در حال ویرایش مسجد عثمان (مدینه)

{{جعبه اطلاعات بنا
| عنوان = مسجد عثمان
| تصویر = مسجد_عثمان.png
| پیوند تصویر = 
| توضیح تصویر = 
| نام‌های دیگر = مسجد ذو النورين
| مکان = [[عربستان]] * [[مدینه]] *
| کاربری = مسجد
| بزرگداشت نزد = مسلمانان
| وابسته به دین/مذهب = اسلام
| باورها = 
| آیین‌ها = اقامه نماز جماعت
| زمان پایه‌گذاری = قرن 15هجری
| بنیانگذار = 
| رویدادها = 
| بازسازی‌ها = 
| ویژگی‌های تاریخی = 
| مساحت = 
| وضعیت بنا = موجود
| گنجایش = 
| بخش‌های بنا = 
| ویژگی‌ها = 
| عرض جغرافیایی = 24.463582
| طول جغرافیایی = 39.609435
| توضیح نقشه = 
}}'''مسجد عثمان بن عَفان'''، یکی از مساجد [[مدینه]] در [[کشور عربستان]] است که در  اوایل قرن 15 هجری ساخته شده و بر این اساس، جزء مساجد قدیمی عصر نبوی محسوب نمی‌شوند. 

این مسجد در جهت جنوبی مسجد النبی با فاصله 425 متر واقع شده و در محدوده [[مصلای پیامبر(ص)]] قرار گرفته است.

ساختمان قدیمی‌تری از این مسجد از سال946هجری در قلعه عسکریه وجود داشته که با انفجار قلعه در 1338هجری به مخروبه تبدیل شده و در 1370 در توسعه شهری به کلی از بین رفته است. ساختمان جدید با جابجایی در مکان در دروان معاصر ساخته شده.

==مکان==

این مسجد در جهت جنوبی مسجد النبی با فاصله 425 متر واقع شده و با مسجد غمامه 322متر فاصله دارد و در محدوده [[مصلای پیامبر(ص)]] قرار گرفته است.<ref name=":0">[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=261 مساجد الاثریة، ص261]</ref>

== نام ==
برخی محققین احتمال داده اند که نام عثمان بر روی این مسجد، به خاطر این است که در محدوده مساجد مصلی، به نام همه خلفای نخستین، مسجدی وجود داشته، و این مسجد را جهت تکمیل اسامی خلفای چهارگانه اینگونه نام گذاشته‌اند.<ref>مساجد الاثریة، ص262</ref> همچنین این مسجد امروزه در مدینه به مسجد ذوالنورین نیز شناخته می‌شود.

== تاریخچه بنای امروزی ==
ساختمان فعلی این مسجد را در حدود1410هجری، شیخ خاشقچی ساخت و به اداره اوقاف عربستان واگذار کرد. بنابر این، وجود آن در محدوده [[مصلای پیامبر(ص)|مُصلّی پیامبر(ص)]] و در نزدیکی [[مسجد النبی|حرم پیامبر(ص)]]، نباید این تصور را به وجود آورد که مسجد مذکور، از مساجد قدیمی مربوط به عصر نبوی است.<ref name=":02">[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=261 مساجد الاثریة، ص261]</ref>

مسجد تا سال 2012 دارای یک مناره بوده که دفتر شئونات اسلامی به دلیل نشت آب زیاد از زیر آن و کج شدن مناره، آن را تخریب کرد.<ref>https://www.okaz.com.sa/local/na/1526706</ref> از آن پس مسجد به حالت امروزی با یک گنبد و بدون مناره است.

== پیشینه بنا ==
پیش از بنای امروزی مسجد عثمان(که جنوب مسجد النبی است)، مسجد قدیمی‌تری با همین نام، درمحدوده شمال غربی مسجد النبی و داخل قلعه سلطانیه قرار داشت.<ref>فصول من تاریخ المدینة المنورة، ص52</ref> میتوان مسجد قدیمی عثمان را کاملا جدا از مسجد فعلی در نظر گرفت که پیشنه آن موجود است ولی ساختمانش مفقود میباشد.

زمان دقیق تاسیس مسجد قدیمی عثمان مشخص نیست اما علی بن موسی در سال ۱۳۰۳ قمری / 1885م به وجود مسجدی به نام عثمان بن عفان در قعله سلطانیه در مدینه اشاره کرده و آن را مسجدی با یک مناره توصیف کرده است؛<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D8%B5%D9%81_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87.pdf&page=16 وصف المدینة المنورة، ص16]</ref> قلعه‌ای که سلطان سلیمان عثمانی (حکومت  926-974) در سده دهم بنا کرده بود. گفته اند که سربازان داخل قلعه در این مسجد نماز می‌خواندند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D9%82%D8%AF%DB%8C%D9%85%D8%A7_%D9%88_%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D8%AB%D8%A7.pdf&page=138 تاریخ معالم المدینه المنوره قدیما و حدیثا، ص138و 134]</ref> برخی از پژوهشگران این مسجد را ساخته شده در محل مصلای پیامبر در سال اول هجرت دانسته اند؛ محلی که در اصل خانه حکیم بن العداء بوده است و به آن دار ابی یسار گفته می‌شد.<ref>معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، جزء 4، ج2، ص85 و 78</ref><ref>معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، جزء 4، ج2، ص76.</ref>

ساختمان مسجد در 1338 قمری مخروبه شد و در 1370 قمری در پروژه‌های توسعه‌ای این منطقه به همراه قلعه از بین رفت.<ref>معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، جزء 4، ج2، ص87.</ref> شیخ خاشقچی بنای جدید را با جابجایی در موقعیت مکانی، در دهه نخست سده پانزدهم هجری در مکان فعلی ساخته است.<ref name=":1">[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=262 مساجد الاثریة، ص262]</ref>

برخی از پژوهشگران برآنند که مسجد عثمان در محل مسجد تاجوری ساخته شده است. مسجد تاجوری در حدود سال ۱۰۰۰ قمری به دست شیخ حسن تاجوری، از مدرسان مسجد نبوی، ساخته شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=261 مساجد الاثریه، ص ۲۶۱]</ref>

== نگارخانه ==

==== تصاویر نمای داخلی مسجد ====
<gallery>
پرونده:نمای کلی داخل.png|'''نمای کلی داخل'''
پرونده:محراب مسجد عثمان.png|'''محراب مسجد عثمان'''
پرونده:ورودی.png|'''ورودی'''
پرونده:سقف.png|'''گنبد و سقف مسجد'''
پرونده:مصلی و پنجره های دیوار جنوبی مسجد.png|'''مصلی و پنجره های ضلع جنوبی مسجد'''
</gallery>

== تصاویر نمای خارجی مسجد ==
<gallery>
پرونده:عثمان.jpg|alt=
پرونده:1403-05-02 00 31 35-Google Maps.png|alt=
پرونده:Image-135044-othman-bin-affan-mosque-daytime-religious-tourist-attract-preview.jpg|alt=
پرونده:1403-05-02 00 40 16-Google Maps.png|alt=
پرونده:1403-05-02 00 41 53-Google Maps.png|alt=
</gallery>

==== تصاویر مسجد با مناره، پیش از 2012 میلادی ====
<gallery>
پرونده:206392.jpg|alt=
پرونده:2931.jpg|alt=
پرونده:Unnamed.jpg|alt=
پرونده:1403-05-02 00 01 38-Google Maps.png|alt=
</gallery>

==== تصاویر قدیمی از قلعه سلطانیه و نمای دور از مسجد ====
<gallery>
پرونده:02عثمان.jpg|تصویری از مناره مسجد که جزئی از دیوار قلعه است در سال 1345هجری
پرونده:7.jpg|محدوده قدیمی مسجد در تصاویر هوایی - غرب و شمال غربی مسجد النبی
پرونده:عثمان8.jpg|تصویر کلی مدینه در ١٨٨٠میلادی و 1297 هجری، در تصویر به ترتیب ظاهر میشود:  ١ برج باب الشامی ٢ قبه ومأذنه مسجد عثمان ٣ باب الشامی 4. قلعه سلطانیه
پرونده:عثمان1.jpg|alt=
پرونده:عثمان3.jpg|alt=
پرونده:9.jpg|منظر کلی مدينه منوره که قلعه سلطانیه و باب الشامی و مسجدنبوی در آن مشخص است
پرونده:1403-05-02 00 25 17-المعالم المدینه المنوره بین العمارة و التاریخ الجزء الرابع المجلد الثانی.pdf and.png|در سمت چپ تصویر مناره و قبه قدیمی مسجد مشخص است.
پرونده:نقشه مسجدهای مصلا.png|تصویر فوق فاصله مسجدهای مصلی را تا یکی از گوشه‌های ساختمان فعلی مسجدالنبی نشان می‌دهد.
</gallery>

== جستارهای وابسته ==

* [[مصلای پیامبر(ص)|مصلای پیامبر]]
* [[مسجد امام علی (مناخه)]]

==پانویس==
{{پانویس}}
==منابع ==

* '''مساجد الاثریه'''، محمد الیاس عبدالغنی1418ه، مطابع الرشید بالمدینة المنورة، الطبعة الثانیة، 1419ه.
* '''تاریخ معالم المدینة المنورة قدیما و حدیثا'''، خیاری، احمد یاسین احمد. ۱۴۱۹. ۱ج. ریاض  عربستان: المملکة العربیة السعودیة. الأمانة العامة للإحتفال بمرور مائة عام علی تأسیس المملکة.
* '''وصف المدینه المنوره'''، علی بن موسی، مطبعة نهضة مصر.
* '''معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ'''، عبدالعزیز کعکی، مدینه، ناشر:مولف، ۲۰۱۱م.
* '''فصول من تاریخ المدینة المنورة'''، علی حافظ، ناشر:مؤلف. الطبعة الثالثة 1417ه-1996م.
{{مساجد}}

[[رده:مسجدهای مدینه]]
[[رده:مکان‌های مذهبی مدینه]]