نسخهٔ فعلی |
متن شما |
خط ۱: |
خط ۱: |
| [[پرونده:پزوهشکده.jpg|250x250px|thumb|نشانواره پژوهشکده حج و زیارت]]
| | پژوهشکده حج و زیارت یکی از زیر مجموعههای حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت است. این پژوهشکده چنان که ازنام آن پیدا است، به پژوهش در زمینه فریضه حج و زیارت می پردازد. حج و مراسم حج گزاری ابعاد و جایگاه خاصی در کشورهای مسلمان نشین دارد. ابعاد سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی که با توجه به وسعت تاثیرگزاری در امور مسلمین مستلزم بررسی و شناخت و پژوهش در این زمینه است. مفهوم زیارت در تشیع ابعاد گسترده ای دارد شامل زیارت مزار پیامبر (ص)، امامان معصوم(ع) و نیز منسوبین به این خاندان . پژوهشکده حج و زیارت در گروهای آموزشی تاریخ و سیره، اخلاق و اسرار حج، مطالعات اجتماعی حج، کلام و معارف حج، فقه و حقوق حج ، از زوایای مختلف این وقایع مذهبی را مورد پژوهش قرار می دهد. |
| '''پژوهشکده حج و زیارت''' یا '''مرکز تحقیقات حج''' یکی از زیر مجموعههای [[نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت|حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت]] است. شعبه مرکزی این پژوهشکده در شهر قم قرار گرفته و به پژوهش در موضوعات تاریخ، اخلاق، کلام، فقه و مطالعات اجتماعی با رویکرد حج و زیارت میپردازد. پژوهشکده حج و زیارت از سال ۱۳۷۰ شمسی با نام «مرکز تحقیقات حج» آغاز به کار کرد و در سال ۱۳۸۹ به پژوهشکده تبدیل شد.
| |
|
| |
|
| پژوهشکده حج تنها مرکز تخصصی مطالعات حج و زیارت در کشور [[ایران]] است و تاکنون بیش از هزار عنوان کتاب منتشر کرده است. انتشار مجلههای تخصصی با موضوع [[حج]] و [[زیارت]]، انتشار دانشنامه حج و زیارت، دانشنامه مجازی حج و زیارت با نام [[ویکی حج]]، راهاندازی کتابخانه تخصصی و راهاندازی [[مرکز اسناد حج و موزه حج|مرکز اسناد و موزه حج]] با نگهداری از ۴۴۱۲ عنوان سند از دیگر فعالیتهای این پژوهشکده بهشمار میرود.
| | ==پيشينه== |
|
| |
|
| ==پیشینه==
| | «پژوهشکده حج و زيارت» پیش از این با نام «مرکز تحقيقات حج» فعالیت داشت. این مرکز در سال ۱۳۷۰ به عنوان يکي از نهادهاي تابعه حوزه نمايندگي ولي فقيه در امور حج و زيارت تأسيس گرديد. مرکز تحقیقات حج در مدت فعاليت خود بيش از هشتصد اثر در ابعاد مختلف حج و زيارت را عرضه کرد. این مرکز در ۲۱ اسفند ۱۳۸۹ با کسب مجوز «شوراي گسترش آموزش عالي» به «پژوهشکده حج و زيارت» ارتقا يافت. |
|
| |
|
| پژوهشکده حج و زیارت در سال ۱۳۷۰ شمسی و با نام «مرکز تحقیقات حج» فعالیت خود را تحت نظارت [[نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت|حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت]] آغاز کرد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3AAeenh_Asar_1403-08-14-.pdf&page=7 «آینه آثار (معرفی آثار منتشر شده در پژوهشکده حج و زیارت)»]، مقدمه.</ref> مرکز تحقیقات حج در مدت ۱۹ سال فعالیت، بیش از ۸۰۰ اثر در موضوعات مرتبط با موضوع [[حج]] و [[زیارت|زیارت]] عرضه کرده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3AAeenh_Asar_1403-08-14-.pdf&page=7 «آینه آثار (معرفی آثار منتشر شده در پژوهشکده حج و زیارت)»]، مقدمه.</ref> این مرکز در ۲۱ اسفند ۱۳۸۹ش با کسب مجوز از شورای گسترش و برنامهریزی آموزش عالی کشور به پژوهشکده حج و زیارت ارتقا یافت.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3AAeenh_Asar_1403-08-14-.pdf&page=7 «آینه آثار (معرفی آثار منتشر شده در پژوهشکده حج و زیارت)»]، مقدمه.</ref>
| | ==اهداف== |
|
| |
|
| توسعه و ارتقای کیفیت آموزش و پژوهش در ابعاد عبادی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و بینالمللی [[حج]]، تقویت فرهنگ و بنیههای فکری گردشگری دینی و گسترش و توسعه مطالعات بین مذاهب اسلامی به منظور دستیابی به وحدت امت اسلامی از اهداف این پژوهشکده دانسته شده است.<ref>[https://hzrc.ac.ir/content/153/%d9%be%da%98%d9%88%d9%87%d8%b4%da%a9%d8%af%d9%87-%d8%ad%d8%ac-%d9%88-%d8%b2%d9%8a%d8%a7%d8%b1%d8%aa-%d8%af%d8%b1-%d9%8a%da%a9-%d9%86%da%af%d8%a7%d9%87#%D8%A7%D9%87%D8%AF%D8%A7%D9%81 «پژوهشکده حج و زيارت در يک نگاه»]، سایت پژوهشکده حج زیارت.</ref> | | * توسعه و گسترش پژوهش در زمينه شناخت صحيح از ابعاد عبادي، سياسي، اجتماعي، اقتصادي و بين المللي حج |
| | * ايجاد زمينه مناسب براي ارتقاي فعاليتهاي پژوهشي در زمينه حج و زيارت |
| | * همکاري پژوهشي با مؤسسات آموزشي و پژوهشي کشور به منظور ارتقاي کيفيت فعاليتهاي پژوهشي |
| | * تقويت فرهنگ و بنيههاي فکري گردشگري ديني |
| | * گسترش و توسعه مطالعات بين مذاهب اسلامي به منظور دستيابي به وحدت امت اسلامي |
|
| |
|
| | ==وظايف== |
| | |
| | * بررسي و شناسايي نيازهاي پژوهشي |
| | * انجام طرحهاي پژوهشي بنيادي، کاربردي، توسعهاي و ميداني |
| | * فراهم آوردن امکانات لازم و متناسب با فعاليتهاي پژوهشي مربوطه |
| | * برگزاري نشستها و همايشهاي علمي ـ تخصصي، ملي و بين المللي |
| | * برگزاري دورههاي آموزشي، پژوهشي، تحصيلات تکميلي و کوتاهمدت |
| ==ساختار== | | ==ساختار== |
| این پژوهشکده از پنج گروه و هشت واحد علمی ـ پژوهشی تشکیل شده است:<ref>[https://hzrc.ac.ir/content/153/%d9%be%da%98%d9%88%d9%87%d8%b4%da%a9%d8%af%d9%87-%d8%ad%d8%ac-%d9%88-%d8%b2%d9%8a%d8%a7%d8%b1%d8%aa-%d8%af%d8%b1-%d9%8a%da%a9-%d9%86%da%af%d8%a7%d9%87#%D8%A7%D9%87%D8%AF%D8%A7%D9%81 «پژوهشکده حج و زيارت در يک نگاه»]، سایت پژوهشکده حج زیارت.</ref>
| | === شوراهاي عالي=== |
| | |
| | در اساسنامه پژوهشکده از نقش اساسي دو شوراي: هيئت امناي پژوهشکده و نيز شوراي پژوهشي در تصميمگيريهاي کلان يادشده و اختيارات قابلتوجهي به آنها سپرده شده است. |
| | |
| | * هيئت امناي پژوهشکده وظيفه ترسيم سياستهاي کلان پژوهشکده را به عهده دارد. |
| | * شوراي پژوهشي نيز وظيفه بررسي و تأييد طرحهاي پژوهشي و در مجموع نظارت علمي بر فعاليتهاي پژوهشکده را به عهده دارد. |
| | |
| | === گروههاي علمي=== |
| | |
| | پژوهشکده از پنج گروه علمي ـ پژوهشي مصوب وزارت علوم به شرح زير تشکيل شده است: |
| | |
| | * تاريخ و سيره |
| | * اخلاق و اسرار حج |
| | * مطالعات اجتماعي حج |
| | * کلام و معارف حج |
| | * فقه و حقوق حج |
| | |
| | گروههاي فوق وظيفه تحقيق در دو سطح کاربردي و بنيادين را در حوزه حج و زيارت به عهده دارند که ضوابط سطح پژوهشها مطابق با معيارهاي وزارت علوم، تحقيقات و فناوري است. |
| | |
| | === کتابخانه تخصصي=== |
| | از مهمترين بخشهاي پژوهشکده ميتوان به کتابخانه تخصصي آن اشاره نمود که در زمان فعاليت مرکز تحقيقات حج، تأسيس شد و اکنون فعالترین کتابخانه در حوزه تولید محتوا در ارتباط با موضوع حج و زیارت است. |
| | |
| | فعالیت های عمده این کتابخانه بدین ترتیب است: |
| | |
| | * فهرستنويسي قريب به شانزده هزار جلد کتاب |
| | * تجهيز آن به نرمافزارهاي جامع و روزآمد کتابداري |
| | * قرار دادن اطلاعات کتب کتابخانه در معرض ديد کاربران اينترنتي بر روي پايگاه اطلاعرساني lib.ir |
| | * PDF سازي کتب کتابخانه به منظور عرضه آن در فضاي مجازي |
| | |
| | ==فعالیت های پژوهشکده حج و زیارت== |
| | علاوه بر انجام پژوهشهاي توليدي و انتشار آن در قالب کتب و مقالات تخصصي، پروژههاي ديگري در دستور کار پژوهشکده قرار گرفته است که اهم آن چنين است: |
| | |
| | ===انتشار نشريههاي تخصصي ميقات عربي و فارسي و فصلنامه فرهنگ زيارت=== |
| | |
| | انتشار «فصلنامه ميقات فارسي» از پاييز سال ۷۱ آغاز گرديده و تاکنون ۸۰ شماره از آن منتشر شده است. اين مجله به صورت تخصصي به موضوعات مرتبط با حج و زيارت پرداخته و مخاطبين خود را در ميان روحانيون، مديران و کارگزاران حج و عمره جستجو ميکند. |
| | |
| | «دو فصلنامه ميقات عربي» نيز به منظور توليد محتواي لازم براي مخاطبان عربزبان از سال ۱۴۱۵ه .ق منتشر شده است. فصلنامههاي ميقات فارسي و عربي به صورت متمرکز حوزه جغرافيايي کشور عربستان و تحولات مربوط به حج و زيارت و محتواي علمي مرتبط با آن را توليد و عرضه می کند. |
| | |
| | «فصلنامه فرهنگ زيارت» از ديگر توليدات پژوهشکده بوده که در تابستان ۱۳۸۸ منتشر شد. اين فصلنامه مطالب مرتبط با زيارت و عتبات عاليات را مدنظر دارد. |
| | |
| | === دانشنامه حج و حرمين شريفين=== |
| | |
| | ضرورت نگاه تخصصي و علمي به حج و زيارت موجب گرديده تدوين مداخل اصلي اين حوزه در قالب دانشنامه حج و حرمين شريفين در دستور کار قرار گيرد. فرايند اجرايي اين پروژه از سال ۱۳۸۷ آغاز گرديده و پس از تدوين شيوهنامهها و اساسنامه، کار تأليف مداخل آن پي گرفته شده است. |
| | |
| | === موسوعه رد شبهات=== |
| | |
| | به منظور پاسخگويي متقن و علمي به شبهات وارده از سوي سلفيان و وهابيان بر باورهاي پيروان اهل بيت : موسوعه رد شبهات در دستور کار پژوهشکده قرار گرفته و اساسنامه، شيوهنامه و عناوين بيش از دويست شبهه تهيه گرديده است. |
| | |
| | === برگزاري همايشها و نشستهاي تخصصي=== |
| | |
| | از جمله وظايف و مأموريتهاي پژوهشکده که از زمان فعاليت مرکز تحقيقات حج پيگيري ميشده است، ساماندهي همايشها و نشستهاي تخصصي مرتبط با موضوع حج و زيارت است. از جمله اين همايشها ميتوان به موارد زير اشاره نمود: |
| | |
| | * همايش حج و جهانيشدن |
| | |
| | اين همايش در اسفندماه ۱۳۸۹ برگزار گرديد. |
| | |
| | * همايش حج و اقتصاد |
|
| |
|
| {{ستون-شروع|3}}
| | يکي از ابعاد مهم حج که منافع و ظرفيتهاي اقتصادي حج است. همايش حج و اقتصاد نخستين نشست پيرامون ابعاد اقتصادي حج بود که در تاريخ ۲۲ تيرماه ۱۳۹۱ برگزار گرديد. ۳۲ مقاله برتر از مجموع ۷۵ مقاله ارسالي در کتاب «مجموعه مقالات همايش حج و اقتصاد» چاپ شد. |
| * تاریخ و سیره
| |
| * اخلاق و اسرار
| |
| * مطالعات سیاسی-اجتماعی
| |
| * کلام و معارف
| |
| * فقه و حقوق
| |
| * واحد ترجمه
| |
| * واحد احیای میراث و نسخ خطی
| |
| * واحد بقیع پژوهی
| |
| * واحد مطالعات راهبردی
| |
| * واحد فضای مجازی
| |
| * واحد ادبیات و هنر
| |
| * واحد کتابخانه، آرشیو، اسناد و موزه
| |
| * دفتر پژوهشکده حج و زیارت در خراسان رضوی
| |
| {{پایان}}
| |
|
| |
|
| == فعالیتها ==
| | * برگزاري نشستهاي تخصصي |
| [[پرونده:موسوعه رد شبهات وهابیت.jpg|299x299px|thumb|موسوعه رد شبهات]]
| |
| پژوهشکده حج و زیارت از زمان تأسیس تاکنون توانسته است فعالیتهای فراوانی با موضوع حج و زیارت انجام دهد که بخشی از آن عبارت است از:<ref>[https://hzrc.ac.ir/content/153/%d9%be%da%98%d9%88%d9%87%d8%b4%da%a9%d8%af%d9%87-%d8%ad%d8%ac-%d9%88-%d8%b2%d9%8a%d8%a7%d8%b1%d8%aa-%d8%af%d8%b1-%d9%8a%da%a9-%d9%86%da%af%d8%a7%d9%87#%D8%A7%D9%87%D8%AF%D8%A7%D9%81 «پژوهشکده حج و زيارت در يک نگاه»]، سایت پژوهشکده حج زیارت.</ref>
| |
| === کتابخانه تخصصی ===
| |
| کتابخانه تخصصی یکی از فعالترین کتابخانههای کشور در موضوع [[حج]] و [[زیارت]] است. تعداد کتابهای موجود در این کتابخانه تا بهار ۱۳۹۹ش، بیش از ۲۷۰۰۰ عنوان بوده است.<ref>[http://lib.hzrc.ac.ir/faces/home.jspx «کتابخانه تخصصی حج و زیارت».]، سایت کتابخانه تخصصی حج و زیارت - پژوهشکده حج و زیارت.</ref>
| |
| [[پرونده:دانشنامه حج و حرمین.jpg|305x305px|thumb|دانشنامه حج و حرمین شریفین]]
| |
| === موزه حج و زیارت ===
| |
| {{اصلی|موزه حج و زیارت}}
| |
| موزه حج از دیگر فعالیتهای این پژوهشکده است که در آن قرآنهای نفیس و کتب خطی متعلق به خطاطان ایرانی و غیر ایرانی و هدایای کشورهای اسلامی به مسئولان جمهوری اسلامی ایران نگهداری میشود.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/409980/موزه-حج-فردا-افتتاح-می-شود «افتتاحیه موزه حج و زیارت»]، خبرگزاری مهر.</ref>
| |
|
| |
|
| === ویکی حج ===
| | نشست های تخصصی نیز با موضوعاتي از قبيل حج و ديپلماسي عمومي، مقايسه ميان وهابيت و سلفيگري، آيندهپژوهشي حج، حج و ظرفيتهاي فرهنگي و... برگزار شده است. |
| {{اصلی|ویکی حج}}
| |
| دانشنامه مجازی ویکی حج (wikihaj.com) در سال ۱۳۹۶شمسی و با هدف بهرهگیری از ابزارهای روزآمد ارتباطی به منظور گسترش عمومی معارف مرتبط به حج و زیارت و دسترسپذیری بیشتر تولیدات علمی پژوهشکده حج و زیارت راهاندازی شد.<ref>[https://tehran.haj.ir/news/ID/238/سایت-ویکی-حج-و-زیارت-راه-اندازی-شد «سایت ویکی حج و زیارت راه اندازی شد»]، سازمان حج و زیارت استان تهران.</ref>
| |
| === برگزاری همایشها و نشستهای تخصصی===
| |
|
| |
|
| از جمله وظایف و مأموریتهای پژوهشکده، ساماندهی همایشها و نشستهای تخصصی مرتبط با موضوع [[حج]] و [[زیارت]] بوده است که تاکنون همایشهایی همچون «همایش جهانی بقیع؛ مدفن امامان و اصحاب»،<ref>[https://hajj.ir/fa/120401 «همایش جهانی بقیع؛ مدفن امامان و اصحاب»]، سایت حوزه نمایندگی ولیفقیه در امور حج و زیارت.</ref> «همایش حج و جهانیشدن»،<ref>[https://www.mehrnews.com/news/1255940/هم-اندیشی-حج-و-جهانی-شدن-در-قم-برگزار-شد «همایش حج و جهانیشدن»]، خبرگزاری مهر.</ref> «همایش حج و اقتصاد»<ref>[https://www.mashreghnews.ir/news/117131/زمان-برگزای-نخستین-همایش-حج-و-اقتصاد «همایش حج و اقتصاد»]، مشرق نیوز.</ref> و «همایش مسعای قلم»<ref>[https://hajj.ir/fa/113836 «دومین همایش مسعای قلم»]، سایت حوزه نمایندگی ولیفقیه در امور حج و زیارت.</ref> از جمله آنهاست.
| | ===ساماندهي نظام جامع و سامانه مواجهه علمي با وهابيت=== |
|
| |
|
| نشستهای تخصصی با موضوعاتی همچون [[حج]] و دیپلماسی عمومی، مقایسه میان [[وهابیت]] و [[سلفی گری|سلفیگری]]، آیندهپژوهشی حج و [[حج]] و ظرفیتهای فرهنگی نیز تاکنون بههمت این پژوهشکده برگزار شده است.
| | بر اين اساس، نظام جامع مواجهه با وهابيت تدوين و در پژو هشکده حج وزیارت با بهرهگيري از آراي انديشمندان به شبهات مطروحه از سوي فرقه وهابیت پاسخ داده می شود. |
| | === ساير فعاليتهاي در دست انجام=== |
|
| |
|
| ==محصولات==
| | * تهيه بانک اطلاعات الکترونيک |
| [[پرونده:پژوهشنامه حج و زیارت.jpg|200x200px|thumb|پژوهشنامه حج و زیارت]]
| | * تبديل محصولات پژوهشکده به نرمافزارهاي رايانهاي |
|
| |
| [[پرونده:حج خونین.png|200x200px|thumb|پژوهشنامه حج و زیارت]]
| |
| پژوهشکده حج و زیارت تا پاییز سال 1402 شمسی حدود 1200 عنوان کتاب ( حدود 1300 جلد) در موضوعاتی همچون فلسفه و اسرار حج و زیارت، اخلاق و آداب، تاریخ و جغرافیای اماکن زیارتی، پژوهشهای قرآنی و حدیثی، احکام و مناسک حج و زیارت، سفرنامهها و خاطرات حج و زیارت، مطالعات سیاسی- اجتماعی، دفاع از اعتقادات مذهب تشیع و پاسخ به شبهات و وهابیتشناسی منتشر کرده است. | |
|
| |
|
| این پژوهشکده همچنین 250 شماره نشریه منتشر کرده است که «[http://miqat.hajj.ir/ فصلنامه میقات حج]»، و «[https://farhangziarat.hzrc.ac.ir/ فصلنامه فرهنگ زیارت]» از جمله آنهاست.<ref>[https://hzrc.ac.ir/content/153/%d9%be%da%98%d9%88%d9%87%d8%b4%da%a9%d8%af%d9%87-%d8%ad%d8%ac-%d9%88-%d8%b2%d9%8a%d8%a7%d8%b1%d8%aa-%d8%af%d8%b1-%d9%8a%da%a9-%d9%86%da%af%d8%a7%d9%87#%D8%A7%D9%87%D8%AF%D8%A7%D9%81 «پژوهشکده حج و زيارت در يک نگاه»]، سایت پژوهشکده حج زیارت.</ref> انتشار دانشنامه حج و حرمین شریفین، «[[مجموعه آثار فاجعه منا(کتاب)|مجموعه آثار فاجعه منا]]»، مجموعه حج خونین و تاریخ شفاهی حج از دیگر محصولات کلان پژوهشکده حج و زیارت است.
| | آثار علمي و پژوهشي توليد شده در اين پژوهشکده با همکاري مرکز تحقيقات کامپيوتري علوم اسلامي (نور) و بعثه مقام معظم رهبري (مدظله العالي) به صورت نرمافزاري و در قالب ده CD و DVD منتشر شده است. مهمترين اين نرمافزارها عبارتند از: «مکتبة الحج»، «احکام و مناسک حج»، «سفرنامه و خاطرات حج»، «عتبات عاليات»، «زائر» و... |
|
| |
|
| پروژه «کتابشناسی حج و زیارت» بهمنظور جمعآوری و نمایهزنی تمامی کتب و منشورات مرتبط با موضوع [[حج]] و [[زیارت]] و تبدیل آثار مکتوب به نرمافزارهای رایانهای همچون «کتابخانه جامع حج۳»<ref>[https://www.noorshop.ir/fa/product/15166/%d9%86%d8%b1%d9%85-%d8%a7%d9%81%d8%b2%d8%a7%d8%b1-%da%a9%d8%aa%d8%a7%d8%a8%d8%ae%d8%a7%d9%86%d9%87-%d8%ac%d8%a7%d9%85%d8%b9-%d8%ad%d8%ac-3 «کتابخانه جامع حج۳»]، سایت مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.</ref> از دیگر آثار و فعالیتهای این مرکز بهشمار میرود.
| | * کتابشناسي آثار پژوهشي مرتبط |
|
| |
|
| == جستارهای وابسته ==
| | در قالب پروژه «کتابشناسي حج و زيارت» تمامي کتب و منشورات مرتبط با موضوع حج و زيارت جمعآوري و نمايهزني گرديده است . پروژه «نمايه آثار» نيز به کتابشناسي آثار منتشره در حوزه نمايندگي ولي فقيه در امور حج و زيارت از زمان تأسيس مرکز تحقيقات حج تاکنون ميپردازد. |
| * [[:پرونده:Aeenh Asar 1403-08-14-.pdf|آیینه آثار (معرفی آثار پژوهشکده حج و زیارت از آغاز تا سال 1402)]]
| |
| * [[بعثه]]
| |
| ==پانویس==
| |
| {{پانویس}}
| |
|
| |
|
| ==منابع==
| | * حمايت از پاياننامههاي مرتبط |
| {{منابع}}
| |
| *[http://lib.hzrc.ac.ir/faces/home.jspx «کتابخانه تخصصی حج و زیارت».]، سایت کتابخانه تخصصی حج و زیارت - پژوهشکده حج و زیارت، تاریخ بازدید: ۹ بهمن ۱۴۰۳ش. | |
| *[https://hajj.ir/fa/120401 «همایش جهانی بقیع؛ مدفن امامان و اصحاب»]، سایت حوزه نمایندگی ولیفقیه در امور حج و زیارت، تاریخ انتشار: ۳۰ فروردین ۱۴۰۳ش، تاریخ بازدید: ۹ بهمن ۱۴۰۳ش.
| |
| *[https://hzrc.ac.ir/content/153/%d9%be%da%98%d9%88%d9%87%d8%b4%da%a9%d8%af%d9%87-%d8%ad%d8%ac-%d9%88-%d8%b2%d9%8a%d8%a7%d8%b1%d8%aa-%d8%af%d8%b1-%d9%8a%da%a9-%d9%86%da%af%d8%a7%d9%87#%D8%A7%D9%87%D8%AF%D8%A7%D9%81 «پژوهشکده حج و زيارت در يک نگاه»]، سایت پژوهشکده حج زیارت، تاریخ بازدید: ۲۲ دی ۱۴۰۳ش.
| |
| *[https://tehran.haj.ir/news/ID/238/سایت-ویکی-حج-و-زیارت-راه-اندازی-شد «سایت ویکی حج و زیارت راه اندازی شد»]، سازمان حج و زیارت استان تهران، تاریخ انتشار: 29 تیر 1399ش، تاریخ بازدید: ۹ بهمن ۱۴۰۳ش.
| |
| *[https://www.mashreghnews.ir/news/117131/زمان-برگزای-نخستین-همایش-حج-و-اقتصاد «همایش حج و اقتصاد»]، مشرق نیوز، تاریخ انتشار: ۱۶ اردیبهشت ۱۳۹۱ش، تاریخ بازدید: ۹ بهمن ۱۴۰۳ش.
| |
| *[https://www.mehrnews.com/news/1255940/هم-اندیشی-حج-و-جهانی-شدن-در-قم-برگزار-شد «همایش حج و جهانیشدن»]، خبرگزاری مهر، تاریخ انتشار: ۲۸ بهمن ۱۳۸۹ش، تاریخ بازدید: ۹ بهمن ۱۴۰۳ش.
| |
| *[https://www.mehrnews.com/news/409980/موزه-حج-فردا-افتتاح-می-شود «افتتاحیه موزه حج و زیارت»]، خبرگزاری مهر، تاریخ انتشار: ۳۰ آبان ۱۳۸۵ش، تاریخ بازدید: ۹ بهمن ۱۴۰۳ش.
| |
| *[https://www.noorshop.ir/fa/product/15166/%d9%86%d8%b1%d9%85-%d8%a7%d9%81%d8%b2%d8%a7%d8%b1-%da%a9%d8%aa%d8%a7%d8%a8%d8%ae%d8%a7%d9%86%d9%87-%d8%ac%d8%a7%d9%85%d8%b9-%d8%ad%d8%ac-3 «کتابخانه جامع حج۳»]، سایت مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، تاریخ بازدید: ۲۲ دی ۱۴۰۳ش.
| |
| *[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3AAeenh_Asar_1403-08-14-.pdf&page=7 «آینه آثار (معرفی آثار منتشر شده در پژوهشکده حج و زیارت)»]: اباذر نصر اصفهانی، به کوشش حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت، ۱۴۰۲ش.
| |
| {{پایان}}
| |