| نسخهٔ فعلی |
متن شما |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{جعبه اطلاعات بنای مذهبی
| | [https://wikihaj.com/images/4/43/%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%AF%D8%A7%D9%86_%D8%B7%D9%84%D8%A7_%28%D8%A2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B9%D9%84%D9%88%DB%8C%29%DB%B1.PNG میزاب کعبه] |
| | عنوان =
| |
| | تصویر =ناودان کعبه۲.jpeg
| |
| | اندازه تصویر =
| |
| | توضیح تصویر =
| |
| | بنیانگذار =[[قریش]]
| |
| | تأسیس =
| |
| | کاربری = هدایت آب‌های پشت بام کعبه به پایین
| |
| | مکان = ضلع شمالی [[کعبه]]، در سمت [[حجر اسماعیل]]
| |
| | نام‌های دیگر = میزاب الذهب، میزاب الرحمة
| |
| | وقایع مرتبط =
| |
| | تخریب =
| |
| | ظرفیت =
| |
| | وضعیت =
| |
| | مساحت =
| |
| | امکانات =
| |
| | شماره ثبت =
| |
| | معمار =
| |
| | سبک =
| |
| | بازسازی = سال‌های ۶۴، ۵۳۹، ۷۸۱، ۹۵۹، ۹۶۲، ۱۰۲۱ و ۱۲۷۳ق.
| |
| | وبگاه =
| |
| }}
| |
| '''ناودان کعبه''' (به عربی: ميزاب الكعبة) مجرایی در دیوار شمالی کعبه برای خروج آب باران از سقف آن است. ناودان کعبه در سمت [[حجر اسماعیل]] قرار دارد. این ناودان را نخستین بار [[قریش]] در بنای کعبه ساخت. این ناودان در حکومت‌های مختلف بازسازی شده است.
| |
| | |
| همچنین در احادیث [[معصومان]]، ناودان کعبه مکانی مبارک و محل عبادت انبیا و [[اهل بیت]] معرفی شده است. در ادبیات فارسی نیز شاعرانی مانند لاری و خاقانی در مورد این ناودان اشعاری سروده‌اند.
| |
|
| |
|
| == موقعیت == | | ناودان کعبه بر پشت بام در سمت [[حجر اسماعیل]] قرار دارد و مورد علاقه مردم هست و زمانی که [[باران]] ببارد و از ناودان سرازیر می‌شود مردم برای جمع کردن باران جمع می‌شوند. |
| | و این ناودان رو [[قریش]] ساختند و در طول تاریخ اشخاصی در ظاهر ناودان تغییراتی اضافه کردند. در [[احادیث معصومین]]، ناودان کعبه به عنوان مکان مبارک و محل [[عبادات]] انبیا و [[اهل بیت]] ذکر شده است. |
| | ==موقعیت== |
| {{بیشتر|کعبه}} | | {{بیشتر|کعبه}} |
| [[پرونده:ناودان کعبه۳.jpeg|بندانگشتی|موقعیت ناودان کعبه در ضلع شرقی آن، که آب بارانِ پشت بام [[کعبه]] را به [[حجر اسماعیل]] می‌ریزد.]]
| | ناودان کعبه در سمت [[حجر اسماعیل]]، یعنی در ضلع شمالی بر پشت بام [[کعبه]] نصب شده و آب باران را به حجر می‌ریزد. |
| ناودان کعبه در سمت [[حجر اسماعیل]] (در ضلع شمالی)، بر پشت بام [[کعبه]] نصب شده و آب باران را به حجر می‌ریزد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D9%85%DA%A9%D9%87_%D8%A7%D8%B2%D8%B1%D9%82%DB%8C_%D8%B1%D8%B4%D8%AF%DB%8C_%D8%B5%D8%A7%D9%84%D8%AD_%D8%AC1.pdf&page=291 اخبار مکه، ج۱، ص۲۹۱.]</ref> | | ==تعریف== |
| | | به زبان عربی، میزاب به معنای ناودان است. و بعضی بر این نظر هستند که میزاب دارای ریشه‌ی فارسی مرزآب است. <ref>الرحلة الحجازیة، ص105.</ref> |
| == واژه == | | ==تاریخچه== |
| میزاب در زبان عربی به معنای ناودان است و بعضی بر این نظر هستند که میزاب دارای ریشهٔ فارسی مرزآب است.<ref>''تاج العروس، ج۱، ص۳۰۲.''</ref> این ناودان با نام‌های میزاب الذهب (ناودان طلا)<ref>راهنمای حرمین شریفین، ج1، ص178.</ref> و میزاب الرحمة (ناودان رحمت)<ref>الرحلة الحجازیة، ص105، موسوعة العتبات المقدسة، ج۲، ص236.</ref> مشهور می‌باشد. | |
| | |
| == تاریخچه == | |
| {{بیشتر|بازسازی کعبه}} | | {{بیشتر|بازسازی کعبه}} |
| ناودان کعبه در طول تاریخ بارها تعویض شده است. کعبه‌ای که [[حضرت ابراهیم|حضرت ابراهیم (ع)]] ساخت، سقف نداشت<ref>وسائل الشیعة، ج۱۳، ص۲۱۱ و ۲۱۴.</ref>؛ بنابراین به ناودان نیازی نداشت. بعداً [[قصی بن کلاب]] برای [[کعبه]]، سقفی از چوب ساخت ولی ناودانی برای سقف در نظر نگرفت. [[قریش]] که نخستین سقف محکم را برای کعبه ساختند محلی نیز برای ریزش آب باران ساختند که آب‌ها را به [[حجر اسماعیل]] می‌ریخت.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D9%85%DA%A9%D9%87_%D8%A7%D8%B2%D8%B1%D9%82%DB%8C_%D8%B1%D8%B4%D8%AF%DB%8C_%D8%B5%D8%A7%D9%84%D8%AD_%D8%AC1.pdf&page=164 اخبار مکه، ج1، ص۱۶۴.]</ref>{{کعبه عمودی}}
| | کعبه‌ای که [[حضرت ابراهیم|حضرت ابراهیم(ع)]] ساخت، سقف نداشت<ref>فی منزل الوحی، ص207.</ref>؛ بنابراین به ناودان نیازی نداشت. بعدا [[قصی بن کلاب]] برای [[کعبه]]، سقفی از چوب ساخت ولی ناودانی برای سقف در نظر نگرفت. |
| | | [[قریش]] که نخستین سقف محکم را برای کعبه ساختند محلی نیز برای ریزش آب باران ساختند که آب‌ها را به [[حجر اسماعیل]] می‌ریخت<ref>اخبار مکة و ما جاء فیها من الآثار، ج1، ص197 به بعد.</ref> |
| به گزارش [[محمد طاهر کردی]] در [[التاریخ القویم لمکة و بیت‌الله الکریم|تاریخ القویم]]<ref>تاریخ القویم، ج۴ ص ۱۶۷–۱۶۹</ref> تاریخ بازسازی‌های ناودان کعبه به شرح زیر است:
| | [[عبدالله ابن زبیر ابن عوام|ابن زبیر]] نیز در سال ۶۴ق که کعبه را دوباره ساختُ برای آن ناودانی گذاشت. <ref>راهنمای حرمین شریفین، ج1، ص178.</ref> |
| * [[عبدالله ابن زبیر ابن عوام|ابن زبیر]] در سال ۶۴ق که کعبه را دوباره ساخت، برای آن ناودانی گذاشت.
| | {{بیشتر|عبدالله ابن زبیر}} |
| {{بیشتر|بازسازی کعبه (ابن زبیر)}} | | [[حجاج بن یوسف]] هم ناودانی از مس برای سقف کعبه ساخت که بین [[رکن عراقی]] و [[رکن شامی|شامی]] قرار داشت و هنوز هم در همان مکان هست. بعدا [[ولید بن عبدالملک]] صفحه‌ای از طلا روی این ناودان کشید. |
| * [[حجاج بن یوسف]] ناودانی از مس برای سقف کعبه ساخت.
| | در سال 959ق سلطان سلیمان، ناودانی از نقره ساخت و در سال 1021ق سلطان احمد آن را با زر و لاجورد رنگین نمود. در سال 1272ق سلطان عبدالمجید ناودانی از طلای خالص ساخت. |
| * [[ولید بن عبدالملک]] صفحه‌ای از طلا روی این ناودان کشید.
| | ==نام‌های دیگر ناودان== |
| * بازسازی میزاب در سال ۵۳۹ به دست [[رامشت]]، که سازنده [[رباط رامشت]] در مکه است.
| | این ناودان با نام‌های میزاب الذهب(ناودان طلا) <ref>راهنمای حرمین شریفین، ج1، ص178.</ref><ref>راهنمای حرمین شریفین، ج1، ص178.</ref> و میزاب الرحمة <ref>الرحلة الحجازیة، ص105، موسوعة العتبات المقدسة، ص236.</ref> (ناودان رحمت) مشهور می‌باشد. |
| * تعویض ناودان به فرمان خلیفه [[مقتفی بالله]] در سال ۵۴۱
| | ==در روایات== |
| * بنابر گزارشی، [[رمیثه]] یکی از شرفای [[مکه]] در فاصله سال‌های ۷۰۱ تا ۷۴۶ سال‌هایی بر مکه حاکم بود، نیز ناودانی برای [[کعبه]] ساخت.
| | در روایات ناودان کعبه به عنوان: |
| * [[ناصر لدین الله]] نیز در سال ۷۸۱ ناودانی برای کعبه ساخت که گفته شده با چوب و تزیین شده با نقره بوده است.
| | * محل ایستادن و اذن [[حضرت جبرئیل]] برای رسیدن به خدمت [[پیامبر اکرم]].<ref>الكافي، ج 4، ص 557.</ref> |
| * در سال ۹۵۹ق سلطان [[سلیمان قانونی]]، ناودانی از نقره بر کعبه نصب کرد.
| | * محل عبادات اهل بیت<ref>مستدرك الوسائل، ج 9، ص 427.</ref>.. |
| * در سال ۹۶۲ ناودانی از طلا جایگزین آن شد
| | * آب ناودان<ref>بحار الانوار، ج 62، ص 283.</ref>، سبب شفای<ref>بحار الانوار، ج 47، ص 122.</ref> بیمار<ref>الكافي، ج 6، ص 387.</ref>.<ref>بحار الانوار، ج 62، ص 286.</ref> |
| * در سال ۱۰۲۱ق سلطان احمد آن را با زر و لاجورد رنگین نمود.
| | * محل نماز شَبِير و شَبَّر.<ref>مستدرك الوسائل، ج 3، ص 422.</ref> |
| * در سال ۱۲۷۳ق سلطان عبدالمجید ناودانی از طلای خالص ساخت. این ناودان که حدود ۵۰ رطل طلا در آن به کار رفته است تا زمان حیات محمد طاهر کردی بر کعبه قرار داشته است.<ref>تاریخ القویم، مجلد ۴، ص ۱۷۱</ref>
| | * استحباب [[نماز]] خواندن.<ref>مستدرك الوسائل، ج 3، ص 422.</ref>.<ref>بحار الانوار، ج 99، ص 230.</ref> |
| | | * استحباب [[دعا]] کردن.<ref>مستدرك الوسائل، ج 3، ص 422.</ref>.<ref>بحار الانوار، ج 99، ص 230.</ref> |
| == در روایات == | | ===سبب شفای بیمار=== |
| در روایات، زیر ناودان کعبه به عنوان محل ایستادن و اذن [[حضرت جبرئیل|جبرئیل]] برای رسیدن به خدمت [[پیامبر اکرم]] و نیز محل عبادات [[اهل‌بیت|اهل بیت]]<ref>مستدرک الوسائل، ج 9، ص 427.</ref> اشاره شده است.<ref>الکافی، ج 4، ص 557.</ref> همچنین سفارش‌هایی درباره خواندن [[دعا]] و نماز زیر ناودان کعبه آمده است.<ref>مستدرک الوسائل، ج 3، ص 422؛ بحار الانوار، ج 99، ص 230.</ref> | | فردى از ياران [[امام صادق]] (ع) در [[مكه]] بيمار در حال مرگ بود. يكى از همراهانش نزد امام آمد و خبر داد. حضرت فرمودند: «اگر به جاى شما بودم از آب ناودان كعبه به او مىدادم.» |
| === سبب شفای بیمار ===
| | آن مرد در طلب آب ناودان به سرعت به سمت [[مسجد الحرام|مسجد]] رفت ولی چيزى نيافت. در همين حال، ابرى پديدار شد و آسمان شروع به باريدن كرد. ظرفى را زير ناودان پر از آب كرد و نزد بيمار برد. بيمار مقدارى از آن آب نوشيد و فوراً شفا يافت.<ref>الكافي، ج 6، ص 387.</ref> |
| در برخی روایات آبی که از ناودان می‌ریزد شفابخش توصیف شده است.<ref>الکافی، ج 6، ص 387؛ بحار الانوار، ج 47، ص 122.</ref>
| | ==محل قیام امام زمان عج== |
| | | {{بیشتر|ظهور امام زمان}} |
| == در ادب فارسی == | | [[امام باقر (ع)]] فرمودند: مقصود خداوند از «مُضْطَر» در [[آيه]]: «أَمَّنْ يُجِيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوءَ»<ref>بحار الانوار، ج 99، ص 230.</ref> [[حضرت ولىعصر|حضرت ولىعصر (ع)]] است كه هنگام فرا رسيدن دوران ظهورش، «جبرئيل به صورت پرندهاى سفيد، در حالى كه بر روى ناودان كعبه جاى گرفته است، اولين كسى است كه با او [[بيعت]] مىكند. سپس 313 يار باوفاى او بيعت مىكنند.» |
| ناودان کعبه از مفاهیمی است که در ادبیات فارسی، شاعران در مورد آن اشعاری سروده‌اند مثل محیی لاری<ref>محیی لاری، فتوح الحرمین، ص۴۵-۴۶.</ref> و خاقانی.<ref>خاقانی، دیوان، ص۵۱۶.</ref>
| | ==جستارهای ویژه== |
| | |
| {{شعر | |
| |تراز=<!--وسط، راست، چپ--> | |
| |خط اول=<small>خاقانی</small>
| |
| |ای تشنهٔ ابر رحمت تو|چون من لب ناودان کعبه… | |
| |جوید به تبرک آب دستت|چون حاج ز ناودان کعبه<ref>خاقانی، دیوان، ج۱، ص۵۱۶.</ref>
| |
| }}
| |
| | |
| == جستارهای وابسته == | |
| * [[کعبه]] | | * [[کعبه]] |
| | | * [[مسجد الاحرام]] |
| == پانویس ==
| | * [[مکه]] |
| {{پانویس}}
| | * [[ظهور امام زمان]] |
| | | ==منابع== |
| == منابع == | |
| {{منابع}} | | {{منابع}} |
| * '''اخبار مکة و ما جاء فیها من الآثار'''، ابوالولید محمد بن عبدالله بن احمد (ازرقی)، بیروت، دارالاندلس، ۱۴۱۶ ه. ق.
| | {{برگرفتگی |
| * '''التاریخ القویم لمکة و بیت الله الکریم'''، محمد طاهر کردی، مکه، مکتبة النهضة الحدیثة، ١۴١٢ ق.
| | | پیش از لینک = |
| * '''الرحلة الحجازیة'''، محمد لبیب البتنونی، قاهره، مطبعة الجمالیة، ۱۳۲۹ق.
| | | منبع = |
| * '''الکافی'''، ابوجعفر محمد بن یعقوب کلینی، چهارم، تهران، دارالکتب الإسلامیة، ۱۴۰۷ه. ق.
| | | لینک = |
| * '''بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار'''، محمد باقر مجلسی، بیروت، دارإحیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.
| | | توضیحات منبع = |
| * '''تاج العروس من جواهر القاموس'''، سید محمد مرتضی واسطی زبیدی، محقق و مصحح: علی شیری، بیروت، دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع، چاپ اول، ۱۴۱۴ق.
| | }} |
| * '''حج در آئینه شعر فارسی'''، محمد شجاعی، تهران، مشعر، چاپ دوم، 1388ش.
| |
| * '''دیوان خاقانی (جلد اول): چامه‌ها و ترکیب‌بندها'''، بدیل بن علی خاقانی به تصحیح: میرجلال الدین کزازی، تهران، نشر مرکز، ۱۳۷۵ش.
| |
| * '''راهنمای حرمین شریفین'''، ابراهیم غفاری، راهنمای حرمین شریفین، بی‌جا، اسوه، ۱۳۷۰ش.
| |
| * '''فتوح الحرمین'''، محیی‌الدین لاری، به تصحیح: علی محدث، تهران، انتشارات اطلاعات، ۱۳۶۶ش.
| |
| * '''مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل'''، میرزا حسین نوری، قم، مؤسسه آل‌البیت لاحیاء التراث، ۱۴۰۸ق.
| |
| * '''موسوعة العتبات المقدسة'''، جعفر خلیلی، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، 1407ق/ 1987م.
| |
| * '''وسائل الشیعة'''، محمد بن حسن حر عاملی، قم، مؤسسة آل البیت (علیهم السلام) لإحیاء التراث، ۱۴۱۶ق.
| |
| | |
| {{پایان}}
| |
| | |
| {{کعبه}}
| |
| [[رده:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
| |
| [[en:The Gutter of the Ka'ba]]
| |
