|
|
خط ۸۷: |
خط ۸۷: |
| دلایل دیگری هم درباره ریشه کلمه و دلیل نامگزاری آن طرح شده است. <ref>معجم ما استعجم من اسماء البلاد و المواضع، ج4، ص١١4٢؛ معجم البلدان، ج4، ص4٩١.</ref> <ref>معجم البلدان، ج4، ص4٩١.</ref><ref>تخطیط مدینة الکوفه، ص١5.</ref> | | دلایل دیگری هم درباره ریشه کلمه و دلیل نامگزاری آن طرح شده است. <ref>معجم ما استعجم من اسماء البلاد و المواضع، ج4، ص١١4٢؛ معجم البلدان، ج4، ص4٩١.</ref> <ref>معجم البلدان، ج4، ص4٩١.</ref><ref>تخطیط مدینة الکوفه، ص١5.</ref> |
|
| |
|
| == فضیلت کوفه در روایات == | | == فضیلت کوفه == |
| به روایتی، از رسول خدا(ص) کوفه یکی از چهار شهر برگزیده خدوند است و منظور از طور سينين در قرآن، (تین 2) كوفه است.<ref>الخصال: ج 1 ص 225.</ref> | | به روایتی، از رسول خدا(ص) کوفه یکی از چهار شهر برگزیده خدوند است و منظور از طور سينين در قرآن، (تین 2) كوفه است.<ref>الخصال: ج 1 ص 225.</ref> |
|
| |
|
| و به روایتی از امام صادق(ع) يك درهم صدقه در كوفه معادل صد درهم در غير آن و دو ركعت نماز در آن معادل صد ركعت در غیر آن است.<ref>وسائل الشیعه: شیخ حر عاملی، ج 5 ص 258</ref> | | و به روایتی از امام صادق(ع) يك درهم صدقه در كوفه معادل صد درهم در غير آن و دو ركعت نماز در آن معادل صد ركعت در غیر آن است.<ref>وسائل الشیعه: شیخ حر عاملی، ج 5 ص 258</ref> |
| ==تاریخچه اجمالی== | | ==انبیا در کوفه== |
|
| |
|
| طبق روایاتی که در کتابهای روایی شیعه و حتی غیرشیعه آمده است، تاریخچه این شهر به زمان [[سجده]] [[ملائکه]] بر [[آدم(ع)]] برمیگردد.<ref>بحارالانوار، ج١١، ص١4٩و ج١٠٠، ص٢٣٢.</ref>
| | در پارهای از روایات، تاریخچه این شهر به زمان [[سجده]] [[ملائکه]] بر [[آدم(ع)]] برمیگردد.<ref>بحارالانوار، ج١١، ص١4٩و ج١٠٠، ص٢٣٢.</ref> |
|
| |
|
| پس از آن، یکی از روستاهای این شهر واقع در غرب آن بهعنوان محل زندگی [[حضرت نوح(ع)]] و ساختن کشتی مطرح شده است.<ref>بحارالانوار، ج١١، ص٣٣٢ و ج١٠٠، ص٣٨6.</ref> همچنین محل تنوری که فوران آب از آن نشانه بروز طوفان نوح(ع) بوده، در [[مسجد کوفه]] تعیین شده است.<ref>بحارالانوار، ج١٠٠، ص٣٨6 و ٣٨٧؛ معجم البلدان، ج4، ص4٩٢.</ref> و براین اساس هنوز در مسجد کوفه محلهایی با عنوانهای مکان کشتی نوح و نیز تنور، علامتگذاری شده و نیز محل نماز نوح را «مسجد» معرفی کردهاند.<ref>بحارالانوار، ج١٠٠، ص٣٨6 و ٣٨٧.</ref> همچنین محل به آبانداخته شدن کشتی نوح(ع) رودخانه فرات عنوان شده است.<ref>بحارالانوار، ج١١، ص٣٣٣.</ref>
| | ==== نوح ==== |
| | یکی از روستاهای این شهر واقع در غرب آن بهعنوان محل زندگی [[حضرت نوح(ع)]] و ساختن کشتی مطرح شده است.<ref>بحارالانوار، ج١١، ص٣٣٢ و ج١٠٠، ص٣٨6.</ref> همچنین محل تنوری که فوران آب از آن نشانه بروز طوفان نوح(ع) بوده، در [[مسجد کوفه]] تعیین شده است.<ref>بحارالانوار، ج١٠٠، ص٣٨6 و ٣٨٧؛ معجم البلدان، ج4، ص4٩٢.</ref> و براین اساس هنوز در مسجد کوفه محلهایی با عنوانهای مکان کشتی نوح و نیز تنور، علامتگذاری شده و نیز محل نماز نوح را «مسجد» معرفی کردهاند.<ref>بحارالانوار، ج١٠٠، ص٣٨6 و ٣٨٧.</ref> همچنین محل به آبانداخته شدن کشتی نوح(ع) رودخانه فرات عنوان شده است.<ref>بحارالانوار، ج١١، ص٣٣٣.</ref> |
|
| |
|
| | ==== ابراهیم ==== |
| همینطور از این شهر بهعنوان محل زندگی [[حضرت ابراهیم(ع)]] نیز یاد شده است، چنانکه محل ساختن منجنیقی که حضرت ابراهیم(ع) را بهوسیله آن در آتش انداختند، این شهر ذکر کردهاند.<ref>بحارالانوار، ج١٢، ص36.</ref> | | همینطور از این شهر بهعنوان محل زندگی [[حضرت ابراهیم(ع)]] نیز یاد شده است، چنانکه محل ساختن منجنیقی که حضرت ابراهیم(ع) را بهوسیله آن در آتش انداختند، این شهر ذکر کردهاند.<ref>بحارالانوار، ج١٢، ص36.</ref> |
|
| |
|
| | ==== هود، ذوالکفل، یونس ==== |
| [[مدفن حضرت هود(ع)]]، ناحیه نُخَیلَه که در فاصله دو فرسخی شمال کوفه واقع است، معرفی شده است. و نیز در شمال شرقی کوفه روستایی به نام «قریة ذی الکِفْل» واقع شده که محل زندگی و [[مدفن ذوالکفل پیامبر(ع)]] میباشد. برخی نیزدمسجد کوفه را محل رویش بوته کدویی دانسته که [[حضرت یونس(ع)|یونس پیامبر(ع)]] را پوشانید.<ref>بحارالانوار، ج١٠٠، ص٣٩4.</ref> و بالاخره مسجد کوفه بهعنوان محل نماز ١٠٧٠ پیامبر(ع) معرفی شده است.<ref>بحارالانوار، ج١٠٠، ص٣٨٩.</ref> | | [[مدفن حضرت هود(ع)]]، ناحیه نُخَیلَه که در فاصله دو فرسخی شمال کوفه واقع است، معرفی شده است. و نیز در شمال شرقی کوفه روستایی به نام «قریة ذی الکِفْل» واقع شده که محل زندگی و [[مدفن ذوالکفل پیامبر(ع)]] میباشد. برخی نیزدمسجد کوفه را محل رویش بوته کدویی دانسته که [[حضرت یونس(ع)|یونس پیامبر(ع)]] را پوشانید.<ref>بحارالانوار، ج١٠٠، ص٣٩4.</ref> و بالاخره مسجد کوفه بهعنوان محل نماز ١٠٧٠ پیامبر(ع) معرفی شده است.<ref>بحارالانوار، ج١٠٠، ص٣٨٩.</ref> |
|
| |
| به هرحال، این روایات در صورت صحت، بر آباد بودن این شهر در گذشتههای دور دلالت میکنند.
| |
| ==قدمت==
| |
| علاوه بر کتابهای روایی، در بعضی از نقلهای کتابهای تاریخ فارسی نیز از این شهر یاد شده، چنانکه بعضی از آنها بنیانگذاری این شهر را به هوشنگ پیشدادی، یکی از پادشاهان قدیم ایرانی نسبت دادهاند.<ref>دائرة المعارف الاسلامیة الشیعیه، ج٣، ص٣65، به نقل از: نزهة القلوب مستوفی.</ref>
| |
|
| |
| اما بعضی از نویسندگان معاصر به رغم آنکه کشف آثاری در ناحیه غربی [[کربلا]] (در فاصله چهل کیلومتری کوفه) از قبیل: تبرها و چاقوهای سنگی را که مربوط به اعصار ما قبل تاریخ بوده است، یادآور شدهاند، با استناد به نتایج حفاریهای باستانشناسان در دهههای اخیر، منکر وجود این شهر در پیش از اسلام شدهاند.<ref>تخطیط مدینة الکوفه، ص44.</ref>
| |
|
| |
|
| |
| برای رفع تنافی بین روایات و حفاریهای باستانشناسان باید دو نکته را یادآور شد:
| |
|
| |
| اولاً: کوفه قبل از اسلام در زبان روایات، شامل منطقه وسیعی میشده که از کوفه بعد از اسلام بسیار وسیعتر بوده است، چنانکه از ناحیه [[نجف]] که در غرب کوفه واقع است نیز به عنوان کوفه یاد شده است<ref>بحارالانوار، ج١١، ص١٨5.</ref> و بعید نیست که ناحیه کربلا نیز جزء کوفه قدیم بوده باشد.
| |
|
| |
| ثانیاً: حفاریهای باستانشناسان، هم از نظر محدوده جغرافیایی روی زمین و هم از جهت عمق، بسیار محدود بوده و ممکن است در صورت ادامه حفاری در مناطق همجوار یا در عمق بیشتر، آثاری که قدمت بیشتر کوفه را اثبات نماید، بهدست آید.
| |
| ==تاسیس== | | ==تاسیس== |
| سالهای 14، ١٧، ١٨ و ١٩ه. ق در نقلهای مختلف، سال تاسیس کوفه ذکر شده که مشهورترین و صحیحترین آنها سال ١٧ه. ق است.<ref>تاریخ الطبری، ج٣، ص١45 به بعد.</ref>
| | کوفه در سال هفده هجری تاسیس شد.<ref>تاریخ الطبری، ج٣، ص١45 به بعد.</ref>مسلمانان پس از فتح مدائن، در آنجا ساکن شدند. اما به دلیل ناسازگاری با وضع هوای این شهر با اجازه از عمر بن خطاب شهر کوفه را در بنا نهادند. <ref>تاریخ الطبری، ج٣، ص١45 به بعد.</ref> |
| | |
| اما در خصوص ماجرای تاسیس آن آمده است: مسلمانان پس از فتح مدائن، بهسبب نزدیکی این شهر به شهرهای [[ایران]] که فتوحات در آنها ادامه داشت، در آنجا ساکن شدند. اما هوای این شهر به مزاج مردم عرب صحرانشین خوش نیامد و رنگوروی آنها را عوض نمود. بهخصوص از دست پشههای فراوان این شهر عذاب فراوان کشیدند. [[سعد بن ابیوقاص]] امیر لشکر، از [[عمر بن خطاب]] در این مورد کسب تکلیف کرد. عمر طی نامهای دستور داد که منطقهای را برای سکونت انتخاب نمایند که:
| |
| | |
| اولاً: شرایط آن برای شترهای جنگجویان سازگار باشد و چنین استدلال نمود که مکانی شرایطش برای عرب سازگار است که برای شترهایشان سازگار باشد؛
| |
| | |
| ثانیاً: آب و هوای آن، آب و هوای خشکی دریایی باشد؛
| |
| | |
| ثالثاً: بین آن منطقه و [[مدینه]] که مرکز حکومت اسلام بود، دریا یا پلی حایل نشود تا در صورت لزوم بهراحتی امکان ارسال لشکر فراهم باشد.
| |
| | |
| سعد برای پیدا نمودن منطقهای با این خصوصیات، سلمان و حُذَیفَه را که همیشه در پیشاپیش لشکریان حرکت مینمودند، به دستور عُمر انتخاب نمود. سلمان از مدائن به شهر انبار آمده و سپس در کناره غربی فرات ادامه مسیر داده تا به منطقه کوفه رسید. حذیفه نیز از سمت ناحیه شرقی فرات بههمین ناحیه رسید و هر دو با هم در این ناحیه تلاقی کرده و این سرزمین را که پُر از ریگهای قرمز رنگ بود، پسندیدند و به شکرانه دستیابی به این منطقه، دو رکعت نماز گزارده و از خداوند طلب خیر و برکت نمودند و آنگاه به سعد نامه نوشته و او را از تصمیم خود آگاه نمودند. سعد نیز با لشکریان خود به آنسو روان شد و پس از تهیه نقشه شهری جامع، به همراه لشکریان اقدام به ساختن آن کرد.<ref>تاریخ الطبری، ج٣، ص١45 به بعد.</ref>
| |
|
| |
|
| ==جغرافیا== | | ==جغرافیا== |