در حال ویرایش چاه انا

{{جعبه اطلاعات پدیده‌های طبیعی
 | عنوان = چاه انا
 | تصویر = 
 | اندازه تصویر = 
 | پیوند تصویر = 
 | توضیح تصویر = 
 | نوع = 
 | نام‌های دیگر = انّا، انی، ابا
 | وبگاه = 
 | مکان = [[مدینه]]، منطقه عوالی.
 | طول = 
 | عرض =
 | مساحت = 
 | ارتفاع = 
 | ژرفا = 
 | حجم = 
 | کرانه = 
 | جزیره‌ها = 
 | سرچشمه = 
 | رشته کوه = 
 | ریزشگاه = 
 | گونه = 
 | ویژگی‌های جغرافیایی = 
 | قدمت = 
 | بزرگ‌داشته شده نزد = 
 | یاد شده در = 
 | ویژگی یاد شده در متون مذهبی = 
 | باورها = 
 | اسطوره‌ها = 
 | احکام = 
 | آیین‌ها = 
 | وقایع تاریخی = [[حضرت محمد(ص)]]،پس از [[غزوه احزاب|نبرد خندق]]، سر این چاه اتراق کرد و از آن وضو گرفت.
 | توصیه‌های مذهبی = 
 | گفته‌های مشهور = 
 | بناها = 
 | طول جغرافیایی = 
 | عرض جغرافیایی = 
}}
'''چاه انا''' یا '''انّا''' یا '''ابّا'''، یکی از چاه‌های کمتر شناخته شده [[مدینه]] است، که در منطقه عوالی در پایین [[حره واقم|حره بنی‌قریظه]] قرار دارد. [[حضرت محمد(ص)]] پس از پایان [[غزوه احزاب|نبرد خندق]]، برای مقابله با پیمان‌شکنان [[بنی‌قریظه]] سر این چاه اتراق کرده، از آب آن نوشید و با آن وضو

گرفت. از موقعیت کنونی چاه انا آگاهی دقیقی در دست نیست.<br />
==نام==
عبارت‌های گوناگونی مانند اَنّا، اُنّا، یا اَنّا، با الف کوتاه و بلند، با تشدید و بدون تشدید از واژه «انا» ضبط کرده‌اند.<ref>سبل الهدی، ج7، ص222؛ وفاء الوفا، ج3، ص 124؛ معالم الاثیره، ص33.</ref> برخی، صورت ابا، انی و ابی را هم آورده‌اند. برای نمونه، یاقوت حموی (۶۲۶ق)، در ترجیح شکل «اَبّا»، وجود چند رود و چشمه همنام با آن در [[کوفه]] و جاهای دیگر را مورد استناد قرار داده است.<ref>معجم البلدان، ج1، ص59.</ref><ref group="یادداشت">علی محمد البجاوی نیز، صورت «اَبّا» را قول اصلی و «اَنّا» را به قولی ناشناخته نسبت داده است.</ref><ref>مراصد الاطلاع، ج1، ص7.</ref> به باور برخی از نحویان، این واژه را باید به صورت «اَنَّی» خواند.<ref>السیرة النبویه، ج2، ص234 -235؛ معجم البلدان، ج1، ص298؛ موسوعه العتبات المقدسه، ج3، ص69.</ref>

==مکان==
چاه انا، در منطقه عوالی [[مدینه]]، در پایین [[حره واقم|حره بنی قریظه]] واقع شده و به قبیله [[بنی‌قریظه|بنی قریظه]] تعلق داشته است.<ref>السیرة النبویه، ج2، ص234؛ معجم البلدان، ج1، ص298-299؛ معالم الاثیره، ص33.</ref> به گمان، موقعیت جغرافیایی این چاه در محل مسجد بنی قریظه بوده است؛<ref>تاریخ معالم المدینه، ص 277.</ref> ولی تاریخ حفر و حفرکننده آن نامشخص است. 

==در غزوه خندق==
بر پایه گزارش‌های منابع پرشمار، که بیشتر، از ابن اسحاق (85-151ق) گرفته شده،<ref>السیرة النبویه، ج2، ص234؛ تاریخ الطبری، ج2، ص581-582.</ref> [[حضرت محمد(ص)]] پس از پایان [[غزوه احزاب|غزوه خندق]]، آماده مقابله با پیمان‌شکنان بنی قریظه شد<ref>تاریخ الطبری، ج2، ص586؛ البدایة و النهایه، ج4، ص121.</ref> و در سر چاه انا منزل کرد.<ref>الامکنة، ج1، ص52.</ref> پیامبر(ص) فرمان داد خیمه‌گاهی سر چاه انا نصب کنند و در آنجا به استراحت پرداخت و از آب آن نوشید، وضو گرفت و در مصلایی مهیا شده، نماز خواند.<ref>سبل الهدی، ج7، ص222 -223؛ وفاء الوفا، ج3، ص124؛ تاریخ معالم المدینه، ص277.</ref> برخی، اتراق حضرت محمد(ص) بر سر چاه انا را، برای پیوستن مردم به وی در این محاصره دانسته‌اند.<ref>معجم البلدان، ج1، ص298 -299.</ref> 

گزارش‌هایی، بیانگر این است که چاه انا و محل برپایی خیمه پیامبر(ص)، نزدیک قلعه‌ها و منازل بنی قریظه بوده و با توجه بیشتر، صدای افراد داخل قلعه شنیده می‌شده است.<ref>السیرة النبویه، ج2، ص234- 235؛ سبل الهدی، ج5، ص6.</ref> گفته شده بنی قریظه چاه‌های گوناگونی داشته که یکی از آنها چاه انا بوده است.<ref>حجاز در صدر اسلام، ص390.</ref> پاره‌ای از سیره نگاران مانند ابن سیدالناس (۷۳۴ق)، هنگام سخن از محاصره بنی‌قریظه، تنها از خیمه زدن پیامبر(ص) سر یکی از چاه‌های بنی قریظه بدون نام بردن از چاه انا، یاد کرده‌اند.<ref>عیون الاثر، ج2، ص101.</ref>

==امروزه==
برخی از معاصران، درباره موقعیت کنونی چاه اظهار بی اطلاعی کرده و تنها احتمال داده‌اند که موقعیت چاه در نزدیک مسجد [[بنی‌قریظه|بنی قریظه]] باشد.<ref>تاریخ معالم المدینه، ص277.</ref> برخی نیز، این احتمال را که چاه نام دیگری داشته و فراموش شده، بعید ندانسته‌اند.<ref>مرآة الحرمین، ج1، ص428.</ref> 

==پانویس==
{{پانویس}}

==منابع==

{{دانشنامه
 | آدرس = http://hzrc.ac.ir/post/22089/چاه-ا-ن-اء
 | عنوان = چاه اناء
 | نویسنده = علی احمدی میرآقا 
}}

*'''الاصابه فی تمییز الصحابه'''، ابن حجر العسقلانی (۷۷۳-۸۵۲ق)، به کوشش علی محمد معوض و عادل احمد عبدالموجود، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۵ق.
*'''الامکنه و المیاه و الجبال و الآثار'''، نصر بن عبدالرحمن الاسکندری (م.۵۶۱ق)، ریاض، مرکز البحوث و الدراسات الاسلامیه، ۱۴۲۵ق.
*ا'''لبدایه و النهایه فی التاریخ'''، اسماعیل بن عمر بن کثیر (۷۰۰-۷۷۴ق)، بیروت، مکتبه المعارف، ۱۴۱۱ق.
*'''تاریخ الطبری (تاریخ الامم و الملوک)'''، محمد بن جریر الطبری (۲۲۴-۳۱۰ق)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
*'''تاریخ معالم المدینه المنوره قدیما و حدیثنا'''، احمد یاسین الخیاری(م.۱۳۸۰ق)، ریاض، مکتبه الملک فهد، ۱۴۱۹ق.
*'''حجاز در صدر اسلام'''، صالح احمد العلی، ترجمه عبدالمحمد آیتی، تهران، انتشارات مشعر، ۱۳۷۵ش.
*'''سبل الهدی و الرشاد فی سیره خیر العباد'''، محمد بن یوسف الشمس الشامی (م.۹۴۲ق)، به کوشش عادل احمد عبدالموجود و علی محمد معوض، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۴ق.
*'''السیره النبویه'''، عبدالملک بن هشام (م.۲۱۸ق)، تحقیق مصطفی السقاء و عبدالحفیظ شبلی و ابراهیم الابیاری، بیروت، دارالمعرفه، بی تا.
*'''عیون الاثر فی فنون المغازی و الشمائل و السیر (السیره النبویه)'''، فتح‌الدین محمد ابن سید الناس (م.۷۳۴ق)، به کوشش ابراهیم محمد رمضان، بیروت، دارالقلم، ۱۴۱۴ق.
*'''مراصد الاطلاع ع‍ل‍ی اس‍م‍اء الام‍ک‍ن‍ه و ال‍ب‍ق‍اع'''، و ه‍و م‍خ‍ت‍ص‍ر م‍ع‍ج‍م ال‍ب‍ل‍دان ل‍ی‍اق‍وت، صفی‌الدین عبدالمومن بن عبدالحق (م.۷۳۹ق)، به کوشش علی محمد البجاوی، بیروت، دارالجیل، ۱۴۱۲ق.
*'''مرآة الحرمین'''، ابراهیم رفعت باشا (م.۱۳۵۳ق)، قم، المطبعة العلمیه، ۱۳۴۴ق.
*'''المعالم الاثیره'''، محمد محمد حسن شراب، بیروت، دارالقلم، ۱۴۱۱ق.
*'''معجم البلدان'''، یاقوت بن عبدالله الحموی (م.۶۲۶ق)، بیروت، دار صادر، ۱۹۹۵م.
*'''موسوعه العتبات المقدسه'''، جعفر الخلیلی، بیروت، الاعلمی، ۱۴۰۷ق.
*'''وفاء الوفاء باخبار دارالمصطفی'''، علی بن عبدالله السمهودی (م.۹۱۱ق)، به کوشش محمد محیی الدین عبدالحمید، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۲۰۰۶م.
{{پایان}}
{{چاه‌ها و برکه‌های حرمین}}

[[رده:چاه‌های مدینه]]