Kamran (بحث | مشارکت‌ها)
خط ۱: خط ۱:
{{مکان‌های آیین حج عمودی}}
{{مکان‌های آیین حج عمودی}}
'''مَشعَر''' سرزمینی بین شهر [[مکه]] و [[عرفات]]، که عمل [[وقوف در مشعر]]، سومین عمل واجب [[حج]] در آن انجام می‌شود. [[حاجی|حاجیان]] شب دهم [[ذی‌حجه|ذی‌الحجه]] پس از [[وقوف در عرفات]]، به این سرزمین رفته و در آن [[وقوف در مشعر|توقف]] می‌کنند. این سرزمین بین تنگه دو کوه [[مأزمین]] و [[وادی محسر]] واقع شده و حدود چهار کیلومتر طول دارد.   
'''مَشعَر''' سرزمینی بین شهر [[مکه]] و [[عرفات]]، که عمل [[وقوف در مشعر]]، سومین عمل واجب [[حج]] در آن انجام می‌شود. [[حاجی|حاجیان]] شب دهم [[ذی‌حجه|ذی‌الحجه]] پس از [[وقوف در عرفات]]، به این سرزمین رفته و در آن [[وقوف در مشعر|توقف]] می‌کنند. این سرزمین بین تنگه دو کوه [[مأزمین]] و [[وادی محسر]] واقع شده و حدود چهار کیلومتر طول دارد.   
==اسامی دیگر==
==نام‌ها==


منابع مختلف، مشعر را به نام‌های دیگری همچون «مزدلفه»، «جمع»، «قُزَح» و «مشعرالحرام» خوانده‌اند.  
مشعرالحرام نام دیگر مشعر است و مشاعر جمع آن است كه به محل عبادت گفته مى‌شود و به همين مناسبت به [[منا]]، [[مزدلفه]] و [[عرفات]]، مشاعر گفته مى‌شود.<ref>صحاح، ج٢، ص۶٩٨، ماده«شعر»؛ مجمع البحرین، ج٢، ص۵١٧.</ref> مَشعَر به معنای نشان راه است و آنجا را مشعرالحرام نامیده‌اند بدان جهت که نشان و مکان عبادت خداوند است. برخی آن را مِشعر، به کسر میم خوانده‌اند، امّا برخی خواندن مِشعر به کسر را نادر و شاذّ است.<ref>القری لقاصد‌ام القری، ص154.</ref>
===مشعرالحرام===


مشعرالحرام نام دیگر مشعر است و مشاعر جمع آن است كه به محل عبادت گفته مى‌شود و به همين مناسبت به [[منا]]، [[مزدلفه]] و [[عرفات]]، مشاعر گفته مى‌شود.<ref>صحاح، ج٢، ص۶٩٨، ماده«شعر»؛ مجمع البحرین، ج٢، ص۵١٧.</ref>
مشعر را مُزدَلِفه نیز خوانده‌اند.<ref>قاموس الحج و العمره، أحمد عبد الغفور عطار، ص٢٠4.</ref> <ref>قاموس الحج و العمره، ص٢٠٨.</ref>مزدلفه اسم فاعل از «ازدلاف» به معنای نزدیک شدن است. ازدلاف به معنای اجتماع نیز آمده، چون مردم در آن جا اجتماع می‌کنند.<ref>مجمع البحرین، ج5، ص6٨.</ref> به مشعر «جَمْع» نیز می‌گویند.<ref>معجم البلدان، ج٢، ص١٨١.</ref><ref>معجم البلدان، ج5، ص١56.</ref> گاهی مشعر را با نام قُزَح نیز خوانده‌اند اما قزح در حقیقت کوهی در مزدلفه است.<ref>مرآة العقول، ج٣، ص٣٣6.</ref><ref>القری لقاصد‌ام القری، ص4٢٠.</ref><ref>معجم البلدان، ج5، ص١4٢.</ref>  


تعدادی از عرب‌ها آن را مِشعر، به کسر میم خوانده‌اند، امّا مَشعر فصیح‌تر است. گفته‌اند [[ابن السماک]] آن را به کسر خوانده و [[بکر اباذی]] نیز گفته، برخی از قاریان آن را به کسر خوانده‌اند، لیکن [[محبّ‌الدین طبری]] پس از نقل آن می‌گوید: خواندن مِشعر به کسر، نادر و شاذّ است. مَشعَر به معنای نشان راه است و آنجا را مشعرالحرام نامیده‌اند بدان جهت که نشان و مکان عبادت خداوند است.<ref>القری لقاصد‌ام القری، ص154.</ref>
==حرکت به سوی مشعر==


===مُزدَلِفه===
در غروب [[روز عرفه]] حاجیان باید با آرامش و بدون عجله و شتاب به سوی مزدلفه حرکت کنند.<ref>وسائل، ج١4، ص5.</ref> در حدیثی از امام صادق(ع) به صبر در حرکت و مراقبت از آزار دیگران در هنگام ازدحام در این مکان امر شده است.<ref>وسائل، ج١4، ص6.</ref> گفته شده عجله و شتاب همراه با هیاهو و جنجال، به هنگام کوچ به مشعر، از رسوم حج‌گزاران در دوره جاهلی بوده است.<ref>علل الشرایع، ص444.</ref>
{{اصلی|مزدلفه}}
مزدلفه اسم فاعل از «ازدلاف» به معنای نزدیک شدن است، [[طریحی]] می‌نویسد: «ازدلف القوم»؛ یعنی هنگامی که قوم را نزدیک ساخت... وی سپس می‌افزاید: ازدلاف به معنای اجتماع نیز آمده، چون مردم در آن جا اجتماع می‌کنند.<ref>مجمع البحرین، ج5، ص6٨.</ref>


[[اباذر]] از ابن عمر نقل کرده که گفته است: تمامی مشعرالحرام، مزدلفه است. این نظر در بسیاری از کتب تفسیر تایید شده، و آیه شریفه قرآن {{قلم رنگ|سبز|﴿فَاِذٰا اَفَضْتُمْ مِنْ عَرَفٰاتٍ، فَاذْکُرُوا اللّٰهَ عِنْدَ الْمَشْعَرِ الْحَرٰامِ﴾}} نیز مؤید آن است.
==وقوف در مشعر==
 
[[احمد عبدالغفور عطار]] در کتاب خود می‌نویسد: مزدلفه، مکانی است میان [[منا]] و [[عرفات]] و محدوده آن از راه باریک دو سوی عرفات تا [[وادی محسر|وادی مُحسِّر]] از سوی منا است و به آن مشعرالحرام نیز می‌گویند.<ref>قاموس الحج و العمره، أحمد عبد الغفور عطار، ص٢٠4.</ref> به مزدلفه «جمع» نیز گفته می‌شود. [[عبداللّٰه بن عمر]]، این نظر را پذیرفته که مشعرالحرام نام دیگر مزدلفه است.<ref>قاموس الحج و العمره، ص٢٠٨.</ref>
 
===جَمْع===
{{اصلی|جمع}}
ياقوت حموى مى‌نويسد: "جَمْع، در لغت ضدّ جدايى و تفرقه و در اصطلاح همان «مزدلفه»، «قُزَح» و «مشعر» است".<ref>معجم البلدان، ج٢، ص١٨١.</ref>
 
وی در جای دیگری می‌نویسد: مشعرالحرام در فرموده خداوند: «فاذکروا اللّٰه عند المشعر الحرام»، نیز همان مزدلفه و جمع است و به همه آنها نامیده شده است.<ref>معجم البلدان، ج5، ص١56.</ref>
 
===قُزَح===
{{اصلی|قزح}}
قُزَح در حقیقت مکانی در مزدلفه و نزدیک جایی است که [[امیرالحاج]] آنجا وقوف می‌کند. گاهی «مَشعر» به تمامی مزدلفه اطلاق می‌گردد و گاهی نیز به کوهی که «[[قزح]]» نام گرفته، مشعر گفته شده است.<ref>مرآة العقول، ج٣، ص٣٣6.</ref>
[[ابن صلاح]] در مناسک خود گفته است: قُزَح کوه کوچکی در آخر مزدلفه است.<ref>القری لقاصد‌ام القری، ص4٢٠.</ref>[[یاقوت حموی]] نیز می‌نویسد: قُزَح نام کوهی است در مزدلفه، در یک فرسخی منا و آنجا مصلّی، مناره و وسائل آب‌دهی و آب‌رسانی است.<ref>معجم البلدان، ج5، ص١4٢.</ref>
 
===نتیجه‌گیری===
 
با توجه به آنچه بیان شد می‌توان نتیجه گرفت که: بکارگیری این اسامی، در یکی حقیقت و در دیگری مجاز است. از این رو ممکن است بکارگیری آن در تمامی مزدلفه حقیقت، و در قُزَح به تنهایی مجاز باشد؛ چرا که مزدلفه، قزح را نیز دربرمی‌گیرد، و یا آن که در تمامی مشعرالحرام حقیقت، و بکارگیری آن تحت عنوان مزدلفه یا جَمع مجاز باشد؛ یعنی اطلاق اسم کلّ بر بعض و یا عکس آن گردد.<ref>القری لقاصد‌ام القری، ص4١٩.</ref>
 
در پاره‌ای از منابع براى مشعرالحرام و مزدلفه محدوده‌اى مشخص كرده‌اند
 
و در حقيقت مشعر به سرزمين مشخص در انتهاى مزدلفه گفته مى‌شود و نام كوهى است كه تا وادى يا درّه «مُحَسِّر» امتداد مى‌يابد.<ref>ابن رشيد الفهرى، ملء العيبه، ص103.</ref>
 
==حرکت به سوی مزدلفه==
 
در غروب [[روز عرفه]] حاجیان باید با آرامش و بدون عجله و شتاب به سوی مزدلفه حرکت کنند. [[امام صادق(ع)]] شتاب و تندروی در کوچ را نهی کرده، فرموده‌اند: "در کوچ به مشعر از تندروی که بیشتر مردم مبتلای به آن هستند، بپرهیز... از خدای بترس و زیبا و آرام راه برو. مسلمانی را پایمال نکن و در راه رفتن میانه‌رو باش".<ref>وسائل، ج١4، ص5.</ref>
 
[[معاویه بن عمار|معاویة بن عمّار]] نیز خود شاهد بوده که امام صادق(ع) به هنگام کوچ به مشعر در عرفات ایستاده مکرر می‌فرمود: «اللّهمّ اعتقنی من النار» و صبر می‌فرمود تا مردم کوچ می‌کردند. وی گوید: به امام گفتم: حرکت نمی‌کنید؟ مردم رفتند. حضرت فرمود: "از شلوغی جمعیت می‌هراسم و بیم آن دارم که در آزار انسانی سهیم شوم!".<ref>وسائل، ج١4، ص6.</ref>
 
عجله و شتاب همراه با هیاهو و جنجال، به هنگام کوچ به مشعر، از رسوم حج‌گزاران در دوره جاهلی بوده است. آنان هنگام حرکت اسب‌ها و شتران را به سرعت راه‌انداخته، با عجله مسیر را می‌پیمودند.<ref>علل الشرایع، ص444.</ref>
 
[[رسول خدا(ص)]] و ائمه معصومین (علیهم‌السّلام) در مقابله با این رسم جاهلی، حاجیان را به آرامش و متانت دعوت نموده، از آنان می‌خواستند تا استغفارکنان و در حالی که دعا می‌خوانند، به سوی مشعر حرکت کنند.
 
==وقوف در مزدلفه==
{{اصلی|وقوف در مشعر}}
{{اصلی|وقوف در مشعر}}
وقوف در مزدلفه از نظر کلّیه مذاهب اسلامی، واجب و رکنی از [[ارکان حج]] است، لیکن در مقدار و زمان وقوف اختلاف نظر وجود دارد. فقهای شیعه، بیشتر بر این عقیده‌اند که: "حاجی هر ساعتی از ساعات شب دهم به مشعر رسید، تا طلوع صبح نیّت اطاعت خدا کرده آنجا بماند، آنگاه از طلوع فجر تا طلوع آفتاب با نیّت خالص از [[ریا]] و خودنمایی، نیّت وقوف کند و مستحب است کمی قبل از طلوع آفتاب به طرف منا حرکت کرده لیکن از وادی محسِّر، تا آفتاب برنیامده عبور نکند.
وقوف در مشعر از نظر کلّیه مذاهب اسلامی، واجب و رکنی از [[ارکان حج]] است، لیکن در مقدار و زمان وقوف اختلاف نظر وجود دارد. فقهای شیعه، بیشتر بر این عقیده‌اند که حاجی هر ساعتی از ساعات شب دهم به مشعر رسید، تا طلوع صبح نیّت اطاعت خدا کرده آنجا بماند، آنگاه از طلوع فجر تا طلوع آفتاب با نیّت خالص از [[ریا]] و خودنمایی، نیّت وقوف کند و مستحب است کمی قبل از طلوع آفتاب به طرف منا حرکت کرده لیکن از وادی محسِّر، تا آفتاب برنیامده عبور نکند.
 
[[عبداللّٰه بن سنان]] گفت: از امام صادق(ع) شنیدم که می‌فرمود: همانا خداوند از ظهر تا مغرب به حاضران در عرفات نظر افکنده و به هنگام کوچ آنان به سوی مشعر، دو فرشته را در تنگه [[کوه مازمان]] می‌گمارد که فریاد برمی‌آورند: خدایا! اینان را سالم بدار، سالم بدار، و پروردگار آمین می‌گوید و از این روست که در آنجا کسی را زمین افتاده و شکسته نمی‌بینی!<ref>مستدرک، ج١٠، ص4٨.</ref>


[[ابوحنیفه]] وقت وقوف را از طلوع فجر تا طلوع خورشید ذکر می‌کند، [[مالک بن انس|مالک]] معتقد است که حاجی هر ساعتی از ساعات شب [[عید قربان]] و قبل از طلوع فجر را وقوف کند کافی است. و [[شافعی]] وقوف در هر لحظه‌ای پس از نیمه شب عید قربان را مکفی دانسته است.<ref>قاموس الحج و العمره، ص٢5٢.</ref>
[[ابوحنیفه]] وقت وقوف را از طلوع فجر تا طلوع خورشید ذکر می‌کند، [[مالک بن انس|مالک]] معتقد است که حاجی هر ساعتی از ساعات شب [[عید قربان]] و قبل از طلوع فجر را وقوف کند کافی است. و [[شافعی]] وقوف در هر لحظه‌ای پس از نیمه شب عید قربان را مکفی دانسته است.<ref>قاموس الحج و العمره، ص٢5٢.</ref>
خط ۵۷: خط ۱۹:
==تاخیر نماز در مشعر==
==تاخیر نماز در مشعر==


مستحب است حاجیان نماز مغرب و عشا را از غروب روز عرفه تاخیر‌اندازند، گرچه پاسی از شب بگذرد. به مشعر که آمدند با یک اذان و دو اقامه نماز مغرب و عشا را در آنجا بخوانند. [[امام علی(ع)]] فرمودند که رسول خدا(ص) به هنگام آمدن به مشعر چنین کرد.<ref>مستدرک، ج١٠، ص4٩.</ref>
مستحب است حاجیان نماز مغرب و عشا را از غروب روز عرفه تاخیر‌اندازند، گرچه پاسی از شب بگذرد. به مشعر که آمدند با یک اذان و دو اقامه نماز مغرب و عشا را در آنجا بخوانند.<ref>مستدرک، ج١٠، ص4٩.</ref>


همچنین مستحب است آنگاه که خورشید کاملاً غروب کرد، امام از عرفات به سوی مزدلفه حرکت نماید مردم نیز همراه او کوچ کنند و نماز مغرب را، با این نیّت که در مشعر با نماز عشاء یک جا بخوانند، به تاخیر‌اندازد. شافعی‌ها معتقدند در سفر می‌توان هر دو نماز را باهم خواند.<ref>کتاب الایضاح، ص٢٩5</ref>
همچنین مستحب است آنگاه که خورشید کاملاً غروب کرد، امام از عرفات به سوی مزدلفه حرکت نماید مردم نیز همراه او کوچ کنند و نماز مغرب را، با این نیّت که در مشعر با نماز عشاء یک جا بخوانند، به تاخیر‌اندازد. شافعی‌ها معتقدند در سفر می‌توان هر دو نماز را باهم خواند.<ref>کتاب الایضاح، ص٢٩5</ref>
برگرفته از «https://wikihaj.com/view/مشعر»