در حال ویرایش چاه سقیا

{{جعبه اطلاعات بنای مذهبی
| عنوان = مسجد سقیا
| تصویر = مسجد سقیا.jpeg
| اندازه تصویر = 350px
| بنیانگذار = 
| تأسیس = 
| کاربری = مسجد
| مکان = [[عربستان]] * [[مدینه]] * در داخل محوطه ایستگاه قطار در عنبریه
| نام‌های دیگر = مسجد الرئوس
| وقایع مرتبط = نمازخواندن [[رسول خدا(ص)]] هنگام رفتن به [[بدر]]
| ظرفیت = 
| وضعیت = فعال
| مساحت = 
| امکانات = 
| شماره ثبت = 
| معمار = 
| سبک = 
| بازسازی = ۱۳۸۰-۱۳۸۱ شمسی
| وبگاه = 
| عرض جغرافیایی = 24.460978804906006
| طول جغرافیایی = 39.600122974068185
}}'''چاه سُقیا''' در شهر [[مدینه]] منطقه "الفلجان" و نزدیک [[مسجد سقیا]] قرار دارد و به نام‌های بئر مالك و بئر الأعجام نیز شناخته می‌شود. این چاه در [[غزوه بدر|جنگ بدر]] مورد استفاده [[حضرت محمد (ص)|پیامبر اسلام (ص)]] و مسلمانان قرار گرفت، جایی که [[حضرت محمد (ص)|پیامبر(ص)]] در کنار آن لشکر را مستقر کرد و برای اهل مدینه دعا کرد. چاه سقیا توسط [[بنی‌مخزوم]] حفر شده و در طول تاریخ چندین بار بازسازی شده است. در حال حاضر این چاه خشک شده و به‌طور کامل به دلیل توسعه‌های شهری سعودی مسدود شده است.

== موقعیت مکانی ==
'''چاه سقیا''' در جنوب [[مسجد سقیا|مسجد سقيا]] و در منطقه راه آهن عنبریه واقع بوده،<ref name=":0">وفاء الوفاء، ج۳، ص 381.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aوفاء_الوفاء_سمهودی_ج۳.pdf&page=381]</ref> همچنین این منطقه به نام "البقع"<ref>المدینه بین ماضی و الحاضر، ص ۱۸۹.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:المدینه_بین_الماضی_و_الحاضر.pdf&page=193] </ref> و "منزله النقا" نیز شهرت داشته است.<ref name=":2">وفاء الوفاء، ج۳، ص 382.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aوفاء_الوفاء_سمهودی_ج۳.pdf&page=382]</ref>

== پیامبر و چاه سقیا ==
'''چاه سقیا''' یکی از چاه‌های معروف و تاریخی است<ref name=":12">وصف مدینه منوره، ص ۱۷.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aوصف_المدینه_المنوره.pdf&page=17]</ref> [[حضرت محمد (ص)|پیامبر اسلام (ص)]] در هنگام عبور از این چاه در [[غزوه بدر|جنگ بدر]]، لشکر خود را در کنار آن مستقر کرده<ref name=":13">وفاء الوفاء، ج۳، ص 384.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aوفاء_الوفاء_سمهودی_ج۳.pdf&page=384]</ref> و در مسجد آن نماز خوانده<ref name=":14">المدینه بین ماضی و الحاضر، ص 191.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:المدینه_بین_الماضی_و_الحاضر.pdf&page=195]</ref> و برای اهل [[مدینه]] دعا کرده است.<ref name=":15">وفاء الوفاء، ج۳، ص ۳۸۰.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aوفاء_الوفاء_سمهودی_ج۳.pdf&page=380]

مدينه شناسى، ج ١، ص ٣٩٠.

آثار اسلامى مكه و مدينه، ص ٣١٣.</ref>

[[حضرت محمد (ص)|پیامبر اسلام(ص)]] از آب گوارای این بئر برای خود<ref name=":20">الطبقات الكبرى،  ج ١، ص ٤٠٥.</ref> و یارانش استفاده می‌کرد؛ و زمانی که آب چاه‌های [[مدینه]] کم شده بود، برای [[حضرت محمد (ص)|پیامبر اسلام (ص)]] آب شیرین از  چاه ‌سقیا می‌آوردند.<ref name=":16">وفاء الوفاء، ج۳، ص 384.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aوفاء_الوفاء_سمهودی_ج۳.pdf&page=384]</ref>

مالك و فرزندانش، آب را از بئر السقیا به خانه‌های [[همسران پیامبر(ص)|همسران پیامبر]] می‌آوردند.<ref name=":17">الطبقات الكبرى، ج ١، ص ٥٠١.</ref> همچنین [[بلال بن رباح]]، غلام پیامبر، به‌طور دوره‌ای از [[چاه غرس|بئر غرس]] یا بئر السقیا<ref name=":18">تاریخ معالم مدینه منوره قدیما و حدیثا، ص ۲۷۱.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aتاریخ_معالم_المدینه_المنوره_قدیما_و_حدیثا.pdf&page=271]</ref> برای پیامبر آب می‌آورد.<ref name=":19">التحفة اللطيفة فی تاریخ المدینه الشریفه، جلد ۱، صفحه ۲۷۱

تاریخ مدینه دمشق، صفحه ۹۰.</ref>

== پیشینه ==
در زمان [[غزوه بدر|جنگ بدر]]، زمانی که [[حضرت محمد (ص)|پیامبر اسلام (ص)]] و مسلمانان در حال مبارزه با یهودیان بودند، به این مکان رسیدند و جنگیدند.<ref name=":3">تاریخ معالم مدینه منوره قدیما و حدیثا، ص ۲۷۰.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aتاریخ_معالم_المدینه_المنوره_قدیما_و_حدیثا.pdf&page=270]</ref> یکی از صحابه نقل می‌کند که پدرش به او گفت: «ما در نزدیکی بئر السقیا با یهودیان در منطقه [[حسیکه]] ([[حُسَيكه]] نام جايى است در مدينه، در كنار [[كوه ذباب]]، در اين آبادى يهوديان سكونت داشتند.)<ref name=":4">مغانم المطابه، ص115.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aمغانم_المطابه.pdf&page=115]</ref> نبرد کردیم و پیروز شدیم.<ref name=":5">وفاء الوفاء، ج۳، ص ۳۸۰.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aوفاء_الوفاء_سمهودی_ج۳.pdf&page=380]</ref> سپس [[حضرت محمد (ص)|پیامبر اسلام (ص)]] در مسیر بدر از این مکان عبور کرد و به من گفت که اگر زنده ماندم و به خانه برگشتم، این بئر را خریداری کن.<ref name=":6">المدینه بین ماضی و الحاضر، ص ۱۸۹.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:المدینه_بین_الماضی_و_الحاضر.pdf&page=193]</ref>

چاه سقیا در طول تاریخ به نام های بئر مالك<ref name=":9">تاریخ معالم مدینه منوره قدیما و حدیثا، ص 272.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aتاریخ_معالم_المدینه_المنوره_قدیما_و_حدیثا.pdf&page=272]</ref> و بئر الأعجام نیز به کار رفته است.<ref name=":10">المدینه بین ماضی و الحاضر، ص ۱۹۰.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:المدینه_بین_الماضی_و_الحاضر.pdf&page=194]</ref> این چاه در دل کوه واقع بوده و چاه بزرگ و زیبای بوده است.<ref name=":11">تاریخ معالم مدینه منوره قدیما و حدیثا، ص 272.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aتاریخ_معالم_المدینه_المنوره_قدیما_و_حدیثا.pdf&page=272]</ref>

== تاریخچه ==

بنا بر گزارشی این چاه را [[بنی‌مخزوم]] حفر کرده‌اند،<ref name=":7">اخبار مکه و ما جاء فیها من الآثار، جلد ۲، ص ۲۲۳</ref> و بعد ها متعلق به [[ذُکوان بن عبد قیس]] شد و بعد از او [[سعد بن ابی وقاص]] این بئر را خریداری کرد.<ref name=":8">تاریخ مدینه منوره، ص۱۵۸.</ref>

این چاه توسط [[حسن بن ابراهیم]] در سال ۶۸۶ ه.ق تجدید بنا شد؛<ref name=":25">تاریخ بغداد، ص ۳۴۶.</ref> و بعد از آن در سال 778 ه.ق  توسّط عدّه‌اى از ايرانيان مسلمان بازسازی شد، كه سال‌ها به بئرالأعجام شهرت یافت.<ref name=":26">وفاء الوفاء، ج۳، ص 382.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aوفاء_الوفاء_سمهودی_ج۳.pdf&page=382]</ref> بدرالدّين بن عليبة در 886 ه .ق به بازسازى و مرمّت آن چاه همّت گماشت.<ref name=":27">خلاصه الوفاء بالاخبار دار المصطفی، ص ۴۵۰.</ref> بنابر گزارشی از قرن نهم چاه سقيا 14 متر عمق و 6 متر قطر داشته است.<ref name=":24">خلاصه الوفاء بالاخبار دار المصطفی، ص ۴۵۰</ref>

در سده اخیر چاه سقیا خشک شده بود،<ref name=":28">تاریخ معالم مدینه منوره قدیما و حدیثا، ص 272.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aتاریخ_معالم_المدینه_المنوره_قدیما_و_حدیثا.pdf&page=272]</ref> و با گسترش و توسعه‌های بعدی در این منطقه، این چاه برای پروژه‌های توسعه‌ی شهری از بین رفت.<ref name=":29">المدینه بین ماضی و الحاضر، ص ۱۹۰.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:المدینه_بین_الماضی_و_الحاضر.pdf&page=194]</ref>

== پانویس ==
{{پانویس}}<references />

== منابع ==
{{برگرفتگی
 | پیش از لینک = 
 | منبع = 
 | لینک = 
 | توضیحات منبع = '''مقاله چاه سقیا در دانشنامه حج و حرمین شریفین'''
}}
{{منابع}}
* '''تاریخ معالم المدینه المنوره قدیما و حدیثا'''، خیاری، احمد یاسین احمد، ریاض-عربستان، المملکه العربیه السعودیه،1419 ق.
* '''مدینه شناسی'''، نجفی،محمد باقر، تهران-ایران، مشعر،1392ش.
* '''التعریف بما انست الهجره من معالم دار الهجره'''، المطری،جمال الدین محمد بن احمد، ریاض-عربستان، اداره الملک عبد العزیز، 1426ق.
* '''اخبار مکه و ما جاء فیها من الآثار'''، ارزقی، محمد بن عبد الله، بیروت-لبنان، دار الاندلس، 1416ق.
* '''تاریخ المدینه المنوره،''' بن شبه النمیری البصری، ابوزید عمر، لنبان-بیروت، الدار الإسلامیة، 1990م.
* '''آثار اسلامى مكه و مدينه'''، جعفریان، رسول، تهران-ایران، مشعر، 1390 ه. 
* '''طبقات الکبری(فارسی)'''، ابن سعد، تهران، فرهنگ و اندیشه، بی‌تا. 
* '''التحفة اللطيفة فی تاریخ المدینه الشریفه'''، سخاوی، محمد بن عبد الرحمن بیروت-لبنان، دار الکتب العلمية،  1993 م. 
* '''تاریخ مدینه دمشق'''، ابن عساکر، علی بن حسن، بیروت-لبنان، دار الفکر، 1995م. 
* '''تاریخ بغداد'''، خطیب بغدادی، احمد بن علی، بیروت-لبنان، دار الکتب العلمية، 1997م. 
* '''خلاصة الوفا بأخبار دار المصطفى'''، سمهودی، علی بن عبد الله، مدینه نوره-عربستان، المکتبه العلمیه، 1972م.
* '''وصف المدینه المنوره'''، قائدان، اصغر، پایگاه مجلات 2 (میقات حج- سال 1378- شماره 27)
* '''وفاء الوفاء'''، سمهودی، علی بن عبد الله، بیروت-لبنان، دار الکتب العلمیه، 2006م.
* '''مغانم المطابه'''، فیروزآبادی، محمد بن یعقوب، ریاض-عربستان، دار الیمامه للبحث و الترجمه و النشر، 1969م.
* '''المدينة بين الماضي والحاضر'''، عیاشی، ابراهیم بن علی، مدینه منوره-عربستان، بی نا، 1972م.
{{پایان}}

{{ چاه‌ها و برکه‌های حرمین }}
{{اماکن مدینه}}
[[ویژه:رده‌ها|رده]]: [[:رده:چاه‌های مدینه|چاه‌های مدینه]]