بغیة النبلاء فی تاریخ کربلاء (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

|زبان=عربی|تعداد جلد=1|صفحه=216|قطع=وزیری|ناشر=دارالسلام، مركز كربلاء للدراسات والبحوث و دیگران|وبسایت ناشر=http://c-karbala.com|محل انتشارات=[[بغداد]]، [[کربلا]]، [[تهران]]|تاریخ_نشر=1287ق، (1345ش)|سایر مشخصات=مصور|رده‌بندی کنگره=DS۷۹/۹‭‬ ‭/ک۴‏‫‭ک۸۴ ۱۳۹۵|نسخه الکترونیکی=[https://www.imamhussain.org/filestorage/pdf/files/1025.pdf بغیة النبلاء‌ فی تاریخ کربلا]}}'''بغیة النبلاء‌ فی تاریخ کربلا'''، کتابی است به زبان عربی، نوشته سید عبدالحسین کلیدار، که به تاریخ و جغرافیای [[کربلا]] از گذشته دور تا میانه سده چهاردهم پرداخته است.

سید عبدالحسین کلیدار آل طعمة (1298 -1380ق)، فرزند علی، از خاندان آل طعمه، که ابتدا به سادات فائزی معروف بوده و پس از آن به آل طعمه معروف شدند. پدر او علی، نقیب و کلیددار [[آستان مقدس امام حسین(ع)|حرم امام حسین(ع)]] بود. او بین سال‌های 1318 و 1343 قمری تولیت آن حرم بود. کتابخانه بزرگی داشت که در سال 1333ق در شورش حمزه بیگ سوخت. وی ادیب، تاریخ‌دان و اهل تألیف بود. برخی از آثار او عبارتند از: تاریخ المعاهد العلمیة، ادیان العرب فی الجاهلیة، تاریخ آل طعمه الموسویین، بطون قریش، ترجمه حیاة، تاریخ [[کربلا|کربلاء]] الکبیر، قریش فی التاریخ، تاریخ المدن، العلوین فی العصر العباس، تاریخ کربلا فارسی.<ref>نقباء البشر، ج3، ص1059–1058؛ معجم رجال الفکر و الادب فی کربلا، ص115 و 116؛ المنتخب من اعلام الفکر و الادب، ص216؛ اللذریعه، ج3، ص280؛ مستدرک اعیان الشیعه، ج5، ص259-260؛ معجم مورخی الشیعه، ج1، ص442-443؛ موسوعة اعلام العراق فی قرن العشرین، ج3، ص146؛ تراث کربلا، ص73 و 191، 287-290.</ref>

 

کتاب بغیة النبلاء‌ فی تاریخ کربلا، دسته‌بندی و فصل‌بندی منظمی ندارد.<ref name=":0">مقاله بغیة النبلاء‌ فی تاریخ کربلا، فصلنامه فرهنگ زیارت، ص۳۵۱.</ref>

کتاب بغیة النبلاء فی تاریخ کربلاء، به تاریخ و جغرافیای [[کربلا]] از گذشته دور تا میانه سده چهاردهم قمری پرداخته است. موضوعات این کتاب عبارتند از: پیشینه و شکل‌گیری شهر کربلا و [[حرم امام حسین(ع)]]، رویدادهای تاریخی، تاریخ و جغرافیای برخی مناطق کربلا، جغرافیای رودها و معرفی برخی بزرگان کربلا.   

مهمترین رویدادهای بررسی شده، تخریب قبر امام حسین(ع) به دست [[متوکل عباسی|متوکل]]، یورش [[نادرشاه]] به [[عراق]]، حمله [[وهابیان]] به کربلا و [[انقلاب عشرین|ثورة العشرین]] است. این کتاب، به برخی رودها، روستاها، مناطق تاریخی و بزرگان کربلا نیز پرداخته است. موضوعات این کتاب به ترتیب فهرست به این شرح است:   

:در این بخش، پس از بررسی واژگانی و جغرافیایی کربلا،  به معرفی کربلا پیش از [[اسلام]]، کربلا در زمان حکومت [[امام علی(ع)]]، کربلا هنگام ورود [[امام حسین(ع)]]،  نخستین [[زائر]] امام حسین(ع)،{{یادداشت|به باور وی، نخستین زائر امام حسین(ع) عبدالله بن حر جعفی بوده است.<ref>بغیة النبلاء‌ فی تاریخ کربلا، ص۲۶.</ref>}} ورود [[جابر بن عبدالله انصاری]] به کربلا، علت‌های شکل نگرفتن آبادی در کربلا تا سال ۲۴۷ق، تخریب قبر امام حسین(ع) به دست متوکل، منع زیارت امام حسین(ع) به دست او (236-247ق)، آغاز آبادنی کربلا در دوره [[منتصر عباسی]] (م.247ق)، [[ابراهیم مجاب]] نخستین ساکن کربلا در سال ۲۴۷ق، زیارت امام حسین(ع) توسط عضدالدوله آل بویه در سال ۳۷۰ق، معرفی کربلا در سده هفتم و آغاز سده هشتم قمری،{{یادداشت|بر پایه گزارش الطنجی، کربلا را شهری کوچک دانسته، روی قبر امام حسین(ع) بنای گسترده و روی ضریح چراغ‌های طلا و نقره معرفی کرده است.<ref>بغیة النبلاء‌ فی تاریخ کربلا، ص۲۶.</ref>}} کربلا در سده دهم قمری{{یادداشت|بر پایه گزارش نورالله شوشتری، کربلا را یکی از بزرگترین شهرها، دارای آبی گوارا و باغ‌های سرسبز پیرامون آن معرفی کرده است.<ref>بغیة النبلاء‌ فی تاریخ کربلا، ص۳۲.</ref>}} و کربلا در سده دوازدهم قمری{{یادداشت|بر پایه گزارش عباس المدنی، حرم امام حسین(ع) را دارای طلایی دانسته که چشم را مبهوت و دارای جواهراتی دانسته که با مالیات همه شهر کربلا برابری می‌کرده است.<ref>بغیة النبلاء‌ فی تاریخ کربلا، ص۳۳ و ۳۴.</ref>}} پرداخته است.<ref>بغیة النبلاء‌ فی تاریخ کربلا، ص۱۷-۳۵.</ref>

:در این بخش، [[دوره عثمانی|حکومت عثمانی]] به سه دوره تقسیم شده و رخدادهای دوره دوم و سوم آن شرح داده شده است. رویدادهای دوره دوم عبارتند از:‌ یورش [[نادرشاه]] به [[عراق]] (۱۱۶۳ق)، ناامنی، قتل و غارت در این دوره و پایان این دوره با سقوط داود پاشا (ح.۱۸۱۷-۱۸۳۱ق).<ref>بغیة النبلاء‌ فی تاریخ کربلا، ص۳۷-۴۶.</ref> در دوره سوم که با پادشاهی علی رضا پاشا (آغاز ۱۲۴۶ق) شروع شد، به رویدادهای حمله [[وهابیان]] به [[کربلا]] (۱۲۱۶ق)، رویداد مناخور (۱۲۴۱-۱۲۴۵ق)،{{یادداشت|این رویداد به حمله داود پاشا، توسط به حله و کربلا، تصرف حله، مقاومت کربلا و محاصره آن در ۱۸ ماه و اسیر شدن نقیب کربلا پس از ۴ سال گفته شده است.<ref>بغیة النبلاء‌ فی تاریخ کربلا، ص۵۶ و ۵۷.</ref>}} حادثة نجیب پاشا (۱۲۵۸ق){{یادداشت|به گفته نویسنده، مردم کربلا نسبت به حکومت نافرمانی کرده، مالیات پرداخت نمی‌کردند؛ نجیب پاشا، والی بغداد، کربلا را محاصره کرده و با نیرنگ امان دادن، وارد کربلا شده و به قتل و غارت پرداخت. او وارد صحن عباسی شده و هر که به قبر حضرت عباس(ع) پناه می‌برد را می‌کشت.<ref>بغیة النبلاء‌ فی تاریخ کربلا، ص۵۸ و ۵۹.</ref>}} و فتنه علی هدله (۱۲۹۳ق){{یادداشت|گروهی از مردم کربلا با رهبری علی هدله، در برابر حکومت عثمانی دست به مقابله زدند. دستور حمله به کربلا و تخریب و قتل مردم آن از جانب حکومت عثمانی صادر شد. پس از ورود، آن گروه پراکنده شده، برای مردم شهر حکم عفو صادر شد. رهبران گروه دستگیر و به بغداد برده شدند.<ref>بغیة النبلاء‌ فی تاریخ کربلا، ص۴۶ و ۶۱.</ref>}} پرداخته شده است.

را گرفته و به محل دفن رساندند. <ref>بغیة النبلاء‌ فی تاریخ کربلا، ص۷۳؛ مقاله بغیة النبلاء‌ فی تاریخ کربلا، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۰ و ۱۱، ص۳۵۰</ref>}}  و تاریخ ساخت [[آستان مقدس امام حسین(ع)|حرم امام حسین(ع)]].<ref>بغیة النبلاء‌ فی تاریخ کربلا، ص۶۷-۹۳.</ref>

:این بخش، به موقعیت جغرافیایی رودهای نهران،{{یادداشت|به گفته نویسنده، دو رود بودند مشهور به نهران، که از رود فرات منشعب می‌شدند.<ref>بغیة النبلاء‌ فی تاریخ کربلا، ص۹۵.</ref>}} العلقمی، نینوی، الغازانی{{یادداشت| منسوب به غازانخان که از قبیله‌های مغول بود.<ref>بغیة النبلاء‌ فی تاریخ کربلا، ص۱۰۹؛ مقاله بغیة النبلاء‌ فی تاریخ کربلا، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۰ و ۱۱، ص۳۵۰.</ref>}} و سلیمانی پرداخته و جایگاه دو منطقه [[طف]] و [[حائر]] را معرفی کرده است.<ref>بغیة النبلاء‌ فی تاریخ کربلا، ص۹۴-۱۲۰.</ref>

:در آغاز مصادر و منابع سرگذشت این بزرگان را بیان کرده، سپس نام و شرح حال آن‌ها را به این شرح ذکر کرده است:‌ محمد عابد،{{یادداشت|دفن‌شده در جوار احمد بن موسی شاهچراغ در شیراز.<ref>بغیة النبلاء‌ فی تاریخ کربلا، ص۱۰۹؛ مقاله بغیة النبلاء‌ فی تاریخ کربلا، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۰ و ۱۱، ص۱۳۵.</ref>}}  تاج الدین [[ابراهیم مجاب]]، معروف به ردّ السلام،{{یادداشت|این لقب به این سبب بوده که وقتی وارد مقام امام حسین(ع) می‌شود عرض میکند: السلام علیک یا اباعبدالله و صدایی می‌شنود که:علیک السلام یا ولدی، از آن زمان معروف به رد السلام می‌گردد.<ref>بغیة النبلاء‌ فی تاریخ کربلا، ص۱۴۰.</ref>}}  ابوفائز محمد خامس، سید احمد ثانی، سید طعمه، سید طعمه دوم، سید طعمه سوم، سید نعمت الله، سید یحیی ضیاءالدین نقیب الاشراف، سید درویش، سید علی ثالث (م.1318ق).<ref>مقاله بغیة النبلاء‌ فی تاریخ کربلا، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۰ و ۱۱، ص۱۲۹-۱۶۱.</ref>

:در این بخش، به ذکر نام افرادی که در تاریخ به زیارت قبر امام حسین(ع) رفته اند پرداخته و چگونگی زیارتشان را بیان کرده است.

این اثر با تحقیق سید عادل عبدالصالح الکیدار، نوه نویسنده، توسط مطعبة الارشاد، در بغداد، در قطع وزیری و در 216 صفحه، در سال  1287 ق. (1345ش/1966م) منتشر شده است.<ref>مقاله بغیة النبلاء‌فی تاریخ کربلا، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۰ و ۱۱، ص۳۴۸.</ref> توسط دارالسمیع، در تهران، در سال 1395ش.<ref>[http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/4456518 کتاب شناسی بغیه‌النبلاء فی تاریخ کربلاء، سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.]</ref>  

[https://www.imamhussain.org/filestorage/pdf/files/1025.pdf خواندن و بارگیری کتاب بغیة النبلاء‌ فی تاریخ کربلا.]

 

| پس از لینک = فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۰ و ۱۱، بهار و تابستان ۱۳۹۱ش ، ص۳۴۸.

*'''بغیة النبلاء‌ فی تاریخ کربلا'''، عبدالحسین الکیدار آل طعمة، تحقیق سید عادل عبدالصالح الکیدار، چاپخانه «الارشاد »، بغداد، 1287 ق. (1345ش/1966م).