در حال ویرایش وادی محسر
این ویرایش را میتوان خنثی کرد. لطفاً تفاوت زیر را بررسی کنید تا تأیید کنید که این چیزی است که میخواهید انجام دهید، سپس تغییرات زیر را ذخیره کنید تا خنثیسازی ویرایش را به پایان ببرید.
نسخهٔ فعلی | متن شما | ||
خط ۴: | خط ۴: | ||
== موقعیت جغرافیایی == | == موقعیت جغرافیایی == | ||
وادی محسر، منطقهای است میان [[مزدلفه]] و [[منا]] که حاجیان از آن میگذرند و در این قسمت، تابلوهایی وجود دارد که حدود محسر را نشان میدهد.<ref>معجم معالم مکّه، ص۲۴۸؛ أودیة مکّة، ص۲۸، ۸۶، ۱۱۵.</ref> فاصله این وادی تا [[مسجد الحرام]] ۱۱ کیلومتر است.{{مدرک}} | وادی محسر، منطقهای است میان [[مزدلفه]] و [[منا]] که حاجیان از آن میگذرند و در این قسمت، تابلوهایی وجود دارد که حدود محسر را نشان میدهد.<ref>معجم معالم مکّه، ص۲۴۸؛ أودیة مکّة، ص۲۸، ۸۶، ۱۱۵.</ref> فاصله این وادی تا [[مسجد الحرام]] ۱۱ کیلومتر است.{{مدرک}} | ||
=== رود محسر و وادی آن === | === رود محسر و وادی آن === | ||
محسر رود کوچکی است که از سمتِ شرقی [[کوه ثَبیر]] در شرق | محسر رود کوچکی است که از سمتِ شرقی [[کوه ثَبیر]] در شرق مکه سرازیر میشود و به [[وادی عُرَنه]] (یکی از درههای مکه، بین مزدلفه و [[عرفات|صحرای عرفات]]) میریزد. هنگامی که از میان مِنا و مُزدَلَفه میگذرد، به صورت مرز و فاصلهای میان آن دو قرار میگیرد و به سوی جنوب میرود. طول رود محسر، 3812 متر بوده و نقطه پایان آن، [[مأزمین]] (دو کوهی که در مسیر حجّاج از مزدلفه به منا قرار دارد) است.<ref>تاریخ و آثار اسلامی مکه و مدینه، ص۱۵۳.</ref> | ||
این رودخانه در پایان سرزمین مزدلفه، باریک میشود و عرض آن به 50 متر میرسد و تا مسافتی در حدود 4372 متر، یعنی تا | این رودخانه در پایان سرزمین مزدلفه، باریک میشود و عرض آن به 50 متر میرسد و تا مسافتی در حدود 4372 متر، یعنی تا «العلمین» که مرز حرم از سمت عرفه است امتداد پیدا میکند.<ref>مرآةالحرمین، ج1، ص339-341.</ref> | ||
==علت نامگذاری== | ==علت نامگذاری== | ||
خط ۱۹: | خط ۱۵: | ||
===نامهای دیگر=== | ===نامهای دیگر=== | ||
دیگر نامهای وادی محسر عبارت است از: مُهَلِّل (زیرا وقتى مردم به این وادى میرسند، شتاب میگیرند)،<ref>اخبار مکّه، ج2، ص93.</ref> بَطْن محسر<ref>تاجالعروس، ص3، 140؛ الصحاح، ج2، ص630؛ منتهى الأرب، مادّه« حسر».</ref> و وادی النار. مردم مکّه، آن را به نام وادی النار میخوانند<ref>اخبار مکة، ج2، ص93؛ شفاءالغرام، ج1، ص499؛ معجم معالم مکّه، ص249؛ ملئالعیبة، ج5، ص102.</ref> و گفتهاند علت این نامگذاری آن است که مردی از اهل مکّه برای شکار به آنجا رفته بود که آتشی از آسمان آمد و او را سوزانید.<ref>ملئالعیبة، ج5، ص102؛ المقدّمة فى علوم الحدیث، ص44؛ الحاشیة على شرح المنهج، ج2، ص463.</ref> | دیگر نامهای وادی محسر عبارت است از: مُهَلِّل (زیرا وقتى مردم به این وادى میرسند، شتاب میگیرند)،<ref>اخبار مکّه، ج2، ص93.</ref> بَطْن محسر<ref>تاجالعروس، ص3، 140؛ الصحاح، ج2، ص630؛ منتهى الأرب، مادّه« حسر».</ref> و وادی النار. مردم مکّه، آن را به نام وادی النار میخوانند<ref>اخبار مکة، ج2، ص93؛ شفاءالغرام، ج1، ص499؛ معجم معالم مکّه، ص249؛ ملئالعیبة، ج5، ص102.</ref> و گفتهاند علت این نامگذاری آن است که مردی از اهل مکّه برای شکار به آنجا رفته بود که آتشی از آسمان آمد و او را سوزانید.<ref>ملئالعیبة، ج5، ص102؛ المقدّمة فى علوم الحدیث، ص44؛ الحاشیة على شرح المنهج، ج2، ص463.</ref> | ||
==آیا وادی محسر بخشی از منا است؟== | |||
گفته شده بیشتر فقیهان شیعه و اهل سنّت، وادی محسّر را بیرون از منا و نیز بیرون از مزدلفه میدانند و معتقدند این سه منقطه به ترتیب و بدون فاصله پشتسرهم قرار دارند: «منا»، «محسر» و «مزدلفه»؛ مثلًا میگویند: محسّر، بیرون از منا و چسبیده به آن است.<ref>کتاب المناسک و اماکن طرق الحج و معالم الجزیرة، ص506؛ معجم معالم الحجاز، ج8، ص40، 42؛ معجمالبلدان، ج5، ص62.</ref> یا مینویسند: محسّر میان منا و مزدلفه قرار گرفته است و منا میان دو رودخانه قرار دارد که یکی چسبیده به منطقه [[جمرات|جمره عقبه]]، نزدیک مکّه، و دیگری محسّر است.<ref>معجمالحجاز، ج8، ص40؛ ملئالعیبة، ج5، ص101.</ref> | |||
اما عدهای از فقیهان شیعه و سنی با پیروی از برخی روایات، وادی محسّر را بخشی از منا دانستهاند.<ref>الروضة البهیة فى شرح اللمعة الدمشقیة، ج1، ص234؛ جامعالمقاصد، ج3، ص220؛ شفاءالغرام، ج1، ص498، به نقل از محب طبرى، القِرى؛ صحیح مسلم، کتاب حج، ج3، ص104، حدیث 1282؛ المغنى، ج3، ص444؛ شوکانى، نیلالاوطار، ج5، ص62.</ref> | |||
==احکام و آداب محسر== | ==احکام و آداب محسر== | ||
خط ۲۴: | خط ۲۵: | ||
*قبل از طلوع آفتاب نباید از این وادی عبور کرد و وارد منا شد؛ زیرا [[وقوف در مشعر|توقف در مشعر]]، بین فجر و طلوع آفتاب است.<ref>مناسک نوین، ص۲۱۰.</ref> این حکم، برای کسانی است که در صبح روز [[عید قربان]]، میخواهند برای [[افاضه]] به منا، مشعرالحرام ([[مزدلفه]]) را به سوی منا ترک کنند. آنان میتوانند تا نزدیکی وادی محسّر بیایند و آنجا توقف کنند و با طلوع خورشید وارد محسر شوند و از آن بگذرند و به منا بروند.<ref>وسیله(الینابیع الفقهیه)، ج8، ص441؛ الغنیة(الینابیع الفقهیه)، ج8، ص410؛ المقنعة، ص417؛ المبسوط، ج1، ص368؛ الشرائع، ج1، ص258؛ جامعالمقاصد، ج3، ص220؛ اللمعة الدمشقیة، ج2، ص272؛ آراء المراجع فى الحج، ص338.</ref> | *قبل از طلوع آفتاب نباید از این وادی عبور کرد و وارد منا شد؛ زیرا [[وقوف در مشعر|توقف در مشعر]]، بین فجر و طلوع آفتاب است.<ref>مناسک نوین، ص۲۱۰.</ref> این حکم، برای کسانی است که در صبح روز [[عید قربان]]، میخواهند برای [[افاضه]] به منا، مشعرالحرام ([[مزدلفه]]) را به سوی منا ترک کنند. آنان میتوانند تا نزدیکی وادی محسّر بیایند و آنجا توقف کنند و با طلوع خورشید وارد محسر شوند و از آن بگذرند و به منا بروند.<ref>وسیله(الینابیع الفقهیه)، ج8، ص441؛ الغنیة(الینابیع الفقهیه)، ج8، ص410؛ المقنعة، ص417؛ المبسوط، ج1، ص368؛ الشرائع، ج1، ص258؛ جامعالمقاصد، ج3، ص220؛ اللمعة الدمشقیة، ج2، ص272؛ آراء المراجع فى الحج، ص338.</ref> | ||
*اگر [[احرام|محرم]] قبل از طلوع آفتاب از محسر بگذرد، گناه کرده؛ اما [[کفاره]] بر او [[واجب]] نیست.<ref>مناسک نوین، ص۲۱۰.</ref> | *اگر [[احرام|محرم]] قبل از طلوع آفتاب از محسر بگذرد، گناه کرده؛ اما [[کفاره]] بر او [[واجب]] نیست.<ref>مناسک نوین، ص۲۱۰.</ref> | ||
*به نظر فقیهان شیعه و اهل | *به نظر فقیهان شیعه و اهل سنّت، هنگام عبور از محسر، مستحب است انسان، با حالت دویدن، مسیر را طی کند و [[پیامبر(ص)]] و صحابه نیز چنین میکردهاند.<ref>معجم معالم مکّة، ص249؛ معجم معالم الحجاز، ج8، ص41؛ شفاءالغرام، ج2، ص93؛ المعجم، ج4، ص119، به نقل از نووى، الایضاح و المحب الطبرى، القرى و المطالع؛ اخبار مکّة، ج2، ص93؛ وسائلالشیعة، ج10، ص46؛ مستدرکالوسائل، ج10، ص54؛ الروضة البهیّة، کتاب الحج، اعمال الوقوفین.</ref> | ||
*مقدار دویدن در محسر، صدگام است<ref>وسائلالشیعة، ج10، ص47، حدیث 1 و 2؛ جواهرالکلام، ج19، ص102.</ref> و گفته شده هنگام دویدن این [[دعا]] خوانده شود: «الّلهم سلّم عهدی واقبل توبتی و أجب دعوتی و اخلفنی فیمن ترکت بعدی.»<ref>وسائلالشیعة، ج10، ص47، حدیث 1 و 2؛ جواهرالکلام، ج19، ص102.</ref> همچنین. مستحب است حجگزار در حال عبور از وادی محسر پیوسته [[تلبیه]] بگوید.<ref>المغنى، ج3، ص444.</ref> | *مقدار دویدن در محسر، صدگام است<ref>وسائلالشیعة، ج10، ص47، حدیث 1 و 2؛ جواهرالکلام، ج19، ص102.</ref> و گفته شده هنگام دویدن این [[دعا]] خوانده شود: «الّلهم سلّم عهدی واقبل توبتی و أجب دعوتی و اخلفنی فیمن ترکت بعدی.»<ref>وسائلالشیعة، ج10، ص47، حدیث 1 و 2؛ جواهرالکلام، ج19، ص102.</ref> همچنین. مستحب است حجگزار در حال عبور از وادی محسر پیوسته [[تلبیه]] بگوید.<ref>المغنى، ج3، ص444.</ref> | ||
*توقف در وادی محسّر جز در صورت ضرورت جایز نیست.<ref>اودیة مکّة، ص86؛ الحاشیة على شرح المنهج، ج2، ص463.</ref> | *توقف در وادی محسّر جز در صورت ضرورت جایز نیست.<ref>اودیة مکّة، ص86؛ الحاشیة على شرح المنهج، ج2، ص463.</ref> | ||
*بنابر نظر اهلسنت، [[مستحب]] | *بنابر نظر اهلسنت، [[مستحب]] است، سنگریزههایِ مورد نیاز برای [[رمی|رمی جمرات]] را از اینجا جمع کرد.<ref>صحیح مسلم، ج3، ص 104؛ السنن، ج5، ص258؛ فضائل مکه و حرمة البیت الحرام، ص169.</ref> | ||
==قربانی کردن در وادی محسر== | ==قربانی کردن در وادی محسر== | ||
از سال 1400 قمری | از سال 1400 قمری قربانگاههایی در وادی محسر ساخته شد که حاجیان میتوانستند در آنجا [[قربانی]] کنند. این قربانگاهها تا حدود سال ۱۴۲۶ قمری (۸۳-۸۴ش).<ref name=":0">[https://journal.hzrc.ac.ir/article_36741_2fc39b3e6348f2f8fc2bd879800923c3.pdf «تحولات قربانی در حج از نگاه فقه و تاریخ (با تأکید بر وضع فعلی قربانی)»]، ص۸۳-۸۴.</ref> وجود قربانگاه در محسر پرسشهایی را درباره درستی قربانی خارج از [[منا]] مطرح کرد.<ref name=":0" /> فتوای مراجع کنونی شیعه آن است که در صورت عدم امکان ذبح در منا، در وادی محسّر نیز قربانی صحیح است.<ref>آراء المراجع فی الحج، ص358.</ref> از نظر اهل سنّت، قربانی کردن در تمام درّههای مکّه درست است.<ref>السنن الکبری، ج5، ص122.</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
خط ۷۲: | خط ۷۳: | ||
* '''مرآة الحرمين''': ابراهیم رفعت پاشا، بیجا، مطبعة دارالکتب المصریة، 1344ق. | * '''مرآة الحرمين''': ابراهیم رفعت پاشا، بیجا، مطبعة دارالکتب المصریة، 1344ق. | ||
* '''مستدرك الوسائل''': حسین نوری، بیروت، مؤسسة آل البیت (علیهم السلام) لإحیاء التراث، ۱۴۲۹ق. | * '''مستدرك الوسائل''': حسین نوری، بیروت، مؤسسة آل البیت (علیهم السلام) لإحیاء التراث، ۱۴۲۹ق. | ||
* '''معجم معالم الحجاز''': عاتق بن غیث بلادی، بیروت، مؤسسة الريان للطباعة و النشر و التوزیع، 1431ق/2010م. | * '''معجم معالم الحجاز''': عاتق بن غیث بلادی، بیروت، مؤسسة الريان للطباعة و النشر و التوزیع، 1431ق/2010م. | ||
* '''معجم معالم مکّه''': عاتق بن غیث بلادی، مکه، دار مکّه للنشر و التوزيع، 1403ق/ 1983م. | * '''معجم معالم مکّه''': عاتق بن غیث بلادی، مکه، دار مکّه للنشر و التوزيع، 1403ق/ 1983م. | ||
* '''معجم معالم مکّه''': عاتق بن غیث بلادی، مکّة المکرّمة، دار مکّه، ۱۴۰۳ه/۱۹۸۳م. | * '''معجم معالم مکّه''': عاتق بن غیث بلادی، مکّة المکرّمة، دار مکّه، ۱۴۰۳ه/۱۹۸۳م. | ||
* ''' | * '''معجمالبلدان''': یاقوت حموی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۳۹۹ق/۱۹۷۹م. | ||
* '''المغنى''': عبدالله بن احمد ابنقدامه، ریاض، دار عالم الکتب، ۱۴۱۷ق. | * '''المغنى''': عبدالله بن احمد ابنقدامه، ریاض، دار عالم الکتب، ۱۴۱۷ق. | ||
* '''المقدّمة فى علوم الحدیث''': عثمان بن عبد الرحمن ابنصلاح، به تألیف صلاح محمد عویضه، بیروت، دار الکتب العلمية، 1416ق/ 1995م. | * '''المقدّمة فى علوم الحدیث''': عثمان بن عبد الرحمن ابنصلاح، به تألیف صلاح محمد عویضه، بیروت، دار الکتب العلمية، 1416ق/ 1995م. |