←موقعیت جغرافیایی
(۲۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱: | خط ۱: | ||
'''وادی مُحَسِّر''' منطقهای است میان [[مزدلفه]] و [[منا]] که حاجیان از آن میگذرند. فقیهان مسلمان درباره اینکه این منطقه جزئی از منا یا منطقهای مستقل است اختلافنظر دارند؛ اما همه [[قربانی|قربانی کردن]] را که باید در منا صورت گیرد، در این منطقه نیز صحیح میدانند. | |||
[[ | از جمله احکام وادی محسر آن است که قبل از طلوع آفتاب نباید از آن عبور کرد. این حکم ویژه کسانی است که صبح روز [[عید قربان]]، میخواهند برای رفتن به منا، [[مشعر|مشعرالحرام]] (مزدلفه) را به سوی منا ترک کنند. همچنین هنگام عبور از این منطقه، مستحب است حجگزار با حالت دویدن مسیر را طی کند. | ||
== موقعیت جغرافیایی == | |||
وادی محسر، منطقهای است میان [[مزدلفه]] و [[منا]] که حاجیان از آن میگذرند و در این قسمت، تابلوهایی وجود دارد که حدود محسر را نشان میدهد.<ref>معجم معالم مکّه، ص۲۴۸؛ أودیة مکّة، ص۲۸، ۸۶، ۱۱۵.</ref> فاصله این وادی تا [[مسجد الحرام]] ۱۱ کیلومتر است.{{مدرک}} | |||
بنابر نظر فقیهان شیعه<ref>الحدائق الناضرة، ج۱۷، ص۴؛ مناسک حج، ص۲۱۳.</ref> و اهل سنّت،<ref>المغنى، ج۳، ص۳۷۶ و ۳۸۰؛ معجم الحج والعمرة، ص۷۱۸-۷۱۹.</ref> وادی محسّر بیرون از منا و نیز بیرون از مزدلفه است و معتقدند این سه منقطه به ترتیب و بدون فاصله پشتسرهم قرار دارند: «منا»، «محسر» و «مزدلفه»؛ مثلًا میگویند: محسّر، بیرون از منا و چسبیده به آن است<ref>کتاب المناسک و اماکن طرق الحج و معالم الجزیرة، ص506؛ معجم معالم الحجاز، ج8، ص40، 42؛ معجمالبلدان، ج5، ص62؛ معجم الحج والعمرة، ص۷۱۸.</ref> یا مینویسند: محسّر میان منا و مزدلفه قرار گرفته است.<ref>معجمالحجاز، ج8، ص40؛ ملئالعیبة، ج5، ص101.</ref> | |||
عدهای از فقیهان شیعه<ref>الروضة البهیة فى شرح اللمعة الدمشقیة، ج1، ص234؛ جامعالمقاصد، ج3، ص220.</ref> و سنی<ref>شفاءالغرام، ج1، ص498، به نقل از محب طبرى، القِرى؛ صحیح مسلم، کتاب حج، ج3، ص104، حدیث 1282؛ المغنى، ج3، ص444؛ شوکانى، نیلالاوطار، ج5، ص62.</ref> نیز با پیروی از برخی روایات، وادی محسّر را بخشی از منا دانستهاند. | |||
محسر رود کوچکی است که از سمتِ شرقی کوه ثَبیر در شرق مکه سرازیر میشود و به وادی عُرَنه (یکی از درههای مکه، بین مزدلفه و صحرای عرفات) میریزد. هنگامی که از میان | === رود محسر و وادی آن === | ||
محسر رود کوچکی است که از سمتِ شرقی [[کوه ثَبیر]] در شرق [[مکه]] سرازیر میشود و به [[وادی عُرَنه]] (یکی از درههای مکه، بین [[مزدلفه]] و [[عرفات|صحرای عرفات]]) میریزد. هنگامی که از میان منا و مزدلفه میگذرد، به صورت مرز و فاصلهای میان آن دو قرار میگیرد و به سوی جنوب میرود. طول رود محسر، 3812 متر بوده و نقطه پایان آن، [[مأزمین]] (دو کوهی که در مسیر حجّاج از مزدلفه به منا قرار دارد) است.<ref>تاریخ و آثار اسلامی مکه و مدینه، ص۱۵۳.</ref> | |||
طول رود محسر، 3812 متر بوده و نقطه پایان آن، مأزمین (دو کوهی که در مسیر حجّاج از مزدلفه به منا قرار دارد) است.<ref>تاریخ و آثار اسلامی مکه و مدینه، ص۱۵۳.</ref> | |||
این رودخانه در پایان سرزمین مزدلفه، باریک میشود و عرض آن به 50 متر میرسد و تا مسافتی در حدود 4372 متر، یعنی تا | این رودخانه در پایان سرزمین مزدلفه، باریک میشود و عرض آن به 50 متر میرسد و تا مسافتی در حدود 4372 متر، یعنی تا «[[العلمین]]» که مرز حرم از سمت عرفه است امتداد پیدا میکند.<ref>مرآةالحرمین، ج1، ص339-341.</ref> | ||
==علت نامگذاری== | ==علت نامگذاری== | ||
محسّر از ریشه «حَسَرَ» و به معنای خسته شدن و از پا افتادن است.<ref>مجمعالبحرین، مادّه «حسر».</ref> گفته شده علت نامگذاری آن به وادی محسّر آن است که وقتی ابرهه و لشکرش برای نابودی کعبه آمدند، هنگامی که به این رودخانه رسیدند، با سنگریزههای «سجیل» از پای درآمدند. ابرهه یاران خود را از پیروزی ناامید ساخت و آنان به خاطر از دست رفتن پیروزی، حسرت خوردند.<ref>اودیة مکّة، ص86؛ ملئالعیبة، ج5، ص101؛ شفاءالغرام، ج1، ص499؛ النهایة فى غریب الحدیث، مادّه« حبس»؛ اودیة مکّة، ص86؛ فضائل مکّة و حرمة البیت الحرام، ص197؛ السیرة النبویة، ج1، ص44، 46؛المقدّمة فى علوم الحدیث، ص44.</ref> | محسّر از ریشه «حَسَرَ» و به معنای خسته شدن و از پا افتادن است.<ref>مجمعالبحرین، مادّه «حسر».</ref> گفته شده علت نامگذاری آن به وادی محسّر آن است که وقتی [[ابرهه]] و لشکرش برای نابودی [[کعبه]] آمدند، هنگامی که به این رودخانه رسیدند، با سنگریزههای «سجیل» از پای درآمدند. ابرهه یاران خود را از پیروزی ناامید ساخت و آنان به خاطر از دست رفتن پیروزی، حسرت خوردند.<ref>اودیة مکّة، ص86؛ ملئالعیبة، ج5، ص101؛ شفاءالغرام، ج1، ص499؛ النهایة فى غریب الحدیث، مادّه« حبس»؛ اودیة مکّة، ص86؛ فضائل مکّة و حرمة البیت الحرام، ص197؛ السیرة النبویة، ج1، ص44، 46؛المقدّمة فى علوم الحدیث، ص44.</ref> | ||
===نامهای دیگر=== | ===نامهای دیگر=== | ||
دیگر نامهای وادی محسر عبارت است از: مُهَلِّل (زیرا وقتى مردم به این وادى میرسند، شتاب میگیرند)،<ref>اخبار مکّه، ج2، ص93.</ref> بَطْن محسر<ref>تاجالعروس، ص3، 140؛ الصحاح، ج2، ص630؛ منتهى الأرب، مادّه« حسر».</ref> و وادی النار. مردم مکّه، آن را به نام وادی النار میخوانند<ref>اخبار مکة، ج2، ص93؛ شفاءالغرام، ج1، ص499؛ معجم معالم مکّه، ص249؛ ملئالعیبة، ج5، ص102.</ref> و گفتهاند علت این نامگذاری آن است که مردی از اهل مکّه برای شکار به آنجا رفته بود که آتشی از آسمان آمد و او را سوزانید.<ref>ملئالعیبة، ج5، ص102؛ المقدّمة فى علوم الحدیث، ص44؛ الحاشیة على شرح المنهج، ج2، ص463.</ref> | دیگر نامهای وادی محسر عبارت است از: مُهَلِّل (زیرا وقتى مردم به این وادى میرسند، شتاب میگیرند)،<ref>اخبار مکّه، ج2، ص93.</ref> بَطْن محسر<ref>تاجالعروس، ص3، 140؛ الصحاح، ج2، ص630؛ منتهى الأرب، مادّه« حسر».</ref> و وادی النار. مردم مکّه، آن را به نام وادی النار میخوانند<ref>اخبار مکة، ج2، ص93؛ شفاءالغرام، ج1، ص499؛ معجم معالم مکّه، ص249؛ ملئالعیبة، ج5، ص102.</ref> و گفتهاند علت این نامگذاری آن است که مردی از اهل مکّه برای شکار به آنجا رفته بود که آتشی از آسمان آمد و او را سوزانید.<ref>ملئالعیبة، ج5، ص102؛ المقدّمة فى علوم الحدیث، ص44؛ الحاشیة على شرح المنهج، ج2، ص463.</ref> | ||
==احکام و آداب محسر== | ==احکام و آداب محسر== | ||
در کتابهای فقهی احکامی برای وادی محسر نوشته شده است: | در کتابهای فقهی احکامی برای وادی محسر نوشته شده است: | ||
*قبل از طلوع آفتاب نباید از این وادی عبور کرد و وارد منا شد؛ زیرا [[وقوف در مشعر|توقف در مشعر]]، بین فجر و طلوع آفتاب است.<ref>مناسک نوین، ص۲۱۰.</ref> این حکم، برای کسانی است که در صبح روز [[عید قربان]]، میخواهند برای | *قبل از طلوع آفتاب نباید از این وادی عبور کرد و وارد منا شد؛ زیرا [[وقوف در مشعر|توقف در مشعر]]، بین فجر و طلوع آفتاب است.<ref>مناسک نوین، ص۲۱۰.</ref> این حکم، برای کسانی است که در صبح روز [[عید قربان]]، میخواهند برای [[افاضه]] به منا، مشعرالحرام ([[مزدلفه]]) را به سوی منا ترک کنند. آنان میتوانند تا نزدیکی وادی محسّر بیایند و آنجا توقف کنند و با طلوع خورشید وارد محسر شوند و از آن بگذرند و به منا بروند.<ref>وسیله(الینابیع الفقهیه)، ج8، ص441؛ الغنیة(الینابیع الفقهیه)، ج8، ص410؛ المقنعة، ص417؛ المبسوط، ج1، ص368؛ الشرائع، ج1، ص258؛ جامعالمقاصد، ج3، ص220؛ اللمعة الدمشقیة، ج2، ص272؛ آراء المراجع فى الحج، ص338.</ref> | ||
*اگر [[احرام|محرم]] قبل از طلوع آفتاب از محسر بگذرد، گناه کرده؛ اما [[کفاره]] بر او [[واجب]] نیست.<ref>مناسک نوین، ص۲۱۰.</ref> | *اگر [[احرام|محرم]] قبل از طلوع آفتاب از محسر بگذرد، گناه کرده؛ اما [[کفاره]] بر او [[واجب]] نیست.<ref>مناسک نوین، ص۲۱۰.</ref> | ||
*به نظر فقیهان شیعه و اهل سنت، هنگام عبور از محسر، مستحب است انسان، با حالت دویدن، مسیر را طی کند و [[پیامبر(ص)]] و صحابه نیز چنین میکردهاند.<ref>معجم الحج والعمرة، ص۷۱۸؛ شفاءالغرام، ج2، ص93؛ المعجم، ج4، ص119، به نقل از نووى، الایضاح و المحب الطبرى، القرى و المطالع؛ اخبار مکّة، ج2، ص93؛ وسائلالشیعة، ج10، ص46؛ مستدرکالوسائل، ج10، ص54؛ الروضة البهیّة، کتاب الحج، اعمال الوقوفین.</ref> | |||
*به نظر فقیهان شیعه و اهل | |||
*مقدار دویدن در محسر، صدگام است<ref>وسائلالشیعة، ج10، ص47، حدیث 1 و 2؛ جواهرالکلام، ج19، ص102.</ref> و گفته شده هنگام دویدن این [[دعا]] خوانده شود: «الّلهم سلّم عهدی واقبل توبتی و أجب دعوتی و اخلفنی فیمن ترکت بعدی.»<ref>وسائلالشیعة، ج10، ص47، حدیث 1 و 2؛ جواهرالکلام، ج19، ص102.</ref> همچنین. مستحب است حجگزار در حال عبور از وادی محسر پیوسته [[تلبیه]] بگوید.<ref>المغنى، ج3، ص444.</ref> | |||
*مقدار دویدن در محسر، صدگام است<ref>وسائلالشیعة، ج10، ص47، حدیث 1 و 2؛ جواهرالکلام، ج19، ص102.</ref> و گفته شده هنگام دویدن این [[دعا]] خوانده شود: «الّلهم سلّم عهدی واقبل توبتی و أجب دعوتی و اخلفنی فیمن ترکت بعدی.»<ref>وسائلالشیعة، ج10، ص47، حدیث 1 و 2؛ جواهرالکلام، ج19، ص102.</ref> | *توقف در وادی محسّر جز در صورت ضرورت جایز نیست.<ref>اودیة مکّة، ص86؛ الحاشیة على شرح المنهج، ج2، ص463.</ref> | ||
*بنابر نظر اهلسنت، [[مستحب]] است سنگریزههایِ مورد نیاز برای [[رمی|رمی جمرات]] را از اینجا جمع کرد.<ref>صحیح مسلم، ج3، ص 104؛ السنن، ج5، ص258؛ فضائل مکه و حرمة البیت الحرام، ص169.</ref> | |||
==قربانی کردن در وادی محسر== | ==قربانی کردن در وادی محسر== | ||
از سال 1400 قمری (۱۳۵۹ش) قربانگاههایی در وادی محسر ساخته شد که حاجیان میتوانستند در آنجا [[قربانی]] کنند. این قربانگاهها تا حدود سال ۱۴۲۶ قمری (۸۳-۸۴ش) برپا بودند.<ref name=":0">[https://journal.hzrc.ac.ir/article_36741_2fc39b3e6348f2f8fc2bd879800923c3.pdf «تحولات قربانی در حج از نگاه فقه و تاریخ (با تأکید بر وضع فعلی قربانی)»]، ص۸۳-۸۴.</ref> وجود قربانگاه در محسر پرسشهایی را درباره حکم فقهی قربانی کردن خارج از [[منا]] مطرح کرد.<ref name=":0" /> فتوای مراجع کنونی شیعه آن است که در صورت عدم امکان ذبح در منا، در وادی محسّر نیز قربانی صحیح است.<ref>آراء المراجع فی الحج، ص358. همچنین نگاه کنید به: [https://wikihaj.com/view/قربانی_(فتاوای_مراجع) فتوای مراجع درباب قربانی مسئله شماره 1078]</ref> از نظر اهل سنّت، قربانی کردن در تمام درّههای مکّه درست است.<ref>السنن الکبری، ج5، ص122.</ref> | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
خط ۵۷: | خط ۴۲: | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
{{ | {{برگرفتگی | ||
| | | پیش از لینک = | ||
| | | منبع = وادی محصر، صفحه ۱۷۳ تا ۱۸۲ | ||
| لینک = http://miqat.hajj.ir/article_37224.html | |||
| توضیحات منبع = فصلنامه میقات: ش۳، ۱۳۷۲ش | |||
}} | }} | ||
* '''آراء المراجع فى الحج''': علی افتخاری، دارالقرآن الکریم، قم ۱۴۱۲ق/۱۳۷۱ش. | * '''آراء المراجع فى الحج''': علی افتخاری، دارالقرآن الکریم، قم ۱۴۱۲ق/۱۳۷۱ش. | ||
* ''' | * '''أدب الطلب و منتهىالأرب''': محمد بن علی شوکانی، به تحقیق: سریحی، عبدالله یحیی، بیروت، دار ابن حزم، ۱۴۱۹ق. | ||
* '''أودیة مکّة المکرمة''': عاتق بن غیث بلادی، مکه، دار مکّه للنشر و التوزيع، ۱۴۰۵ق. | |||
* '''اخبار مکة''': محمد بن عبدالله ازرقی، به تحقیق: رشدی صالح ملحس، بیروت، دار الأندلس، چاپ اول، ۱۴۱۶ق. | |||
* ''' | * '''اخبار مکه''': محمد بن عبدالله ازرقی، به تحقیق: رشدی صالح ملحس، بیروت، دار الأندلس، ۱۴۱۶ق. | ||
* ''' | * '''الحاشیة على شرح المنهج''': سلیمان الجمل، بیروت، دارالفکر، بیتا. | ||
* ''' | * '''تاجالعروس''': محمد مرتضی زبیدی، بیروت، دار مکتبة الحیاة، ۱۳۰۶ق. | ||
* '''تاریخ و آثار اسلامی مکه و مدینه''': اصغر قائدان، تهران، نشر مشعر، ۱۳۸۶ش. | |||
* ''' | * '''[https://journal.hzrc.ac.ir/article_36741_2fc39b3e6348f2f8fc2bd879800923c3.pdf «تحولات قربانی در حج از نگاه فقه و تاریخ (با تأکید بر وضع فعلی قربانی)»]'''، محمدسعيد نجاتی و علی شمس، پژوهشنامه حج و زيارت سال چهارم، شماره اول، بهار و تابستان ۱۳۹۸ش. | ||
* ''' | * '''جامع المقاصد في شرح القواعد''': محقق کرکی، قم، مؤسسة آل البیت، ۱۴۰۸ق. | ||
* '''جواهرالکلام''': محمدحسن نجفی، بیروت، دار إحياء التراث العربي، ۱۳۶۲ش. | |||
* ''' | * '''الروضة البهیة فى شرح اللمعة الدمشقیة''': شهید ثانی، تهران، چاپ اسلامیة، بیتا. | ||
* ''' | * '''السنن الکبرى''': احمد بن علی نسائی، به تحقیق: احمد شمسالدین، عبدالغفار سلیمان بنداری، بیروت، دار الکتب العلمیة، منشورات محمد علی بیضون، 1411ق. | ||
* '''السیرة النبویة''': عبد الملک بن هشام ابنهشام، به تألیف ابراهیم ابیاری، مصطفی سقا و عبد الحفیظ شبلی، بیجا، دار المعرفة، بیتا. | |||
* ''' | * '''شفاءالغرام بأخبار البلد الحرام''': محمد بن احمد فاسی، بیروت، دارالکتاب العربی، ۱۴۰۵ه/۱۹۸۵م. | ||
* ''' | * '''الصحاح''': اسماعيل بن حماد الجوهری، بیروت، دارالعلم للملایین، ۱۳۷۶ه/۱۹۵۶م. | ||
* ''' | * '''صحیح مسلم''': مسلم بن حجاج، به تحقیق: احمد عمر هاشم و موسی شاهین لاشین، بیروت، مؤسسة عزالدین، ۱۴۰۷ق. | ||
* ''' | |||
* ''' | * '''فضائل مکّة و حرمة البیت الحرام''': عاتق بن غیث بلادی، مکه، دارمکّة، ۱۴۱۰ه/۱۹۸۵م. | ||
* ''' | * '''کتاب المناسک و اماکن طرق الحج و معالم الجزیرة''': ابراهيم بن اسحاق الحربی، تحقیق حمد الجاسر، ریاض، دار الیمامه، ۱۴۰۱ه/۱۹۸۱م. | ||
* ''' | * '''مجمع البحرین''': فخرالدین بن محمد طریحی، به تحقیق احمد حسینی اشکوری، بیجا، مکتبة المرتضوية، 1362ش. | ||
* '''مرآة الحرمين''': ابراهیم رفعت پاشا، بیجا، مطبعة دارالکتب المصریة، 1344ق. | |||
* '''صحیح مسلم''': | * '''مستدرك الوسائل''': حسین نوری، بیروت، مؤسسة آل البیت (علیهم السلام) لإحیاء التراث، ۱۴۲۹ق. | ||
* '''فضائل مکّة و حرمة البیت الحرام''': عاتق بن غیث بلادی، دارمکّة، | * '''معجمالبلدان''': یاقوت حموی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۳۹۹ق/۱۹۷۹م. | ||
* '''معجم معالم الحجاز''': عاتق بن غیث بلادی، بیروت، مؤسسة الريان للطباعة و النشر و التوزیع، 1431ق/2010م. | |||
* '''کتاب المناسک و اماکن طرق الحج و معالم الجزیرة''': | * '''معجم معالم مکّه''': عاتق بن غیث بلادی، مکه، دار مکّه للنشر و التوزيع، 1403ق/ 1983م. | ||
* ''' | * '''معجم معالم مکّه''': عاتق بن غیث بلادی، مکّة المکرّمة، دار مکّه، ۱۴۰۳ه/۱۹۸۳م. | ||
* ''' | * '''معجم الحج والعمرة المستخرج من الموسوعه الفقهیه الکویتیه'''، صباح حمید اسماعیل، اربیل، مکتبه صلاح الدین، چاپ اول، ۲۰۱۷م. | ||
* ''' | * '''المغنى''': عبدالله بن احمد ابنقدامه، ریاض، دار عالم الکتب، ۱۴۱۷ق. | ||
* '''معجم معالم الحجاز''': عاتق بن غیث | * '''المقدّمة فى علوم الحدیث''': عثمان بن عبد الرحمن ابنصلاح، به تألیف صلاح محمد عویضه، بیروت، دار الکتب العلمية، 1416ق/ 1995م. | ||
* '''معجم معالم مکّه''': عاتق بن غیث بلادی، دار مکّه، | * '''ملئ العیبة بما جمع بطول الغیبة''': محمد بن عمر فهری، با تصحيح و تنظيم محمد حبیب ابنخوجه، بیروت، دارالغرب الاسلامى، ۱۴۰۸ق/۱۹۸۸م. | ||
* ''' | * '''مناسک نوین''': مصطفی آخوندی و عبدالرحمان انصاری، تهران، محراب قلم، ۱۳۹۰ش. | ||
* ''' | * '''النهایة فى غریب الحدیث و الأثر''': مبارک بن محمد ابناثیر، با تصحيح و تنظيم طاهر احمد زاوی و محمود محمد طناحی، قم اسماعیلیان، ۱۳۷۶ش. | ||
* '''ملئ العیبة بما جمع بطول الغیبة''': | |||
* '''مناسک | |||
* ''' | |||
* '''نیلالاوطار''': شوکانی، دارالجیل، بیروت (افست از روی چاپ دارالحدیث- قاهره)، بیتا. | * '''نیلالاوطار''': شوکانی، دارالجیل، بیروت (افست از روی چاپ دارالحدیث- قاهره)، بیتا. | ||
* ''' | * '''وسائل الشيعة''': محمد بن حسن حر عاملى، قم، مؤسسة آل البیت علیهمالسلام لإحیاء التراث، ۱۴۱۶ق. | ||
* '''وسیله | * '''وسیله الی نيل الفضيلة''': ابنحمزه طوسی، به تحقیق: محمد حسون و محمود مرعشی، قم، تابخانه عمومی آیتاللهمرعشی نجفی(ره)، چاپ اول، ۱۴۰۸ق. | ||
{{پایان}} | {{پایان}} |