در حال ویرایش مسجد عمر بن خطاب در خندق

'''مسجد عُمَر''' در منطقه خندق مدینه و در جنوب [[مسجد سلمان فارسی]] قرار دارد. این مسجد از [[مساجد خندق|مساجد هفتگانه خندق]] است که مجموعه آنها در محدوده نظامی [[پیامبر(ص)]] در جریان [[غزوه احزاب|غزوه خندق]] بوده اند. 

اثری از این مسجد در منابع مربوط به قرون اولیه اسلامی وجود ندارد و بلکه این مسجد حتی در اوایل قرن 14 هجری نیز وجود نداشته، ظاهرا این مسجد پس از 1885میلادی تاسیس شده. مکان این مسجد مطابق با محدوده نماز خواندن رسول خدا(ص) در پایین [[کوه سلع]] در جریان [[جنگ احزاب]] است و ساختمان آن دارای یک محراب و دو پنجره در اطراف محراب است که مطابقت ظاهری با ساختمان [[مسجد فتح (مدینه)|مسجد فتح]] دارد.
[[رده:مقاله‌های در حال ویرایش]]
{{جعبه اطلاعات بنا
| عنوان = مسجد عمر بن خطاب در خندق
| تصویر = مسجد عمر خندق.png
| اندازه تصویر = 
| پیوند تصویر = 
| توضیح تصویر = 
| نام‌های دیگر = 
| مکان = [[عربستان]] * [[مدینه]] * در بخش غربی [[کوه سلع]]
| کاربری = مسجد
| بزرگداشت نزد = مسلمانان
| وابسته به دین/مذهب = اسلام
| باورها = 
| آیین‌ها = 
| زمان پایه‌گذاری = 
| بنیانگذار = 
| رویدادها = نمازخواندن [[رسول خدا(ص)]] در محدوده این مسجد در میانه [[غزوه خندق]]
| بازسازی‌ها = 
| ویژگی‌های تاریخی = 
| مساحت = 
| طول = 
| عرض = 
| ارتفاع = 
| وضعیت بنا = موجود
| گنجایش = 
| امکانات = 
| بخش‌های بنا = صحن غیر مسقف در جهت شمال - پنجره دایره ای شکل در داخل مسجد
| ویژگی‌ها = از جمله مساجد موجود در محدوده [[مساجد فتح]]
| عرض جغرافیایی = 24.476502
| طول جغرافیایی = 39.595135
| توضیح نقشه = 
}}

== مکان ==
'''مسجد عُمَر''' در منطقه خندق مدینه، در جنوب [[مسجد سلمان فارسی]] قرار دارد.<ref name=":0">[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=148 مساجد الاثریه، عبدالغنی، ص148.]</ref> این مسجد در محدوده [[مساجد خندق|مساجد هفتگانه خندق]] قرار دارد که محدوده نظامی [[پیامبر(ص)]] در جریان [[غزوه احزاب|غزوه خندق]] بوده است.<ref>معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، کعکی، جزء الرابع، المجلد الرابع، ص144.</ref> مکان این مسجد مطابق با محدوده ای است که طبق روایتی محل نماز خواند رسول خدا(ص) در پایین [[کوه سلع]] در جریان [[جنگ احزاب]] است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%B4%D8%A8%D9%87.pdf&page=59 تاریخ مدینه، ابن شبه، ص59.]</ref> 

== پیشینه ==
اثری از این مسجد در منابع مربوط به قرون اولیه اسلامی وجود ندارد و بلکه این مسجد حتی در اوایل قرن 14 هجری نیز وجود نداشته<ref name=":0" />، چرا که سفرنامه نویسی در 1303 هجری/1885میلادی، هنگام نام بردن از [[مساجد فتح]]، از این مسجد سخنی به میان نیاورده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D8%B5%D9%81_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87.pdf&page=17 وصف المدینه المنوره، افندی، ص17.]</ref> ظاهرا این مسجد پس از 1885م تاسیس شده، همانطور که در نقشه های حدنگاری{{یادداشت|نقشه حدنگاری نقشه‌ای است که مرزها و مالکیت قطعات زمین را نشان می‌دهد. این نقشه‌ها، ارزش حقوقی دارند و می‌توان بر اساس مرزهای آن، سند مالکیت صادر کرد و منبع اصلی داده‌ها در اختلافات و دعاوی بین مالکان زمین هستند. در عربی به این نقشه ها «الخریطة المساحیة» گفته میشود و در انگلیسی معادل نقشه « Cadastre کاداستر» قرار دارد.}} مدینه منوره در سال 1947م، مسجدی در این محدوده به نام مسجد عمر وجود دارد.<ref name=":0" />

== وصف بنا ==
مسجد دارای یک ساختمان مستطیلی شکل، ساخته شده از سنگ بازالت است. در داخل دیواری که به سمت قبله است یک محراب قرار دارد و در دو طرف محراب، دو پنجره دایره ای شکل تعبیه شده است.<ref name=":1">[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=197 المدينه المنوره تطورها العمراني، لمعی مصطفی، ص197.]</ref> این ساختمان در جهت شمالی خود، دارای یک حیاط است<ref name=":0" /> که دیوارهایی کوتاه و از جنس همان سنگ اصلی بنا دارد. ساختمان فعلی مسجد، مطابقت ظاهری (از جهت دو پنجره کنار محراب) با مسجد فتح دارد که در 1270ه/1853م تجدید بنا شده است.<ref>معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، کعکی، جزء الرابع، المجلد الرابع، ص149.</ref> 

مسجد در چند دهه قبل، پیش از شکل ظاهری فعلی (که در تصاویر انتهای مقاله مشخص است) ظاهری با دیوارهای سفید رنگ داشته<ref>معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، کعکی، جزء الرابع، المجلد الرابع، ص142</ref> و عبدالغنی (محقق معاصر) در کتاب خود که 1418هجری منتشر شده، بر روی حیاط مسجد سایه‌بانی را توصیف کرده و نمازهای پنج‌گانه را در آن دائر می‌داند.<ref name=":0" /> لمعی صالح نیز در کتاب خود که 16 سال پیش از عبدالغنی به چاپ رسیده، چهره مسجد را با سقفی سفید رنگ بر روی دیوارهای آن توصیف کرده است.<ref name=":1" />

== تصاویر ==

=== وضعیت فعلی مسجد ===
<gallery>
پرونده:مسجد عمر خندق1 (1).png|alt=
پرونده:مسجد عمر خندق2.jpg|alt=
پرونده:مسجد عمر خندق3.jpg|alt=
پرونده:مسجد عمر خندق4.png|alt=
</gallery>

=== تصاویر قدیمی‌تر مسجد ===
<gallery>
پرونده:مسجد عمر خندق قدیمی 1.png|alt=
پرونده:مسجد عمر خندق قدیمی 2.png|alt=
پرونده:مسجد عمر خندق قدیمی 3.png|alt=
پرونده:مسجد عمر خندق قدیمی 4.png|alt=
پرونده:مسجد عمر خندق قدیمی 5.png|alt=
پرونده:مسجد عمر خندق قدیمی 6.png|alt=
پرونده:مسجد عمر خندق قدیمی 7.png|alt=
</gallery>

== جستارهای وابسته ==

* [[کوه سلع]]
* [[غزوه خندق]]
* [[مساجد فتح]]

== پانویس ==
{{پانویس}}

== منابع ==
{{منابع}}
*'''المغازی'''، واقدی، نشر دانش اسلامی، 1405ه.
*'''مساجد الاثریه'''، محمد الیاس عبدالغنی، مطابع الرشید بالمدینة المنورة، الطبعة الثانیة، 1419ق.
*'''معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ'''، عبدالعزیز کعکی، مدینه، ناشر:مولف، ۲۰۱۱م.
*'''المدینه المنوره تطورها العمرانی و تراثها المعماری'''، صالح لمعی مصطفی، بیروت، دارالنهضه العربیه، 1981م.
*'''آثار اسلامی مکه و مدینه'''، رسول جعفریان، مشعر، 1390.
{{پایان}}{{مساجد}}