در حال ویرایش نقاره

[[پرونده:نقاره۱.jpg|بندانگشتی|نقاره.|جایگزین=|250x250px]]
'''نقاره'''، دو طبل متصل به هم است که یکی بزرگتر و صدای بم‌تر و دیگری کوچک‌تر و صدای زیرتری دارد. نقاره‌زنی، آیینی کهن بوده و توسط [[آل بویه]] در جهان [[اسلام]] رواج یافته است. از این ساز در برخی حرم‌ها، در آیین نقاره‌زنی استفاده می‌شود. در [[آستان مقدس امام رضا(ع)|آستان امام رضا(ع)]]، هر صبح و غروب و روزهای شاد مانند سالگرد ولادت [[امامان(ع)]]، تحویل سال نو و هنگام شفا یافتن یک بیمار، نقاره نواخته می‌شود.

==واژه‌شناسی==
نقاره در واژه‌نامه‌های فارسی به دو معنای «نوبت» و «نوعی طبل کوچک<ref>لغت‌نامه دهخدا، ذیل واژه نقاره.</ref> که با دو چوب باریک نواخته می‌شود»، آمده است.<ref>فرهنگ فارسی عمید، ذیل واژه نقاره.</ref> به باور برخی، اصلِ معنای نقاره، نوبت بوده و چون این طبل و شیپور در نوبت‌های خاصی زده می‌شود، به آن نقاره‌زنی گفته شده است.<ref name=":1" /> واژه‌های مترادف این واژه را دهل، طبل و کوس دانسته‌اند.<ref>فرهنگ جامع واژگان مترادف و متضاد زبان فارسی، ذیل واژه نقاره.</ref>

==چیستی==
نقاره، دو طبل کوچک متصل به هم بوده، که یکی از آنها بزرگتر با صدای بم‌تر و یکی، کوچکتر با صدای زیرتر است. نقاره را با دو عدد چوب به نام چوب نقاره و با دو دست می‌نوازند. گاهی یک دست در بم و دست دیگر در زیر، کار می‌کند؛ گاه هر دو چوب به بم یا به زیر می‌خورد. کاسه نقاره، از مس و پوسته آن از پوست گاو است.<ref>''سرگذشت موسیقی ایران، ج۱، ص۲۰۸.''</ref> به نواختن نقاره، نقاره‌زنی<ref name=":1" /> و به کسی که بر این طبل‌ها می‌کوبد، نقاره‌چی یا نقاره‌زن می‌گویند.<ref>فرهنگ فارسی عمید، ذیل واژه نقاره‌چی.</ref>

==پیشینه==
[[پرونده:نقاره.jpg|بندانگشتی|226x226پیکسل|خادمی در [[آستان امام رضا(ع)]]، در حال نقاره‌زنی.]]
نقاره‌زنی، آیینی کهن بوده و گفته‌اند برای نخستین بار از سوی خاندان شیعه [[آل بویه|آل‌بویه]]، در جهان اسلام رواج یافت. آیین نقاره‌نوازی یا نوبت‌نوازی، در سده نهم و دهم قمری رواج داشته و تا زمان [[دوره قاجاریه|قاجار]] ادامه داشته است.<ref name=":1">فرهنگ‌نامه زیارت، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۲۲، ص۴۶.</ref>

==در حرم امام رضا(ع)==
در [[آستان مقدس امام رضا(ع)|آستان امام رضا(ع)]] روزی دو نوبت در صبح<ref name=":0" /> و غروب پیش از اذان،<ref name=":1" /> شماری از خادمان در جایگاه ویژه‌ای که نقاره‌خانه نام دارد، نقاره و شیپور می‌زنند.<ref name=":0" /> هنگامی که حادثه خاصی رخ می‌دهد که مردم شاد می‌شوند نیز، نقاره نواخته می‌شود؛ که برخی از آنها چنین‌اند:‌ شفا یافتن یک بیمار، شب‌های ولادت [[امامان(ع)]]، [[عید فطر]]، [[عید قربان]] و زمان تحویل سال نو.<ref name=":1" /> برخی، نقاره‌نوازی را نشان شوکت و عظمت بارگاه رضوی دانسته‌اند.<ref name=":0">حرم در واژه‌ها، ص۵۸.</ref> به گمانِ برخی، نقاره‌زنی در آستان امام رضا(ع)، به علت عنوان ولایت‌عهدی او بوده که او را سلطان می‌خوانده‌اند.<ref name=":1" />

==پانوشت==
{{پانویس}}

==منابع==
{{منابع}}{{برگرفتگی
| پیش از لینک = مقاله
| منبع = فرهنگ نامه زیارت،
| پس از لینک = جواد محدثی، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره بیست و دوم، بهار ۱۳۹۴، ص۴۶
| لینک = http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1374/1/93
}}

*'''حرم در واژه‌ها'''، از مجموعه «رهنما»، سید ابراهیم موسوی‌پناه، آستان قدس رضوی، ۱۳۹۱ش.
*'''سرگذشت موسیقی ایران'''، روح‌الله خالقی، فردوسی، ۱۳۳۳ش.
*'''فرهنگ جامع واژگان مترادف و متضاد زبان فارسی'''، فرج‌الله خداپرستی، دانشنامه فارسی، ۱۳۷۶ش، برگرفته از نسخه [http://pldb.ihcs.ac.ir/ پایگاه دادگان].

[[رده:مقاله‌های در دست ویرایش]]