| نسخهٔ فعلی |
متن شما |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| از دیگر آثاری که عیاشی از آن گزارش می‌دهد، چاهی منسوب به امام سجاد(ع) است که گفته می‌شود [[امام باقر(ع)]]، در دوران کودکی درون آن افتاده<ref>وفاء الوفاء، ج۳، ص۳۰۶.</ref> و یکی از فرقه‌های شیعه به نام [[ناووسیه]] که به مهدویت امام صادق(ع) معتقد بوده‌اند،<ref>الملل و النحل، ج۱، ص۱۶۶.</ref> ورود امام صادق(ع) به این چاه را سرآغاز غیبت ایشان دانسته‌اند.<ref>المدینة المنوره، ص۹۵.</ref> این چاه که زائران به آن تبرک می‌جسته و از آب آن برای [[شفا]] یافتن بهره می‌برده‌اند،<ref>وفاء الوفاء، ج۳، ص۳۰۶.</ref> میان در اول و میانی این آرامگاه قرار داشته است.<ref>التعریف بما آنست الهجره، ص۱۲۱.</ref> | | مسجدهای مصلی مجموعه‌ای از مسجدهایی است که در مکان نمازهای عید پیامبر(ص) ساخته شده است. به صورت خاص سه مسجد که در مناخه در نزدیکی مسجدالنبی قراردارند به این نام خوانده می‌شوند. این سه مسجد عبارتند از مسجد غمامه، مسجد علی بن ابیطالب و مسجد ابوبکر. مناخه یکی از نمازگاه‌های پیامبر در هنگام نماز عید قربان و عید فطر و نماز باران و نیز برخی نمازهای دیگر از جمله نماز میت بر نجاشی پادشاه حبشه بوده است. مناخه مکان بازی بوده که در واقع محل بارانداز شتران و بازار مدینه بوده است. |
| | | افزون بر مناخه مکان‌های دیگری نیز به عنوان نمازگاه نماز عید پیامبر گزارش شده است اما مناخه آخرین مصلای پیامبر بوده است. |
| | | ==زمان ساخت مسجدهای مصلی== |
| | | مسجدهای مصلی در مناخه در زمان پیامبر و خلفا ساخته نشده بود. نخستین بار این مسجدها در عهد امارت عمر بن عبدالعزیز ساخته شد. در زمان او بسیاری از نمازگاه‌های پیامبر تبدیل به مسجد شد. |
| راه فرع
| | پیامبر در جاهای مختلفی از مناخه نماز عید بر پا کرده است و مسجد مصلی یا غمامه در جایی ساخته شده است که در سال‌های آخر حیاتش پیامبر در آنجا نماز می‌خواند. |
| راه فرع یکی از دو راهی است که در سده های اخیر مسیر سفر از مکه به مدینه بوده است. راه دیگر را راه سلطانی می نامیدند. این دو را در نزدیکی مدینه در مسجد شجره به هم می رسیدند.<ref>دلیل الحج، ص 166</ref>
| |
| | |
| منازل راه فرع چنین بود: وادی فاطمه، بئر عسفان، قضیمه، رابغ، بئر رضوان، ام الضباع، ریّان، سمت الاَبیَض، بئر العذب، بئر الماشی و مسجد شجره(سفرنامه مکه حسام السلطنه ص 132) در سال 1297 که حسام السلطنه از مکه به مدینه حرکت می کند کاروان ها از راه فرع حرککت می کنند که طول مسیر ده روز بوده است. (ص132) او گزارش کاملی از مسیر سفرش در سفرنامه آورده است.
| |
| | |
| همین راه فرع را با عنوان راه فرعی محمد صادق پاشا در دلیل الحج للوارد الی مکه و المدینه من کل فج توضیح داده است. (ص160 )
| |
| | |
| برخی منابع راه فرع را راهی از رابغ به مدینه معرفی کرده اند. ایوب صبری پاشا مراحل این راه را از رابغ به مدینه اینچنین نام برده است: بئر رضوان، به فاصله سیزده ساعت از رابغ، روستای ابو ضیاعة، دوازده ساعت بعد از بئر رضوان، روستای ریان، ده ساعت بعد از ابوضیاعة، صمد، هشت ساعت بعد از ابوضیاعة، مجز، بئر ماشی، دوازده ساعت بعد از مجز، بئر ماشی تا مدینه نیز دوازده ساعت راه است. <ref>موسوعة مرآة الحرمين الشريفين و جزيرة العرب، ج5، ص 159-160</ref>
| |
| | |
| نام این راه از مکانی گرفته شده که در این راه قرار داشت. فُرع نام مکان بزرگی بوده از اعمال مدینه. صفراء جزو فرع به شمار می‌آمده است. گفته شده که مسجد البرود که پیامبر در مکان آن نماز خوانده است در فرع قرار داشت.<ref>معجم ما استعجم، ج3، 1020</ref> ایوب صبری پاشا از مسجد فرع در راه مکه به مدینه یاد کرده است که در منطقه فرع قرار داشته است.<ref>موسوعه مراه الحرمین، ج4، ص 822</ref>
| |
| | |
| | |
| خانه امام سجاد
| |
| | |
| در منابع تاریخی از چند مکان در مدینه به عنوان خانه امام سجاد یاد کرده‌اند.
| |
| | |
| == در جوار بقیع ==
| |
| بنابر گزارش منابع تاریخ محلی مدینه، خانه امام سجاد همان جایی بود که بعدها [[اسماعیل بن جعفر صادق(ع)]] در آن دفن شد. اسماعیل بن جعفر در قرن هشتم آرامگاه بزرگی داشته است که به گفته [[مطری]] تاریخ‌نگار این قرن در غربِ قبه عباس و چهار امام قرار داشت، عرصه این آرامگاه و آنچه در اطراف آن بود از جهت شمال بنا، تا در [[بقیع]] در آن زمان خانه زین العابدین بود.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B9%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D8%A8%D9%85%D8%A7_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D9%87%D8%AC%D8%B1%D8%A9.pdf&page=121 التعریف بما انست الهجره، ص 119]</ref> سمهودی می‌نویسد که یقال... اما سمهودی از سنگ نوشته نقل می‌کند.
| |
| | |
| سمهودی(911) تاریخ‌نگار مدینه، بعد از نقل گزارش مطری گزارش مشاهدات خود را می‌نویسد. او می‌نویسد: در ميان در وسطى و آخرى اين آرامگاه، قطعه سنگى نصب شده است و در آن نوشته شده: «باغ موجود در سمت غربى اين حرم را حسين بن ابى الهيجاء به اين حرم وقف نمود.» و در ذيل اين وقفنامه آمده است كه محوّطه اين حرم (عرصة المشهد)، خانه متعلق به امام زين العابدين است و مسجد هم منتسب به آن حضرت مى باشد و چاه موجود در محوطه، چاهى است كه از آب آن براى استشفاى مريضان استفاده مىشود.
| |
| | |
| مسجدی در کنار باغی که جنب آرامگاه اسماعیل بن جعفر قرار داشته به امام زین العابدین منسوب بوده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B3.pdf&page=306 وفاء‌الوفاء، ج3، ص 306]</ref>
| |
| | |
| == محله بنی هاشم ==
| |
| به نوشته جعفریان: در محله بنى هاشم كه طى سال 1363 به بعد تخريب شد، دو منزل وجود داشت كه به «دار على بن الحسين» و «دار جعفر بن محمد» عليهم السلام مشهور بود. اين مكان كه اكنون تخريب شده، در همان فضايى قرار داشت كه اكنون سنگفرش شده و ميان درِ اصلى بقيع تا حرم رسول خدا صلى الله عليه و آله است. در منابع شيعه توصيه به خواندن نماز در اين دو خانه شده است.<ref>آثار اسلامی مکه و مدینه، ص 351</ref><ref>بحار الأنوار، ج 97، ص 225</ref>
| |
| | |
| == عُنابَه == | |
| در منابع جغرافیای مدینه، از محلی به نام عُنابَه یاد شده که در نزدیکی مدینه (بین توز و سمیراء) و محل زندگی بنی کلاب بود. گفته شده که امام زین العابدین در این مکان سکونت داشته است.<ref>المغانم المطابه، ص 284؛ [https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B4.pdf&page=393 وفاء الوفاء، ج4، ص 393]</ref> | |
| | |
| | |
| منابع
| |
| | |
| فیروزآبادی، محمد بن یعقوب، و جاسر، حمد. ۱۳۸۹–۱۹۶۹. المغانم المطابة في معالم طابة. ۱ ج. ریاض - عربستان: دار الیمامة للبحث و الترجمة و النشر.
| |
| موسوعة مرآة الحرمین الشریفین و جزیرة العرب، ایوب صبری پاشا، قاهره، دار الافاق العربیه، 1424ق.
| |
| <references />مسجد الاجابه
| |
| | |
| موقعیت کنونی
| |
| | |
| مسجد الاجابه در شمال شرق بقیع قرار دارد. در کناره خیابان ملک فیصل و حدود ۵۸۰ متر از مسجدالنبی فاصله دارد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=33 مساجد الاثریه، ص ۳۳؛] معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، جزء ۴، مجلد۲، ص 187</ref> این مسجد مسجد یکبار در سال ۱۹۷۹ / ۱۳۹۹ قمری یکبار بازسازی شد<ref>معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، جزء ۴، مجلد ۲، ص ۱۹۸</ref> و بار دوم در سال ۱۴۱۸ قمری بازسازی شد و توسعه یافت و مساحت آن حدود ۲۱۰۰۰ متر مربع است. این مسجد یک گنبد هشت ضلعی و یک گلدسته دارد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=34 مساجد الاثریه، ص۳۴]؛ معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، جزء ۴، مجلد ۲، ص ۲۱۰</ref>
| |
| | |
| تاریخ پیدایش و نام مسجد
| |
| | |
| مسجد الاجابه در محله یا روستای بنی معاویه در مدینه ساخته شده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B9%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D8%A8%D9%85%D8%A7_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D9%87%D8%AC%D8%B1%D8%A9.pdf&page=140 التعریف بما انست الهجره، 140]</ref> نام این مسجد به گونه‌ای در منابع آمده است که گویا از زمان پیامبر وجود داشته است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=36 مساجد الاثریه، ص ۳۶]</ref> روایات حاکی از این است که پیامبر(ص) در این مسجد نماز خوانده است. بنابر روایات او در این مسجد نماز خواند و عبادت کرد و پس از عبادتش به اصحاب اطلاع داد که از خدا خواستم که امت من دچار گرسنگی و غرق و اختلاف داخلی نشوند. دو خواسته اول اجابت شد و یک خواسته آخر اجابت نشد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=34 مساجد الاثریه، ص 34-35]</ref> از این رو است که این مسجد را مسجد الاجابه نامیده‌اند.
| |
| | |
| تاریخ بنا
| |
| | |
| قدیم ترین اطلاع درباره بنای مسجد اجابه، گزارشی ابن زباله است. در زمان او یعنی در نیمه نخست سده هفتم قمری، این مسجد ویران شده بود و تنها ستون ها و محراب آن باقی مانده بود.<ref>الدره الثمینه، ص 128</ref>مطری در نیمه قرن هشتم نیز به خراب بودن مسجد اشاره می کند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B9%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D8%A8%D9%85%D8%A7_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D9%87%D8%AC%D8%B1%D8%A9.pdf&page=140 التعریف بما انست الهجره، ص 140]</ref>
| |
| | |
| | |
| سمهودی در سال ۸۴۴ در سمهود به دنیا آمد.
| |
| سمهودی تالیفات بسیاری داشت. برخی از منابع تا ۳۸ کتاب از او نام برده‌اند.<ref>وفاء الوفا، ج۱، ص۴۳-۴۷</ref>
| |
| سمهودی در سال 780 به حج آمد. چون به حج نرسید در مکه یک سال اقامت کرد. از سال ۸۷۳ در مدینه اقامت گزید.<ref>[https://archive.org/details/Dawou_Lami/Dwu_Lamea_05/page/n245/mode/2up الضوء اللامع، ج۵، ص ۲۴۶]</ref>
| |
