مزار بی بی زینب خاتون

بی‌بی زینب خاتون

مشخصات فردی
نسب	سادات طباطبایی
زادگاه	یمن
دین	اسلام
تاریخ درگذشت	بین سال‌های ٣٧٠-۴۵٠ه.ق
محل درگذشت	ایران، شهر رامهرمز خوزستان
آرامگاه	شهر رامهرمز
حج و زیارت
نام زیارتگاه	امامزاده بی بی زینب خاتون

امامزاده بی‌بی زینب خاتون، از سادات طباطبایی در ایران است. نسب وی از طریق حسن مثنی به امام حسن(ع) می‌رسد.

نسب‌شناسی

نسب اين امامزاده والامقام با هشت واسطه به امام حسن(ع) مى‌رسد: حضرت بى‌بى زينب دختر ابوالحسن احمدالناصر بن يحيى الهادى بن حسين بن قاسم الرسّى بن ابراهيم طباطبا بن اسماعيل الديباج بن ابراهيم الغمر بن حسن المثنى بن امام حسن(ع).

معرفی اجمالی

ايشان بانويى فاضله و متديّنه و از بيت علم و سيادت، نقابت و جهاد و شهادت بوده است.

پدرش در سال ٣٢۴ه .ق، در صعده يمن درگذشت و سپس سيده زينب با برخى از برادران و برادرزادگان خود عازم خوزستان شدند و در رامهرمز سكونت كردند.

متأسفانه در منابع موجود، ذكرى از تاريخ وفات ايشان نيست؛ اما احتمال اينكه وى در ثلث آخر قرن چهارم هجرى، يعنى بين سال‌هاى ٣٧٠ تا ۴۵٠ه .ق درگذشته باشد، بعيد نيست.

والدین

مادرش زينب، دختر ابوالقاسم عبدالله بن محمد بن جعفر بن عبدالرحمن الشجرى بن قاسم بن الحسن‌الامير بن زيد ابن امام حسن(ع) مى‌باشد كه او نيز از زنان فاضل و ديندار زمان خود به‌شمار مى‌رفت و مادر برادر زينب، ابوالقاسم محمدالمهدى، نيز بود.

پدر بزرگوار سيده زينب(س)، از فرزندان و نوادگان احمد الناصر بن يحيى الهادى بن حسن بن قاسم الرسّى بن ابراهيم طباطبا بن اسماعيل الديباج بن ابراهيم الغمر بن حسن المثنى ابن امام حسن(ع) است كه در خوزستان ساكن شدند و رياست علمى، معنوى و قضايى شهر را به‌دست گرفتند و مورد احترام و عزت و افتخار مردم خوزستان، به خصوص اهالى رامهرمز بودند و آنان را بزرگ مى‌شمردند.

كنيه احمد الناصر، ابوالحسن، و لقبش الناصرلدين‌الله بود. وى سيدى والامقام و فرزند امام هادى يحيى الرسّى از ائمه زيديه يمن است. ابوالحسن احمد الناصر، مردى باوقار، عالم، شجاع و از ائمه زيديه و مفسّران شيعه زيديه محسوب مى‌شد.

در سال ٣٠١ه .ق، هنگامى كه مردم يمن برادرش، ابوالقاسم محمدالمرتضى را به جهت بى‌لياقتى از خلافت و امامت زيديه عزل نمودند، با وى بيعت كردند و او را به امامت برگزيدند. او حدود ٢۴ سال با عدل و داد بر مردم يمن حكومت كرد و عاقبت در سال ٣٢۴ه .ق، در صعده يمن درگذشت و او را در مشهد، نزد پدرش يحيى الرسى به خاك سپردند.

ابوالحسن عمرى، درباره وى مى‌نويسد: «ابوالحسن احمد الناصر الجليل، امام الزيديه، و كان الناصر نقرس، و ربما هاج به فمنعه من القتال و...».

ابوالحسن بيهقى متوفاى ۵۶۵ ه .ق، از او با عنوان «عالماً بطلا» ياد مى‌كند و سال وفاتش را ٣٢۵ ه .ق مى‌داند.

مادرش زنى نجيب و پاكدامن بود و از عابدات الصالحات محسوب مى‌شد. نام وى را فاطمه، دختر حسن بن قاسم ابن ابراهيم طباطبا بن اسماعيل الديباج بن ابراهيم الغمر بن حسن المثنى بن امام حسن(ع) نوشته‌اند.

وى با وجود آنكه به اوضاع مملكت مى‌پرداخت و فردى كاملاً سياسى بود، در علومى همچون فقه، اصول، تفسير، كلام و اخبار، تسلط كافى داشت و هرگز از تأليف و تدريس نمى‌گريخت. از ايشان تصنيفاتى به يادگار مانده است كه عبارت‌اند از: «تفسير القرآن»، «علوم القرآن»، «التوحيد فى نهاية البيان و التهذيب»، «النجاة»، «مسائل الطبريين»، «التنبيه»، «الدامع»، «اجاب به الخوارج الاباضيه».

وى از بزرگ‌ترين ائمه زيديه محسوب مى‌شود و نزد آنان از احترام فوق‌العاده‌اى برخودار است.

بقعه بى‌بى زينب خاتون، در شهر رامهرمز، محلّه علمدار، خيابان شيخ فضل‌الله نورى واقع شده است و اخيراً توجه خاصى به آن مى‌شود.

منابع

این مقاله برگرفته از کتاب ابراهیم غمر نواده امام حسن مجتبی(ع) و جد سادات طباطبایی، محمود سامانی. فصل «نسل ابراهیم»، ص95-98 است.

• المجدى فى انساب الطالبييّن، نجم‌الدين ابوالحسن على بن محمد العلوى العمرى، چاپ اول، قم، كتابخانه آيت‌الله مرعشى، ١۴٠٩ه .ق.
• لباب الانساب و الألقاب و الاعقاب، ابوالحسن على بن زيد بيهقى (ابن فندق)، قم، كتابخانه آيت‌الله مرعشى، ١۴١٠ه .ق.