| نسخهٔ فعلی |
متن شما |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{جعبه اطلاعات بنا | | {{جعبه اطلاعات بنا |
| | عنوان = | | | عنوان = |
| | تصویر = مسجد_فتح.webp | | | تصویر = مسجد_بنی_حارثه.png |
| | اندازه تصویر = | | | اندازه تصویر = |
| | پیوند تصویر = | | | پیوند تصویر = |
| | توضیح تصویر = | | | توضیح تصویر = |
| | نام‌های دیگر = مسجد الاحزاب * مسجد الاعلی | | | نام‌های دیگر = مسجد المستراح * مسجد الاستراحه |
| | مکان = [[عربستان]] * [[مدینه]] * حاشیه غربی [[کوه سلع]] | | | مکان = [[عربستان]] * [[مدینه]] * |
| | کاربری = مسجد | | | کاربری = مسجد |
| | بزرگداشت نزد = مسلمانان | | | بزرگداشت نزد = مسلمانان |
| | وابسته به دین/مذهب = اسلام | | | وابسته به دین/مذهب = اسلام |
| | باورها = | | | باورها = |
| | آیین‌ها = | | | آیین‌ها = اقامه نماز جماعت |
| | زمان پایه‌گذاری = | | | زمان پایه‌گذاری = |
| | بنیانگذار = | | | بنیانگذار = |
| خط ۱۷: |
خط ۱۷: |
| | بازسازی‌ها = | | | بازسازی‌ها = |
| | ویژگی‌های تاریخی = | | | ویژگی‌های تاریخی = |
| | مساحت = | | | مساحت = 491 متر مربع |
| | طول = | | | طول = |
| | عرض = | | | عرض = |
| خط ۲۶: |
خط ۲۶: |
| | بخش‌های بنا = | | | بخش‌های بنا = |
| | ویژگی‌ها = | | | ویژگی‌ها = |
| | عرض جغرافیایی = 24.477843 | | | عرض جغرافیایی = 24.491825 |
| | طول جغرافیایی = 39.595598 | | | طول جغرافیایی = 39.609772 |
| | توضیح نقشه = | | | توضیح نقشه = |
| }} | | }}به نام خدا |
|
| |
|
| '''مسجد فتح''' از مساجد کهن [[مدینه]] است. [[پیامبر(ص)]] خیمه فرماندهی [[غزوه خندق|غزوه احزاب]] را در بخشی از [[کوه سلع]] که مکان همین مسجد در شمال غربی [[مسجدالنبی]] است قرار داده بود و در این مکان نماز می‌خواند. مسجد از قرن نخست قمری وجود داشته و تا قرن دوم وسوم مکان دعا خواندن پیامبر در صحن مسجد با استوانه‌ای مشخص بوده است.
| | == نام‌ها == |
| | نام مسجد فتح به علت کلام پیامبر که بشارت به فتح و نصرت الهی در جریان غزوه احد می‌داد، گذاشته شده است. نام مسجد احزاب بر این مسجد نیز به علت ارتباط تاریخی مکان مسجد با غزوه احزاب است همانطور که پیامبر بر لشکر دشمن دعا کرد که:«خدایا احزاب را شکست بده». نام مسجد اعلی نیز برای این مسجد به کار رفته که اشاره به وقوع مکان مسجد بر بخش مرتفعی از کوه سلع دارد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=139 مساجد الاثریه، ص139.]</ref> |
|
| |
|
| == مکان == | | == مکان == |
| '''مسجد فَتح''' بر روی تکه‌ای از حاشیه غربی [[کوه سلع]] قرار دارد<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aمساجد_الاثریه.pdf&page=138 مساجد الاثریه، ص138.]</ref>، فتح نام منطقه‌ای است که مجموعه [[مساجد فتح]] در آن قرار گرفته است. مشهورترین این مسجد‌ها که در بالاترین بخش حاشیه کوه قرار دارد، مسجد فتح است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aتاریخ_معالم_المدینه_المنوره_قدیما_و_حدیثا.pdf&page=199 تاریخ معالم المدینه المنوره قدیما و حدیثا، ص199.]</ref> | | '''مسجد فَتح''' بر روی تکه‌ای از حاشیه غربی [[کوه سلع]] قرار دارد<ref name=":0">[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=138 مساجد الاثریه، ص138.]</ref>، |
| == پیدایش و نام‌ها ==
| |
| محل خیمه فرماندهی [[حضرت محمد (ص)|پیامبر(ص)]] در [[غزوه احزاب|جنگ احزاب]] در مکان این مسجد بود<ref name=":1">[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aمرآة_الحرمین_ج۳-۴.pdf&page=900 موسوعة مرآة الحرمين الشريفين وجزيرة العرب، ج۴، ص900.]</ref> و از این رو این مسجد را مسجد احزاب نامیده‌اند. در این مکان بود که پیامبر از خدا خواست تا «احزاب» را شکست دهد.<ref>صحیح بخاری، ج3، ص234.</ref><ref name=":0" /> پیامبر سه روز دعا کرد و در روز چهارشنبه پس از استجابت دعا، آثار خوشحالی در چهره آن حضرت نمایان بود.<ref>الاستذكار، ج2، ص534.</ref> موضعی که پیامبر در آن دعا کرده بود در قرن دوم و سوم قمری به شکل استوانه‌ای در صحن مسجد مشخص بوده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:تاریخ_مدینه_ابن_شبه.pdf&page=60 تاریخ المدینة المنورة، ص60.]؛ [https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:اخبار_المدینه_ابن_زباله.pdf&page=142 اخبار المدینه، ابن زباله، ص142.]</ref>
| |
|
| |
|
| روایت شده که پیامبر در این مکان مسلمانان را به پیروزی بشارت داد و از این رو آن را مسجد فتح خوانده‌اند. همچنین برخی دلیل نامگذاری مسجد به فتح را نزول سوره فتح در این مکان دانسته‌اند.<ref>معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، جزء ۴، مجلد4، ص84.</ref> نام اعلی نیز برای این مسجد اشاره به قرارگرفتن مسجد بر بخش بلندی از کوه سلع دارد.<ref name=":0">[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:مساجد_الاثریه.pdf&page=139 مساجد الاثریه، ص139.]</ref>
| | == پیشینه == |
| | [[رسول خدا(ص)]] در [[غزوه خندق]] در مکان این مسجد بر لشکر دشمن دعا کرد پس خداوند دعای او را اجابت کرد و بادی فرستاد که آمادگی آنها را در هم ریخت و خیمه‌هایشان را خراب کرد، پس ناامید شدند و رفتند.<ref name=":0" /> |
|
| |
|
| === نماز پیامبر(ص) در مسجد فتح === | | == تاریخچه == |
| پیامبر(ص) در محدوده مسجد فتح نماز عصر خوانده است.<ref name=":2">[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aتاریخ_مدینه_ابن_شبه.pdf&page=59 تاریخ المدینة المنورة، ص59.]؛ [https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aاخبار_المدینه_ابن_زباله.pdf&page=143 اخبار المدینه، ابن زباله، ص143.]</ref> در یکی از شب‌های غزوه احزاب، پیامبر(ص) بر روی بلندی ای که مسجد فتح بر آن قرار دارد، ایستاد و داوطلبی برای خبر گرفتن از لشکر دشمن خواست و حذیفه برای این امر رهسپار شد و پیامبر منتظر ماند تا حذیفه بازگردد.<ref>إعلام الورى بأعلام الهدى، ج1، ص193.</ref>
| | بنای اولیه مسجد توسط عمربن عبدالعزیز ساخته شده که یک رواق با سه ستون داشت. ساختمان مسجد در 575قمری توسط حسین‌بن ابی‌الهیجاء (که از وزرای ملوک مصر بود و توسعه هایی در مسجدالنبی نیز ایجاد کرده بود<ref>التحفة اللطيفة في تاريخ المدينة الشريفة، ج1، ص297.</ref>) تجدید بنا شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%B1%D8%A2%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B1%D9%85%DB%8C%D9%86_%D8%AC%DB%B3-%DB%B4.pdf&page=696 موسوعة مرآة الحرمين الشريفين وجزيرة العرب، ج۴، ص696.]</ref> |
|
| |
|
| == تاریخچه بنا == | | == احکام و فضیلت == |
| بنای اولیه مسجد توسط [[عمربن عبدالعزیز]] (امیر مدینه بین سال‌های 87-93قمری) ساخته شد و یک رواق با سه ستون داشت.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:مساجد_الاثریه.pdf&page=139 مساجد الاثریه، ص139.]</ref> ساختمان مسجد در 575 قمری توسط حسین‌بن ابی‌الهیجاء (که از وزرای [[فاطمیان مصر]] بود و توسعه هایی در مسجدالنبی نیز ایجاد کرده بود<ref>التحفة اللطيفة في تاريخ المدينة الشريفة، ج1، ص297.</ref>) تجدید بنا شد. بنای فعلی مسجد نیز بازمی‌گردد به بازسازی سال 1270قمری/1853میلادی.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aمرآة_الحرمین_ج۳-۴.pdf&page=696 موسوعة مرآة الحرمين الشريفين وجزيرة العرب، ج۴، ص696.]</ref> مسجد در 1411 قمری نیز ترمیم شده و ترمیمی که پس از سال 1430قمری/2009میلادی انجام شد، منجر به ظاهر امروزی مسجد شده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:مساجد_الاثریه.pdf&page=140 مساجد الاثریه، ص140.] ؛ معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، جزء ۴، مجلد4، ص94 و 103.</ref>
| | برای زائر مسجد دعایی وارد شده که با «لا إله إلا اللّه العظيم الحليم....» شروع میشود<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%B1%D8%A2%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B1%D9%85%DB%8C%D9%86_%D8%AC%DB%B3-%DB%B4.pdf&page=694 موسوعة مرآة الحرمين الشريفين وجزيرة العرب، ج۴، ص694.]</ref> |
| | |
| == دعای مسجد فتح ==
| |
| اين مسجد، از مساجد مورد اعتناى مسلمانان در قرون اوليه اسلامى به شمار می‌رود<ref name=":2" /> برای زائر مسجد دعایی وارد شده که با «لا إله إلا اللّه العظيم الحليم....» شروع میشود.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aمرآة_الحرمین_ج۳-۴.pdf&page=694 موسوعة مرآة الحرمين الشريفين وجزيرة العرب، ج۴، ص694.]</ref> در منابع شیعی نیز دعایی وارد شده و مستحب است در [[مسجد فتح (مدینه)|مسجد فتح]] پس از [[نماز تحیت]] مسجد، خوانده شود:
| |
| | |
| {{نقل قول دوقلو
| |
| | تیتر = دعای مسجد فتح|یا صَرِیخَ الْمَکْرُوبِینَ، وَیا مُجِیبَ دَعْوَةِ الْمُضْطَرِّینَ، وَیا مُغِیْثَ الْمَهْمُومِینَ، اِکْشِفْ عَنِّی ضُرِّی وَهَمِّی وَکَرْبِی وَغَمِّی، کَما کَشَفْتَ عَنْ نَبِیِّکَ صَلَّی اللهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ هَمَّهُ، وَکَفَیْتَهُ هَوْلَ عَدُوِّهِ، وَاکْفِنِی ما اَهَمَّنِی مِنْ أَمْرِ الدُّنْیا وَالْاَخِرَةِ، یا أَرْحَمَ الرّاحِمِینَ.|ای فریاد رس گرفتاران و ای اجابت کننده دعای درماندگان و ای دادرس غمزدگان بگشا از من سختی و اندوه و گرفتاری و غمم را چنانچه گشودی از پیامبرت(ص) اندوهش را و هراس دشمن را از او کفایت کردی و از من هم کفایت کن آنچه فکر مرا به خود مشغول داشته از کار دنیا و آخرتم ای مهربانترین مهربانان.
| |
| }}
| |
|
| |
|
| == نگارخانه == | | == نگارخانه == |
|
| |
|
| === تصاویر جدید === | | === تصاویر جدید === |
| <gallery mode="packed" heights="150px"> | | <gallery> |
| پرونده:مسجد فتح 1.jpg|alt= | | پرونده:مسجد بنی حارثه 11.png|alt= |
| پرونده:مسجد فتح 2.webp|alt=
| |
| پرونده:مسجد فتح 3.webp|alt=
| |
| پرونده:مسجد فتح 4.webp|alt=
| |
| </gallery>
| |
| | |
| === تصاویر قدیمی مسجد مربوط به سال‌های مختلف ===
| |
| <gallery mode="packed" heights="150px">
| |
| پرونده:مسجد فتح 14.png|alt=|تصویر مربوط به تجدید بنای سال 1270ق/1853م
| |
| پرونده:مسجد فتح 9.jpg|alt=
| |
| پرونده:مسجد فتح 11.jpg|alt=|تصاویر کلی [[مساجد فتح]]
| |
| پرونده:مسجد فتح 12.jpg|alt=
| |
| پرونده:مسجد فتح 5.webp|alt=|تصاویر پس از بازسازی سال 1411ق/1991م
| |
| پرونده:مسجد فتح 6.png|alt=
| |
| پرونده:مسجد فتح 17.png|alt=
| |
| پرونده:مسجد فتح 15.png|alt=
| |
| پرونده:مسجد فتح 16.png|alt=
| |
| پرونده:مسجد فتح 10.png|alt=
| |
| </gallery> | | </gallery> |
|
| |
|
| خط ۸۳: |
خط ۵۹: |
| {{منابع}} | | {{منابع}} |
| *'''التحفة اللطيفة في تاريخ المدينة الشريفة'''، شمس الدین سخاوی ، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1414ق. | | *'''التحفة اللطيفة في تاريخ المدينة الشريفة'''، شمس الدین سخاوی ، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1414ق. |
| *'''موسوعة مرآة الحرمين الشريفين وجزيرة العرب'''، أيوب صبری باشا، قاهره، دارالآفاق، 1424ق.
| | |
| *'''صحیح بخاری'''، بخاری، بیروت، دارالفکر، 1401ق. | | *'''الاستيعاب'''، ابن عبد البر، بیروت، دارالجیل، 1412ق. |
| *'''إعلام الورى بأعلام الهدى'''، شیخ طبرسی، قم، آل بیت، 1417ق.
| | *'''فصل من تاريخ المدينة المنورة'''، على الحافظ، جده، مكتبة الثقاف |
| *'''الاستذکار'''، ابن عبد البر، بی‌جا، دار الكتب العلمية، 2000م.
| |
| *'''بحار الأنوار'''، العلامة المجلسي، بیروت، داراحیاء التراث، 1403ق. | |
| *'''معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ'''، عبدالعزیز کعکی، مدینه، ناشر:مولف، ۲۰۱۱م. | | *'''معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ'''، عبدالعزیز کعکی، مدینه، ناشر:مولف، ۲۰۱۱م. |
| *'''تاریخ معالم المدینة المنورة قدیما و حدیثا'''، یاسین احمد خیاری، ریاض، المملکة العربیة السعودیة، ۱۴۱۹ق. | | *'''وفاء الوفا باخبار دار المصطفی'''، علی بن عبدالله السمهودی، تحقیق قاسم السامرائی، لندن، موسسه الفرقان للتراث الاسلامی، ۲۰۰۱م. |
| *'''اخبار المدینه'''، محمدبن حسن ابن زباله، مدینه، المملکه العربیه السعودی، 1424ق.
| | *'''تاریخ معالم المدینة المنورة قدیما و حدیثا'''، خیاری، احمد یاسین احمد. ۱۴۱۹. ۱ج. ریاض عربستان: المملکة العربیة السعودیة. الأمانة العامة للإحتفال بمرور مائة عام علی تأسیس المملکة.{{پایان}}{{اماکن مدینه}} |
| *'''تاریخ المدینه المنوره'''، عمر بن شبه نمیری، بی‌تا، بی‌جا، نسخه موجود در ویکی حج
| |
| *'''مساجد الاثریه'''، محمد الیاس عبدالغنی، مطابع الرشید بالمدینة المنورة، الطبعة الثانیة، 1419ق.
| |
| *'''وصف المدینه المنوره'''، علی بن موسی الافندی، مطبعة نهضة مصر.
| |
| *'''المدینة بین الماضی و الحاضر'''، السید ابراهیم العیاشی، مدینه، مکتبة العلمیه، 1972. | |
| *'''الرحله العیاشیة'''، عبدالله بن محمد عیاشی، ابوظبی، دار السویدی، 2006م.
| |
| {{پایان}}{{اماکن مدینه}} | |
| [[رده:مسجدهای مدینه]] | | [[رده:مسجدهای مدینه]] |
| [[رده:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
| |
