در حال ویرایش مشهد

'''مَشهد'''، به حرم و زیارتگاه گفته شده است. واژه مشهد، به معنای جای حضور مردم بوده و به سبب این که حرم و زیارتگاه، جای حضور مردم است، به آن مشهد گفته شده است. در برخی روایات نیز، به قبر و بقعه [[معصومان(ع)]] و برخی امامزادگان، مشهد گفته شده و [[زیارت]] مشاهد، با فضیلت شمرده شده است. به مرکز استان [[خراسان رضوی]] در [[ایران|ایران]]، که در گذشته طوس خوانده می‌شده، [[مشهد (شهر)|مشهد]]، مشهد مقدس و مشهد الرضا گفته می‌شود.

==واژه‌شناسی==

مشهد، واژه‌ای عربی، اسم مکان<ref name=":1">قاموس قرآن، ج‏4، ص77.</ref> و به معنای جای گردآمدن مردم،<ref>کتاب العین، ج‏3، ص398؛ المحکم و المحیط الأعظم، ج‏4، ص182.</ref> جای حضور آن‌ها<ref name=":2">معجم مقاییس اللغه، ج‏3، ص221.</ref> و جایی که گروهی گروهی دیگر را مشاهده می‌کنند<ref>جمهرة اللغة، ج‏2، ص653.</ref> بوده و با «مَشاهد» جمع بسته شده است.<ref name=":3">کتاب العین، ج‏3، ص398.</ref> برخی، مشهد را جای شهادت، شهادتگاه و تربت شهید نیز معنا کرده‌اند.<ref name=":4">فرهنگ‌نامه زیارت، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۲۱، ص90.</ref> اصل این واژه را، «ش،ه،د»، به معنای حضور، آگاهی و آگاه کردن دانسته‌اند.<ref name=":2" /> «مشاهدِ [[مکه]]» نیز، از همین اصل بوده و به معنای مواضع [[مناسک حج]] است.<ref name=":3" />

واژه مشهد، در آیه{{قلم رنگ|سبز|فَوَیْلٌ لِلَّذِینَ کَفَرُوا مِنْ مَشْهَدِ یَوْمٍ عَظِیمٍ}}{{یادداشت|پس وای بر کسانی که کافر شدند از حضور در روزی بزرگ!}}<ref>سوره مریم، آیه 37.</ref> به کار رفته و به باور برخی، گویا به عنوان مصدر میمی<ref name=":1" /> و به معنای حضور است.<ref>قاموس قرآن، ج‏4، ص77؛ ترجمه قرآن انصاریان، ص۳۰۷.</ref>

در برخی از روایات، به روز جمعه «مشهد عام» گفته شده؛<ref>بحارالأنوار، ج۶، ص٧٣.</ref> زیرا روز حضور و گردآمدن مردم است.<ref name=":4" /> در مورد قیامت نیز «مشهد القیامة» به کار رفته است.<ref>بصائر الدرجات، ج‏1، ص417.</ref>

==مشهد به معنای زیارتگاه==
به حرم و زیارتگاه، به سبب این که مکان حضور مردم است، «مشهد» گفته شده است. 

در روایات، از [[قبر امام علی(ع)]] با واژگان «مشهد امیرالمؤمنین(ع)» یاد شده است.<ref>فرحة الغری، ص93؛ بحار الأنوار، ج‏97، ص236.</ref><ref>الهدایة الکبری، ص94.</ref> برای نمونه، [[امام صادق(ع)]]، به محمد بن مسلم سفارش کرده، هرگاه به مشهد امیرالمؤمنین(ع) رفت، غسل زیارت کرده، جامه‌های تمیز پوشده، بوی خوش زده و با آرامش به سوی قبر او گام بردارد.<ref name=":0">بحارالأنوار، ج٩٧، ص٢٣۶.</ref> 

واژه مشهد در روایات، برای [[آستان مقدس امام حسین(ع)|قبر امام حسین(ع)]]،<ref>مصباح المتهجد، ج‏2، ص721.</ref>  [[آستان مقدس حضرت عباس(ع)|قبر حضرت عباس(ع)]]{{یادداشت|ثم امش حتی تأتی مشهد العباس بن علی(ع).}}<ref>تهذیب الأحکام، ج‏6، ص65.</ref> و دیگر [[معصومان(ع)]] نیز به کار رفته است.<ref>مصباح المتهجد، ج‏2، ص821؛ المزار الکبیر (لابن المشهدی)، ص55.</ref> 

در روایات، به [[زائر]] سفارش شده، از مشاهد و زیارتگاه‌ها جز با توبه بازنگردد{{یادداشت|معاشر الناس... لا تَنصرِفوا عَنِ المشاهِدِ الّا بتوبةٍ.}} <ref>بحار الأنوار، ج٣٧، ص٢١۴.</ref> و در دعاها از خدا خواسته شده فرد را از مشاهد محروم نکند.{{یادداشت|لا تُخلِنی یا ربِ‌ّ من ... المشاهد الکریمه!}}<ref>بحار الأنوار، ج٩۴، ص۵٩، ج٩٧، ص٢٨۶.</ref> در روایات، رفتن به زیارت مشاهد، سفارش شده و با فضیلت دانسته شده است.<ref name=":4" />

بر پایه این روایات، مشهد به معنای مدفن نیز به کار می‌رود. مشهد، مترادف واژه‌هایی مانند مقبره، تربت، قبر، [[روضه]] و مدفنِ شهید بوده و با «مشاهد» جمع بسته شده است.<ref name=":4" />

به آستان امام علی(ع)، مشهد علوی و به [[آستان مقدس امام حسین(ع)|آستان امام حسین(ع)]]، مشهد حائری یا مشهد حسینی گفته می‌شود.<ref name=":4" />

==شهر مشهد==
{{اصلی|مشهد (شهر)}}
مشهد، نام شهری در استان [[خراسان رضوی]] است، که [[آستان مقدس امام رضا(ع)|آستان امام رضا(ع)]] در آن‌جا قرار داشته و به «مشهد مقدس» مشهور است. به این شهر، مشهد الرّضا نیز گفته شده و در گذشته، طوس خوانده می‌شده است. به کسی که به زیارت [[آستان مقدس امام رضا(ع)|قبر امام رضا(ع)]] در مشهد برود، «مشهدی» می‌گویند.<ref name=":4" />

==جستارهای وابسته==

*[[مضجع]]
*[[مرقد]]

==پانوشت==
{{پانویس}}
==منابع==
{{منابع}}
{{برگرفتگی
| پیش از لینک = مقاله
| منبع = فرهنگ نامه زیارت،
| پس از لینک = جواد محدثی، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره بیست و یکم، زمستان ۱۳۹۳، ص۹۰
| لینک = http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1374/1/90
}}
* '''بحار الأنوار'''، محمد باقر بن محمد تقی مجلسی، بیروت، ۱۴۰۳ق.
* '''بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد(ص)'''، محمد بن حسن صفار، قم، ۱۴۰۴ق.
* '''ترجمه قرآن'''، حسین انصاریان، اسوه، قم، ۱۳۸۳ش.
* '''تهذیب الأحکام'''، محمد بن الحسن طوسی، تحقیق خرسان، تهران، ۱۴۰۷ق.
* '''جمهرة اللغة'''، محمد بن حسن ابن درید، دار العلم للملایین، بیروت، ۱۹۸۸م.
* '''فرحة الغری فی تعیین قبر أمیر المؤمنین علیّ بن أبی طالب(ع) فی النجف'''، عبد الکریم بن احمد بن طاووس، قم، بی‌تا.
* '''قاموس قرآن'''، علی اکبر قرشی، دار الکتب الاسلامیه، تهران، ۱۳۷۱ش.
* '''کتاب العین'''، خلیل بن احمد فراهیدی، نشر هجرت،  قم، ۱۴۰۹ق.
* '''مصباح المتهجّد و سلاح المتعبّد'''، محمد بن الحسن  طوسی، بیروت، ۱۴۱۱ق.
* '''معجم مقاییس اللغة'''، احمد بن فارس، مکتب الاعلام الاسلامی، قم، ۱۴۰۴ق.
* '''المحکم و المحیط الأعظم'''، علی بن اسماعیل بن سیده، دار الکتب العلمیة، بیروت، ۱۴۲۱ق.
* '''الهدایة الکبری'''، حسین بن حمدان خصیبی، بیروت، ۱۴۱۹ق.
{{پایان}}

[[رده:مقاله‌های در دست ویرایش]]
[[رده:مفاهیم مرتبط به زیارت]]