پرش به محتوا

پژوهشکده حج و زیارت: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی حج
Kamran (بحث | مشارکت‌ها)
بدون خلاصۀ ویرایش
Kamran (بحث | مشارکت‌ها)
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۹۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
'''پژوهشکده حج و زیارت''' یکی از زیر مجموعه‌های حوزه [[نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت]] است که به پژوهش در موضوع حج و زیارت در زمینه‌های تاریخ، اخلاق، کلام، فقه و مطالعات اجتماعی می‌پردازد. پژوهشکده حج و زیارت در شهر [[قم]] قرار دارد و پیشتر با عنوان مرکز تحقیقات حج از سال ۱۳۷۰ آغاز به کار کرد و در سال ۱۳۸۹ به پژوهشکده تبدیل شد.   
[[پرونده:پزوهشکده.jpg|250x250px|thumb|نشان‌واره پژوهشکده حج و زیارت]]
'''پژوهشکده حج و زیارت''' یا '''مرکز تحقیقات حج''' یکی از زیر مجموعه‌های [[نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت|حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت]] است. شعبه مرکزی این پژوهشکده در شهر قم قرار گرفته و به پژوهش در موضوعات تاریخ، اخلاق، کلام، فقه و مطالعات اجتماعی با رویکرد حج و زیارت می‌پردازد. پژوهشکده حج و زیارت از سال ۱۳۷۰ شمسی با نام «مرکز تحقیقات حج» آغاز به کار کرد و در سال ۱۳۸۹ به پژوهشکده تبدیل شد.   


پژوهشکده حج تنها مرکز تخصصی مطالعات حج و زیارت در کشور است که تا کنون بیش از هزار عنوان کتاب منتشر کرده است. سه مجله تخصصی در موضوع حج و زیارت و دانشنامه حج و زیارت و دانشنامه مجازی حج و زیارت (ویکی حج) از پروژه‌های فعلی این پژوهشکده است. کتابخانه تخصصی و مرکز اسناد حج و موزه حج از دیگر بخش‌های پژوهشکده حج است.   
پژوهشکده حج تنها مرکز تخصصی مطالعات حج و زیارت در کشور [[ایران]] است و تاکنون بیش از هزار عنوان کتاب منتشر کرده است. انتشار مجله‌های تخصصی با موضوع [[حج]] و [[زیارت]]، انتشار دانشنامه حج و زیارت، دانشنامه مجازی حج و زیارت با نام [[ویکی حج]]، راه‌اندازی کتابخانه تخصصی و راه‌اندازی [[مرکز اسناد حج و موزه حج|مرکز اسناد و موزه حج]] با نگهداری از ۴۴۱۲ عنوان سند از دیگر فعالیت‌های این پژوهشکده به‌شمار می‌رود.   


==پیشینه==
==پیشینه==


پژوهشکده حج و زیارت پیش از این با نام «[[مرکز تحقیقات حج]]» فعالیت داشت. این مرکز  در سال ۱۳۷۰ به عنوان یکی از نهادهای تابعه حوزه [[نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت]] تأسیس گردید. [[مرکز تحقیقات حج]] در مدت فعالیت خود بیش از هشتصد اثر در ابعاد مختلف [[حج]] و [[زیارت|زیارت]] عرضه کرد. این مرکز در ۲۱ اسفند ۱۳۸۹ با کسب مجوز «[[شورای گسترش آموزش عالی]]» به«پژوهشکده حج و زیارت» ارتقا یافت.
پژوهشکده حج و زیارت در سال ۱۳۷۰ شمسی و با نام «مرکز تحقیقات حج» فعالیت خود را تحت نظارت [[نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت|حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت]] آغاز کرد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3AAeenh_Asar_1403-08-14-.pdf&page=7 «آینه آثار (معرفی آثار منتشر شده در پژوهشکده حج و زیارت)»]، مقدمه.</ref> مرکز تحقیقات حج در مدت ۱۹ سال فعالیت، بیش از ۸۰۰ اثر در موضوعات مرتبط با موضوع [[حج]] و [[زیارت|زیارت]] عرضه کرده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3AAeenh_Asar_1403-08-14-.pdf&page=7 «آینه آثار (معرفی آثار منتشر شده در پژوهشکده حج و زیارت)»]، مقدمه.</ref> این مرکز در ۲۱ اسفند ۱۳۸۹ش با کسب مجوز از شورای گسترش و برنامه‌ریزی آموزش عالی کشور به پژوهشکده حج و زیارت ارتقا یافت.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3AAeenh_Asar_1403-08-14-.pdf&page=7 «آینه آثار (معرفی آثار منتشر شده در پژوهشکده حج و زیارت)»]، مقدمه.</ref>


==اهداف==
توسعه و ارتقای کیفیت آموزش و پژوهش در ابعاد عبادی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و بین‌المللی [[حج]]، تقویت فرهنگ و بنیه‌های فکری گردشگری دینی و گسترش و توسعه مطالعات بین مذاهب اسلامی به منظور دستیابی به وحدت امت اسلامی از اهداف این پژوهشکده دانسته شده است.<ref>[https://hzrc.ac.ir/content/153/%d9%be%da%98%d9%88%d9%87%d8%b4%da%a9%d8%af%d9%87-%d8%ad%d8%ac-%d9%88-%d8%b2%d9%8a%d8%a7%d8%b1%d8%aa-%d8%af%d8%b1-%d9%8a%da%a9-%d9%86%da%af%d8%a7%d9%87#%D8%A7%D9%87%D8%AF%D8%A7%D9%81 «پژوهشکده حج و زيارت در يک نگاه»]، سایت پژوهشکده حج  زیارت.</ref>


* توسعه و گسترش پژوهش در زمینه شناخت صحیح از ابعاد عبادی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و بین‌المللی [[حج]]
* ایجاد زمینه مناسب برای ارتقای فعالیت‌های پژوهشی در زمینه [[حج]] و [[زیارت|زیارت]]
* همکاری پژوهشی با مؤسسات آموزشی و پژوهشی کشور به منظور ارتقای کیفیت فعالیت‌های پژوهشی
* تقویت فرهنگ و بنیه‌های فکری گردشگری دینی
* گسترش و توسعه مطالعات بین مذاهب اسلامی به منظور دستیابی به وحدت [[امت اسلامی|امت اسلامی]]
==وظایف==
* بررسی و شناسایی نیازهای پژوهشی
* انجام طرح‌های پژوهشی بنیادی، کاربردی، توسعه‌ای و میدانی
* فراهم آوردن امکانات لازم و متناسب با فعالیت‌های پژوهشی مربوطه
* برگزاری نشست‌ها و همایش‌های علمی ـ تخصصی، ملی و بین‌المللی
* برگزاری دوره‌های آموزشی، پژوهشی، تحصیلات تکمیلی و کوتاه‌مدت
==ساختار==
==ساختار==
=== شوراهای عالی===
این پژوهشکده از پنج گروه و هشت واحد علمی ـ پژوهشی تشکیل شده است:<ref>[https://hzrc.ac.ir/content/153/%d9%be%da%98%d9%88%d9%87%d8%b4%da%a9%d8%af%d9%87-%d8%ad%d8%ac-%d9%88-%d8%b2%d9%8a%d8%a7%d8%b1%d8%aa-%d8%af%d8%b1-%d9%8a%da%a9-%d9%86%da%af%d8%a7%d9%87#%D8%A7%D9%87%D8%AF%D8%A7%D9%81 «پژوهشکده حج و زيارت در يک نگاه»]، سایت پژوهشکده حج  زیارت.</ref>
 
در اساسنامه پژوهشکده از نقش اساسی دو بخش نام برده شده است:
 
* '''هیئت امنای پژوهشکده''' وظیفه ترسیم سیاست‌های کلان پژوهشکده را به عهده دارد.
* '''شورای پژوهشی''' وظیفه بررسی و تأیید طرح‌های پژوهشی و در مجموع نظارت علمی بر فعالیت‌های پژوهشکده را به عهده دارد.
 
=== گروه‌های علمی===
 
پژوهشکده از پنج گروه و هشت واحد علمی ـ پژوهشی به شرح زیر تشکیل شده است:


{{ستون-شروع|3}}
* تاریخ و سیره
* تاریخ و سیره
* اخلاق و اسرار  
* اخلاق و اسرار  
خط ۴۷: خط ۲۷:
* واحد کتابخانه، آرشیو، اسناد و موزه
* واحد کتابخانه، آرشیو، اسناد و موزه
* دفتر پژوهشکده حج و زیارت در خراسان رضوی
* دفتر پژوهشکده حج و زیارت در خراسان رضوی
{{پایان}}


=== کتابخانه تخصصی===
== فعالیت‌ها ==
کتابخانه تخصصی  در زمان فعالیت [[مرکز تحقیقات حج]]، تأسیس شد و اکنون فعالترین کتابخانه در حوزه تولید محتوا با  موضوع [[حج]] و [[زیارت]] است. تعداد کتابهای موجود در کتابخانه تا بهار ۱۳۹۹، بیش از ۲۷۰۰۰عنوان می‌شود که در حدود ۳۵۰۰۰جلد است.  
[[پرونده:موسوعه رد شبهات وهابیت.jpg|299x299px|thumb|موسوعه رد شبهات]]
 
پژوهشکده حج و زیارت از زمان تأسیس تاکنون توانسته است فعالیت‌های فراوانی با موضوع حج و زیارت انجام دهد که بخشی از آن عبارت است از:<ref>[https://hzrc.ac.ir/content/153/%d9%be%da%98%d9%88%d9%87%d8%b4%da%a9%d8%af%d9%87-%d8%ad%d8%ac-%d9%88-%d8%b2%d9%8a%d8%a7%d8%b1%d8%aa-%d8%af%d8%b1-%d9%8a%da%a9-%d9%86%da%af%d8%a7%d9%87#%D8%A7%D9%87%D8%AF%D8%A7%D9%81 «پژوهشکده حج و زيارت در يک نگاه»]، سایت پژوهشکده حج  زیارت.</ref>
=== واحد اسناد ===
=== کتابخانه تخصصی ===
در این واحد، در مرحله اول، اسناد مرتبط با پژوهشکده حج و زیارت و نیز اسناد بعثه مقام معظم رهبری که مرتبط با پژوهشکده هستند جمع‌آوری شد. سپس یک نسخه دیجیتال از اسناد مرتبط با حج و زیارت در دیگر سازمان‌ها و ارگان‌ها، فهرست‌نویسی و نمایه زنی بیش از چهار هزار عنوان سند در بیش از شصت هزار برگ و جاگذاری و تهیه آرشیو اسناد حج و زیارت، از مهم‌ترین فعالیت‌های انجام شده در این واحد می‌باشد. تعداد اسناد موجود در واحد اسناد پژوهشکده حج و زیارت تا بهار ۱۳۹۹، ۴۴۱۲ عنوان سند در بیش از ۶۰۰۰۰ هزار صفحه می‌شود.
کتابخانه تخصصی یکی از فعال‌ترین کتابخانه‌های کشور در موضوع [[حج]] و [[زیارت]] است. تعداد کتاب‌های موجود در این کتابخانه تا بهار ۱۳۹۹ش، بیش از ۲۷۰۰۰ عنوان بوده است.<ref>[http://lib.hzrc.ac.ir/faces/home.jspx «کتابخانه تخصصی حج و زیارت».]، سایت کتابخانه تخصصی حج و زیارت - پژوهشکده حج و زیارت.</ref>
 
[[پرونده:دانشنامه حج و حرمین.jpg|305x305px|thumb|دانشنامه حج و حرمین شریفین]]
=== موزه حج و زیارت ===
=== موزه حج و زیارت ===
[[اصلی|موزه حج و زیارت]]
{{اصلی|موزه حج و زیارت}}
در این موزه آثار هنری و فرهنگی مربوط به حج نگهداری می‌شود که از جمله این آثار فرهنگی. از اشیای این موزه می‌توان به قرآن‌های نفیس و کتب خطی متعلق به خطاطان ایرانی و غیر ایرانی اشاره کرد.قسمتی از موزه به هدایایی اختصاص دارد که از مراکز و سازمان‌های مربوط به حج و زیارت کشورهای اسلامی، عموماً عربی، به رهبر معظم انقلاب، وزراء، مسئولین بعثه و سازمان حج و زیارت اهدا شده است؛ ماکت بافت قدیمی شهر مدینه اشاره کرد.
موزه حج از دیگر فعالیت‌های این پژوهشکده است که در آن قرآن‌های نفیس و کتب خطی متعلق به خطاطان ایرانی و غیر ایرانی و هدایای کشورهای اسلامی به مسئولان جمهوری اسلامی ایران نگه‌داری می‌شود.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/409980/موزه-حج-فردا-افتتاح-می-شود «افتتاحیه موزه حج و زیارت»]، خبرگزاری مهر.</ref>
 
=== دفتر پژوهشکده حج و زیارت در خراسان رضوی ===
با توجه به لزوم استفاده از تمام ظرفیت‌های علمی و پژوهشی کشور و به ثمر رساندن پروژه‌های علمی و پژوهشی در حوزه تولید آثار مرتبط با حج و زیارت، از سال ۱۳۹۳ دفتر پژوهشکده مشهد به جهت بهره‌مندی از جامعه علمی مشهد مقدس افتتاح گردیده است.
==محصولات و فعالیت‌ها==
===تولید کتاب===
پژوهشکده حج و زیارت تا بهار سال ۱۳۹۹ حدود ۱۰۷۴ عنوان کتاب و حدود ۲۰۱ شماره نشریه منتشر کرده است.کتاب‌های منتشر شده در این موضوعات مرتبط با حج و زیارت سامان یافته‌اند: فلسفه و اسرار، اخلاق و آداب، تاریخ و جغرافیای اماکن زیارتی، پژوهش‌های قرآنی و حدیثی، احکام و مناسک، سفرنامه­‌ها و خاطرات، مطالعات سیاسی- اجتماعی، گزارش‌های حج‌گزاری ایرانیان و آثاری در زمینه دفاع از اعتقادات مذهب تشیع و پاسخ به«شبهات منتشره» برضد شیعه و وهابیت‌شناسی. 
 
===انتشار نشریه‌های تخصصی ===
[[پرونده:پژوهشنامه حج و زیارت.jpg|File.png|270px|thumb|left|پژوهشنامه حج و زیارت]]
 
* انتشار «[http://miqat.hajj.ir/ فصلنامه میقات حج]» از پاییز سال ۷۱ آغاز گردیده و تاکنون ۱۱۵ شماره از آن منتشر شده است. این مجله به صورت تخصصی به موضوعات مرتبط با حج و زیارت پرداخته و مخاطبین خود را در میان روحانیون، مدیران و کارگزاران حج و عمره جستجو می‌کند.
[[پرونده:میقات حج.jpg|File.png|270px|thumb|left|میقات حج]]
* «[[دو فصلنامه میقات عربی|دو فصلنامه میقات الحج]] » به زبان عربی نیز به منظور تولید محتوای لازم برای مخاطبان عرب‌زبان از سال ۱۴۱۵ه‍ .ق منتشر شده است. فصلنامه‌های میقات فارسی و عربی به صورت متمرکز حوزه جغرافیایی کشور [[عربستان]] و تحولات مربوط به[[حج]] و [[زیارت]] و محتوای علمی مرتبط با آن را تولید و عرضه می‌کند.
* «[https://farhangziarat.hzrc.ac.ir/ فصلنامه فرهنگ زیارت]» از دیگر تولیدات پژوهشکده بوده که در تابستان ۱۳۸۸ منتشر شد. این فصلنامه مطالب مرتبط با [[زیارت]] و [[عتبات عالیات]] را مدنظر دارد.
*[[گاهنامه بینش]] که در هر شماره به موضوعی در حوزه‌های کلامی، سیاسی، فقهی و اخلاقی  اختصاص می‌یابد.
 
=== دانشنامه حج و حرمین شریفین===
[[اصلی|دانشنامه حج و حرمین]]
[[پرونده:دانشنامه حج و حرمین.jpg|File.png|270px|thumb|left|دانشنامه حج و حرمین شریفین]]
 
از سال ۱۳۸۷تدوین مداخل اصلی  [[حج]] و [[زیارت]] در قالب [[دانشنامه حج و حرمین شریفین]] در دستور کار قرار گرفت و پس از تدوین شیوه‌نامه‌ها و اساسنامه، کار تألیف مداخل آن پی گرفته شد.  


=== ویکی حج ===
=== ویکی حج ===
[[اصلی|ویکی حج]]
{{اصلی|ویکی حج}}
دانشنامه مجازی ویکی حج (wikihaj.com) در سال ۱۳۹۶ با هدف بهره‌گیری از ابزارهای روزآمد ارتباطی به منظور گسترش عمومی معارف مرتبط به حج و زیارت و دسترس‌پذیری بیشتر تولیدات علمی پژوهشکده حج و زیارت راه‌اندازی شد.  
دانشنامه مجازی ویکی حج (wikihaj.com) در سال ۱۳۹۶شمسی و با هدف بهره‌گیری از ابزارهای روزآمد ارتباطی به منظور گسترش عمومی معارف مرتبط به حج و زیارت و دسترس‌پذیری بیشتر تولیدات علمی پژوهشکده حج و زیارت راه‌اندازی شد.<ref>[https://tehran.haj.ir/news/ID/238/سایت-ویکی-حج-و-زیارت-راه-اندازی-شد «سایت ویکی حج و زیارت راه اندازی شد»]، سازمان حج و زیارت استان تهران.</ref>
 
===مجموعه آثار فاجعه منا===
[[اصلی|مجموعه آثار فاجعه منا(کتاب)]]
تهیه و تدوین «مجموعه آثار فاجعه منا» است  از سال ۱۳۹۸  و در راستای حفظ یاد و خاطره شهدای فاجعه منا (دوم مهر ۱۳۹۴ / مکه مکرمه)،در دستور کار پژوهشکده حج و زیارت قرار گرفت. این مجموعه در ۱۸ جلد در سال ۱۴۰۰ منتشر شد.
 
===مجموعه آثار حج خونین===
[[پرونده:حج خونین.png|File.png|270px|thumb|left|پژوهشنامه حج و زیارت]]
«مجموعه آثار حج خونین» طی سالهای ۱۳۹۷-۱۳۹۸ در پژوهشکده تهیه و تدوین شد. این مجموعه، کتابی مرجع درباره حج خونین یعنی  واقعه کشتار زائران ایرانی خانه خدا در شهر مکه توسط نیروهای سعودی در روز ۹ مرداد سال ۱۳۶۶ شمسی (۶ ذی الحجه ۱۴۰۷ قمری) است.
 
=== موسوعه رد شبهات===
[[پرونده:موسوعه رد شبهات وهابیت.jpg|File.png|270px|thumb|left|موسوعه رد شبهات]]
به منظور پاسخ‌گویی متقن و علمی به شبهات وارده از سوی [[سلفی گری|سلفیان]] و [[وهابیت|وهابیان]] بر باورهای پیروان [[اهل بیت|اهل بیت]] : موسوعه رد شبهات در دستور کار پژوهشکده قرار گرفته و اساسنامه، شیوه‌نامه و عناوین بیش از دویست شبهه تهیه گردیده است و ۲۱ جلد آن منتشر شده است.  
 
=== برگزاری همایش‌ها و نشست‌های تخصصی===
=== برگزاری همایش‌ها و نشست‌های تخصصی===


از جمله وظایف و مأموریت‌های پژوهشکده که از زمان فعالیت [[مرکز تحقیقات حج]] پیگیری می‌شده است، ساماندهی همایش‌ها و نشست‌های تخصصی مرتبط با موضوع [[حج]] و [[زیارت|زیارت]] است. از جمله این همایش‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
از جمله وظایف و مأموریت‌های پژوهشکده، ساماندهی همایش‌ها و نشست‌های تخصصی مرتبط با موضوع [[حج]] و [[زیارت]] بوده است که تاکنون همایش‌هایی همچون «همایش جهانی بقیع؛ مدفن امامان و اصحاب»،<ref>[https://hajj.ir/fa/120401 «همایش جهانی بقیع؛ مدفن امامان و اصحاب»]، سایت حوزه نمایندگی ولی‌فقیه در امور حج و زیارت.</ref> «همایش حج و جهانی‌شدن»،<ref>[https://www.mehrnews.com/news/1255940/هم-اندیشی-حج-و-جهانی-شدن-در-قم-برگزار-شد «همایش حج و جهانی‌شدن»]، خبرگزاری مهر.</ref> «همایش حج و اقتصاد»<ref>[https://www.mashreghnews.ir/news/117131/زمان-برگزای-نخستین-همایش-حج-و-اقتصاد «همایش حج و اقتصاد»]، مشرق نیوز.</ref> و «همایش مسعای قلم»<ref>[https://hajj.ir/fa/113836 «دومین همایش مسعای قلم»]، سایت حوزه نمایندگی ولی‌فقیه در امور حج و زیارت.</ref> از جمله آنهاست.
 
* '''همایش حج و جهانی‌شدن'''
 
این همایش در اسفندماه ۱۳۸۹ برگزار گردید.
 
* '''همایش حج و اقتصاد'''
 
همایش [[حج]] و اقتصاد نخستین نشست پیرامون ابعاد اقتصادی [[حج]] بود که در تاریخ ۲۲ تیرماه ۱۳۹۱ برگزار گردید. ۳۲ مقاله برتر از مجموع ۷۵ مقاله ارسالی در کتاب «مجموعه مقالات همایش حج و اقتصاد» چاپ شد.
 
* '''همایش مسعای قلم'''
 
نخستین همایش مسعای قلم (تجلیل از نویسندگان حوزه حج و زیارت) / معاونت پژوهشی پژوهشکده در این همایش از میان ۳۵۰ اثر رسیده به دبیرخانه همایش ۲۲ اثر برتر انتخاب و از نویسندگان آنان تجلیل به عمل آمد.
* '''برگزاری نشست‌های تخصصی'''


نشست‌های تخصصی نیز با موضوعاتی از قبیل [[حج]] و دیپلماسی عمومی، مقایسه میان [[وهابیت]] و [[سلفی گری|سلفی‌گری]]، آینده‌پژوهشی حج، [[حج]] و ظرفیت‌های فرهنگی و... برگزار شده است.
نشست‌های تخصصی با موضوعاتی همچون [[حج]] و دیپلماسی عمومی، مقایسه میان [[وهابیت]] و [[سلفی گری|سلفی‌گری]]، آینده‌پژوهشی حج و [[حج]] و ظرفیت‌های فرهنگی نیز تاکنون به‌همت این پژوهشکده برگزار شده است.


===تبدیل محصولات پژوهشکده به نرم‌افزارهای رایانه‌ای===
==محصولات==
[[پرونده:پژوهشنامه حج و زیارت.jpg|200x200px|thumb|پژوهشنامه حج و زیارت]]
[[پرونده:حج خونین.png|200x200px|thumb|پژوهشنامه حج و زیارت]]
پژوهشکده حج و زیارت تا پاییز سال 1402 شمسی حدود 1200 عنوان کتاب ( حدود 1300 جلد) در موضوعاتی همچون فلسفه و اسرار حج و زیارت، اخلاق و آداب، تاریخ و جغرافیای اماکن زیارتی، پژوهش‌های قرآنی و حدیثی، احکام و مناسک حج و زیارت، سفرنامه­‌ها و خاطرات حج و زیارت، مطالعات سیاسی- اجتماعی، دفاع از اعتقادات مذهب تشیع و پاسخ به شبهات و وهابیت‌شناسی منتشر کرده است.


آثار علمی و پژوهشی تولید شده در این پژوهشکده با همکاری مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور) و [[بعثه مقام معظم رهبری]] (مدظله العالی) به صورت نرم‌افزاری و در قالب ده CD و DVD منتشر شده است. مهم‌ترین این نرم‌افزارها عبارتند از: «[https://www.noorshop.ir/fa/product/15166/%d9%86%d8%b1%d9%85-%d8%a7%d9%81%d8%b2%d8%a7%d8%b1-%da%a9%d8%aa%d8%a7%d8%a8%d8%ae%d8%a7%d9%86%d9%87-%d8%ac%d8%a7%d9%85%d8%b9-%d8%ad%d8%ac-3 کتابخانه جامع حج۳]»، «احکام و مناسک حج»، «سفرنامه و خاطرات حج»، «عتبات عالیات»، «زائر» و...
این پژوهشکده همچنین 250 شماره نشریه منتشر کرده است که «[http://miqat.hajj.ir/ فصلنامه میقات حج]»،  و «[https://farhangziarat.hzrc.ac.ir/ فصلنامه فرهنگ زیارت]» از جمله آن‌هاست.<ref>[https://hzrc.ac.ir/content/153/%d9%be%da%98%d9%88%d9%87%d8%b4%da%a9%d8%af%d9%87-%d8%ad%d8%ac-%d9%88-%d8%b2%d9%8a%d8%a7%d8%b1%d8%aa-%d8%af%d8%b1-%d9%8a%da%a9-%d9%86%da%af%d8%a7%d9%87#%D8%A7%D9%87%D8%AF%D8%A7%D9%81 «پژوهشکده حج و زيارت در يک نگاه»]، سایت پژوهشکده حج  زیارت.</ref> انتشار دانشنامه حج و حرمین شریفین، «[[مجموعه آثار فاجعه منا(کتاب)|مجموعه آثار فاجعه منا]]»، مجموعه حج خونین و تاریخ شفاهی حج از دیگر محصولات کلان پژوهشکده حج و زیارت است.


===تاریخ شفاهی حج===
پروژه «کتابشناسی حج و زیارت» به‌منظور جمع‌آوری و نمایه‌زنی تمامی کتب و منشورات مرتبط با موضوع [[حج]] و [[زیارت]] و تبدیل آثار مکتوب به نرم‌افزارهای رایانه‌ای همچون «کتابخانه جامع حج۳»<ref>[https://www.noorshop.ir/fa/product/15166/%d9%86%d8%b1%d9%85-%d8%a7%d9%81%d8%b2%d8%a7%d8%b1-%da%a9%d8%aa%d8%a7%d8%a8%d8%ae%d8%a7%d9%86%d9%87-%d8%ac%d8%a7%d9%85%d8%b9-%d8%ad%d8%ac-3 «کتابخانه جامع حج۳»]، سایت مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.</ref> از دیگر آثار و فعالیت‌های این مرکز به‌شمار می‌رود.
به منظورثبت و بهره‌گیری از تجربیات شفاهی روحانیون و دست‌اندرکاران عرصه حج و زیارت، پروژه تاریخ شفاهی حج در دستور کار قرار گرفت.


===کتابشناسی آثار پژوهشی مرتبط===
== جستارهای وابسته ==
* [[:پرونده:Aeenh Asar 1403-08-14-.pdf|آیینه آثار (معرفی آثار پژوهشکده حج و زیارت از آغاز تا سال 1402)]]
* [[بعثه]]
==پانویس==
{{پانویس}}


در قالب پروژه «کتابشناسی حج و زیارت» تمامی کتب و منشورات مرتبط با موضوع [[حج]] و [[زیارت|زیارت]] جمع‌آوری و نمایه‌زنی گردیده است . پروژه «نمایه آثار» نیز به کتابشناسی آثار منتشره در حوزه [[نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت]] از زمان تأسیس [[مرکز تحقیقات حج]] تاکنون می‌پردازد.
==منابع==
{{منابع}}
*[http://lib.hzrc.ac.ir/faces/home.jspx «کتابخانه تخصصی حج و زیارت».]، سایت کتابخانه تخصصی حج و زیارت - پژوهشکده حج و زیارت، تاریخ بازدید: ۹ بهمن ۱۴۰۳ش.
*[https://hajj.ir/fa/120401 «همایش جهانی بقیع؛ مدفن امامان و اصحاب»]، سایت حوزه نمایندگی ولی‌فقیه در امور حج و زیارت، تاریخ انتشار: ۳۰ فروردین ۱۴۰۳ش، تاریخ بازدید: ۹ بهمن ۱۴۰۳ش.
*[https://hzrc.ac.ir/content/153/%d9%be%da%98%d9%88%d9%87%d8%b4%da%a9%d8%af%d9%87-%d8%ad%d8%ac-%d9%88-%d8%b2%d9%8a%d8%a7%d8%b1%d8%aa-%d8%af%d8%b1-%d9%8a%da%a9-%d9%86%da%af%d8%a7%d9%87#%D8%A7%D9%87%D8%AF%D8%A7%D9%81 «پژوهشکده حج و زيارت در يک نگاه»]، سایت پژوهشکده حج  زیارت، تاریخ بازدید: ۲۲ دی ۱۴۰۳ش.
*[https://tehran.haj.ir/news/ID/238/سایت-ویکی-حج-و-زیارت-راه-اندازی-شد «سایت ویکی حج و زیارت راه اندازی شد»]، سازمان حج و زیارت استان تهران، تاریخ انتشار: 29 تیر 1399ش، تاریخ بازدید: ۹ بهمن ۱۴۰۳ش.
*[https://www.mashreghnews.ir/news/117131/زمان-برگزای-نخستین-همایش-حج-و-اقتصاد «همایش حج و اقتصاد»]، مشرق نیوز، تاریخ انتشار: ۱۶ اردیبهشت ۱۳۹۱ش، تاریخ بازدید: ۹ بهمن ۱۴۰۳ش.
*[https://www.mehrnews.com/news/1255940/هم-اندیشی-حج-و-جهانی-شدن-در-قم-برگزار-شد «همایش حج و جهانی‌شدن»]، خبرگزاری مهر، تاریخ انتشار: ۲۸ بهمن ۱۳۸۹ش، تاریخ بازدید: ۹ بهمن ۱۴۰۳ش.
*[https://www.mehrnews.com/news/409980/موزه-حج-فردا-افتتاح-می-شود «افتتاحیه موزه حج و زیارت»]، خبرگزاری مهر، تاریخ انتشار: ۳۰ آبان ۱۳۸۵ش، تاریخ بازدید: ۹ بهمن ۱۴۰۳ش.
*[https://www.noorshop.ir/fa/product/15166/%d9%86%d8%b1%d9%85-%d8%a7%d9%81%d8%b2%d8%a7%d8%b1-%da%a9%d8%aa%d8%a7%d8%a8%d8%ae%d8%a7%d9%86%d9%87-%d8%ac%d8%a7%d9%85%d8%b9-%d8%ad%d8%ac-3 «کتابخانه جامع حج۳»]، سایت مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، تاریخ بازدید: ۲۲ دی ۱۴۰۳ش.
*[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3AAeenh_Asar_1403-08-14-.pdf&page=7 «آینه آثار (معرفی آثار منتشر شده در پژوهشکده حج و زیارت)»]: اباذر نصر اصفهانی، به کوشش حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت، ۱۴۰۲ش.
{{پایان}}

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۲ فوریهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۵۳

نشان‌واره پژوهشکده حج و زیارت

پژوهشکده حج و زیارت یا مرکز تحقیقات حج یکی از زیر مجموعه‌های حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت است. شعبه مرکزی این پژوهشکده در شهر قم قرار گرفته و به پژوهش در موضوعات تاریخ، اخلاق، کلام، فقه و مطالعات اجتماعی با رویکرد حج و زیارت می‌پردازد. پژوهشکده حج و زیارت از سال ۱۳۷۰ شمسی با نام «مرکز تحقیقات حج» آغاز به کار کرد و در سال ۱۳۸۹ به پژوهشکده تبدیل شد.

پژوهشکده حج تنها مرکز تخصصی مطالعات حج و زیارت در کشور ایران است و تاکنون بیش از هزار عنوان کتاب منتشر کرده است. انتشار مجله‌های تخصصی با موضوع حج و زیارت، انتشار دانشنامه حج و زیارت، دانشنامه مجازی حج و زیارت با نام ویکی حج، راه‌اندازی کتابخانه تخصصی و راه‌اندازی مرکز اسناد و موزه حج با نگهداری از ۴۴۱۲ عنوان سند از دیگر فعالیت‌های این پژوهشکده به‌شمار می‌رود.

پیشینه[ویرایش | ویرایش مبدأ]

پژوهشکده حج و زیارت در سال ۱۳۷۰ شمسی و با نام «مرکز تحقیقات حج» فعالیت خود را تحت نظارت حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت آغاز کرد.[۱] مرکز تحقیقات حج در مدت ۱۹ سال فعالیت، بیش از ۸۰۰ اثر در موضوعات مرتبط با موضوع حج و زیارت عرضه کرده است.[۲] این مرکز در ۲۱ اسفند ۱۳۸۹ش با کسب مجوز از شورای گسترش و برنامه‌ریزی آموزش عالی کشور به پژوهشکده حج و زیارت ارتقا یافت.[۳]

توسعه و ارتقای کیفیت آموزش و پژوهش در ابعاد عبادی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و بین‌المللی حج، تقویت فرهنگ و بنیه‌های فکری گردشگری دینی و گسترش و توسعه مطالعات بین مذاهب اسلامی به منظور دستیابی به وحدت امت اسلامی از اهداف این پژوهشکده دانسته شده است.[۴]

ساختار[ویرایش | ویرایش مبدأ]

این پژوهشکده از پنج گروه و هشت واحد علمی ـ پژوهشی تشکیل شده است:[۵]

  • تاریخ و سیره
  • اخلاق و اسرار
  • مطالعات سیاسی-اجتماعی
  • کلام و معارف
  • فقه و حقوق
  • واحد ترجمه
  • واحد احیای میراث و نسخ خطی
  • واحد بقیع پژوهی
  • واحد مطالعات راهبردی
  • واحد فضای مجازی
  • واحد ادبیات و هنر
  • واحد کتابخانه، آرشیو، اسناد و موزه
  • دفتر پژوهشکده حج و زیارت در خراسان رضوی

فعالیت‌ها[ویرایش | ویرایش مبدأ]

موسوعه رد شبهات

پژوهشکده حج و زیارت از زمان تأسیس تاکنون توانسته است فعالیت‌های فراوانی با موضوع حج و زیارت انجام دهد که بخشی از آن عبارت است از:[۶]

کتابخانه تخصصی[ویرایش | ویرایش مبدأ]

کتابخانه تخصصی یکی از فعال‌ترین کتابخانه‌های کشور در موضوع حج و زیارت است. تعداد کتاب‌های موجود در این کتابخانه تا بهار ۱۳۹۹ش، بیش از ۲۷۰۰۰ عنوان بوده است.[۷]

دانشنامه حج و حرمین شریفین

موزه حج و زیارت[ویرایش | ویرایش مبدأ]

موزه حج از دیگر فعالیت‌های این پژوهشکده است که در آن قرآن‌های نفیس و کتب خطی متعلق به خطاطان ایرانی و غیر ایرانی و هدایای کشورهای اسلامی به مسئولان جمهوری اسلامی ایران نگه‌داری می‌شود.[۸]

ویکی حج[ویرایش | ویرایش مبدأ]

دانشنامه مجازی ویکی حج (wikihaj.com) در سال ۱۳۹۶شمسی و با هدف بهره‌گیری از ابزارهای روزآمد ارتباطی به منظور گسترش عمومی معارف مرتبط به حج و زیارت و دسترس‌پذیری بیشتر تولیدات علمی پژوهشکده حج و زیارت راه‌اندازی شد.[۹]

برگزاری همایش‌ها و نشست‌های تخصصی[ویرایش | ویرایش مبدأ]

از جمله وظایف و مأموریت‌های پژوهشکده، ساماندهی همایش‌ها و نشست‌های تخصصی مرتبط با موضوع حج و زیارت بوده است که تاکنون همایش‌هایی همچون «همایش جهانی بقیع؛ مدفن امامان و اصحاب»،[۱۰] «همایش حج و جهانی‌شدن»،[۱۱] «همایش حج و اقتصاد»[۱۲] و «همایش مسعای قلم»[۱۳] از جمله آنهاست.

نشست‌های تخصصی با موضوعاتی همچون حج و دیپلماسی عمومی، مقایسه میان وهابیت و سلفی‌گری، آینده‌پژوهشی حج و حج و ظرفیت‌های فرهنگی نیز تاکنون به‌همت این پژوهشکده برگزار شده است.

محصولات[ویرایش | ویرایش مبدأ]

پژوهشنامه حج و زیارت
پژوهشنامه حج و زیارت

پژوهشکده حج و زیارت تا پاییز سال 1402 شمسی حدود 1200 عنوان کتاب ( حدود 1300 جلد) در موضوعاتی همچون فلسفه و اسرار حج و زیارت، اخلاق و آداب، تاریخ و جغرافیای اماکن زیارتی، پژوهش‌های قرآنی و حدیثی، احکام و مناسک حج و زیارت، سفرنامه­‌ها و خاطرات حج و زیارت، مطالعات سیاسی- اجتماعی، دفاع از اعتقادات مذهب تشیع و پاسخ به شبهات و وهابیت‌شناسی منتشر کرده است.

این پژوهشکده همچنین 250 شماره نشریه منتشر کرده است که «فصلنامه میقات حج»، و «فصلنامه فرهنگ زیارت» از جمله آن‌هاست.[۱۴] انتشار دانشنامه حج و حرمین شریفین، «مجموعه آثار فاجعه منا»، مجموعه حج خونین و تاریخ شفاهی حج از دیگر محصولات کلان پژوهشکده حج و زیارت است.

پروژه «کتابشناسی حج و زیارت» به‌منظور جمع‌آوری و نمایه‌زنی تمامی کتب و منشورات مرتبط با موضوع حج و زیارت و تبدیل آثار مکتوب به نرم‌افزارهای رایانه‌ای همچون «کتابخانه جامع حج۳»[۱۵] از دیگر آثار و فعالیت‌های این مرکز به‌شمار می‌رود.

جستارهای وابسته[ویرایش | ویرایش مبدأ]

پانویس[ویرایش | ویرایش مبدأ]

  1. «آینه آثار (معرفی آثار منتشر شده در پژوهشکده حج و زیارت)»، مقدمه.
  2. «آینه آثار (معرفی آثار منتشر شده در پژوهشکده حج و زیارت)»، مقدمه.
  3. «آینه آثار (معرفی آثار منتشر شده در پژوهشکده حج و زیارت)»، مقدمه.
  4. «پژوهشکده حج و زيارت در يک نگاه»، سایت پژوهشکده حج زیارت.
  5. «پژوهشکده حج و زيارت در يک نگاه»، سایت پژوهشکده حج زیارت.
  6. «پژوهشکده حج و زيارت در يک نگاه»، سایت پژوهشکده حج زیارت.
  7. «کتابخانه تخصصی حج و زیارت».، سایت کتابخانه تخصصی حج و زیارت - پژوهشکده حج و زیارت.
  8. «افتتاحیه موزه حج و زیارت»، خبرگزاری مهر.
  9. «سایت ویکی حج و زیارت راه اندازی شد»، سازمان حج و زیارت استان تهران.
  10. «همایش جهانی بقیع؛ مدفن امامان و اصحاب»، سایت حوزه نمایندگی ولی‌فقیه در امور حج و زیارت.
  11. «همایش حج و جهانی‌شدن»، خبرگزاری مهر.
  12. «همایش حج و اقتصاد»، مشرق نیوز.
  13. «دومین همایش مسعای قلم»، سایت حوزه نمایندگی ولی‌فقیه در امور حج و زیارت.
  14. «پژوهشکده حج و زيارت در يک نگاه»، سایت پژوهشکده حج زیارت.
  15. «کتابخانه جامع حج۳»، سایت مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.

منابع[ویرایش | ویرایش مبدأ]