| نسخهٔ فعلی |
متن شما |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| مسجدهای مدینه
| | {{فتاوی حج |
| ==مسجدالنبی==
| | | مساله = ۸۸۸ |
| مسجدالنبی در مرکز شهر مدینه قرار دارد و پس از [[مسجدالحرام]] مهم‌ترین و با فضیلت‌ترین مسجد نزد مسلمانان است. در گوشه سمت جنوب شرق آن [[قبر پیامبر|مرقد حضرت محمد(ص)]] و [[خانه فاطمه(س)|خانه حضرت زهرا(س)]] قرار گرفته است. این مسجد شامل [[روضه شریفه]]، [[محراب پیامبر]]، [[منبر پیامبر]] و [[ستون‌های مسجدالنبی|ستون‌های مقدس و تاریخی]] است.
| | | واجب است بعد از آنکه سعي کرد، تقصير کند؛ يعني قدري از ناخن‌ها يا قدري از موي سر يا شارب يا ريش را بزند و بهتر آن است که اکتفا به زدن ناخن نکند و از موي قدري بزند، بلکه موافق احتياط است.{{توضیح مساله|۸۸۸| |
| | | * آية الله زنجاني: باطل مي‌شود و اگر تا آخر وقت، جبران نکند عمره‌اش تبديل به حج افراد مي‌شود و بايد مطابق ذيل مسئله 891 عمل نمايد. |
| پیامبر(ص) در روایتی نماز در این مسجد را برابر با ده‌هزار نماز در مساجد دیگر، غیر از مسجدالحرام، دانسته است.<ref>الکافی، ج4، ص 556</ref> بر اساس روایات شیعه<ref>الکافی، ج4، ص 553-555</ref> و اهل سنت<ref>صحیح مسلم، ج4، ص 123</ref> ایستادن به نماز و عبادت در محدوده [[روضةالنبی|روضه]] ثواب و فضیلت بیشتری دارد.
| | * آية الله سبحاني: حکم آن در ذيل سؤال 905 آمده، مگر آنکه وقت براي تدارک تقصير او باقي باشد که بايد تدارک کند.}} |
| | | }} |
| مسجدالنبی به فرمان پیامبر در ربیع‌الاول سال اول هجری (622ق.) در مساحتی به طول 70 ذراع و عرض 60 ذراع (حدود 35 در 30 متر) ساخته شد و در دوره‌های مختلف تاریخی [[بازسازی مسجدالنبی|بازسازی]] شد و محدوده بنای آن گسترش پیدا کرد. مسجدالنبی در حال حاضر بیش از 98 هزار متر مربع مساحت دارد.<ref>المساجدالاثریه، ص 18-24</ref>
| |
| | |
| ==مسجد ابی‌ذر==
| |
| {{اصلی|مسجد البحیر}} | |
| مسجد ابی‌ذر در شمال شرق مسجدالنبی در تقاطع شارع ابوذر با شارع مطار و در فاصله حدود 900 متری از مسجدالنبی واقع شده است.<ref>المساجدالاثریه، ص 93</ref> این مسجد را با نام‌های دیگر، از جمله مسجدالسجده، مسجد الشکر، مسجد اسواف، مسجد البحیری، مسجد السافله، نیز نامیده‌اند. <ref>المساجد الاثریه& ص 92-93</ref>
| |
| روایت شده که پیامبر در مسیر غزوه احد وقتی از این منطقه گذشتند، در محلی که بعدا این مسجد ساخته شده، نماز گزاردند. یکی از سجده‌های پیامبر به دلیل نزول جبرئیل بر آن حضرت بسیار طولانی شد به قدری که اصحاب تصور کردند پیامبر وفات کرده است.<ref>المستدرک علی الصحیحین، ج1، ص 344</ref>
| |
| ==مسجد بنی‌انیف==
| |
| {{اصلی|مسجد بنی‌انیف}}
| |
| مسجد بنی‌اُنیف یکی از مساجد تاریخی مدینه در حاشیه [[طریق الهجرة]] بود که در حال حاضر اثری از آن نیست. این مسجد در فاصله چند صد متری جنوب [[مسجد قبا]] و در سمت قبله آن به سمت غرب در کنار [[چاه عذق]] قرار داشته است.<ref>وفاء الوفاء، ج۳، ص ۷۱</ref> بر اساس روایتی پیامبر(ص) در هنگام هجرتش به مدینه<ref>المدینه بین الماضی و الحاضر، ص۲۶۱</ref> یا در هنگام استقبالش از [[امام علی(ع)]] (در هنگامی که پس از پیامبر از مکه به مدینه هجرت نمود) در میان [[بنی‌انیف]] در محل این مسجد نماز صبح گزارد.<ref>المساجد و الاماکن الاثریهُ ص ۸۴-۸۶</ref> بعدها در جای نماز آن حضرت مسجدی ساختند که به مسجد بنی‌انیف و مسجد صبح یا مسجد مٌصَبّح معروف شد.<ref>ر.ک: المدینه بین الماصی و الحاضر، همان.</ref>
| |
| | |
| ==مسجد بنی بیاضه==
| |
| از مساجد تاریخی مدینه که در حال حاضر اثری از آن برجای نمانده است.<ref>مساجد متبرک، ص ۱۶۷</ref> این مسجد در سمت غرب مسجد قباء در حرة غربی (حره بنی‌بیاضه) بین [[مسجد توبه]] و [[مسجد بنی‌سالم]] (مسجد جمعه) قرار داشته است.<ref>عمدة الاخبار، ص۲۰۸</ref>
| |
| | |
| ==مسجد بنی حبلی==
| |
| از مسجد بنی‌حُبلی نیز در حال حاضر اثری نیست.<ref>معالم المدینة المنورة، ج۳، ص ۴۴۷</ref> این مسجد در جنوب مدیه میان طایفه بنی‌حبلی (تیره‌ای از [[خزرج]]) قرار داشته است.<ref>ر.ک: وفاء الوفاء، ج۳، ص ۶۸</ref> برخی محل تقریبی آن را در منطقه قربآن یا نزدیکی آن یعنی بین خیابان قربان (طریق الامیر عبدالمحسن) و خیابان عوالی، حول و حوض مستشفی الزهراء یا پشت آن دانسته‌اند.<ref>مساجد صلی فیها رسول الله، ص ۴۰۹ و ۴۱۰</ref> گویند رسول خدا(ص) در آنجا نماز خوانده است.<ref>تاریخ المدینة المنورة، ج۱، ص ۶۴</ref>
| |
| ==مسجد بنی دینار==
| |
| {{اصلی|مسجد بنی‌دینار}}
| |
| مسجد بنی‌دینار از مساجد تاریخی مدینه در جنوب غرب مسجدالنبی در محله بنی‌دینار بن نجار (از طایفه خزرج) قرار داشت.<ref>معالم المدینة المنورة، ج۴، ص ۳۶۳</ref> و با نام‌های مسجد بنی‌دینار الأدنی، مسجد مَغسِله یا مُغَیسَله و مسجد الغسّالین نیز شناخته می‌شود.<ref>معالم المدینة المنورة، ج۴، ص ۳۶۲</ref>
| |
| گفته شده که به درخواست اهالی محله بنی‌دینار، پیامبر در محل این مسجد که کنار غسّالخانه بود، نماز خوانده است.<ref>المغانم المطابة، ج۲، ص ۵۳۳</ref> مسجد بنی دینار مذکور در پشت وادی بطحان در سمت غربی حره در منطقه مغیسله<ref>وفاء الوفاء، ج۳، ص ۶۴</ref> (حی مغیسله) و در فاصله ۱۰۲۰ متری جنوب غرب مسجدالنبی قرار داشته است.<ref>معالم المدینة المنورة، ج۴، ص ۳۷۲</ref>
| |
| اخیرا دولت سعودی مسجد مذکور را تخریب کرد و به فاصله اندکی در جنوب آن مسجد دیگری ساخت که به نام مسجد مُغَیسله نامیده شد ولی سپس به مسجد مالحه تغییر نام یافت.<ref>معالم المدینة المنورة، ج۴، ص ۳۴۶ و ۳۶۵</ref> در محل مسجد بنی‌دینار تاریخی نیز ساختمان سه طبقه مربوط به مسجد جدید ساخته شد.<ref>معالم المدینة المنورة، ج۴، ص ۳۴۶ و ۳۶۸</ref>
| |
| | |
| == مسجد بنی ظفر ==
| |
| {{اصلی|مسجد بنی ظفر}} | |
| مسجد بنی ظفر از مسجدهای تاریخی مدینه بود که در شرق قبرستان بقیع قرار داشت.<ref> [https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=58 المساجد الاثریه، ص] ۵۸</ref> این مسجد را مسجد البغلة هم گفته‌اند زیرا نقشی از اثر پای استر پیامبر در صخره‌ای در کنار مسجد وجود داشته است. این مسجد امروزه از میان رفته است اما بنابر گزارشی در نیمه قرن چهاردم قمری این مسجد اتاق مربعی کوچکی به طول و عرض ۳ متر و ۷۰ سانتیمتر بوده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A2%D8%AB%D8%A7%D8%B1_%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87.pdf&page=134 آثار المدینه المنوره، ص ۱۳۴]</ref>
| |
| | |
| == مسجد بنی عبدالاشهل ==
| |
| {{اصلی|مسجد بنی عبدالاشهل}}
| |
| مسجد بنی عبدالاشهل مسجدی در حره واقم در شمال شرق مسجدالنبی قرار داشت و مسجد واقم نیز نامیده می‌شد. این مسجد در محل سکومت طایفه بنی عبدالاشهل قرار داشت و بنابر گزارش‌هایی پیامبر بارها در آن نماز خواند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%B4%D8%A8%D9%87.pdf&page=67 تاریخ المدینه المنوره، ج۱، ص ۶۷]</ref> این مسجد بعدها از میان رفت.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B3.pdf&page=228 وفاء الوفاء، ج۳، ص۲۲۸]</ref>
| |
| ==مسجد بنی عدی و مسجد دارالنابغه==
| |
| {{اصلی|مسجد دارالنابغه}}
| |
| هر دو این مساجد در خانه نابغه (دار النابغه) در زقاق الطوال (زقاق آمنه) مقابل باب السلام مسجدالنبی قرار داشت.<ref>معالم المدینة المنورة، ج۱، ص ۵۸۲-۵۹۰</ref> نابغه مردی از بنوی عدی بن نجار (یکی از تیره‌های خزرج) بود که عبدالله پدر پیامبر در خانه او دفن شد.<ref>الطبقات الکبری، ج۱، ۷۹</ref> این مسجد امروزه از میان رفته و محل آن در داخل حیاط مقابل مسجدالنبی است.
| |
| | |
| == مسجد بنی قریظه ==
| |
| پیامبر(ص) در سال هجرت در هنگام محاصره یهود بنی‌قریظه در این مکان نماز خواند.<ref>تاریخ مکه المشرفه و المسجد الحرام و المدینة الشریفه، ج۱، ۳۰۱</ref>الیاس عبدالغنی می‌نویسد که مسجد مذکور در شرق [[مسجد فضیخ]] و جنوب [[مشربه ام ابراهیم]] قرار دارد؛ میان بیمارستان الزهراء و بیمارستان الوطنی. مسجد در یک راه فرعی به نام بن جُبَیر قرار گرفته است. این راه از شارع علی بن ابی‌طالب (شارع العوالی) جدا شده و به شارع امیر عبدالمجید منتهی می‌شود. <ref>المساجد الاثریه، ص ۱۷۳-۱۷۴</ref>این مسجد در دوران ملک فهد بازسازی و ترمیم شده ولی در سال ۱۴۲۲ تخریب گردید و امروزه اثری از آن نیست.<ref>تاریخ المدینة المنورة المصور، ص ۱۰۴</ref>
| |
| === متن عنوان ===
| |
| == مسجد جمعه ==
| |
| مسجد جمعه در هفتصد متری شمال مسجد قبا و سمت راست کسی است که از مسجد قبا به سوی مرکز شهر مدینه می‌رود.<ref>المدینه بن الماضی و الحاضر، ص ۱۰۴</ref> پیامبر اسلام(ص) پس از هجرت به مدینه و توقف چند روزه در قباء در روز جمعه دوازدهم ربیع الاول از قبا به سمت مرکز شهر حرکت کرد<ref>العقد الثمین، ج۱، ص ۳۸۲</ref>و ظهر هنگام در محله بنو سالم بن عوف در بطن وادی رانوناء نخستین نماز جمعه را در مکانی که اکنون مسجد جمعه است برگزار کرد.<ref>الطبقات الکبری، ج۱، ص ۱۸۲</ref>
| |
| | |
| | |
| ==محمد بن ابراهیم الظواهری==
| |
| محمد بن ابراهیم الظواهری شیخ الازهر در سال‌های ... بود. او دو بار به حج رفت و بار نخست نماینده رسمی دولت مصر و رئیس هیئت اعزامی این کشور به کنگره سال 1344 قمری بود که آل سعود برگزار کرد و نمایندگانی از کشورهای مسلمان در آن شرکت داشتند. ظواهری از مخالفان سختگیری و تکفیر اعمال شده توسط وهابیان بود و در واکنش به تخریب قبرستان بقیع توسط آل سعود در این اجلاس از پیشنهاد هیئت هندی مبنی بر بازسازی بقیع حمایت کرد. ظواهری در سال 1355 نیز به طور غیر رسمی به حج رفت و خاطراتی از خود به جا گذاشت که در کتاب ... به چاپ رسیده است.
| |
| | |
| زندگی‌نامه
| |
| | |
| شیخ محمد بن ابراهیم الاحمدی الظواهری در سال 1295 قمری (1887م) در روستای «كفر الظواهری» در استان شرقی مصر دیده به جهان گشود. پدرش از عالمان معروف الأزهر بود. عمده تحصیلاتش در جامع الأزهر گذشت و در همان جا بود که متأثر از اندیشه اصلاح خواه استادش، شیخ محمد عبده (م1323ق) شد. الظواهری در سال 1914 میلادی شیخ جامع الاحمدی در طنطا شد و مجله ای را به نام «معهد طنطا» منتشر کرد. در سال 1923 میلادی شیخ بنیاد اسیوط و در میانه سال های 1349ق (1929م) تا 1354 قمری (1935م) سی و سومین شیخ جامع الأزهر شد؛ هرچند رویکرد اصلاحی او در الأزهر با مقاومت برخی منتقدان همراه و سرانجام ناچار به استعفا شد. (الخفاجی، 1432ق، ج2، ص376؛ الطُعمی، 1412ق، ص106؛ الساعدی، 1431ق، ج2، صص96- 94؛ جامع الازهر، 1964م، صص60 - 59؛ برانر، 2015م، ص165؛ صعیدی،1943م، صص119 و 128)
| |
| === آثار ===
| |
| از جمله آثار باقی مانده از اوست:
| |
| | |
| از دیگر آثار او عبارتند از:
| |
| 1. العلم و العلماء
| |
| 2. رسالة الأخلاق الكبرى
| |
| 3. خواص المعقولات فی أول المنطق و سائر العقلیات
| |
| 4. الوصایا و الآداب
| |
| 5. صفوة الأسالیب
| |
| 6. حكم الحكماء
| |
| 7. براءة الإسلام من أوهام العوام
| |
| | |
| خاطرات او از سفرهای حجش در بخشی از کتاب السیاسة والازهر من مذکرات شیخ الاسلام الظواهری برگرفته از اوراق به جای مانده از وی را فرزندش (دکتر فخرالدین الاحمدی الظواهری) تنظیم و منتشر کرده است. فخرالدین الظواهری در مقدمه آن کتاب تأکید دارد که پدرش در اواخر حیات تصمیم به نگارش کتاب خاطراتش داشت، ولی به دلیل بیماری فرصت مقتضی نصیب وی نشد و خاطرات مکتوب یا شفاهی به جا مانده از وی با اجازه و رضایتِ وی در قالب کتاب مذکور تنظیم شدند. (الاحمدی الظواهری،1945م، ص9 و 16)
| |
| | |
| === سفرهای حج ===
| |
| شیخ الظواهری دو بار حج به جا آورد. بار اوّل به سال 1344ق (1926م) و در جریان برگزاری کنگره اسلامی در مکه مکرمه بود که ریاست هیئت مصری را به نمایندگی از دولت ملک فؤاد اول (م1936م) برعهده داشت. از اعضای آن هیئت می توان به محمد المسیری بک (مدیر اداره حج در وزارت داخله مصر) و استاد محمدتوفیق (کنسول مصر در شهر جده) اشاره کرد.
| |
| مخالفت گروهی از هیئت‌های مسلمان با تخریب قبرستان بقیع یکی از موضوعات مطرح در این کنگره بود. هیئت جنبش مسلمانان هند پیشنهاداتی برای بازسازی قبور تخریب شده مطرح کردند و شیخ الظواهری از این پیشنهادات حمایت کرد. (الاحمدی الظواهری، 1945م، ص248) بخش عمده ای از سخنرانی های الظواهری در آن کنگره به موضوع آزادی مذهبی حاجیان اختصاص داشت.
| |
| | |
| دومین سفر حج الظواهری سفری عادی و غیر رسمی به سال 1355 قمری (1937م) بود که هرچند اشاره مستقیمی به اخوان وهابی ندارد، اما به صورت گذرا به برخی تحولات نظیر آزادی استفاده از برخی مظاهر جدید تمدن، مانند تلفن و تلگراف، در حجاز اشاره دارد (الاحمدی الظواهری، 1945م، ص262) که با سرکوب اخوان وهابی مرتبط است؛ هرچند در موضوع هدم قبور یا تضییع آزادی های مذهبی حاجیان تغییر محسوسی نیافته و در خاطرات سفر دوم خویش درباره گزارش نکرده است.
| |
|
| |
| تکفیر
| |
| | |
| الظواهری در کتاب العلم والعلماء و نظام التعلیم ابتدای بحث در باب ضرورت اصلاح در آموزش علم توحید، بر پرهیز از جدل و تکفیر تأکید دارد؛ زیرا رواج تکفیر منجر به تفرقه میان مسلمانان، تعرض به جان و مال و نوامیس شان و تخریب بلاد اسلامی می شود. (الاحمدی الظواهری، 1904م، ص139) او مصادیق تکفیر را در خاطراتش از حجاز بیان کرده است؛ مانند رویکرد افراطی وهابیان در منع آزادی های مذهبی و تحریم استفاده از ابزار نوین زندگی همچون تلفن، تلگراف و راه آهن. در آن دوران وهابیان استفاده از آن ابزار را عملی شیطانی می دانستند (همان، 1945م، ص231)
| |
