در حال ویرایش چاه‌های مدینه (بخش)

== چاه های هفتگانه متبرک ==
[[پرونده:چاه غرس.png|بندانگشتی|چاه غَرس]]

=== چاه غرس ===
{{اصلی|چاه غرس}}

در شرق [[مسجد قبا]] قرار دارد<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aمغانم_المطابه.pdf&page=456 مغانم المطابة فی معالم الطابة، ص456.]؛ مرآه الحرمین، ص۴۸۳.</ref> و پیامبر(ص) از آب آن می‌نوشیدند<ref>الطبقات الکبری، ج ۱، ابن سعد، ص ۵۰۴</ref> و آن را بهشتی می‌خواندند.<ref>المواهب اللدونیة بالمنحة المحمدیة، ج ۳، شیخ احمد بن محمد قسطلانی، ص ۵۷۷؛  سبل الهدی والرشاد، ج ۳، الصالحی الشامی، ص۳۲۲.</ref> بر اساس روایتی، پیامبر(ص) وصیت کردند با آب این چاه غسل داده شوند.<ref>الکافی، ج2، ص62.</ref> این چاه که در گذشته مدتی مخروبه بود، در سده نهم هجری احیا و باغ اطراف آن وقف شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aوفاء_الوفاء_سمهودی_ج۳.pdf&page=392 وفاء الوفاء باخبار دارالمصطفی، ص392.]</ref> امروزه چاه غرس در باغی به همین نام قرار دارد و مسجد کوچکی در کنار آن است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aآثار_المدینه_المنوره.pdf&page=246 آثار المدینه المنوره، ص246.]؛ [https://www.google.com/maps/place/Ghars+well/@24.4447334,39.6265399,346m/data=!3m1!1e3!4m6!3m5!1s0x15bdbf95c9b0511b:0xdfed1dd10f44ce20!8m2!3d24.4451856!4d39.6272167!16s%2Fg%2F12195n4m?entry=ttu&g_ep=EgoyMDI1MDkzMC4wIKXMDSoASAFQAw%3D%3D نقشه جهان نمای گوگل مپ.]</ref>

=== چاه رومه ===
{{اصلی|چاه رومه}}

از چاه‌های هفتگانه [[متبرک]] مدینه در شمال غربی شهر است<ref>نک: اطلس تاریخ اسلام، ج1، ص306.</ref> که توسط پیامبر(ص) مورد استفاده قرار گرفت.<ref>الطبقات، ج1، ص504؛ انساب الاشراف، ج1، ص536.</ref> شهرت اصلی این چاه به دلیل خریداری و وقف آن توسط [[عثمان بن عفان]] است<ref>الطبقات، ج1، ص506؛ الاماکن، ص102.</ref> که آن را برای استفاده عمومی مسلمانان اختصاص داد.<ref>تاریخ معالم المدینه، ص258.</ref> آب چاه در سده‌های مختلف مورد استفاده مردم مدینه و زائران [[مسجدالنبی]] بوده<ref>المناسک، ص421.</ref> و پس از بازسازی‌های متعدد<ref>المغانم المطابه، ج4، ص644؛ وفاء الوفاء، ج3، ص139؛ اتحاف الوری، ج3، ص235؛ مرآة الحرمین، ج1، ص429-430.</ref>، امروزه تحت مدیریت سازمان اوقاف [[عربستان]] قرار دارد و آب آن برای آبیاری مزارع مجاور مورد استفاده قرار می‌گیرد.<ref name=":1">بئر رومه، ص11-12؛ آثار المدینه، ص244-245.</ref>

=== چاه بضاعه ===
{{اصلی|چاه بضاعه}}چاه بُضاعه از چاه‌های هفتگانه متبرک مدینه بود<ref>البلدان، ص84؛ معجم البلدان، ج1، ص442؛ امتاع الاسماع، ج7، ص351.</ref> که در محله بنی‌ساعده و شمال غربی [[مسجد النبی]] قرار داشت.<ref>التعریف، ص157.</ref> پیامبر(ص) از آب این چاه استفاده می‌کرد و به شفابخش بودن آن اشاره فرموده بود.<ref>الطبقات، ج1، ص505؛ انساب الاشراف، ج1، ص537.</ref> دو حدیث مهم نبوی درباره طهارت آب چاه نیز در کنار این چاه بیان شده<ref>سنن ابی داود، ج1، ص23-24؛ مسند الامام احمد بن حنبل، ج3، ص86؛ سنن ترمذی، ج1، ص45.</ref> که در منابع فقهی مورد استناد قرار می‌گیرد.<ref>نک: الام، ج1، ص23-25؛ المبسوط فی فقه الامامیه، ج1، ص52؛ المغنی، ج1، ص25-26.</ref> این چاه متأسفانه در دوره توسعه حرم نبوی توسط [[ملک فهد]](حک: ۱۴۰۲–۱۴۲۶ق.) تخریب شد.<ref>تاریخ معالم المدینه، ص263، پاورقی1.</ref>

=== چاه بصه ===
{{اصلی|چاه بصه}}

چاه بُصَه از چاه‌های متبرک مدینه در نزدیکی [[بقیع]] بود<ref>المعالم الاثیره، ص49.</ref> که [[پیامبر(ص)]] از آب آن برای غسل سر استفاده کرده‌اند.<ref>الدرة الثمینه، ص62؛ بهجة النفوس، ج1، ص313؛ تاریخ مکه المشرفه، ج1، ص246.</ref> این چاه که متعلق به پدر ابوسعید خدری بود<ref>التعریف، ص154؛ تاریخ معالم المدینه، ص36.</ref>، در سده هفتم قمری وقف نیازمندان شد.<ref>التعریف، ص154؛ بهجة النفوس، ج1، ص314؛ وفاء الوفا، ج3، ص128.</ref> امروزه این چاه از بین رفته و ساختمان تجاری "مجمع الجزیرة" در محل آن احداث شده است.<ref>[https://www.facebook.com/716091765082826/posts/722814797743856/ بئر البصه]، معالم المدینة المنورة، [https://web.archive.org/web/20200403193622/https://www.facebook.com/almadena.alnabaweyah1/posts/2428896140562881/ نسخه بایگانی شده]، گرفته شده در ۱۶ فروردین ۱۳۹۹ش.</ref>

=== چاه عهن ===
{{اصلی|چاه عهن}}

چاه عِهن از چاه‌های تاریخی مدینه در منطقه قربان است<ref name=":04">[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D8%B5%D9%81_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87.pdf&page=10 وصف المدینه المنوره، ص ۱۰.]</ref> که [[پیامبر(ص)]] از آب شیرین آن نوشیده<ref>الجواهر الثمينة في محاسن المدنية، ص ٩٥.</ref> و وضو گرفته‌اند.<ref>خلاصة الوفا بأخبار دار المصطفى، ص ٣١٧.</ref> این چاه که در گذشته در میان باغی سرسبز قرار داشت، همواره به دلیل تبرک یافتن توسط پیامبر مورد احترام مردم بوده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B3.pdf&page=388 وفاء الوفاء، ج۳، ص ۳۸۸.]</ref> چاه عهن امروزه در جنوب شرقی [[وادی بطحان]] واقع شده و با قطر ۳ متر و عمق ۱۶ متر، همچنان به عنوان یک موقوفه در اختیار عموم قرار دارد.<ref>مدينه شناسى، ج ١، ص ٤٠٨.</ref>
[[پرونده:چاه اریس۱.jpg|بندانگشتی|تصویر ساختمان کوچکی که روی چاه اریس قرارداشت و پس از گسترش مسجد [[مسجد قبا|قبا]]، تخریب شد.]]

=== چاه اریس ===
{{اصلی|چاه اریس}}

چاه اَریس (یا بئر الخاتم) از چاه‌های تاریخی مدینه در غرب [[مسجد قبا]] بود<ref>سبل الهدی ج7، ص222؛ البدایة و النهایه، ج7، ص155؛ المدینه بین الماضی و الحاضر، ص255.</ref> که پیامبر(ص) از آب آن نوشیده و وضو گرفته‌اند.<ref>نک: امتاع الاسماع، ج14، ص567؛ المدینه بین الماضی و الحاضر، ص258.</ref> شهرت اصلی این چاه به دلیل افتادن انگشتر پیامبر(ص) در آن در دوران خلافت [[عثمان بن عفان|عثمان]] است.<ref>امتاع الاسماع، ج7، ص47.</ref> این چاه تا پیش از توسعه مسجد قبا پابرجا بود.<ref>آثار اسلامی مکه و مدینه، ص253.</ref>

=== چاه اهاب ===
{{اصلی|چاه اهاب}}

پیامبر(ص) از آب چاه اِهاب نوشیده.<ref>سبل الهدی، ج7، ص224.</ref> این چاه به دلیل تقدسش به چاه زمزم نیز شهرت داشت<ref>الجواهر الثمینه، ص122؛ موسوعه مرآة الحرمین، ج4، ص776</ref> و در محدوده حریم مدینه قرار گرفته بود.<ref>المعرفة و التاریخ، ج1، ص317، وفاءالوفا ج1، ص88.</ref> تا سده یازدهم قمری، چاه و باغ اطراف آن پابرجا بود<ref>الجواهر الثمینه، ص122.</ref>