در حال ویرایش پوشانیدن سر (فتاوای مراجع)

{{مقاله فقهی۲
| پوشانیدن سر|پوشاندن سر}}
{{سخ}}
== ممنوعیت پوشاندن سر برای مردان در حال احرام ==
{| class="wikitable" style="text-align: right; background-color:#F1F9DC; width:80%; border-radius:4px; align:center !important; margin:auto
! پوشانیدن مرد سر خود را
|-style="background:#f9f9fe;"
|
'''امام خمینی:''' [از محرمات احرام است:] پوشانیدن مرد سر خود را، به هرچه او را بپوشاند.  {{توضیح مساله|*|
* '''آیت‌الله سبحانی:''' هر وسیله‌ای که باشد بنابراین پوشاندن سر به وسیله گِل و حنا و دارو و بار برای حمل [[جایز]] نیست و [[احتیاط واجب]] است که مرد [[محرم]] سر خود را به وسیله اعضا بدن مثل دست نپوشاند از اینجا [[حکم]] سه مسئله بعد روشن شد (م411 تا 413).
}}
|-style="background:#fefef9;"
| '''مراجع دیگر:'''
{{ارجاع مساله|*}}
|}
== پوشاندن به چیزهای غیر پوششی==
{| class="wikitable" style="text-align: right; background-color:#F1F9DC; width:80%; border-radius:4px; align:center !important; margin:auto
! مسئله 410
|-style="background:#f9f9fe;"
|
'''امام خمینی:''' [[احتیاط واجب]] آن است که سر را به چیزهایی غیر پوششی هم نپوشاند؛ مثل گل و حنا و دوا و پوشال و غیر اینها.  {{توضیح مساله|410|
* '''آیت‌الله تبریزی، خویی، زنجانی:''' [[محرم]] نباید سر خود را بپوشاند حتی با گِل و مانند آن.
* '''آیت‌الله صافی، آیت‌الله گلپایگانی:''' پوشاندن سر و گوش‌ها برای مردان [[حرام]] است و در این امر تفاوتی بین پوشاندن تمام یا قسمتی از سر نیست، و تفاوتی بین پوشاندن سر با پارچه و یا با حنا، گِل، گذاشتن بار بر روی سر، و یا روی دوش به طوری که قسمتی از سر را بپوشاند، و یا [[ارتماس]] در آب و امثال آن نمی‌باشد.
}}
|-style="background:#fefef9;"
| '''مراجع دیگر:'''
{{ارجاع مساله|410}}
|}

== گذاشتن اشیا بر سر ==
{| class="wikitable" style="text-align: right; background-color:#F1F9DC; width:80%; border-radius:4px; align:center !important; margin:auto
! مسئله 411
|-style="background:#f9f9fe;"
|
'''امام خمینی:''' احتیاط واجب آن است که چیزی بر سر نگذارد؛ مثل بار برای حمل، که سر به آن پوشیده شود.  {{توضیح مساله|411|
* '''آیت‌الله زنجانی:''' مرد [[محرم]] نباید با گذاشتن بار بر سر، سرش را بپوشاند، هرچند [[کفاره]] ندارد.
}}
|-style="background:#fefef9;"
| '''مراجع دیگر:'''
{{ارجاع مساله|411}}
|}

== پوشاندن سر با دست ==
{| class="wikitable" style="text-align: right; background-color:#F1F9DC; width:80%; border-radius:4px; align:center !important; margin:auto
! مسئله 412
|-style="background:#f9f9fe;"
|
'''امام خمینی:''' [[جایز]] است به بعض بدن خود، سر را بپوشاند؛ مثل آنکه دست‌ها را روی سر بگذارد، لیکن [[احتیاط]] در ترک آن است.  {{توضیح مساله|412|
* '''آیت‌الله نوری:''' از لکن احتیاط... در مناسک ایشان نیامده است.
}}
|-style="background:#fefef9;"
| '''مراجع دیگر:'''
{{ارجاع مساله|412}}
|}

== زیر آب کردن سر ==
{| class="wikitable" style="text-align: right; background-color:#F1F9DC; width:80%; border-radius:4px; align:center !important; margin:auto
! مسئله 413
|-style="background:#f9f9fe;"
|
'''امام خمینی:''' [[جایز]] نیست سر را زیر آب کند، بلکه جایز نیست زیر مایع دیگری؛ مثل گلاب و سرکه و غیرآن، کند.  {{توضیح مساله|413|
* '''آیت‌الله بهجت، تبریزی، خویی، سیستانی، فاضل:''' بنا بر [[احتیاط]].
}}
|-style="background:#fefef9;"
| '''مراجع دیگر:'''
{{ارجاع مساله|413}}
|}

== پوشاندن بخشی از سر ==
{| class="wikitable" style="text-align: right; background-color:#F1F9DC; width:80%; border-radius:4px; align:center !important; margin:auto
! مسئله 414
|-style="background:#f9f9fe;"
|
'''امام خمینی:''' در [[حکم]] سر است بعض سر،  {{توضیح مساله|414|
* '''آیت‌الله خامنه‌ای:''' پوشاندن قسمتی از سر به نحوی که عرفاً مصداق پوشاندن سر باشد ـ مانند گذاشتن کلاه کوچک در وسط سر ـ [[جایز]] نیست، اما در غیر این صورت ـ مانند گذاشتن [[قرآن]] و مانند آن بر روی سر و یا خشک کردن تدریجی بخشی از سر ـ اشکال ندارد، هرچند احوط آن است که از آن نیز اجتناب نماید.
* '''آیت‌الله فاضل:''' بنا بر اقوی در [[تغطیه]]، لکن در حمل، بنا بر [[احتیاط]].
* '''آیت‌الله مکارم:''' بنا بر احتیاط واجب، ولی ریختن آب بر سر مانعی ندارد.
}}پس نباید بعض سر را هم بپوشاند و نه زیر آب یا مایع دیگری کند.  {{توضیح مساله|414|
* '''آیت‌الله خامنه‌ای:''' حرمت زیر آب بردن نسبت به بعض سر معلوم نیست.
* '''آیت‌الله خویی، سبحانی، سیستانی:''' زیر آب بردن بعض سر جایز است.
}}
|-style="background:#fefef9;"
| '''مراجع دیگر:'''
{{ارجاع مساله|414}}
|}

== پوشاندن گوش‌ها ==
{| class="wikitable" style="text-align: right; background-color:#F1F9DC; width:80%; border-radius:4px; align:center !important; margin:auto
! مسئله 415
|-style="background:#f9f9fe;"
|
'''امام خمینی:''' گوش‌ها ظاهراً از سر محسوب است پس نباید آنها را پوشانید.  {{توضیح مساله|415|
* '''آیت‌الله سبحانی:''' گوش‌ها از سر محسوب نمی‌شوند ولی بنا بر [[احتیاط واجب]] گوش‌ها را نیز نپوشاند اما گذاشتن سمعک یا پنبه داخل سوراخ گوش اشکالی ندارد.
* '''آیت‌الله مکارم:''' بنا بر احتیاط واجب.
* '''آیت‌الله فاضل:''' ولی پوشاندن مقداری از گوش مانعی ندارد.
}}
|-style="background:#fefef9;"
| '''مراجع دیگر:'''
{{ارجاع مساله|415}}
|}

== پوشاندن صورت ==
{| class="wikitable" style="text-align: right; background-color:#F1F9DC; width:80%; border-radius:4px; align:center !important; margin:auto
! مسئله 416
|-style="background:#f9f9fe;"
|
'''امام خمینی:''' پوشانیدن رو برای مردان مانع ندارد و از سر محسوب نیست، پس در وقت خواب مانعی از پوشاندن آن نیست.
|}

== گذاشتن بند خیک آب بر سر ==
{| class="wikitable" style="text-align: right; background-color:#F1F9DC; width:80%; border-radius:4px; align:center !important; margin:auto
! مسئله 417
|-style="background:#f9f9fe;"
|
'''امام خمینی:''' گذاشتن بند خیک آب بر سر، از [[حکم]] پوشش استثنا شده و مانع ندارد.
|}

== بستن دستمال به سر برای سر درد ==
{| class="wikitable" style="text-align: right; background-color:#F1F9DC; width:80%; border-radius:4px; align:center !important; margin:auto
! مسئله 418
|-style="background:#f9f9fe;"
|
'''امام خمینی:''' دستمالی را که برای سردرد به سر می‌بندند عیب ندارد.  {{توضیح مساله|418|
* '''آیت‌الله بهجت، صافی، گلپایگانی:''' [[گناه]] ندارد ولکن [[کفاره]] دارد.
* '''آیت‌الله زنجانی:''' و کفاره هم ندارد.
* '''آیت‌الله مکارم، آیت‌الله نوری:''' ولی بنا بر [[احتیاط واجب]] باید کفاره بدهد.
}}
|-style="background:#fefef9;"
| '''مراجع دیگر:'''
{{ارجاع مساله|418}}
|}

== گذاشتن سر روی بالش ==
{| class="wikitable" style="text-align: right; background-color:#F1F9DC; width:80%; border-radius:4px; align:center !important; margin:auto
! مسئله 419
|-style="background:#f9f9fe;"
|
'''امام خمینی:''' گذاشتن سر روی بالش برای خوابیدن مانع ندارد.
|}

== استفاده از پشه بند ==
{| class="wikitable" style="text-align: right; background-color:#F1F9DC; width:80%; border-radius:4px; align:center !important; margin:auto
! مسئله 420
|-style="background:#f9f9fe;"
|
'''امام خمینی:''' اگر پارچه‌ای را روی کمانی بیندازند؛ به نحوی که بالای سر باشد و سر را زیر آن کند برای حفظ از پشه، مانع ندارد و همچنین رفتن در پشه‌بند اشکال ندارد.
|}
==زیر دوش رفتن==
{| class="wikitable" style="text-align: right; background-color:#F1F9DC; width:80%; border-radius:4px; align:center !important; margin:auto
! مسئله 421
|-style="background:#f9f9fe;"
|
'''امام خمینی:''' زیر دوش حمام رفتن برای [[محرِم|مُحرِم]] مانع ندارد، لیکن زیر آبشاری که سر را فرو گیرد [[جایز]] نیست.  {{توضیح مساله|421|
* '''آیت‌الله زنجانی:''' بلکه رفتن زیر آبشاری که سر را فرا گیرد نیز مانع ندارد.
}}
|-style="background:#fefef9;"
| '''مراجع دیگر:'''
{{ارجاع مساله|421}}
|}
== خشک نکردن سر با حوله==
{| class="wikitable" style="text-align: right; background-color:#F1F9DC; width:80%; border-radius:4px; align:center !important; margin:auto
! مسئله 422
|-style="background:#f9f9fe;"
|
'''امام خمینی:''' اگر سر را شست نباید با حوله و دستمال خشک کند  {{توضیح مساله|422|
* '''آیت‌الله بهجت:''' مرد می‌تواند سر خود را با حوله خشک کند و زن صورتش را در صورتی که این کار به تدریج انجام گیرد. 
* '''آیت‌الله خامنه‌ای:''' خشک کردن تدریجی سر با حوله اشکال ندارد مگر در صورتی که حوله را بر روی تمام سر بیندازد و سر را با آن خشک کند.
* '''آیت‌الله زنجانی:''' خشک کردن سر با حوله و مانند آن اشکال ندارد مگر در صورتی که برای خشک کردن حوله را روی سر یا بعض آن قرار دهد. 
* '''آیت‌الله سبحانی:''' مگر اینکه به صورت تدریجی انجام بگیرد.
* '''آیت‌الله سیستانی:''' هرچند به نحو کشیدن پارچه بر سر باشد بنا بر [[احتیاط واجب]] و اگر وقت نماز تنگ است گوشه حوله یا پارچه را بگیرد و به مقداری که در مسح سر واجب است خشک کند.
* '''آیت‌الله گلپایگانی:''' خشک نمودن سر به وسیله حوله و دستمال مانع ندارد ولی باید طوری خشک کند که سر پوشیده نشود.
* '''آیت‌الله مکارم:''' خشک کردن مانع ندارد به شرط اینکه سر را با آن نپوشاند.
}}و بعض سر هم در [[حکم]] همه است.
|-style="background:#fefef9;"
| '''مراجع دیگر:'''
{{ارجاع مساله|422}}
|}
== در وقت خواب==
{| class="wikitable" style="text-align: right; background-color:#F1F9DC; width:80%; border-radius:4px; align:center !important; margin:auto
! مسئله 423
|-style="background:#f9f9fe;"
|
'''امام خمینی:''' در وقت خوابیدن، مرد نباید سر خود را بپوشاند  {{توضیح مساله|423|
* '''آیت‌الله زنجانی:''' بر مرد [[محرم]]، [[مکروه]] است که هنگام خوابیدن، روانداز را روی سر خود بکشد و احتیاط استحبابی در ترک آن است، ولی نباید سر را با کلاه و دستمال و مانند آن بپوشاند.
* '''آیت‌الله سبحانی:''' ابتدائاً جایز نیست ولی اگر در خواب بی‌اختیار سر او پوشیده شد مانعی ندارد و دیگران نیز تکلیفی ندارند تا او را باخبر سازند لیکن وقتی بیدار شد و یا ملتفت شد باید فوراً پتو و امثال آن را کنار بزند و احتیاطاً تلبیه بگوید.
}}و اگر بدون التفات پوشانید باید فوراً آن را باز کند و همین طور اگر از روی فراموشی پوشانید واجب است فوراً سر را باز کند و [[مستحب]] است [[تلبیه]] بگوید بلکه احوط است گفتن آن.  {{توضیح مساله|423|
* '''آیت‌الله زنجانی:''' بلکه گفتن تلبیه واجب است و گفتن یک «لبیک» کافی است.
* '''آیت‌الله گلپایگانی:''' متعرض این مسئله نشده‌اند.
* '''آیت‌الله نوری:''' از «[[مستحب]] است تلبیه...» در مناسک ایشان نیامده است.
}}
|-style="background:#fefef9;"
| '''مراجع دیگر:'''
{{ارجاع مساله|423}}
|}
==کفاره==
{| class="wikitable" style="text-align: right; background-color:#F1F9DC; width:80%; border-radius:4px; align:center !important; margin:auto
! مسئله 424
|-style="background:#f9f9fe;"
|
'''امام خمینی:''' اگر سر را بپوشاند؛ به نحوی از انحا، [[کفاره]] آن یک گوسفند است  {{توضیح مساله|424|
* '''آیت‌الله تبریزی، خویی، سبحانی، سیستانی، فاضل، مکارم:''' بنا بر احتیاط واجب کفاره‌اش یک گوسفند است.
* '''آیت‌الله خامنه‌ای:''' کفاره پوشاندن سر، بنا بر احتیاط واجب، یک گوسفند قربانی کردن است. و بعض سر حکم تمام سر را ندارد مگر عرفاً بر آن صدق کند که سر را پوشانده است؛ مثل اینکه کلاه کوچکی که فقط قسمت وسط سر را می‌پوشاند بر سر بگذارد و اگر تمام سر را در آب فرو برد، کفاره‌ای بر عهده‌اش نخواهد بود.
* '''آیت‌الله زنجانی:''' اگر عمداً با کلاه یا عمامه یا دستار و مانند آن تمام یا قسمتی از سر را بپوشاند باید یک گوسفند کفاره بدهد و اگر با گذاشتن غیر لباس مانند بادبزن و حنا سر را بپوشاند کفاره ندارد.
}}و احتیاط واجب  {{توضیح مساله|424|
* '''آیت‌الله فاضل:''' احتیاط مستحب.
}}کفاره است برای پوشاندن بعض سر.
|-style="background:#fefef9;"
| '''مراجع دیگر:'''
{{ارجاع مساله|424}}
|}

=== کفاره تکرار پوشاندن سر ===
{| class="wikitable" style="text-align: right; background-color:#F1F9DC; width:80%; border-radius:4px; align:center !important; margin:auto
! مسئله 425
|-style="background:#f9f9fe;"
|
'''امام خمینی:''' احوط آن است که اگر مکرر سر را پوشانید، مکرر کفاره بدهد؛  {{توضیح مساله|425|
* '''آیت‌الله بهجت:''' احوط تعدد فدیه است به تعدد پوشانیدن، خصوصاً هرگاه بی‌عذر باشد، خصوصاً هرگاه مجلس متعدد باشد و اقوی تعدد [[فدیه]] است در صورت تخلل تکفیر.
* '''آیت‌الله تبریزى:''' این احتیاط ترک نشود.
* '''آیت‌الله خامنه‌ای:''' احتیاط تکرر کفاره در صورت تکرر ستر است مطلقاً.
* '''آیت‌الله سبحانی:''' بنا بر [[احتیاط]] باید کفاره مجدد بدهد و حتی اگر سر را در دو مجلس بپوشاند هرچند در وسط کفاره پرداخته باشد احتیاط آن است که دو کفاره بدهد.
* '''آیت‌الله سیستانی:''' بعید نیست یک کفاره کافی باشد.
* '''آیت‌الله صافی:''' احتیاط آن است که اگر بیش از یک بار سر را بپوشاند، برای هر بار جداگانه کفاره بدهد خصوصاً اگر بدون عذر باشد و مخصوصاً اگر مجلس آن هم متعدد شود. 
* '''آیت‌الله گلپایگانی:''' در صورت تعدد پوشانیدن سر، باید کفاره متعدد بدهد. 
* '''آیت‌الله مکارم:''' این احتیاط در این مسئله و مسئله بعد، وجوبی است.
* '''آیت‌الله نوری:''' با تکرار در پوشاندن سر، کفاره نیز مکرّر می‌شود.
}}یعنی برای هر دفعه یک گوسفند کفاره است، گرچه تعدد کفاره معلوم نیست و به نظر بعید نمی‌آید واجب نبودن.
|-style="background:#fefef9;"
| '''مراجع دیگر:'''
{{ارجاع مساله|425}}
|}
{{سخ}}
{| class="wikitable" style="text-align: right; background-color:#F1F9DC; width:80%; border-radius:4px; align:center !important; margin:auto
! مسئله 426
|-style="background:#f9f9fe;"
|
'''امام خمینی:''' اگر سر را پوشانید و گوسفند را برای کفاره [[ذبح]] کرد و باز سر را پوشانید احتیاط به کفاره دادنِ دوباره خیلی مطلوب است گرچه وجوبش معلوم نیست.  {{توضیح مساله|426|
* '''آیت‌الله بهجت، خامنه‌ای، سبحانی، صافی، گلپایگانی، مکارم:''' حکم آن در ذیل مسئله قبل گذشت.
* '''آیت‌الله بهجت:''' احوط تعدد [[فدیه]] است به تعدد پوشانیدن، خصوصاً هرگاه بی‌عذر باشد، خصوصاً هرگاه مجلس متعدد باشد و اقوی تعدد فدیه است در صورت تخلل تکفیر.
* '''آیت‌الله خامنه‌ای:''' احتیاط تکرر کفاره در صورت تکرر ستر است مطلقاً.
* '''آیت‌الله سبحانی:''' بنا بر احتیاط باید کفاره مجدد بدهد و حتی اگر سر را در دو مجلس بپوشاند هرچند در وسط کفاره پرداخته باشد احتیاط آن است که دو کفاره بدهد.
* '''آیت‌الله صافی:''' احتیاط آن است که اگر بیش از یک بار سر را بپوشاند، برای هر بار جداگانه کفاره بدهد خصوصاً اگر بدون عذر باشد و مخصوصاً اگر مجلس آن هم متعدد شود. 
* '''آیت‌الله گلپایگانی:''' در صورت تعدد پوشانیدن سر، باید کفاره متعدد بدهد. 
* '''آیت‌الله مکارم:''' این احتیاط در این مسئله و مسئله بعد، وجوبی است.
* '''آیت‌الله تبریزی، زنجانی، سیستانی:''' در این صورت دوباره باید کفاره بدهد.
* '''آیت‌الله نوری:''' احتیاط، واجب است.
}}
|-style="background:#fefef9;"
| '''مراجع دیگر:'''
{{ارجاع مساله|426}}
|}

==== شرط واجب شدن کفاره ====
{| class="wikitable" style="text-align: right; background-color:#F1F9DC; width:80%; border-radius:4px; align:center !important; margin:auto
! مسئله 427
|-style="background:#f9f9fe;"
|
'''امام خمینی:''' [[کفاره]] در صورتی [[واجب]] است که از روی علم به مسئله و عمد سر را بپوشاند، پس اگر از روی ندانستن مسئله یا [[غفلت]] و [[سهو]] و [[نسیان]] بپوشاند کفاره ندارد.  {{توضیح مساله|427|
* '''آیت‌الله خویی، سیستانی:''' بلکه ظاهر این است که در موارد جواز ستر و [[اضطرار]] نیز کفاره واجب نیست.
* '''آیت‌الله سبحانی:''' اما در صورت ضرورت نیز احتیاط واجب در کفاره است.
}}
|-style="background:#fefef9;"
| '''مراجع دیگر:'''
{{ارجاع مساله|427}}
|}
==استفتائات==
{| class="wikitable" style="text-align: right; background-color:#F1F9DC; width:80%; border-radius:4px; align:center !important; margin:auto
! مسئله 506
|-style="background:#f9f9fe;"
|
'''امام خمینی:''' سئوال: آیا زن [[محرم]] می‌تواند صورت خود را با حوله پاک کند یا [[حکم]] سر مرد را دارد که نمی‌تواند روی آن را بپوشاند؟
جواب: [[احتیاط]]، مراعات شود.{{توضیح مساله|506|
* '''آیت‌الله بهجت:''' اگر تدریجی باشد مانعی ندارد.
* '''آیت‌الله خامنه‌ای:''' اگر حوله را بر روی همه صورت بیندازد اشکال دارد و در غیر این صورت مانع ندارد.
* '''آیت‌الله خویی، آیت‌الله فاضل:''' جایز نیست.
* '''آیت‌الله زنجانی، آیت‌الله مکارم:''' پاک کردن صورت با حوله مانعی ندارد.
* '''آیت‌الله سبحانی:''' به صورت تدریجی که تمام صورت پوشیده نشود، مانعی ندارد.
* '''آیت‌الله صافی، آیت‌الله گلپایگانی:''' به نحوی که صورت پوشیده نمی‌شود خشک کند.
* '''آیت‌الله نوری:''' زن محرم نمی‌تواند صورت خود را با حوله خشک و یا پاک کند؛ چنان‌که مرد محرم نمی‌تواند سر خود را با آن پاک یا خشک کند.
}}
|-style="background:#fefef9;"
| '''مراجع دیگر:'''
{{ارجاع مساله|506}}
|}
{{سخ}}

{| class="wikitable" style="text-align: right; background-color:#F1F9DC; width:80%; border-radius:4px; align:center !important; margin:auto
! مسئله 526
|-style="background:#f9f9fe;"
|
'''امام خمینی:''' سئوال: هرگاه [[محرم]] سر خود را با چیز دوخته بپوشاند، آیا یک [[کفاره]] باید بدهد یا دو کفاره؟
جواب: باید دو کفاره بدهد{{توضیح مساله|526|
* '''آیت‌الله بهجت:''' احتیاطاً.
* '''آیت‌الله تبریزى، آیت‌الله زنجانی:''' یک کفاره کافی است.
* '''آیت‌الله خویی:''' حرمت لبس این‌گونه مخیط به نظر ایشان مبنی بر احتیاط است و لذا احتیاط در دو کفاره است.
* '''آیت‌الله سیستانی:''' بنا بر احتیاط واجب، در صورتی که چیزی که پوشیدن آن حرام است را بپوشد؛ مثل عمامه و کلاه، ولی اگر مثلاً پیراهن خود را بر سر بگذارد، بیش از یک کفاره لازم نیست.
* '''آیت‌الله مکارم:''' در مثل پارچه دوخته شده یک کفاره دارد، ولی کلاه دوخته و مانند آن، بنا بر احتیاط واجب دو کفاره دارد.
}} مگر در صورت [[جهل]] و [[نسیان]].
|-style="background:#fefef9;"
| '''مراجع دیگر:'''
{{ارجاع مساله|526}}
|}
{{سخ}}

== جستار وابسته ==

* [[پوشاندن سر]]

==منبع==
{{برگرفتگی
 | پیش از لینک = 
 | منبع = صفحه 222 تا 226 کتاب مناسک حج
 | لینک = https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B3%DA%A9_%D8%AD%D8%AC_%DA%86%D8%A7%D9%BE_%DB%B1%DB%B3%DB%B9%DB%B7.pdf&page=222
 | توضیحات منبع = پژوهشکده حج و زیارت، سال انتشار: ۱۳۹۷
}}
{{سخ}}
{{محرمات احرام}}
{{احکام احرام عمودی}}
[[رده:فتواها درباره محرمات احرام]]