنین  این مسجد نزد مردم به '''مسجد احرام''' و '''مسجد میقات''' شهرت دارد. آن را '''مسجد الحسا''' نیز نامیده‌اند.<ref>المعالم المدینه المنوره، جزء الرابع، مجلد الرابع، ص ۴۸۵-۴۸۷</ref>


== تاریخ بنای مسجد ==
این مسجد بازسازی‌های مختلفی داشته که آخرین بازسازی آن از سوی ملک فهد، پادشاه وقت عربستان سعودی، صورت گرفت. در این بازسازی، حدود نود هزار متر مربع به مسجد و امکانات جانبی آن مانند پارکینگ اختصاص یافت و مساحت خود مسجد حدود ۲۶ هزار متر مربع گردید. این مسجد را یکی از زیباترین معماری‌ها در میان مساجد بازسازی شده مدینه دانسته‌اند.<ref>جعفریان، آثار اسلامی مکّه و مدینه، ۱۳۸۷ش، ج۱، ص۲۷۷.</ref>  
بنای نخستین این مسجد بسیار کهن است. برخی تاریخ‌نگاران نیز بر اساس مستنداتی از ساخت مسجد در ده‌های نخستینِ تاریخ اسلام سخن گفته‌اند.<ref>مدینه شناسی، 1367ش، ج1، ص183.</ref>تاریخ‌نگاران احتمال می‌دهند که این مسجد نخستین بار در زمان امارت عمر بن عبدالعزیز بر مدینه در فاصله سال‌های 87-93 قمری ساخته شده باشد.<ref>معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، جزء الرابع، مجلد الرابع، ص496</ref>
=== بازسازی سده نهم ===
به گزارش [[مطری]] (درگذشت 741ق.)‌ بنای قدیمی این مسجد که بنایی بزرگ بود در زمان او (نیمه اول قرن هشتم) به صورت نیمه ویران درآمده بود<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B9%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D8%A8%D9%85%D8%A7_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D9%87%D8%AC%D8%B1%D8%A9.pdf&page=190 التعریف بما انست الهجره، ص ۱۹۰]</ref> اما بنابر گزارش [[سمهودی]] (مورخ مدینه درگذشته 911ق.) مسجد، بر اساس بنای قدیمی آن، در سال 861 بازسازی شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B3.pdf&page=424 الوفاء الوفا، ج۳، ص 424]</ref>
=== بازسازی سده چهاردهم ===
گفته شده که اين مسجد در اواخر قرن ۱۱ هجری قمری،<ref>مدینه‌شناسی، 1367ش، ج1، ص184.</ref> ویران شد و مسلمانى از هندوستان، در سال 1090 هجری قمری با اجازه دولت عثمانی، آن را بازسازی کرد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=258 المساجد الأثریة، 1418ق، ص258.]</ref>  


حسام السلطنه که در سال 1298 قمری این مسجد را دیده آن را به این شکل وصف کرده است: «مسجد مزبور مربع است و پنجاه و  دو ذراع طول آن است. از سنگ و گچ ساخته اند. در سمت جنوب آن ایوانی است که بر روی آن طاق زده اند و گنبد آن را از بیرون سفید کرده اند و محرابی در وسط آن است»<ref>سفرنامه مکه حسام السلطنه، ص 139</ref>
امروزه مسجد شجره به فاصله حدود سه کیلومتری شهر مدینه در مجاورت بزرگراه مدینه به مکه واقع شده است.<ref>علیپور، «[https://www.farsnews.ir/photo/13970516001057/%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF-%D8%B4%D8%AC%D8%B1%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%A2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B3%DA%A9-%D8%AD%D8%AC مسجد شجره در آستانه مناسک حج]» خبرگزاری فارس</ref>
==نام‌ها==
منابع تاریخی نام‌های مختلفی برای این مکان ذکر کرده‌اند:


عیاشی در گزارشی از نخستین سفرش در سال 1353 قمری درباره اين مسجد می‌نویسد: «بنایی مستطیل‌شکل که از خشت و گل و سقفی با چوب درخت خرما و برگ ساخته شده بود که مورد توجه مسئولان وقت قرار گرفت و گسترش یافت.» <ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=258 المساجد الأثریة، 1418ق، ص258.]</ref>
* مسجد شجره: در این مکان درختی وجود داشت که پیامبر زیر سایه آن درخت استراحت کرده، نماز می‌خواند و احرام می‌بست. پس از آنکه در این مکان مسجدی بنا شد،<ref name=":1">جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ۱۳۸۷ش، ص۲۷۵.</ref> نام آن‌را به دلیل وجود این درخت مسجد شجره (درخت) نامیدند.<ref>ابن‌الضيا، تاریخ مکه المشرفه والمسجد الحرام والمدینه الشریفه والقبر الشریف، ۲۰۰۸م، ج۱، ص۳۱۱.</ref>


=== وضعیت کنونی مسجد ===
* ذُو الْحُلَیفة: «حلیفه» نام آبی بوده که در آنجا قرار داشته است.<ref name=":0">قائدان، تاریخ و آثار اسلامی مکه و مدینه،۱۳۸۱ش، ص۴۰۹.</ref>
اين مسجد، در دوران [[آل سعود]] یک بار به سال 1375ق./ 1955م. بازسازى<ref>مدینه شناسی، 1367ش، ج1، ص184.</ref> و برای آن، گلدسته‌ای ساخته شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=258 المساجد الأثریة، 1418ق، ص258،] المعالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، جزء ۴، مجلد ۴، ص 498</ref> مسجد بار دیگر در سال 1408ق/1988م. بازسازی شد و گسترش یافت<ref>آثار اسلامی مکّه و مدینه، ۱۳۸۷ش، ج۱، ص۲۷۷؛ [https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=259 المساجد الأثریة، 1418ق، ص259.]</ref>و  امکاناتی از جمله حمام، سرویس بهداشتی، پارکینگ، بازار و رستوران در اطراف آن ساخته شد. مساحت کلی مسجد به همراه محوطه‌ اطراف آن به 290000 متر مربع می‌رسد که ساختمان مسجد و ساختمان‌های وابسته به آن 226000 متر مربع از آن را شامل می‌شود.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=260 المساجد الأثریة، 1418ق، ص260.]</ref>  
* مسجد میقات: این مکان، یکی از میقات‌ها است که حاجیان در آنجا [[احرام]] می‌بندند و به همین جهت به مسجد میقات شهرت یافت.<ref name=":0" />
* «اَبیار علی» یا «آبارعلی»: گفتارهای مختلفی در علت این نام‌گذاری نقل شده که برخی آن را به [[امام علی(ع)]] برگشت داده و برخی به افراد دیگری با این نام برگشت داده‌اند.<ref>«[https://www.okaz.com.sa/article/592194 قصة المیقات ومحطة انطلاق المعتمرین]»، سایت عکاظ.</ref>


== میقات حج==
== میقات حج ==
{{همچنین ببینید|میقات}}
{{همچنین ببینید|میقات}}
مسجد شجره از میقات‌هاى حج است.<ref>الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۳۱۹.</ref> به گزارش برخی تاریخ نویسان، [[پیامبر اسلام|پیامبر اسلام(ص)]] وقتی برای انجام فريضه [[حج]] عازم [[مکه]] بود، از این مکان، [[احرام]] می‌بست.<ref name=":1">آثار اسلامی مکه و مدینه، ۱۳۸۷ش، ص۲۷۵.</ref> فقيهان، مسجد شجره را از میقات‌های پنج‌گانه حج شمرده و معتقدند میقاتِ مردمِ [[مدینه (شهر)|مدینه]] و کسانی که از اين شهر به مکه می‌روند، مسجد شجره است.<ref name=":2">مؤسسه دائرةالمعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه فارسی، ۱۳۸۷ش، ج۳، ص۷۱۲.</ref>  
مسجد شجره، میقات [[عمره تمتع|عمره تمتّع]] و [[عمره مفرده]] برای مردم مدینه و کسانی است که از مدینه به مکه می‌روند.<ref name=":2">مؤسسه دائرةالمعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه فارسی، ۱۳۸۷ش، ج۳، ص۷۱۲.</ref>  روایات بر این نکته دلالت دارند که باید در یکی از میقات‌ها، احرام بست و مسجد شجره از این میقات‌ها است.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۳۱۹.</ref> [[پیامبر اسلام|پیامبر اسلام(ص)]] نیز وقتی برای اقامه [[حج]] عازم مکه بود، از این مکان، احرام بسته و عازم حج می‌شد.<ref name=":1" />  


=== لزوم احرام اهل مدینه در مسجد شجره ===
فقیهان شیعه، اتفاق نظر دارند که احرام در مسجد شجره کفایت می‌کند؛<ref>فاضل لنکرانی، تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة - الحج، ۱۴۱۸ق، ج۳، ص۲۰۴.</ref> البته اختلاف‌هایی در اینکه در خارج از این مسجد نیز می توان احرام بست، وجود دارد.<ref>مکارم شیرازی، «[https://www.eshia.ir/feqh/archive/text/makarem/feqh/88/890204/ میقات ذو الحلیفة و مسجد شجرة]»</ref>
بنابر نظر مشهور فقيهان شيعه، ساکنان مدینه باید در مسجد شجره [[احرام|مُحرم]] شوند و جایز نیست بدون احرام از میقات مسجد شجره حرکت کنند و به میقاتی دیگر مانند [[جحفه|جحفه]] بروند و در آنجا محرم شوند؛<ref>«[http://miqat.hajj.ir/article_43464.html احرام از جحفه وظیفه چه کسی است]، ص 64-65.»</ref> تنها براى معذوران (ناتوان یا بیمار)، محرم شدن از جحفه، جايز است.<ref>«[http://miqat.hajj.ir/article_43464.html احرام از جحفه وظیفه چه کسی است]، ص 75.»</ref> همچنین گفته شده که این حکم افرادی است که از مدینه به ذوالحلیفه بروند و بدون احرام از آنجا عبور کنند و به جحفه برسند؛ اما اگر از ذوالحلیفه عبور نکنند و از راه دیگری خارج شوند و به میقاتِ دیگرى بروند،{{یادداشت|مثلا از مدینه با هواپیما به جده و از آنجا به جحفه برود  یا از مدینه به ذی الحلیفه رفته و قبل از عبور از آنجا بار دیگر به مدینه برگشته و از میقاتی دیگر به مکه رود.}} اشکالی ندارد؛ زیرا عبور از میقات، عرفاً بر آن صدق نمی­‌کند.<ref>«[http://miqat.hajj.ir/article_43464.html احرام از جحفه وظیفه چه کسی است]، ص65.»</ref>
 
===محل دقیق میقات===
ذوالحلیفه، نام منطقه وسیعی بوده که مسجد شجره در آن قرار داشته است.<ref>[http://miqat.hajj.ir/article_37980_ed97038f84c6a271f8cd14936a05d7b7.pdf «میقات مسیر مدینه»]، ص61 </ref> در روایات، گاهی «مسجد شجره» محل میقات حج اهل مدینه دانسته‌ شده و گاهی تنها تعبیر «شجره» یا «ذوالحلیفه» به کار رفته است.<ref>تفصیل الشریعه فی شرح تحریر الوسیله، ۱۴۱۸ق، ج3، ص20-24.</ref>  گروهی، محرم شدن را تنها در داخل مسجد شجره صحیح می‌دانند و گروهی دیگر، احرام در بیرون از مسجد و در نزدیکی آن را نیز صحیح دانسته‌اند؛<ref>[http://miqat.hajj.ir/article_37980_ed97038f84c6a271f8cd14936a05d7b7.pdf «میقات مسیر مدینه»]، ص62.</ref>  


==نگارخانه==
==نگارخانه==
<gallery heights="150px" mode="packed" style="">
<gallery heights="150px" mode="packed" style="">
پرونده:تصویر قدیمی از مسجد شجره.jpg
پرونده:Bakhshi az masjed shajare.jpg
پرونده:Bakhshi az masjed shajare.jpg
پرونده:Shajare.jpg
پرونده:Shajare.jpg
پرونده:Shajare masjed.jpg
پرونده:Shajare masjed.jpg
پرونده:Darone masjed shajare.jpg
پرونده:Darone masjed shajare.jpg
پرونده:نمایی از بیرون مسجد شجره مدینه.jpg
نمای بیرونی از مناره جدید مسجد شجره.jpg
</gallery>
</gallery>
== جستارهای وابسته ==
* [[میقات‌های پنچ‌گانه]]


== پانویس ==
== پانویس ==
خط ۱۰۸: خط ۵۹:
==منابع ==
==منابع ==
{{منابع}}
{{منابع}}
* '''الكافی فی الفقه'''، حلبى، ابوالصلاح، تقى‌الدين بن نجم‌الدين، اصفهان، كتابخانه عمومى امام اميرالمؤمنين(ع)، چاپ اول، 1403ق.
* ابن‌الضيا، تاريخ مكه المشرفه والمسجد الحرام والمدينه الشريفه والقبر الشريف،‌ بی‌نا، ۲۰۰۸م.
* '''المقنع'''، شیخ صدوق، محمّد بن على بن بابويه، قم، مؤسسه امام هادى(ع)، چاپ اول، 1415ق.
*جعفریان، رسول، آثار اسلامی مکه و مدینه، تهران، مشعر، ۱۳۸۷ش.
* '''[http://miqat.hajj.ir/article_43464.html «احرام از جحفه وظیفه چه کسانی است»]'''، روزبه برکت رضایی، فصلنامه میقات حج، شماره 96، تیر 1395ش.
* جمعی از محققین، دانشنامه کلام اسلامی، قم، مؤسسه امام صادق علیه‌السلام، زیر نظر آیت‌الله جعفر سبحانی، ۱۳۸۸ش.
* '''«[http://miqat.hajj.ir/article_37980.html میقات مسیر مدینه]»'''، سید مرتضی موسوی شاهرودی، فصلنامه میقات حج، شماره 68، تابستان 1388ش.
*صبری باشا، ایوب، موسوعة مرآة الحرمین الشریفین و جزیرة العرب، ترجمه: ماجده معروف، حسین مجیب المصری، عبدالغزیز عوض، قاهره، دارالآفاق العربیة، ٢٠٠٤م.
* '''«[https://www.eshia.ir/feqh/archive/text/makarem/feqh/88/890204/ میقات ذو الحلیفة و مسجد شجرة]»'''، مکارم شیرازی، ناصر، سایت مدرسه فقاهت، تاریخ بازدید: ۲۶ اردیبهشت ۱۴۰۱ش.
* علیپور، بهزاد، «[https://www.farsnews.ir/photo/13970516001057/%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF-%D8%B4%D8%AC%D8%B1%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%A2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B3%DA%A9-%D8%AD%D8%AC مسجد شجره در آستانه مناسک حج]» خبرگزاری فارس، تاریخ بازدید: ۲۶ اردیبهشت ۱۴۰۱ش.
* '''«[https://www.farsnews.ir/photo/13970516001057/مسجد-شجره-در-آستانه-مناسک-حج مسجد شجره در آستانه مناسک حج]»'''، علیپور، بهزاد، خبرگزاری فارس، تاریخ بازدید: ۲۶ اردیبهشت ۱۴۰۱ش.
*‌ فاضل لنکرانی، محمد، تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة - الحج، بیروت، دار التعارف للمطبوعات‌، ۱۴۱۸ق.
* '''آثار اسلامی مکه و مدینه'''، جعفریان، رسول، تهران، مشعر، ۱۳۸۷ش.
*قائدان، اصغر، تاریخ و آثار اسلامی مکه و مدینه، قم، الهادی، ۱۳۸۱ش.
* '''البحر الرائق'''، المصری، ابونجیم، به کوشش زکریا عمیرات، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۸ق.
* «[https://www.okaz.com.sa/article/592194 قصة المیقات ومحطة انطلاق المعتمرین]»، سایت عکاظ، تاریخ بازدید: ۲۶ اردیبهشت ۱۴۰۱ش.
* '''السرائر الحاوی لتحرير الفتاوى'''، ابن ادريس حلّى، محمد بن منصور، قم، دفتر انتشارات اسلامى، چاپ دوم، 1410ق.
* کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق و مصحح: غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.
* '''سفرنامه مکه'''، حسام السلطنه، تحقیق رسول جعفریان، تهران، مشعر، 1374ش.
* مکارم شیرازی، ناصر، «[https://www.eshia.ir/feqh/archive/text/makarem/feqh/88/890204/ میقات ذو الحلیفة و مسجد شجرة]»، سایت مدرسه فقاهت، تاریخ بازدید: ۲۶ اردیبهشت ۱۴۰۱ش.
* '''الکافی'''، کلینی، محمد بن یعقوب، تحقیق و تصحیح غفاری، علی‌اکبر، آخوندی، محمد، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.
* مؤسسه دائرةالمعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه فارسی، زیر نظر محمود هاشمی شاهرودی. قم، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی، ۱۳۸۷ش
* '''المسائل الناصریات'''، سید مرتضی، على بن حسين، تحقیق مركز پژوهش و تحقيقات علمى‌ فقه استدلالى تطبيقى، تهران، رابطة الثقافة و العلاقات الإسلامية‌، چاپ اول، 1417ق.
* '''المساجد الأثریة فی المدینة النبویة'''، عبدالغنی، محمدالیاس، مدینه، مطابع الرشید، الطبعة الثانیة، 1419ق.
* '''المقنعه'''، شیخ مفید، محمّد بن محمد بن نعمان، قم، كنگره جهانى هزاره شيخ مفيد، 1413ق.
* '''النهاية فی مجرد الفقه و الفتاوى'''، شیخ طوسی، محمد بن حسن، بیروت، دار الكتاب العربی، چاپ دوم، 1400ق.
* '''بررسی حکم احرام از محاذی مواقیت، از منظر مذاهب اسلامی'''، درافشان، محمدحسین، پژوهشنامه حج و زیارت، سال سوم، شماره اول، 1397ش.
* '''تاريخ مكه المشرفه والمسجد الحرام والمدينه الشريفه والقبر الشريف'''،‌ ابن‌الضيا، بی‌نا، ۲۰۰۸م.
* '''تاریخ و آثار اسلامی مکه و مدینه'''، قائدان، اصغر، قم، الهادی، ۱۳۸۱ش.
* '''التعریف بما انست الهجره'''، جمال الدین مطری، تحقیق سلیمان الرحیلی، ریاض، داره ملک عبدالعزیز، 2005
* '''دانشنامه کلام اسلامی'''، جمعی از محققین، قم، مؤسسه امام صادق(ع)، زیر نظر جعفر سبحانی، ۱۳۸۸ش.
* '''فرهنگ فقه فارسی'''، مؤسسه دائرةالمعارف فقه اسلامی، زیر نظر محمود هاشمی شاهرودی. قم، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی، ۱۳۸۷ش.
* '''مدینه شناسی'''، نجفی، محمدباقر، تهران، خرمایستان، چاپ اول، 1367ش.
* '''معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ'''، عبدالعزیز بن عبدالرحمن کعکی، بیروت، ناشر: مولف، 2011
* '''موسوعة مرآة الحرمین الشریفین و جزیرة العرب'''، صبری باشا، ایوب، ترجمه ماجده معروف، حسین مجیب المصری، عبدالعزیز عوض، قاهره، دارالآفاق العربیة، ٢٠٠٤م.
*‌ '''تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة-الحج'''، فاضل لنکرانی، محمد، بیروت، دار التعارف للمطبوعات‌، ۱۴۱۸ق.
* '''وفاء الوفا باخبار دار المصطفی'''، علی بن عبدالله السمهودی، تحقیق قاسم السامرائی، لندن، موسسه الفرقان، 2001


{{پایان}}
[[en:Al-Shajara Mosque]]
[[ar:مسجد الشجرة (المدینة)]]
==مقاله‌های مرتبط==
*[[میقات]]
*[[میقات (فتاوای مراجع)]]
{{حج و عمره}}
[[رده:مسجدهای مدینه]]
[[رده:مسجدهای مدینه]]
[[رده:میقات‌های حج]]
[[رده:میقات‌های حج]]
[[رده:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
لطفاً توجه داشته‌باشید که همهٔ مشارکت‌ها در ویکی حج منتشرشده تحت Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike در نظر گرفته‌می‌شوند (برای جزئیات بیش‌تر ویکی حج:حق تکثیر را ببینید). اگر نمی‌خواهید نوشته‌هایتان بی‌رحمانه ویرایش و توزیع شوند؛ بنابراین، آنها را اینجا ارائه نکنید.
شما همچنین به ما تعهد می‌کنید که خودتان این را نوشته‌اید یا آن را از یک منبع با مالکیت عمومی یا مشابه آزاد آن برداشته‌اید (برای جزئیات بیش‌تر ویکی حج:حق تکثیر را ببینید). کارهای دارای حق تکثیر را بدون اجازه ارائه نکنید!
لغو راهنمای ویرایش‌کردن (در پنجرهٔ تازه باز می‌شود)

این صفحه عضوی از یک ردهٔ پنهان است: