ابن غزاله: تفاوت میان نسخه‌ها
(ایجاد مدخل) |
(←منابع) |
||
| (۲۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''ابن غَزاله'''، از کتیبه‌نگاران [[مسجد النبی]] در [[قرن دوم هجری]]. او را از موالی مردم مدینه دانسته‌اند. وی را [[زیاد بن عبیدالله حارثی]]، دایی [[سفاح]]، مأمور تعمیر و تکمیل کتیبه‌ای در مسجدالنبی کرد. کتیبه ابن غزاله با «بسم الله الرحمن الرحیم. لا اله الا الله وَحدَهُ لا شریکَ لَه...» آغاز می‌شود و در آن موضوعاتی چون [[تقوا]]، [[صله رحم]]، احیای حقوق و [[عدالت]] در حکمرانی آمده است. او پس از پایان کار نزد زیاد بن عبیدالله رفت؛ اما وی اجرتش را پرداخت نکرد. | |||
زمانی که زیاد بن عبیدالله | ==نام و نسب== | ||
از نام و نسب ابن غزاله اطلاعات چندانی در دست نیست. تنها برخی او را از موالی مردم [[مدینه]] و از تعمیرکاران و نگارندگان کتیبه‌ای در [[مسجد النبی]] در سمت [[قبله]] دانسته‌اند که در حمله [[حروریه]] (طایفه‌ای از [[خوارج]])، به مدینه شکسته شده بود. از زمان درگذشت ابن غزاله گزارشی در دست نیست.<ref>الاعلاق النفیسه، ص۸۱-۸۲؛ المناسک، ص۳۸۶.</ref> از زمان درگذشت ابن غزاله نیز گزارشی نرسیده است.<ref>الاعلاق النفیسه، ص۸۲؛ المناسک، ص۳۸۷.</ref> | |||
==انتصاب به تعمیر کتیبه== | |||
بنا بر گفته مورخان، پیش از ابن غزاله، [[ابن عطیه]] از امرای [[اموی]] مدینه در سال ۱۲۸ق، به تعمیر این کتیبه دستور داد؛ اما به عللی ناشناخته تعمیر و نگارش آن به انجام نرسید. پس از او [[داود بن علی]] از امرای [[عباسی]] مدینه در سال ۱۳۲ق، با کمک [[صالح بن کیسان]]، از [[حدیث|محدثان]]، به تعمیر و نگارش آن پرداخت؛ اما با مرگ داود نگارش آن ناتمام ماند.<ref>الاعلاق النفیسه، ص۸۱-۸۲؛ المناسک، ص۳۸۶.</ref> زمانی که [[زیاد بن عبیدالله حارثی]]، دایی [[سفاح]]، در سال ۱۳۳ق، والی [[مدینه]] شد،<ref>انساب الاشراف، ج۳، ص۳۱۰؛ العقد الثمین، ج۴، ص۵۵.</ref> ابن غزاله را که کتیبه‌نگاری توانا بود، به تعمیر و تکمیل این کتیبه گمارد. او این کتیبه را با «بسم الله الرحمن الرحیم. لا اله الا الله وَحدَهُ لا شریکَ لَه...» آغاز کرد و با جمله «وُضِع الأَخماس فی مَواضِعِها الَّتی اُمِرَ بِها لِذِوی القُربٰی و الیَتامیٰ و المَساکین و ابنِ السَّبِیل» به پایان رساند.<ref>الاعلاق النفیسه، ص۸۲؛ المناسک، ص۳۸۶.</ref> این کتیبه افزون بر مباحث [[توحید|توحیدی]]، مشتمل بر برخی نکات اخلاقی چون سفارش به [[تقوا]]، [[صله رحم]]، احیای حقوق، [[عدالت]] در حکمرانی بر مسلمانان و اطاعت از خداوند است و در پایان به برخی از موارد کاربرد [[خمس]] اشاره کرده است. | |||
بر پایه نقلی، هنگامی که ابن غزاله نگارش کتیبه را به پایان رساند، نزد زیاد بن عبیدالله رفت و دستمزد خویش را خواست. زیاد از پرداخت اجرت وی خودداری کرد و گفت: هرگاه دیدی ما به آن فرمان‌های الهی که در این کتیبه نگاشته‌ای، عمل کردیم، بیا و مزد خود را بستان!<ref>الاعلاق النفیسه، ص۸۲؛ المناسک، ص۳۸۷.</ref> چنین رفتاری از زیاد بن عبیدالله با کتیبه‌نویس دیگری به نام سعد النار نیز گزارش شده است<ref>الاغانی، ج۴، ص۴۲۴.</ref> که | ==محروم‌شدن از دستمزد== | ||
بر پایه نقلی، هنگامی که ابن غزاله نگارش کتیبه را به پایان رساند، نزد [[زیاد بن عبیدالله]] رفت و دستمزد خویش را خواست. زیاد از پرداخت اجرت وی خودداری کرد و گفت: هرگاه دیدی ما به آن فرمان‌های الهی که در این کتیبه نگاشته‌ای، عمل کردیم، بیا و مزد خود را بستان!<ref>الاعلاق النفیسه، ص۸۲؛ المناسک، ص۳۸۷.</ref> چنین رفتاری از زیاد بن عبیدالله با کتیبه‌نویس دیگری به نام [[سعد النار]] نیز گزارش شده است<ref>الاغانی، ج۴، ص۴۲۴.</ref> که از نادانی و تندخویی زیاد بن عبیدالله نشان دارد.<ref>الاعلاق النفیسه، ص۸۲؛ المناسک، ص۳۸۷.</ref> | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
{{دانشنامه | |||
| آدرس = http://hzrc.ac.ir/post/9496/%d8%a7%d8%a8%d9%86-%d8%ba%d8%b2%d8%a7%d9%84%d9%87 | |||
| عنوان = ابن غزاله | |||
| نویسنده = سیدحامد علیزاده موسوی | |||
}} | |||
*'''الاعلاق النفیسه''': احمد بن عمر بن رسته (زنده در ۲۹۰ق.)، ترجمه و تعلیق: حسین قره چانلو، تهران، امیرکبیر، ۱۳۶۵ش؛ | *'''الاعلاق النفیسه''': احمد بن عمر بن رسته (زنده در ۲۹۰ق.)، ترجمه و تعلیق: حسین قره چانلو، تهران، امیرکبیر، ۱۳۶۵ش؛ | ||
*'''الاغانی''': ابوالفرج الاصفهانی (م.۳۵۶ق.)، بیروت،دار احیاء التراث العربی، ۱۴۱۵ق؛ | *'''الاغانی''': ابوالفرج الاصفهانی (م.۳۵۶ق.)، بیروت،دار احیاء التراث العربی، ۱۴۱۵ق؛ | ||
| خط ۱۴: | خط ۲۴: | ||
*'''العقد الثمین فی تاریخ البلد الامین''': محمد الفأسی (م.۸۳۲ق.) به کوشش فؤاد سیر، مصر، الرساله، ۱۴۰۶ق؛ | *'''العقد الثمین فی تاریخ البلد الامین''': محمد الفأسی (م.۸۳۲ق.) به کوشش فؤاد سیر، مصر، الرساله، ۱۴۰۶ق؛ | ||
*'''المناسک و اماکن طرق الحج''': الحربی (م.۲۸۵ق.)، به کوشش حمد الجاسر، ریاض،دار الیمامه، ۱۴۰۱ق. | *'''المناسک و اماکن طرق الحج''': الحربی (م.۲۸۵ق.)، به کوشش حمد الجاسر، ریاض،دار الیمامه، ۱۴۰۱ق. | ||
{{پایان}} | |||
<onlyinclude>{{تکمیل مقاله | |||
| شناسه = شد | |||
| جعبه اطلاعات = <!--شد، - --> | |||
| عنوان‌بندی = شد | |||
| ویرایش = شد | |||
| لینک‌دهی = شد | |||
| عکس = <!--شد، - --> | |||
| جعبه نقل قول = <!--شد، - --> | |||
| پیوند به بیرون = <!--شد، - --> | |||
| مطالعه بیشتر = <!--شد، - --> | |||
| پانویس و منابع = شد | |||
| ناوبری = | |||
| رده = شد | |||
| تغییر مسیر = شد | |||
}}<onlyinclude> | |||
[[رده: | [[رده:کتیبه‌نگاران مسجد النبی]] | ||
[[رده:آبادکنندگان حجاز در قرن دوم]] | |||
[[رده:مقاله‌های تکمیل‌شده]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۱۵ دسامبر ۲۰۲۰، ساعت ۱۳:۲۰
ابن غَزاله، از کتیبه‌نگاران مسجد النبی در قرن دوم هجری. او را از موالی مردم مدینه دانسته‌اند. وی را زیاد بن عبیدالله حارثی، دایی سفاح، مأمور تعمیر و تکمیل کتیبه‌ای در مسجدالنبی کرد. کتیبه ابن غزاله با «بسم الله الرحمن الرحیم. لا اله الا الله وَحدَهُ لا شریکَ لَه...» آغاز می‌شود و در آن موضوعاتی چون تقوا، صله رحم، احیای حقوق و عدالت در حکمرانی آمده است. او پس از پایان کار نزد زیاد بن عبیدالله رفت؛ اما وی اجرتش را پرداخت نکرد.
نام و نسب[ویرایش | ویرایش مبدأ]
از نام و نسب ابن غزاله اطلاعات چندانی در دست نیست. تنها برخی او را از موالی مردم مدینه و از تعمیرکاران و نگارندگان کتیبه‌ای در مسجد النبی در سمت قبله دانسته‌اند که در حمله حروریه (طایفه‌ای از خوارج)، به مدینه شکسته شده بود. از زمان درگذشت ابن غزاله گزارشی در دست نیست.[۱] از زمان درگذشت ابن غزاله نیز گزارشی نرسیده است.[۲]
انتصاب به تعمیر کتیبه[ویرایش | ویرایش مبدأ]
بنا بر گفته مورخان، پیش از ابن غزاله، ابن عطیه از امرای اموی مدینه در سال ۱۲۸ق، به تعمیر این کتیبه دستور داد؛ اما به عللی ناشناخته تعمیر و نگارش آن به انجام نرسید. پس از او داود بن علی از امرای عباسی مدینه در سال ۱۳۲ق، با کمک صالح بن کیسان، از محدثان، به تعمیر و نگارش آن پرداخت؛ اما با مرگ داود نگارش آن ناتمام ماند.[۳] زمانی که زیاد بن عبیدالله حارثی، دایی سفاح، در سال ۱۳۳ق، والی مدینه شد،[۴] ابن غزاله را که کتیبه‌نگاری توانا بود، به تعمیر و تکمیل این کتیبه گمارد. او این کتیبه را با «بسم الله الرحمن الرحیم. لا اله الا الله وَحدَهُ لا شریکَ لَه...» آغاز کرد و با جمله «وُضِع الأَخماس فی مَواضِعِها الَّتی اُمِرَ بِها لِذِوی القُربٰی و الیَتامیٰ و المَساکین و ابنِ السَّبِیل» به پایان رساند.[۵] این کتیبه افزون بر مباحث توحیدی، مشتمل بر برخی نکات اخلاقی چون سفارش به تقوا، صله رحم، احیای حقوق، عدالت در حکمرانی بر مسلمانان و اطاعت از خداوند است و در پایان به برخی از موارد کاربرد خمس اشاره کرده است.
محروم‌شدن از دستمزد[ویرایش | ویرایش مبدأ]
بر پایه نقلی، هنگامی که ابن غزاله نگارش کتیبه را به پایان رساند، نزد زیاد بن عبیدالله رفت و دستمزد خویش را خواست. زیاد از پرداخت اجرت وی خودداری کرد و گفت: هرگاه دیدی ما به آن فرمان‌های الهی که در این کتیبه نگاشته‌ای، عمل کردیم، بیا و مزد خود را بستان![۶] چنین رفتاری از زیاد بن عبیدالله با کتیبه‌نویس دیگری به نام سعد النار نیز گزارش شده است[۷] که از نادانی و تندخویی زیاد بن عبیدالله نشان دارد.[۸]
پانویس[ویرایش | ویرایش مبدأ]
- ↑ الاعلاق النفیسه، ص۸۱-۸۲؛ المناسک، ص۳۸۶.
- ↑ الاعلاق النفیسه، ص۸۲؛ المناسک، ص۳۸۷.
- ↑ الاعلاق النفیسه، ص۸۱-۸۲؛ المناسک، ص۳۸۶.
- ↑ انساب الاشراف، ج۳، ص۳۱۰؛ العقد الثمین، ج۴، ص۵۵.
- ↑ الاعلاق النفیسه، ص۸۲؛ المناسک، ص۳۸۶.
- ↑ الاعلاق النفیسه، ص۸۲؛ المناسک، ص۳۸۷.
- ↑ الاغانی، ج۴، ص۴۲۴.
- ↑ الاعلاق النفیسه، ص۸۲؛ المناسک، ص۳۸۷.
منابع[ویرایش | ویرایش مبدأ]
محتوای این مقاله برگرفته شده از: دانشنامه حج و حرمین شریفین مدخل ابن غزاله.
- الاعلاق النفیسه: احمد بن عمر بن رسته (زنده در ۲۹۰ق.)، ترجمه و تعلیق: حسین قره چانلو، تهران، امیرکبیر، ۱۳۶۵ش؛
- الاغانی: ابوالفرج الاصفهانی (م.۳۵۶ق.)، بیروت،دار احیاء التراث العربی، ۱۴۱۵ق؛
- انساب الاشراف: البلاذری (م.۲۷۹ق.)، به کوشش سهیل زکار و ریاض زرکلی، بیروت،دار الفکر، ۱۴۱۷ق؛
- العقد الثمین فی تاریخ البلد الامین: محمد الفأسی (م.۸۳۲ق.) به کوشش فؤاد سیر، مصر، الرساله، ۱۴۰۶ق؛
- المناسک و اماکن طرق الحج: الحربی (م.۲۸۵ق.)، به کوشش حمد الجاسر، ریاض،دار الیمامه، ۱۴۰۱ق.