مسجد بنی خداره: تفاوت میان نسخه‌ها

مسجد بنی‌خُداره
اطلاعات اوليه
کاربری	مسجد
تاریخ بنا
زمان پایه‌گذاری	صدر اسلام
رویدادها	نمازخواندن پیامبر، پیامبر سر خود را تراشیدند
متولیان	منازل بنی‌خُداره برادران بنی خدرة بن حارث خزرجی
وضعیت فعلی
وضعیت بنا	ناموجود

دیداریویکی‌متن

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۰ مارس ۲۰۲۴، ساعت ۱۵:۳۰

مسجد بنی‌خُداره یکی از مساجد مدینه بوده که پیامبر(ص) در آن نماز خوانده و سر خود را در آن محل تراشیده است. گفته شده بنی‌خداره برادران بنی خدره بن حارث خزرجی هستند و منازلشان در شمال بازار مدینه نزدیک ثَنیَّةُ الوداع قرار داشته است. امروزه دیگر اثری از این مسجد وجود ندارد. برخی نوشته‌اند که تا پیش از ساخت زیرگذر مَنَاخَة، مسجدی با بنای سفید‌کاری شده در تپه‌ای در ثنیة الوداع در ابتدای خیابان سلطانه قرار داشت و شاید همان مسجد بنی‌خداره بوده است.

داستان مسجد[ویرایش | ویرایش مبدأ]

مسجد بنی‌خداره یکی از مساجد مدینه بوده که پیامبر(ص) در آن نماز خوانده^[۱] ^[۲]و سر خود را در آن محل تراشیده است.^[۳]

بنی‌خداره، برادران بنی‌خدرة بن حارث خزرجی بودند که منازلشان در شمال بازار مدینه نزدیک ثنیه الوداع، در محلی به نام جرار سعدقرار داشت.^[۴] ^{[یادداشت ۱]}^[۵]

موقعیت جغرافیایی و تاریخ بنا[ویرایش | ویرایش مبدأ]

امروزه مسجد بنی‌خداره از بین رفته است^[۶] و مکان دقیق آن مشخص نیست. این مسجد در قرن نهم هجری در زمان سمهودی‌(م.911ق.)، نیز از بین رفته بود.^[۷] برخی نوشته‌اند که قبر نفس زکیه همان موقعیت مکانی منازل بنی‌خداره است،^[۸] همچنین سَمهُودی معتقد است مسجدی که در کنار قبر نفس زکیه وجود دارد مسجد بنی‌خداره نیست بلکه مسجدی است که قاضی حرمین محی‌الدین الحنبلی بنا نموده است.^[۹]

برخی گزارش کرده‌اند که تا پیش از ساخت زیرگذر مَنَاخَة، مسجدی با بنای سفید‌کاری شده در تپه‌ای در ثنیه الوداع در ابتدای خیابان سلطانة قرار داشت که شاید همان مسجد بنی‌خداره بوده است؛^[۱۰]

ابراهیم عیاشی معتقد است مسجد ثنیه الوداع همان مسجد بنی‌خداره است و قرار گرفتن موقعیت مسجد ثنیة الوداع در داخل منازل بنی‌خداره را مؤید کلام خود آورده است.^[۱۱] امروزه کوه ثنیه الوداع و آن مسجد نیز در توسعه خیابان‌ها از میان رفته است.^[۱۲]

عبدالعزیز کعکی، پژوهشگر تاریخ مدینه، موقعیت جغرافیایی که ممکن است برای مسجد بنی‌خداره تصور نمود بدین شرح آورده است: از طرف شمال به خیابان عبدالغنی بن عبدالواحد مقدسی و از جنوب به خیابان ملک فیصل معروف به دائری اول و از شرق به خیابان سعید بن مسیب و از غرب به خیابان ابی بکر (که قبلا معروف به سلطانة) منتهی می‌شود.^[۱۳]

گالری[ویرایش | ویرایش مبدأ]

تصویر مسجد ثنیة الوداع که برخی مورخان بر این باورند که در موضع مسجد بنی‌خداره بنا شده است.
تصویر هوایی از خیابان‌های که گفته شده موقعیت منازل بنی‌خداره را نشان می‌دهد.
زیرگذر مَناخه از جهت شمال شهر مدینه که گفته شده بخشی از زیر گذر فعلی موقعیت منازل بنی‌خداره بوده است.

پانویس[ویرایش | ویرایش مبدأ]

↑ تاريخ المدينة المنورة، ج1، ص64.
↑ مساجد صلی فیها رسول الله، ص ۳۸۷
↑ تاريخ المدينة المنورة، ج1، ص60؛ معالم المدینه المنوره، جزء۴، مجلد۲، ص 146.
↑ وفاء‌ الوفاء، ج3، 224
↑ التعریف، ص216.
↑ مساجد صلی فیها رسول الله، ص ۳۸۷
↑ وفاء الوفاء، ج3، ص 223
↑ معالم المدینه المنوره، جزء۴، مجلد۲، ص150.
↑ وفاء الوفاء، ج3، ص60.
↑ مساجد صلی فیها رسول الله، ص ۳۸۷
↑ معالم المدینه المنوره، جزء۴، مجلد۲، ص150.
↑ معالم المدینه المنوره، جزء۴، مجلد۲، ص ۱۵۱
↑ معالم المدینه المنوره، جزء۴، مجلد۲، ص ۱۵۱.

↑ خانه‌ای که معروف به جرار سعد(سعد بن عباده) بود و در آنجا مجموعه‌ای از کوزه‌ها پُر از آب می‌شد تا مردم از آن آب بنوشند و در آن زمان جرار سعد به عنوان مسیری نزدیک بازار شهر بوده است.

منابع[ویرایش | ویرایش مبدأ]

التعریف بما أَنست الهجرة من معالم دار الهجرة، جمال الدین محمد بن احمد المطری، به کوشش سیلمان الرحیلی، ریاض، دارة الملک عبدالعزیز، 1426ق.
تاريخ المدينة المنورة، اِبْن‌شَبّه،(م.262ه.)، به کوشش محمد شلتوت، [بی‌جا]،دار الفكر، [بی‌تا].
ساختار شهری مدینه و محلات قبائل در دوره نبوی، عبدالعزیز عبدالله بن ادریس و رسول جعفریان، مجله میقات، دوره 4، شماره 16، تیر 1375ش.
مدینه شناسی، محمدباقر نجفی، تهران، مشعر، 1386ش.
مساجد صلی فیها رسول الله فی الحرمین الشریفین و الجزیرة العربیة، سید ضیاء الدین بن محمد بن مقبول عطار، جده، کنوز المعرفة، 1434ق.
معالم المدینة المنوره بین العمارة و التاریخ، عبدالعزیز عبدالرحمن ابراهیم کعکی، بیروت، المؤسسه التاریخ العربی،1432ق.
وفاء الوفاء بأخبار دار المصطفى،نورالدين أبوالحسن السمهودی، بيروت، دار الكتب العلمية، 1419ق.

[1] تاريخ المدينة المنورة، ج1، ص64.

[2] مساجد صلی فیها رسول الله، ص ۳۸۷

[3] تاريخ المدينة المنورة، ج1، ص60؛ معالم المدینه المنوره، جزء۴، مجلد۲، ص 146.

[4] وفاء‌ الوفاء، ج3، 224

[6] التعریف، ص216.

[7] مساجد صلی فیها رسول الله، ص ۳۸۷

[8] وفاء الوفاء، ج3، ص 223

[9] معالم المدینه المنوره، جزء۴، مجلد۲، ص150.

[10] وفاء الوفاء، ج3، ص60.

[11] مساجد صلی فیها رسول الله، ص ۳۸۷

[12] معالم المدینه المنوره، جزء۴، مجلد۲، ص150.

[13] معالم المدینه المنوره، جزء۴، مجلد۲، ص ۱۵۱

[14] معالم المدینه المنوره، جزء۴، مجلد۲، ص ۱۵۱.

[5] خانه‌ای که معروف به جرار سعد(سعد بن عباده) بود و در آنجا مجموعه‌ای از کوزه‌ها پُر از آب می‌شد تا مردم از آن آب بنوشند و در آن زمان جرار سعد به عنوان مسیری نزدیک بازار شهر بوده است.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[یادداشت ۱]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
+{{در دست ویرایش|ماه=[[آذر]]|روز=[[۱۱]]|سال=[[۱۴۰۲]]|کاربر=Kamran  }}
+[[رده:مقاله‌های در حال ویرایش]]
 {{جعبه اطلاعات بنا
-  | عنوان = مسجد بنی خداره
+  | عنوان = مسجد بنی‌خُداره
   | تصویر =
   | اندازه تصویر =
@@ خط ۲۲: / خط ۲۵: @@
   | بخش‌های از میان رفته =
   | ویژگی‌های تاریخی =
-  | متولیان = منازل بنی خداره برادران بنی خدره بن حارث خزرجی
+  | متولیان = منازل بنی‌خُداره برادران بنی خدرة بن حارث خزرجی
   | مساحت =
   | طول =
@@ خط ۵۳: / خط ۵۶: @@
   | طول جغرافیایی =
 }}
-'''مسجد بنی خداره''' یکی از مساجد [[مدینه]] بوده که پیامبر در آن نماز خوانده و سر خود را در آن محل تراشیده است. گفته شده بنی خداره برادران بنی خدره بن حارث خزرجی هستند و منازلشان در شمال بازار مدینه نزدیک ثنیه الوداع قرار داشته است. گفته شده که امروزه این مسجد از میان رفته است. برخی نوشته‌اند که تا پیش از ساخت تونل مناخه، مسجدی با بنای سفید‌کاری شده در تپه‌ای در [[ثنیه الوداع|ثنیة الوداع]] در ابتدای خیابان سلطانه قرار داشت شاید همان مسجد بنی خداره بوده است.
-==جایگاه==
-مسجد بنی خداره یکی از مساجد مدینه بوده که پیامبر در آن نماز خوانده و سر خود را در آن محل تراشیده است.<ref>تاريخ المدينة المنورة، ج1، ص60؛ معالم المدینه المنوره، جزء۴، مجلد۲، ص 146.</ref> [[ابن شبه|اِبن شَبّه]] مورخ قرن دوم هجری قمری گفته است که پیامبر خدا(ص) دست خود را بر روی سنگی که در أجم سعد بن عباده در دیوار سعد نهاده و سپس در مسجد بنی خداره نماز خوانده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aمساجد_صلی_فیها_رسول_الله.pdf&page=387 مساجد صلی فیها رسول الله، ص ۳۸۷]</ref> همچنین وی روایتی به نقل از هشام بن عمرو آورده است که مسجد بنی خداره را جزء مساجدی که پیامبر(ص) در آن نماز خوانده برشمرده است.<ref>تاريخ المدينة المنورة، ج1، ص64.</ref> گفته شده بنی خداره برادران بنی خدرة بن حارث خزرجی هستند و منازلشان در شمال بازار مدینه نزدیک ثنیَّة الوداع قرار داشته است.<ref>معالم المدینه المنوره، جزء۴، مجلد۲، ص146.</ref> سمهودی این مسجد را جزء مساجدی دانسته که دارای آثار و جایگاه‌های در شهر مدینه داشته است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aمساجد_صلی_فیها_رسول_الله.pdf&page=387 مساجد صلی فیها رسول الله، ص ۳۸۷]</ref> امروزه مسجد بنی‌خداره از بین رفته است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aمساجد_صلی_فیها_رسول_الله.pdf&page=387 مساجد صلی فیها رسول الله، ص ۳۸۷]</ref>
-==موقعیت جغرافیایی==
+'''مسجد بنی‌خُداره''' یکی از مساجد [[مدینه]] بوده که پیامبر(ص) در آن نماز خوانده و سر خود را در آن محل تراشیده است. گفته شده بنی‌خداره برادران بنی خدره بن حارث خزرجی هستند و منازلشان در شمال بازار مدینه نزدیک ثَنیَّةُ الوداع قرار داشته است. امروزه دیگر اثری از این مسجد وجود ندارد. برخی نوشته‌اند که تا پیش از ساخت زیرگذر مَنَاخَة، مسجدی با بنای سفید‌کاری شده در تپه‌ای در [[ثنیه الوداع|ثنیة الوداع]] در ابتدای خیابان سلطانه قرار داشت و شاید همان مسجد بنی‌خداره بوده است.
-[[جمال الدین مطری]] در کتاب [[التعریف بما أنست الهجرة (کتاب)|التعریف]] یادآور می‌شود که منازل بنی خداره در جنوب محله بنی‌ساعده در نزدیکی أطمی(دژی) است که در جرار سعد قرار دارند.{{یادداشت|کوزه‌های سعد، به مجموعه کوزه‌های که از آب پُر می‌شد تا مردم از آن آب بنوشند و در آن زمان جرار سعد به عنوان مسیری نزدیک بازار شهر بوده است.}}<ref>التعریف، ص216.</ref>
-در مقاله ساختار شهری مدینه به نقل از عجیمی گفته شده مسجدی که در سمت شامی بازار مدینه، نزدیک سقیفه بنی‌ساعده است و سقیفه که امروز معروف است در یک مثلثی در باغی است که در سر خیابان السحیمی از سمت غرب قرار دارد، مسجد بنی‌خدره است، اما نگارنده مقاله نظر درست را در این می‌داند که مقصود از مسجد، مسجد بنی خداره است نه بنی‌خدره، زیرا وصفی که او(عجیمی) آورده با مطلبی که درباره محله آنها گفته شد با مسجد بنی خداره تطبیق می‌کند نه با مسجد بنی خدره.<ref>ساختار شهری مدینه،ص119.</ref>
+==داستان مسجد==
+مسجد بنی‌خداره یکی از مساجد مدینه بوده که پیامبر(ص) در آن نماز خوانده<ref>تاريخ المدينة المنورة، ج1، ص64.</ref> <ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aمساجد_صلی_فیها_رسول_الله.pdf&page=387 مساجد صلی فیها رسول الله، ص ۳۸۷]</ref>و سر خود را در آن محل تراشیده است.<ref>تاريخ المدينة المنورة، ج1، ص60؛ معالم المدینه المنوره، جزء۴، مجلد۲، ص 146.</ref>
-برخی گمان کرده‌اند که تا پیش از ساخت تونل مناخه، مسجدی با بنای سفید‌کاری شده در تپه‌ای در [[ثنیه الوداع]] در ابتدای خیابان سلطانه قرار داشت که شاید همان مسجد بنی خداره بوده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aمساجد_صلی_فیها_رسول_الله.pdf&page=387 مساجد صلی فیها رسول الله، ص ۳۸۷]</ref> از جمله سید ابراهیم عیاشی معتقد است مسجد ثنیة الوداع همان مسجد بنی خداره است و  قرار گرفتن موقعیت مسجد ثنیة الوداع در داخل منازل بنی خداره را مؤید کلام خود آورده است.<ref>معالم المدینه المنوره، جزء۴، مجلد۲، ص150.</ref>امروزه کوه ثنیه الوداع و آن مسجد هم در توسعه خیابان‌ها از میان رفته است. <ref>معالم المدینه المنوره، جزء۴، مجلد۲، ص ۱۵۱</ref>
+بنی‌خداره، برادران بنی‌خدرة بن حارث خزرجی بودند که منازلشان در شمال بازار مدینه نزدیک [[ثنیة الوداع|ثنیه الوداع]]، در محلی به نام جرار سعدقرار داشت.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B3.pdf&page=224 وفاء‌ الوفاء، ج3، 224]</ref> {{یادداشت|خانه‌ای که معروف به جرار سعد(سعد بن عباده) بود و در آنجا مجموعه‌ای از کوزه‌ها پُر از آب می‌شد تا مردم از آن آب بنوشند و در آن زمان جرار سعد به عنوان مسیری نزدیک بازار شهر بوده است.}}<ref>التعریف، ص216.</ref>
+==موقعیت جغرافیایی و تاریخ بنا==
+امروزه مسجد بنی‌خداره از بین رفته است<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aمساجد_صلی_فیها_رسول_الله.pdf&page=387 مساجد صلی فیها رسول الله، ص ۳۸۷]</ref> و مکان دقیق آن مشخص نیست. این مسجد در قرن نهم هجری در زمان سمهودی‌(م.911ق.)، نیز از بین رفته بود.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B3.pdf&page=223 وفاء الوفاء، ج3، ص 223]</ref> برخی نوشته‌اند که قبر [[نفس زکیه]] همان موقعیت مکانی منازل بنی‌خداره است،<ref>معالم المدینه المنوره، جزء۴، مجلد۲، ص150.</ref> همچنین [[سمهودی|سَمهُودی]] معتقد است مسجدی که در کنار قبر نفس زکیه وجود دارد مسجد بنی‌خداره نیست بلکه مسجدی است که قاضی حرمین محی‌الدین الحنبلی بنا نموده است.<ref>وفاء الوفاء، ج3، ص60.</ref>
-برخی نوشته‌اند که موقعیت قبر نفس زکیه همان موقعیتی از منازل بنی خداره است<ref>معالم المدینه المنوره، جزء۴، مجلد۲، ص150.</ref> اما [[سمهودی]] معتقد است مسجدی که در کنار قبر نفس زکیه وجود دارد مسجد بنی خداره نیست بلکه مسجدی است که قاضی حرمین محی الدین الحنبلی بنا نموده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aمساجد_صلی_فیها_رسول_الله.pdf&page=387 مساجد صلی فیها رسول الله، ص ۳۸۷]</ref>
+برخی گزارش کرده‌اند که تا پیش از ساخت زیرگذر مَنَاخَة، مسجدی با بنای سفید‌کاری شده در تپه‌ای در [[ثنیه الوداع]] در ابتدای خیابان سلطانة قرار داشت که شاید همان مسجد بنی‌خداره بوده است؛<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aمساجد_صلی_فیها_رسول_الله.pdf&page=387 مساجد صلی فیها رسول الله، ص ۳۸۷]</ref>
-برخی مسجد بنی خداره را جزء آثاری دانسته‌اند که تا سال 1999 میلادی دیگر اثری از آنها باقی نمانده است.<ref>مدینه شناسی، ص27.</ref>
-برخی مورخین موقعیت جغرافیایی که ممکن است برای مسجد بنی خداره تصور نمود بدین شرح آورده‌اند که از طرف شمال به خیابان عبدالغنی بن عبدالواحد مقدسی و از جنوب به خیابان ملک فیصل معروف به دائری اول و از شرق به خیابان سعید بن مسیب و از غرب به خیابان ابی بکر که قبلا معروف به سلطانة بوده است.<ref>معالم المدینه المنوره، جزء۴، مجلد۲، ص ۱۵۱.</ref>
+ابراهیم عیاشی معتقد است [[مسجد ثنیة الوداع|مسجد ثنیه الوداع]] همان مسجد بنی‌خداره است و  قرار گرفتن موقعیت مسجد ثنیة الوداع در داخل منازل بنی‌خداره را مؤید کلام خود آورده است.<ref>معالم المدینه المنوره، جزء۴، مجلد۲، ص150.</ref> امروزه کوه ثنیه الوداع و آن مسجد نیز در توسعه خیابان‌ها از میان رفته است.<ref>معالم المدینه المنوره، جزء۴، مجلد۲، ص ۱۵۱</ref>
+عبدالعزیز کعکی، پژوهشگر تاریخ مدینه، موقعیت جغرافیایی که ممکن است برای مسجد بنی‌خداره تصور نمود بدین شرح آورده است: از طرف شمال به خیابان عبدالغنی بن عبدالواحد مقدسی و از جنوب به خیابان ملک فیصل معروف به دائری اول و از شرق به خیابان سعید بن مسیب و از غرب به خیابان ابی بکر (که قبلا معروف به سلطانة) منتهی می‌شود.<ref>معالم المدینه المنوره، جزء۴، مجلد۲، ص ۱۵۱.</ref>
 ==گالری==
-<gallery mode="packed" heights="150px">
+<gallery mode="packed" heights="150">
-ثنیة الوداع.PNG|تصویر مسجد ثنیة الوداع که برخی مورخین بر این باورند که مسجد ثنیة الوداع در موضع مسجد بنی خداره بنا شده است.
+پرونده:ثنیة الوداع.PNG|تصویر مسجد ثنیة الوداع که برخی مورخان بر این باورند که در موضع مسجد بنی‌خداره بنا شده است.
-تصویر هوایی از موقعیت منازل بنی خداره.PNG| تصویر هوایی از خیابان‌های که گفته شده موقعیت منازل بنی خداره را نشان می‌دهد.
+پرونده:تصویر هوایی از موقعیت منازل بنی خداره.PNG|تصویر هوایی از خیابان‌های که گفته شده موقعیت منازل بنی‌خداره را نشان می‌دهد.
-زیرگذر مناخه.PNG|زیرگذر مناخه از جهت شمال شهر مدینه که گفته شده بخشی از زیر گذر فعلی موقعیت منازل بنی خداره بوده است.
+پرونده:زیرگذر مناخه.PNG|زیرگذر مَناخه از جهت شمال شهر مدینه که گفته شده بخشی از زیر گذر فعلی موقعیت منازل بنی‌خداره بوده است.
 </gallery>
@@ خط ۸۴: / خط ۸۴: @@
 ==منابع==
 {{منابع}}
+*'''التعریف بما أَنست الهجرة من معالم دار الهجرة'''، جمال الدین محمد بن احمد المطری، به کوشش سیلمان الرحیلی، ریاض، دارة الملک عبدالعزیز، 1426ق.
 *'''تاريخ المدينة المنورة'''، اِبْن‌شَبّه،(م.262ه.)، به کوشش محمد شلتوت، [بی‌جا]،دار الفكر، [بی‌تا].
-*'''التعریف بما أَنست الهجرة من معالم دار الهجرة'''، جمال الدین محمد بن احمد المطری، به کوشش سیلمان الرحیلی، ریاض، دارة الملک عبدالعزیز، 1426ق.
+*'''ساختار شهری مدینه و محلات قبائل در دوره نبوی'''، عبدالعزیز عبدالله بن ادریس و رسول جعفریان، مجله میقات، دوره 4، شماره 16، تیر 1375ش.
 *'''مدینه شناسی'''، محمدباقر نجفی، تهران، مشعر، 1386ش.
-*'''ساختار شهری مدینه و محلات قبائل در دوره نبوی'''، عبدالعزیز عبدالله بن ادریس و رسول جعفریان، مجله میقات، دوره 4، شماره 16، تیر 1375ش.
+*'''مساجد صلی فیها رسول الله فی الحرمین الشریفین و الجزیرة العربیة'''، سید ضیاء الدین بن محمد بن مقبول عطار، جده، کنوز المعرفة، 1434ق.
 *'''معالم المدینة المنوره بین العمارة و التاریخ'''، عبدالعزیز عبدالرحمن ابراهیم کعکی، بیروت، المؤسسه التاریخ العربی،1432ق.
-*'''مساجد صلی فیها رسول الله فی الحرمین الشریفین و الجزیرة العربیة'''، سید ضیاء الدین بن محمد بن مقبول عطار، جده، کنوز المعرفة، 1434ق.
+*'''وفاء الوفاء بأخبار دار المصطفى'''،نورالدين أبوالحسن السمهودی، بيروت، دار الكتب العلمية، 1419ق.
 [[رده: مسجدهای مدینه]]