در حال ویرایش وقوف به عرفات (فتاوای مراجع)

{{فتاوی حج  | مساله =956 | واجب است وقوف به عرفات ـ که محلي است معروف و محدود است به حدود معروفه{{توضیح مساله|956| '''آية الله خامنه‌اي:''' و محدوده آن از درّه عُرنه و ثويّه و نمره تا ذي‌مجاز؛ و از دو «مأزم» تا آخرين حد موقف است و اين محدوده‌ها خارج از عرفات قرار دارند.}} ـ به قصد قربت و خالص مثل ساير عبادات.

| {{ارجاع مساله|956}} }}

{{فتاوی حج  | مساله =957 | مراد از وقوف، بودن در آن مکان است؛ چه سواره و چه پياده يا نشسته يا خوابيده يا در حال راه رفتن، به هر حال که باشد کافي است.

| {{ارجاع مساله|957}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله =958 | اگر در تمام وقت بي‌هوش باشد يا خواب وقوف او باطل است. {{توضیح مساله|958| '''آية الله تبريزى:''' اگر قبل از خواب قصد وقوف کرده، ولو در هنگام وقوف خواب باشد، مانعي ندارد.

'''آية الله زنجاني:''' مگر آنکه قبل از زمان وقوف، نيت وقوف کرده باشد درحالي‌که احتمال مي‌داده، تمام مدت وقوف به خواب برود يا بي‌هوش باشد.

'''آية الله سبحاني:''' بايد دقايقي پيش از نيت وقوف بيدار باشد، بنابراين تمام وقت بدون نيت و يا بدون دقايقي بيداري، بي‌هوش يا خواب باشد وقوف باطل است.

'''آية الله سيستاني:''' اگر در اول وقت وقوف مثلاً آن را قصد کند و بعد از آن بخوابد يا بي‌هوش شود، تا آخر وقت کفايت مي‌کند و اگر بدون اينکه قصد وقوف کرده باشد در تمام وقت در حال خواب يا بي‌هوش باشد وقوف از او حاصل نشده است و اما اگر قبل از وقت قصد وقوف کرده ولي در تمام وقت خواب يا بي‌هوش باشد، کفايت اين وقوف محل اشکال است. 

'''آية الله صافي، آية الله گلپايگاني:''' ولي اگر پيش از وقت در عرفات باشد و قصد وقوف کند و به همين قصد بخوابد و اتفاقاً در تمام وقت بيدار نشود صحت وقوف او بعيد نيست و اگر بعد از قصد وقوف و دخول وقت بخوابد ضرر ندارد و وقوف او صحيح است.

آية الله مکارم: هرگاه قبلاً به عرفات آمده و نيت کرده باشد صحيح است.

'''آية الله نوري:''' بدون آنکه قبلاً قصد وقوف کرده باشد خواب باشد، وقوف او باطل است.}}

| {{ارجاع مساله|958}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله =959 | به احتياط واجب لازم است در عرفات باشد از بعد از زوال{{توضیح مساله|959| آية الله تبريزى، آية الله خويي: وقوف در عرفات براي شخص مختار بنا بر احتياط از اول ظهر روز نهم ذي‌حجه تا غروب است، و اظهر اين است که مي‌تواند تا يک ساعت بعدازظهر وقوف را تأخير نمايد.

'''آية الله خامنه‌اي:''': جواز تأخير از اول وقت، به اندازه خواندن نماز ظهر و عصر (به صورت جمع) و مقدمات آن، بعيد نيست

آية الله زنجاني: تأخير وقوف، از اول زوال به مقدار اداي نماز ظهر و عصر، بدون ترديد جايز است، بلکه تأخير آن تا قبل از غروب، به مقدار مسمّاي عرفي وقوف، جايز مي‌باشد، هرچند خلاف احتياط استحبابي است و منظور از غروب در اين مسئله، زوال حمره مشرقيه است.

'''آية الله سبحاني:''' فقط مي‌تواند به مقدار اداي نماز ظهر و عصر و انجام مقدمات آن در منطقه نمره که فعلاً مسجد نمره در آنجاست و خارج از عرفات مي‌باشد بماند و به اين مقدار وقوف را به تأخير بيندازد.

'''آية الله سيستاني:''' واجب بودن وقوف از اول ظهر مبني بر احتياط است و اظهر اين است که جايز است آن را از اول ظهر به مقدار انجام يک غسل و خواندن نماز ظهر و عصر پشت سر هم به تأخير اندازد.}} روز نهم تا غروب شرعي{{توضیح مساله|959| آيات عظام بهجت، تبريزي، خويي، مکارم: تا غروب آفتاب.  

'''آية الله سيستاني:''' با شک در سقوط قرص، غروب شرعی (زوال حمره مشرقیه) و در صورت اطمينان به سقوط قرص خورشيد بنا بر احتياط واجب غروب شرعي (زوال حمره مشرقيه) است.}} که وقت نماز مغرب است، پس جايز نيست تأخير بيندازد و در وقت عصر بيايد و توقف کند.

| {{ارجاع مساله|959}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله =960 | تأخير انداختن از اول ظهر اگر کم باشد مثلاً به مقدار نماز ظهر و  

عصر که جمع بين آنها کند، معلوم نيست حرام باشد{{توضیح مساله|960| به ذيل مسئله قبل مراجعه شود.}}، ولي احتياط آن است که  

تأخير نيندازد{{توضیح مساله|960|آية الله بهجت: اين احتياط لزومي است.

آيات عظام صافي، فاضل، گلپايگاني، مکارم، نوري: اين احتياط ترک نشود.}}

| {{ارجاع مساله|960}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله =961 | بودن در مجموع بعدازظهر تا مغرب{{توضیح مساله|961| '''آية الله زنجاني:''' گذشت که بيش از مسماي وقوف، واجب نيست، لکن بعد از حضور در عرفات نمي‌تواند قبل از غروب، از عرفات کوچ کند، و اگر کوچ کند به تفصيلي که در مسائل بعد مي‌آيد کفاره دارد؛ ولي حجش باطل نمي‌شود.}} گرچه واجب است چنانچه گذشت لکن تمام آن رکن نيست که حج به ترک آن باطل شود، پس اگر مقدار کمي توقف کند و برود يا طرف عصر بيايد و توقف کند حج او صحيح است اگرچه توقف نکردن از روي عمد و علم باشد.

| {{ارجاع مساله|961}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله =962 | آنچه در وقوف رکن است مسماي وقوف است به اين معني که گفته شود قدري در عرفات بوده، هرچند خيلي کم باشد مثل يک دقيقه يا دو دقيقه{{توضیح مساله|962| آية الله صافي، آية الله گلپايگاني: به قدري که عرفاً بگويند در عرفات توقّف کرده است.

آية الله مکارم: بهتر است به اين مقدار قناعت نکند.}} پس اگر هيچ به عرفات نرود رکن را ترک کرده.

| {{ارجاع مساله|962}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله =963 | اگر از روي عمد و علم{{توضیح مساله|963| '''آية الله زنجاني:''' اگر بدون عذري مانند فراموشي و ضيق وقت وقوف رکني را ترک کند ...

'''آية الله سبحاني:''' و با اين فرض اگر تمام وقوفهاي اضطراري ليلي عرفات و اختياري مشعر و يا اضطراري ليلي آن را درک کند حج او باطل است و احرام او به عمره مفرده بدل ميشود و اگر حج بر او مستقر بوده و يا سال اول استطاعت او بوده فرقي نميکند بايد در سال بعد حج را انجام دهد.

'''آية الله سيستاني:''' يا جهل تقصيري.}}، وقوف رکني را ترک کند يعني در هيچ جزء از بعدازظهر تا مغرب در عرفات نباشد حجش باطل است، و کفايت نمي‌کند براي او وقوف در شب عيد که وقوف اضطراري است.

| {{ارجاع مساله|963}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله =964 | اگرکسي عمداً پيش از غروب شرعي از عرفات کوچ کند و از حدود عرفات بيرون رود و پس از آن نادم شود و برگردد و تا غروب توقف کند چيزي بر او نيست بنا بر اقوي{{توضیح مساله|964| آية الله بهجت: احوط ثبوت کفاره است در صورت برگشتن نيز.

'''آية الله نوري:''' احوط کفاره يک شتر است.}}، لکن احتياط در کفاره است به يک شتر، و همچنين اگر بدون آنکه پشيمان شود از کار خود، براي حاجتي برگردد لکن بعد از رسيدن با قصد قربت توقف کند چيزي بر او نيست. {{توضیح مساله|964| آيات عظام تبريزي، خويي، صافی، گلپايگاني: در صورتي که پشيمان شده و برگردد چيزي بر  

او نيست.

آيات عظام خامنه‌اي، سيستانی، مکارم: بيرون رفتن از عرفات قبل از غروب از روي عمد حرام است، ولي حج را باطل نمي‌کند و در صورت مراجعت کفاره ندارد.  

'''آية الله زنجاني:''' بر کسي که از عرفات بيرون رفته واجب است برگردد؛ ولي اگر برنگشت حج او باطل نمي‌شود و اگر برگشت (براي پشيماني يا به جهت ديگر) کفاره ندارد، هرچند بعد از مراجعت در وقوفش تا غروب قصد وقوف يا قصد قربت نکند.}}

| {{ارجاع مساله|964}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله =965 | اگر در فرض سابق مراجعت نکرد کفاره آن يک شتر است که بايد در راه خدا قرباني کند هر جا بخواهد{{توضیح مساله|965| آية الله بهجت: ظاهر اين است که در منا بايد نحر کند در روز عيد.

آيات عظام تبريزي، خويي، سبحاني، صافي، گلپايگاني: بايد در منا شتر را قرباني کند.

'''آية الله خامنه‌اي:''': بعيد نيست عدم تعين ذبح در منا، اگرچه احتياط ذبح در منا است و بنا بر احتياط واجب ذبح بايد روز عيد باشد.

'''آية الله سيستاني:''' بايد در روز عيد قربان و احوط آن است که در منا بکشد نه در مکه.

آية الله فاضل: طبق ذيل مسئله 514 عمل شود.

آية الله مکارم: در منا و احتياطاً در روز عيد باشد.

'''آية الله نوري:''' در راه خدا در روز عيد قرباني کند.}}، و احتياط مستحب آن است که در مکه قرباني کند، و اگر متمکن از قرباني نباشد هيجده روز روزه بگيرد{{توضیح مساله|965| '''آية الله سبحاني:''' و اين روزه را ميتواند در مکه يا پس از بازگشت از مکه بگيرد.

'''آية الله سيستاني:''' و مي‌تواند روزه را در مکه يا در راه يا پس از بازگشت به وطن بگيرد.}}، و احتياط مستحب{{توضیح مساله|965| آية الله بهجت، اظهر عدم وجوب توالي است.

آية الله تبريزى، آية الله خويي: بنا بر احتياط... .

آية الله صافي، آية الله گلپايگاني: واجب است.

آية الله مکارم: اين احتياط ترک نشود.

'''آية الله نوري:''' احتياط واجب.}} آن است که پشت سر هم روزه بگيرد.

| {{ارجاع مساله|965}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله =966 | اگر سهواً کوچ کرد و بيرون رفت، پس اگر يادش آمد بايد مراجعت کند و اگر مراجعت نکرد گناهکار است، لکن کفاره ندارد بنا بر اقوي،{{توضیح مساله|966| آية الله بهجت: اگر مراجعت نکرد در حکم عامد است علي الأحوط.

آية الله تبريزى، آية الله خويي: کسي که از روي فراموشي و يا ندانستن حکم کوچ کند حکم آن حکم عامد است؛ يعني اگر پس از به ياد آمدن و يا دانستن حکم برنگشت، بنا بر احتياط بايد يک شتر کفاره دهد.

'''آية الله سبحاني:''' بنا بر احتياط بايد يک شتر قرباني کند.

'''آية الله سيستاني:''' بنا بر احتياط بايد کفاره بدهد.

آية الله صافي، آية الله گلپايگاني: بنا بر احتياط کفاره بدهد.

آية الله مکارم: بنا بر احتياط کفاره دارد.

'''آية الله نوري:''' لکن کفاره دارد بنا بر اقوي.}} گرچه احوط است و اگر يادش نيامد چيزي بر او نيست.

| {{ارجاع مساله|966}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله =967 | اگر کسي از روي ندانستن مسئله، آنچه ذکر شد بکند، حکم او حکم کسي است که سهواً کرده است. {{توضیح مساله|967| نظر آيات عظام در مسئله قبل گذشت.}}

| {{ارجاع مساله|967}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله =968 | اگر کسي به واسطه عذري، مثل فراموشي و تنگي وقت و مثل آن{{توضیح مساله|968| '''آية الله سيستاني:''' و همچنين جاهل قاصر.  

آية الله فاضل: مثل جهل به موضوع يا حکم يا مريضي يا شدّت گرما و سرما.}}، از ظهر نهم تا غروب شرعي در عرفات نباشد و هيچ جزئي از زمان را درک نکند، کافي است که مقداري از شب{{توضیح مساله|968| '''آية الله زنجاني:''' و شب در اين مسئله، از زوال حمره مشرقيه تا طلوع فجر است.}} عيد را هرچند اندک باشد در عرفات باشد{{توضیح مساله|968| آية الله زنجاني، '''آية الله سيستاني:''' و اگر خوف اين باشد که با درک وقوف اضطراري عرفه، وقوف مشعر قبل از طلوع آفتاب از او فوت بشود واجب است اکتفا کند به وقوف مشعر و حجش صحيح است.}} و اين زمان را وقت اضطراري عرفه مي‌گويند.

| {{ارجاع مساله|968}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله =969 | اگر کسي که به واسطه عذر، روز نهم را وقوف نکرده و شب دهم را عمداً و بي‌عذر در عرفات وقوف نکند، ظاهراً حج او باطل مي‌شود{{توضیح مساله|969| آية الله بهجت: موجب بطلان حج است تعمّد ترک وقوف اضطراري عرفه، که از شب عيد تا طلوع فجر است، علي الأحوط.}}، اگرچه درک کند وقوف به مشعر را.

| {{ارجاع مساله|969}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله =970 | اگر کسي به واسطه فراموشي يا غفلت يا عذر ديگر ترک کند وقوف به عرفات را در روز نهم، که وقت اختياري است و در شب دهم که وقت اضطراري است، کفايت مي‌کند در صحيح بودن حج او که وقوف اختياري مشعر را درک کند چنانچه خواهد آمد. {{توضیح مساله|970| آيات عظام تبريزي، خويي، زنجاني: حکم آن بعداً خواهد آمد.}}

| {{ارجاع مساله|970}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله =971 | حدودي که براي عرفات و مُزدَلَفه و منا مشخص شده است جهت انجام مناسک، اعتبار دارد يا نه؟

ج ـ چنانچه مورد اطمينان يا تصديق اهل محل باشد معتبر است. {{توضیح مساله|971| '''آية الله سيستاني:''' اگر اين حدود دست به دست از قديم اخذ شده باشد معتبر است، مادام که اطمينان در خطاي آن پيدا نشود.

آية الله مکارم: معمولاً مورد قبول اهل محل است، بنابراين تابلوها يا علاماتي که گذارده‌اند معتبر است.}}

| {{ارجاع مساله|971}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله =972 | کراهت صعود به جبل‌الرحمة، آيا قبل از نيت وقوف به عرفات است يا بعد از آن؟

ج ـ در وقت وقوف کراهت دارد که از جبل بالا رود. {{توضیح مساله|972| '''آية الله زنجاني:''' بنا بر احتياط مستحب، در ساعات وقوف، روي جبل‌الرحمة، وقوف ننمايد؛ ولي کراهت آن ثابت نيست.

'''آية الله سبحاني:''' وقوف در دامنه جبل‌الرحمة در صحراي عرفات مستحب است و بهتر است از وقوف بر روي کوه و بالارفتن از جبل‌الرحمة در ساعات وقوف خودداري شود.

'''آية الله سيستاني:''' جبل‌الرحمة جزو موقف است ولي افضل ايستادن در دامنه کوه از طرف چپ  

| {{ارجاع مساله|972}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله =973 | شخصي وقوف اختياري عرفات را درک کرده و قبل از رفتن به مَشعَر، مُغميٰ عليه شده است، بفرماييد اگر به همين حال تا آخر اعمال باقي باشد وظيفه‌اش چيست و اگر بعد از اغما او را به ايران آورده باشند چه حکمي دارد و نيز اگر بعد از ايام تشريق در ماه ذي‌حجه به هوش بيايد، در مکه باشد يا در ايران، چه بايد کرد؟

ج ـ با فرض اينکه عذر او فقط اغما است، پس از به هوش آمدن، اگر ممکن است اعمال حج را اتمام کند{{توضیح مساله|973|'''آية الله تبريزى:''' حج او باطل است و از احرام خارج شده و اگر استطاعت وي تا سال بعد باقي باشد حج بر او واجب است.

آية الله خويي: اگر فقط وقوف اختياري عرفات را درک نمايد، اظهر بطلان حج و انقلاب آن به عمره مفرده است.

آية الله زنجاني، '''آية الله سيستاني:''' حجش باطل است و احرامش بدل به عمره مفرده شده است و بايد مناسک عمره را انجام دهد.

'''آية الله سبحاني:''' پس از به هوش آمدن، آنچه از اعمال که زمان انجامش باقي مانده را به قصد فراغ ذمه به جا آورد و نيز عمره مفرده‌اي اتيان کند و اگر حج بر او مستقر بوده يا استطاعتش تا سال بعد باقي ماند، حج را اعاده کند.

آية الله صافي: به ذيل مسئله 987، صورت هشتم مراجعه شود.

آية الله فاضل: در فرض مرقوم رمي روز عيد را نيابتاً از طرف او انجام دهند و پس از به هوش آمدن، بقيه اعمال را خودش انجام دهد و بنا بر احتياط واجب عمره مفرده‌اي به جا آورد و اگر حج بر او مستقر بوده و يا استطاعتش تا سال بعد باقيمانده حج را اعاده کند.

آية الله گلپايگاني: با درک وقوف اختياري عرفه اگر بقيه اعمال را انجام دهد حج او صحيح است.  

آية الله مکارم: درک وقوف اختياري عرفي براي صحت حج کافي است، پس اگر به هوش آيد بقيه اعمال را به جا مي‌آورد و اگر نتواند به جا آورد نايب مي‌گيرد به شرط آنکه وقت اعمال باقي باشد در غير اين صورت صحت حج او مشکل است و براي خروج از احرام احتياطاً عمره مفرده به جا آورد.}} و در هر صورت سال بعد حج را اعاده کند و براي احراز خروج از احرام بعد از اتمام حج، عمره مفرده اي اتيان نمايد.

| {{ارجاع مساله|973}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله =974 | زني که عادت ماهانه‌اش مثلاً شش روز بوده است، در حال عادت زنانه براي عمره تمتع مُحرم مي‌شود و در روز هشتم ذي‌حجه که روز ششم عادت او است پاک مي‌گردد و غسل مي‌کند و اعمال عمره تمتع را انجام مي‌دهد و براي حج تمتع مُحرم مي‌شود، ولي ظهر روز نهم در عرفه لک مي‌بيند و نمي‌داند که آيا ادامه دارد تا پس از ده روز، تا استحاضه حساب شود و اعمال قبلي او صحيح باشد يا قبل از تمام شدن ده روز از اول عادت قطع مي‌شود تا حکم حيض را داشته باشد، وظيفه او چيست؟ و در همين فرض اگر در مشعر لک ديد چه کند؟

ج ـ عمل به احتياط کند{{توضیح مساله|974| '''آية الله تبريزى:''' چنانچه آن لک که در عرفات ديده به وصف حيض نباشد، زن مزبور مستحاضه است (و همچنين است اگر لک زرد رنگ در مشعر ببيند) احکام مستحاضه را رعايت مي‌کند و اعمال حج تمتع را به جا مي‌آورد و چنانچه لک به وصف حيض باشد، بايد اعمال را به قصد اعم از حج افراد و تمتع ادامه دهد، اگر خون قبل از ده روز قطع شد کشف مي‌شود که وظيفه او حج افراد بوده و بايد بعد از حج، عمره مفرده اتيان کند و اگر قطع نشد و پس از ده روز هم ديد، اعمال حج تمتع او صحيح است.  

'''آية الله خامنه‌اي:''': عمل به احتياط کند و راه احتياط، انجام اعمال به قصد وظيفه فعليه بدون قصد خصوص تمتع و اِفراد است و قرباني نيز انجام دهد پس اگر خون از ده روز تجاوز کرد اعمالش صحيح بوده و اگر تجاوز نکرد، حجش تبديل به اِفراد شده و واجب است عمره مفرده نيز اگر حج واجب بوده است به جا آورد.

آية الله خويي: اين احتياط در صورتي است که آن خون داراي صفات حيض باشد و اگر داراي صفات حيض نباشد حکم استحاضه را دارد و احتياط لازم نيست.

آية الله زنجاني، آية الله مکارم: چنانچه کاملاً پاک شده باشد، عمره او صحيح است و ديدن لک بعد از آن ضرري به آن نمي‌زند؛ زيرا طهر متخلل بنا بر اقوي حکم حيض را ندارد، بنابراين منظور از ده روز، مجموع دو خون است نه با ضميمه کردن طهر واقع در ميان دو خون و اگر ديدن لک نشانه ادامه مستمر خون باشد به دستور متن عمل کند.

'''آية الله سبحاني:''' بايد اعمال خود را به نيت تکليف فعلي اعم از حج تمتع يا إفراد انجام دهد و بنا بر احتياط واجب در منا قرباني نموده و بعد از اعمال مکه عمره مفرده به جا آورد ولي اگر در نيت‌هاي خود به جاي ما في الذمه يا تکليف فعلي، حج تمتع را قصد کرد چنانچه قصد حقيقي او اين بوده که آنچه خداوند بر او واجب گردانيده دارد انجام مي‌دهد اين از باب خطا در تطبيق است و حج او صحيح مي‌باشد؛ ولي اگر عامداً و عالماً قصد حج تمتع کرد و عمره مفرده انجام نداد اکتفا به اين حج مشکل است و احتياط در اعاده آن در سال يا سال‌هاي بعد است.}} و راه احتياط، انجام اعمال بدون قصد تمتع و اِفراد بلکه به قصد ما في الذمه، با قرباني در منا{{توضیح مساله|974| '''آية الله سيستاني:''' قرباني را به قصد رجا انجام دهد و همچنين عمره مفرده، اگر ممکن بود به قصد رجا  

آيات عظام صافي، فاضل، گلپايگاني: و پس از گذشت ده روز از اول حيض وظيفه‌اش روشن مي‌شود که اگر از ده روز تجاوز نکرد و خون قطع شد حج بدل به افراد شده و لازم است عمره مفرده به جا آورد و اگر از ده روز تجاوز کرد کشف از استحاضه بودن مي‌کند و حج تمتع او صحيح است.}} و اتيان عمره مفرده بعد از آن است، و چنانچه قصد تمتع کرده و بعد از انجام بعض اعمال حج کشف خلاف شده، اکتفا به اين حج نکند. {{توضیح مساله|974| آيات عظام بهجت، سبحاني، سيستاني، صافي، گلپايگاني، مکارم (با اختلاف در تعبير): هرگاه قصدِ انجامِ وظيفه فعلي داشته باشد کافي است.

'''آية الله زنجاني:''' در صورت عذر حج افراد و عمره مفرده کفايت از حجة الاسلام مي‌کند.

'''آية الله نوري:''' مگر آنکه قصد وظيفه فعليه نموده و اشتباهاً قصد تمتع کرده باشد.}}

| {{ارجاع مساله|974}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله =975 | در فرض مسئله فوق، اگر در عرفات يا مشعر لک ديد و همان وقت يقين پيدا کرد که خون حيض است و قبلاً پاک نبوده، بايد چه کند با توجه به اينکه وقت وقوفين اختياري و يا اضطراري آن باقي است ولي وقت برگشتن به مکه و انجام اعمال عمره تمتع را ندارد؟

ج ـ مورد عدول به اِفراد است. {{توضیح مساله|975| آية الله خويي: زني که به گمان اينکه تا آخر وقت پاک نمي‌شود، نيت حج افراد نمود و بعد کشف خلاف شد، احرام او باطل است و لذا مناسب است زنان حائض به نيت ما في ‌الذمه محرم شوند و به هر حال در فرض سؤال با فرض عدم تمکن از رفتن به ميقات و ادني‌ الحل و يا گذشت وقوف به عرفات از همان جا که هست احتياطاً به نيت حج افراد تجديد تلبيه نمايد.

'''آية الله سيستاني:''' حکمش همان حکم فرض سابق است.

آية الله صافي: بقيه اعمال را به قصد ما في‌ الذمه از تمتع و افراد به جا آورد و بنا بر احتياط واجب عمره مفرده به جا آورد.}}

| {{ارجاع مساله|975}} }} {{سخ}} {{فتاوی حج  | مساله =976 | وقوف اضطراري عرفه آيا از اول شب تا طلوع فجر است، يا

طلوع آفتاب؟

ج ـ وقوف اضطراري عرفه در شب عيد است و شب تا طلوع فجر است{{توضیح مساله|976|آية الله خويي: و شب تا طلوع آفتاب است.}}

| {{ارجاع مساله|976}} }}