کوه ثور (مکه): تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۹ فوریهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۵:۰۰

کوه ثور، کوهی در جنوب مکه است که غار ثور (محل پناه گرفتن پیامبر(ص) در هنگام مهاجرت به مدینه) روی آن قرار دارد. این کوه سه کیلومتر با مسجدالحرام فاصله دارد و روبروی کوه نور و غار حراء قرار دارد.

موقعیت کوه ثور[ویرایش | ویرایش مبدأ]

کوه ثور به ارتفاع 759 متر از سطح دریا در جنوب مکه در مسیر یمن و در سه کیلومتری مسجدالحرام و روبه‌روی کوه نور و غار حراء قرار دارد.^[۱] این کوه از سنگ‌هایی به رنگ‌های طلایی، نقره‌ای و زغالی تشکیل شده است.^[۲]

موقعیت امروزی کوه[ویرایش | ویرایش مبدأ]

امروزه با گسترش شهر، کوه ثور در میان چند خیابان با نام خیابان ثور، جاده طائف و جاده کُدی قرار گرفته است^[۳] و راه‌های متعدد برای بالا رفتن و پایین آمدن از کوه وجود دارد.^[۴]

دلیل نامگذاری[ویرایش | ویرایش مبدأ]

گفته شده که ثور بن عبدمنات در دامنه این کوه تولد یافت و از آن هنگام، این مکان به ثور اطحل مشهور شد. بعدها نام ثور بر آن غلبه یافت.^[۵] از این کوه با نام ابوثور نیز یاد شده است.^[۶] ممکن است شباهت منظر جنوبی آن به گاو (ثور)^[۷] یا سکونت گروهی به نام بنی‌ثور در این کوه و مناطق پیرامون آن^[۸] دلیل این نام‌گذاری باشد.

غار ثور[ویرایش | ویرایش مبدأ]

این کوه از آن روی شهرت دارد و نزد مسلمانان محترم و متبرک است که پیامبر در هنگام مهاجرت به مدینه و گریز از مشرکان که او را تعقیب می‌کردند چند روزی را در غاری که روی این کوه قرار دارد پناه گرفت.^[۹] بر فراز کوه، دو غار نزدیک به هم وجود دارد که هر دو مخفی‌گاه پیامبر(ص) هنگام هجرت به یثرب شمرده شده‌اند. با توجه به همراهی ابوبکر و عامر بن فهیره، راهنمای مسیر، با آن حضرت، می‌توان گفت غارِ گسترده‌تر، جایگاه اختفا بوده است. آیه 40 سوره توبه که در آن، خداوند از یاری پیامبر و همراهش گزارش می‌دهد، به این رویداد و غار اشاره دارد.^[۱۰]

روایات‌ درباره کوه ثور[ویرایش | ویرایش مبدأ]

در روایتی کوه ثور محل کشته شدن‌ هابیل خوانده شده است.^[۱۱] بر پایه برخی روایت‌ها کوه ثور یکی از قطعات کوه متلاشی شده پس از تجلی قدرت خداوند بر حضرت موسی(ع)^[۱۲] و نیز یکی از کوه‌های پیوسته به زمین هفتم شمرده شده است.^[۱۳] در روایتی دیگر، این کوه پیامبر(ص) را به سوی خود فراخواند و از پناه دادن خود به هفتاد پیامبر گزارش داد.^[۱۴]

مستحب بودن دعا روی کوه ثور[ویرایش | ویرایش مبدأ]

کوه ثور از مکان‌های استجابت دعا به ویژه هنگام ظهر دانسته شده است^[۱۵] و نماز خواندن در غار ثور استحباب دارد.^[۱۶] شیخ مرتضی انصاری، دانشور گرانقدر شیعی، در مناسک خود دعایی ویژه قرائت در کوه ثور آورده است.^[۱۷]

نگارخانه[ویرایش | ویرایش مبدأ]

پانویس[ویرایش | ویرایش مبدأ]

↑ التاریخ القویم، ج2، ص384.
↑ مرآة الحرمین، ج1، ص63.
↑ آثار اسلامی، ص160.
↑ اخبار مکه، ج4، ص203.
↑ معجم البلدان، ج2، ص86-87؛ تاریخ الخمیس، ج1، ص324.
↑ رحلة ابن جبیر، ص83.
↑ معجم المعالم الجغرافیه، ص72.
↑ خزانة التواریخ النجدیه، ج9، ص218.
↑ شفاء الغرام، ج1، 464
↑ البدایة و النهایه، ج6، ص184؛ امتاع الاسماع، ج1، ص58.
↑ الجامع اللطیف، ص301؛ نک: التاریخ القویم، ج1، ص392.
↑ اخبار مکه، ج4، ص82؛ اثارة الترغیب، ج2، ص311.
↑ بهجة النفوس، ج1، ص336.
↑ الجامع اللطیف، ص300.
↑ اثارة الترغیب، ج1، ص236.
↑ اخبار مکه، ج4، ص35.
↑ ادعیه و آداب مکه مکرمه، ص204-205.

منابع[ویرایش | ویرایش مبدأ]

محتوای این مقاله برگرفته شده از: دانشنامه حج و حرمین شریفین مدخل ثور.

اثارة الترغیب: محمد بن اسحق الخوارزمی (م. 827ق.)، به کوشش الذهبی، مکه، مکتبه نزار مصطفی الباز، 1418ق؛
اخبار مکه: الفاکهی (م. 279ق.)، به کوشش ابن دهیش، بیروت، دار خضر، 1414ق؛
ادعیه و آداب مکه مکرمه: مرکز تحقیقات حج، تهران، مشعر، 1386ش؛
البدایة و النهایه: ابن کثیر (م. 774ق.)، بیروت، مکتبة المعارف؛
التاریخ القویم: محمد طاهر الکردی، به کوشش ابن دهیش، بیروت، دار خضر، 1420ق؛
الجامع اللطیف: محمد ابن ظهیره (م. 986ق.)، به کوشش علی عمر، قاهره، مکتبة الثقافة الدینیه، 1423ق؛
الجامع اللطیف: محمد ابن ظهیره (م. 986ق.)، به کوشش علی عمر، قاهره، مکتبة الثقافة الدینیه، 1423ق؛
امتاع الاسماع: المقریزی (م. 845ق.)، به کوشش محمد عبدالحمید، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1420ق؛
بهجة النفوس و الاسرار: عبدالله المرجانی (م. 699ق.)، به کوشش محمد عبدالوهاب، بیروت، دار الغرب الاسلامی، 2002م؛
تاریخ الخمیس: حسین الدیاربکری (م. 966ق.)، بیروت، مؤسسة شعبان، 1283ق؛
خزانة التواریخ النجدیه: عبدالله بن عبدالرحمن آل بسام، 1419ق؛
رحلة ابن جبیر: محمد بن احمد (م. 614ق.)، بیروت، دار مکتبة الهلال، 1986م؛
مرآة الحرمین: ابراهیم رفعت پاشا (م. 1353ق.)، قم، المطبعة العلمیه، 1344ق؛
معجم البلدان: یاقوت الحموی (م. 626ق.)، بیروت، دار صادر، 1995م؛
معجم المعالم الجغرافیه: عاتق بن غیث البلادی، دار مکه، 1402ق؛

[1] التاریخ القویم، ج2، ص384.

[2] مرآة الحرمین، ج1، ص63.

[3] آثار اسلامی، ص160.

[4] اخبار مکه، ج4، ص203.

[5] معجم البلدان، ج2، ص86-87؛ تاریخ الخمیس، ج1، ص324.

[6] رحلة ابن جبیر، ص83.

[7] معجم المعالم الجغرافیه، ص72.

[8] خزانة التواریخ النجدیه، ج9، ص218.

[9] شفاء الغرام، ج1، 464

[:0-10] البدایة و النهایه، ج6، ص184؛ امتاع الاسماع، ج1، ص58.

[11] الجامع اللطیف، ص301؛ نک: التاریخ القویم، ج1، ص392.

[12] اخبار مکه، ج4، ص82؛ اثارة الترغیب، ج2، ص311.

[13] بهجة النفوس، ج1، ص336.

[14] الجامع اللطیف، ص300.

[15] اثارة الترغیب، ج1، ص236.

[16] اخبار مکه، ج4، ص35.

[17] ادعیه و آداب مکه مکرمه، ص204-205.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]

@@ خط ۵۶: / خط ۵۶: @@
 '''کوه ثور'''، کوهی در جنوب [[مکه]] است که [[غار ثور]] (محل پناه گرفتن پیامبر(ص) در هنگام [[مهاجرت]] به [[مدینه]]) روی آن قرار دارد. این کوه سه کیلومتر با [[مسجدالحرام]] فاصله دارد و روبروی [[کوه نور]] و [[غار حراء]] قرار دارد.
-==معرفی اجمالی==
+==موقعیت کوه ثور==
 کوه ثور به ارتفاع 759 متر از سطح دریا در جنوب [[مکه]] در مسیر [[یمن]] و در سه کیلومتری [[مسجدالحرام]] و روبه‌روی [[کوه نور]] و [[غار حراء]] قرار دارد.<ref>التاریخ القویم، ج2، ص384.</ref> این کوه از سنگ‌هایی به رنگ‌های طلایی، نقره‌ای و زغالی تشکیل شده است.<ref>مرآة الحرمین، ج1، ص63.</ref>
+=== موقعیت امروزی کوه ===
+امروزه با گسترش شهر، کوه ثور در میان چند خیابان با نام خیابان ثور، [[جاده طائف]] و [[جاده کدی|جاده کُدی]] قرار گرفته است<ref>آثار اسلامی، ص160.</ref> و راه‌های متعدد برای بالا رفتن و پایین آمدن از کوه وجود دارد.<ref>اخبار مکه، ج4، ص203.</ref>
+== دلیل نامگذاری ==
 گفته شده که [[ثور بن عبدمنات]] در دامنه این کوه تولد یافت و از آن هنگام، این مکان به ثور اطحل مشهور شد. بعدها نام ثور بر آن غلبه یافت.<ref>معجم البلدان، ج2، ص86-87؛ تاریخ الخمیس، ج1، ص324.</ref> از این کوه با نام ابوثور نیز یاد شده است.<ref>رحلة ابن جبیر، ص83.</ref> ممکن است شباهت منظر جنوبی آن به گاو (ثور)<ref>معجم المعالم الجغرافیه، ص72.</ref> یا سکونت گروهی به نام [[بنی‌ثور]] در این کوه و مناطق پیرامون آن<ref>خزانة التواریخ النجدیه، ج9، ص218.</ref> دلیل این نام‌گذاری باشد.
 ==غار ثور==
 {{اصلی|غار ثور}}
-بر فراز کوه، دو غار نزدیک به هم وجود دارد که هر دو مخفی‌گاه پیامبر(ص) هنگام [[هجرت]] به [[مدینه|یثرب]] شمرده شده‌اند. با توجه به همراهی [[ابوبکر بن ابی‌قحافه|ابوبکر]] و [[عامر بن فهیره]]، راهنمای مسیر، با آن حضرت، می‌توان گفت غارِ گسترده‌تر، جایگاه اختفا بوده است. آیه 40 [[سوره توبه]] که در آن، [[خداوند]] از یاری پیامبر و همراهش گزارش می‌دهد، به این رویداد و غار اشاره دارد.<ref name=":0">البدایة و النهایه، ج6، ص184؛ امتاع الاسماع، ج1، ص58.</ref>
+این کوه از آن روی شهرت دارد و نزد مسلمانان محترم و متبرک است که پیامبر در هنگام مهاجرت به مدینه و گریز از مشرکان که او را تعقیب می‌کردند چند روزی را در غاری که روی این کوه قرار دارد پناه گرفت.<ref>شفاء الغرام، ج1، 464</ref> بر فراز کوه، دو غار نزدیک به هم وجود دارد که هر دو مخفی‌گاه پیامبر(ص) هنگام [[هجرت]] به [[مدینه|یثرب]] شمرده شده‌اند. با توجه به همراهی [[ابوبکر بن ابی‌قحافه|ابوبکر]] و [[عامر بن فهیره]]، راهنمای مسیر، با آن حضرت، می‌توان گفت غارِ گسترده‌تر، جایگاه اختفا بوده است. آیه 40 [[سوره توبه]] که در آن، [[خداوند]] از یاری پیامبر و همراهش گزارش می‌دهد، به این رویداد و غار اشاره دارد.<ref name=":0">البدایة و النهایه، ج6، ص184؛ امتاع الاسماع، ج1، ص58.</ref>
+== روایات‌ درباره کوه ثور ==
+در روایتی کوه ثور محل کشته شدن‌ [[هابیل]] خوانده شده است.<ref>الجامع اللطیف، ص301؛ نک: التاریخ القویم، ج1، ص392.</ref> بر پایه برخی روایت‌ها کوه ثور یکی از قطعات کوه متلاشی شده پس از تجلی قدرت [[خداوند]] بر [[حضرت موسی(ع)]]<ref>اخبار مکه، ج4، ص82؛ اثارة الترغیب، ج2، ص311.</ref> و نیز یکی از کوه‌های پیوسته به زمین هفتم شمرده شده است.<ref>بهجة النفوس، ج1، ص336.</ref> در روایتی دیگر، این کوه پیامبر(ص) را به سوی خود فراخواند و از پناه دادن خود به هفتاد پیامبر گزارش داد.<ref>الجامع اللطیف، ص300.</ref>
+== مستحب بودن دعا روی کوه ثور ==
+کوه ثور از مکان‌های استجابت دعا به ویژه هنگام ظهر دانسته شده است<ref>اثارة الترغیب، ج1، ص236.</ref> و نماز خواندن در غار ثور استحباب دارد.<ref>اخبار مکه، ج4، ص35.</ref> شیخ مرتضی انصاری، دانشور گرانقدر شیعی، در مناسک خود دعایی ویژه قرائت در کوه ثور آورده است.<ref>ادعیه و آداب مکه مکرمه، ص204-205.</ref>
 ==نگارخانه==
@@ خط ۸۹: / خط ۹۹: @@
 }}
+* '''اثارة الترغیب''': محمد بن اسحق الخوارزمی (م. 827ق.)، به کوشش الذهبی، مکه، مکتبه نزار مصطفی الباز، 1418ق؛
+* '''اخبار مکه''': الفاکهی (م. 279ق.)، به کوشش ابن دهیش، بیروت، دار خضر، 1414ق؛
+* '''ادعیه و آداب مکه مکرمه''': مرکز تحقیقات حج، تهران، مشعر، 1386ش؛
+* '''البدایة و النهایه''': ابن کثیر (م. 774ق.)، بیروت، مکتبة المعارف؛
+* '''التاریخ القویم''': محمد طاهر الکردی، به کوشش ابن دهیش، بیروت، دار خضر، 1420ق؛
+* '''الجامع اللطیف''': محمد ابن ظهیره (م. 986ق.)، به کوشش علی عمر، قاهره، مکتبة الثقافة الدینیه، 1423ق؛
+* '''الجامع اللطیف''': محمد ابن ظهیره (م. 986ق.)، به کوشش علی عمر، قاهره، مکتبة الثقافة الدینیه، 1423ق؛
 * '''امتاع الاسماع''': المقریزی (م. 845ق.)، به کوشش محمد عبدالحمید، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1420ق؛
+* '''بهجة النفوس و الاسرار''': عبدالله المرجانی (م. 699ق.)، به کوشش محمد عبدالوهاب، بیروت، دار الغرب الاسلامی، 2002م؛
-* '''البدایة و النهایه''': ابن کثیر (م. 774ق.)، بیروت، مکتبة المعارف؛
 * '''تاریخ الخمیس''': حسین الدیاربکری (م. 966ق.)، بیروت، مؤسسة شعبان، 1283ق؛
-* '''التاریخ القویم''': محمد طاهر الکردی، به کوشش ابن دهیش، بیروت، دار خضر، 1420ق؛
 * '''خزانة التواریخ النجدیه''': عبدالله بن عبدالرحمن آل بسام، 1419ق؛
 * '''رحلة ابن جبیر''': محمد بن احمد (م. 614ق.)، بیروت، دار مکتبة الهلال، 1986م؛
 * '''مرآة الحرمین''': ابراهیم رفعت پاشا (م. 1353ق.)، قم، المطبعة العلمیه، 1344ق؛
 * '''معجم البلدان''': یاقوت الحموی (م. 626ق.)، بیروت، دار صادر، 1995م؛
+* '''معجم المعالم الجغرافیه''': عاتق بن غیث البلادی، دار مکه، 1402ق؛
-* '''معجم المعالم الجغرافیه''': عاتق بن غیث البلادی، دار مکه، 1402ق؛
 {{پایان}}
@@ خط ۱۱۲: / خط ۱۲۱: @@
 [[رده:مکان‌‌های تاریخی مکه]]
 [[رده:کوه‌های مکه]]
+[[رده:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
+[[ar: جبل ثور]]
+[[en:Mount Thawr (Mecca)]]

ن ب و اماکن مکه
کوه‌ها	اذاخر • کوه ابوقبیس • کوه نور • جبل الرحمه • کوه ثور (مکه) • کوه ثبير • صفا و مروه
چاه‌ها و چشمه‌ها	بئر الرسول • بئر زبیده • برکه قسری • چاه زمزم
میقات‌ها	ادنی‌الحل • مسجد تنعیم • جعرانه • جحفه • وادی عقیق • قرن المنازل • یلملم
غارها	غار حرا • غار ثور
مسجدها	مسجدالحرام • مسجد شجره (مکه) • مسجد جن • مسجد متکا • مسجد ردم الاعلی • مسجدالغنم • مسجد مختفی • مسجد حمزه • مسجد بلال • مولد النبی(ص) • مسجد النحر • مسجد عرفه • مسجد صخرات
قبرستان‌ها	قبرستان ابوطالب • قبرستان شهدای فخ
نقاط مهم داخل شهر مکه	شعب ابی‌طالب • خانه حضرت خدیجه • محل ولادت پیامبر • دار الندوه • دار الارقم • مقام ابراهیم(ع)
نقاط مهم خارج شهر مکه	عرفات • منا • وادی محشر • مشعر الحرام • جمرات • ثنیه خل • ثنیه کداء
رباط‌ها	ابن‌منده • السدره • زرندی • رامشت • ارسوفی • مراغی • خاتون • ابوسماحه • مادر الناصر خلیفه عباسی • زنجیلی • موفق • الشرابی • العباس • ابرقوهی • طاهر • قایتبای
سایر	مسعی • جده • مزدلفه • جمع • قزح • خانه آدم(ع)

کوه ثور در مکه

مسیریابی در حال بارگیری نقشه... {"minzoom":false,"maxzoom":false,"mappingservice":"leaflet","width":"300px","height":"250px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"copycoords":false,"static":false,"zoom":13,"defzoom":14,"layers":["OpenStreetMap"],"image layers":[],"overlays":[],"resizable":false,"fullscreen":false,"scrollwheelzoom":true,"cluster":false,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clustermaxradius":80,"clusterspiderfy":true,"geojson":"","clicktarget":"https://www.google.com/maps/search/?api=1\u0026query=21.373242187608977,39.855351404468585","imageLayers":[],"locations":[{"text":"\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u06a9\u0648\u0647 \u062b\u0648\u0631 \u062f\u0631 \u0645\u06a9\u0647\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":"\u06a9\u0648\u0647 \u062b\u0648\u0631 \u062f\u0631 \u0645\u06a9\u0647\n","link":"","lat":21.373242187608977,"lon":39.855351404468585,"icon":""}],"imageoverlays":null}