در حال ویرایش کوه سلع

[[پرونده:کوه سلع.jpeg|بندانگشتی|کوه سلع]]
'''کوه سَلْع،''' نام کوهی در مرکز [[مدینه]]. این کوه در گذشته شمال غربی این شهر قرار داشته است. کوه بیضی‌شکل است و حدود هزار متر ارتفاع دارد. کوه سلع در دوره [[جاهلیت]] و صدر اسلام، محل زندگی قبایل جَهینه، بلی و بنی‌اشجع بن زید بوده است.

در [[جنگ احزاب]]، حفر خندق از دامنه این کوه آغاز شد. در دامنه غربی آن، غار و [[مسجد بنوحرام|مسجد بنی‌حرام]] واقع شده است که اقامتگاه پیامبر هنگام حفر خندق بوده است. بعدها قبه کوچکی در محل این غار ساخته شد.

در شرق [[مکه]] هم کوه کم‌ارتفاعی به این نام شناخته می‌شده است.

==واژه‌شناسی==
«سلع» را به راه‌های میان دو کوه، اطلاق کرده‌اند. هنگامی که کوهی بین دو وادی قرار گرفته باشد، نقطه مرتفع کوه به عنوان حد فاصل دو وادی، «سلع» نامیده می شده است.<ref>.  معجم البلدان، ج3، ص236.</ref> برخی، سلع را نام مشترک برخی کوه‌ها در شبه جزیره عربستان دانسته‌اند.<ref>. معجم المعالم الجغرافیه، ص160؛ آثار المدینه المنوره، ص203.</ref>

==ویژگی‌های جغرافیایی==
کوه سلع در شمال غربی [[مدینه]] قدیم و مرکز مدینه فعلی، در فاصله ۵۰۰ متری شمال غربی [[مسجد النبی]] و در نزدیکی بازار مدینه<ref>. عمده الاخبار، ص295؛ معالم المدینه المنوره، ج1، ص290، 296.</ref> قرار دارد. این کوه با نام‌های کوه ثواب یا بَوّاب (به معنی دربان و نگهبان) هم شناخته می‌شده است.<ref>. وفاء الوفاء، ج4، ص93؛ معالم المدینه المنوره، ج1، ص290؛ موسوعه العتبات المقدسه، ج3، ص288. </ref> کشیدگی کوه از شمال و جنوب، آن را به بیضی شبیه کرده است. طول تقریبی آن ۱۰۰۰ متر و عرض آن در پهن‌ترین جاها به ۸۵۰ و در نازک‌ترین قسمت‌ها ۲۵۰ متر و  میانگین ارتفاع آن ۸۰ متر است.<ref>. معالم المدینه المنوره، ج1، ص300.</ref>

کوه سلع دارای پوششی گیاهی برای خوراک دام‌ها بوده<ref>نک:معالم المدینه المنوره، ج1، ص300-310.</ref> و همچنین سنگ‌هایی رسوبی و گدازه‌ای با رنگ‌های مختلف، از جنس گرانیت و گونه‌های دیگر دارد.<ref>آثار المدینه المنوره، ص203.</ref>

==ساکنان و رویدادهای مهم==
کوه سلع در [[جاهلیت|عصر جاهلیت]] و دوران اسلامی، محل سکونت قبایلی چون جُهَیْنه، بَلِیّ و [[بنی‌اشجع]] بوده است.<ref>. معالم المدینه المنوره، ج1، ص 291.</ref> کندن خندقی در [[جنگ احزاب]] در سال  پنجم هجری، از دامنه این کوه آغاز شده بود.<ref>. آثار اسلامی مکه و مدینه، ص 295.</ref> در دامنه غربی کوه، غار و [[مسجد بنی‌حرام]] قرار دارد که اقامتگاه پیامبر در هنگام حفر خندق بوده است. بعدها در محل غار نشانه‌ای ساخته شد و قبه‌ای کوچک بر آن بنا گردید.<ref>. آثار المدینه المنوره، ص233.</ref> برخی، از حفر چشمه‌ای به دست پیامبر در این غار  یاد کرده‌اند.<ref>. الدره الثمینه، ص64؛ معالم المدینه، ج1، ص312-322</ref> 

همچنین برخی ادعا کرده‌اند در دامنه جنوبی کوه،
سنگ نوشته‌ای به زبان کوفی درباره [[ابوبکر بن ابی‌قحافه|ابوبکر]] و عمر وجود دارد؛<ref>مرآه الحرمین، ج1، ص389؛ و نیز نک: مدینه‌شناسی، ج2، ص362.</ref> اما کعکی، تاریخ‌نگار عربستانی، در تحقیق میدانی خود آن را ندیده است.<ref>. معالم المدینه المنوره، ج1، ص293.</ref>

==کوه دیگری به نام سلع==
در شرق مکه، در نزدیکی کوه طارقی نیز، کوه کم‌ارتفاعی به نام سلع که گاه به آن سلوع می‌گفته‌اند، شناخته می‌شده است. حد [[حرم مکی|حرم]] در بخش غربی آن واقع شده و تمام یا بخشی از آن در محدوده خارج از حرم قرار دارد.<ref>. معالم مکه التاریخیه و الاثریه، ص136-137.</ref>

== جستارهای وابسته ==

* [[کوه سلیع]]
* [[مساجد فتح]]
* [[غزوه احزاب]]

==پانویس==
{{پانویس}}

==منابع==
{{منابع}}
{{دانشنامه
 | آدرس = https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1725820/%d8%b3%d9%84%d8%b9
 | عنوان = سَلع
 | نویسنده = ابوالفضل ربانی
}}
* '''آثار اسلامی مکه و مدینه''': رسول جعفریان، تهران، مشعر، ۱۳۸۶ش.
* '''آثار المدینة المنوره''': عبدالقدوس الانصاری، مدینه، المکتبه السلفیه، ۱۳۹۳ق. 
* '''الدرة الثمینة فی أخبار المدینة''': محمد بن محمود نجار، تحقیق حسین محمد علی شکری، بیروت، دار الارقم.
* '''عمدة الاخبار فی مدینة المختار''': احمد بن عبدالحمید العباسی، مصحح محمد الطبیب الانصاری، حمد الجاسر، مدینه، اسعد درابزونی الحسینی.
* '''مدینه‌شناسی''': سید محمد باقر نجفی، تهران، شرکت قلم، ۱۳۶۴ش.
* '''مرآة الحرمین''': ابراهیم رفعت باشا (درگذشت ۱۳۵۳ق)، قاهره، مکتبه الثقافه الدینیه، بی‌تا. 
* '''معالم المدینة المنورة بن العمارة و التاریخ''': عبدالعزیز بن عبدالرحمان کعکی، بیروت، دار و مکتبة الهلال، ۱۴۱۹ق.
* '''معالم مکة التاریخیه''': عاتق بن غیث البلادی، مکه، دار مکه، ۱۴۰۳ق. 
* '''معجم البلدان''': یاقوت بن عبدالله الحموی (درگذشت ۶۲۶ق)، بیروت، دار صادر، ۱۹۹۵م.
* '''معجم المعالم الجغرافیة فی السیرة النبویه''': عاتق بن غیث البلادی (درگذشت ۱۴۳۱ق)، مکه، دار مکه، ۱۴۰۲ق. 
* '''موسوعة العتبات المقدسه''': جعفر خلیلی، بیروت، الاعلمی، ۱۴۰۷ق.
* '''وفاء الوفاء باخبار دار المصطفی''': علی بن عبدالله السمهودی (درگذشت ۹۱۱ق)، تحقیق محمد محیی‌الدین عبدالحمید، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۲۰۰۶م.
{{پایان}}
{{اماکن مدینه}}

[[رده:کوه‌های مدینه]]