مسجد العصبة: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| (۲۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
[[رده:مسجدهای مدینه]] | [[رده:مسجدهای مدینه]] | ||
[[رده:مقاله‌های تکمیل‌شده]] | [[رده:مقاله‌های تکمیل‌شده]] | ||
{{جعبه اطلاعات بنا | |||
| عنوان = مسجد العصبة | | عنوان = مسجد العصبة | ||
| تصویر = عصبه.jpg | | تصویر = عصبه.jpg | ||
| خط ۲۹: | خط ۲۸: | ||
| بخش‌های بنا = | | بخش‌های بنا = | ||
| ویژگی‌ها = | | ویژگی‌ها = | ||
| عرض جغرافیایی = | | عرض جغرافیایی = ۲۴٫۴۳۰۸۷۶ | ||
| طول جغرافیایی = | | طول جغرافیایی = ۳۹٫۶۰۵۶۰۸ | ||
| توضیح نقشه = | | توضیح نقشه = | ||
}} | }} | ||
'''مسجد العُصْبَة''' مسجدی قدیمی در [[مدینه]] است که با نام مسجد التوبة نیز شناخته می‌شود. مکان آن غرب [[مسجد قبا]] در منطقه‌ای مملو از مزارع و چاه‌های آب است. بنای مسجد عبارت است از مربعی بدون سقف با طول و عرض نزدیک به یازده متر و با دیوارهایی سنگی به ارتفاع یک متر. نقل شده است که [[حضرت محمد (ص)|پیامبر(ص)]] در محدوده این مسجد نماز خوانده است. | |||
== نماز پیامبر(ص) == | == نماز پیامبر(ص) == | ||
در منابع | در منابع کهن تاریخی آمده است که [[حضرت محمد (ص)]] در مسجد التوبه در عُصْبَة و در نزدیکی [[چاه هُجَیم]] نماز خوانده است<ref name=":2">[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالتعریف_بما_انست_الهجرة.pdf&page=217 التعریف بما انست الهجرة، مطری، ص217.]</ref> | ||
== مکان مسجد == | == مکان و نام مسجد == | ||
مسجد العُصْبَة به علت قرار گرفتن در قریه عصبة به این نام شهرت دارد. عصبة منطقه‌ای در غرب [[مسجد قبا]] <ref name=":0">[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aمساجد_الاثریه.pdf&page=123 مساجد الاثریه، عبدالغنی، ص123.]</ref> و مملو از مزارع و چاه‌های آب بود<ref name=":2" /> و به عنوان قلعه و حصار العصبه نیز شناخته می‌شد.<ref>المغانم المطابة فی معالم طابة، فیروزآبادی، ص265.</ref> این مکانی است که گروهی از مهاجران مکه که به قبا رسیدند پیش از رسیدن پیامبر(ص) در آنجا اقامت کردند.<ref name=":1" /> | |||
منابع جغرافی مدینه، از مسجد العصبة | در منابع جغرافی مدینه، نامی از مسجد العصبة نیست؛ اما از مسجد التوبة در عصبة در نزدیکی [[چاه هُجَیم|چاه هجیم]] یاد کرده‌اند.<ref name=":2" /><ref name=":3" /> [[علی بن عبدالله سمهودی]]، تاریخ‌نگار مدینه در قرن هشتم قمری، به ندانستن وجه نام مسجد التوبه تصریح کرده است.<ref name=":3">[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aوفاء_الوفاء_سمهودی_ج۳.pdf&page=248 وفاء الوفاء، سمهودی، ج۳، ص248.]</ref> این منطقه محل زندگی بنی جَحْجَبا بوده و از این رو برخی این مسجد را نیز مسجد بنی جحجبا نامیده‌اند.<ref>معالم المدینه المنوره بین الماضی و الحاضر، جزء۴، مجلد۳، ص228</ref> | ||
برخی پژوهشگران تاریخ | برخی پژوهشگران تاریخ مدینه، این مسجد را با مسجد النور (که یکی از مساجد نزدیک به قبا بوده) یکی دانسته‌اند.<ref name=":4">[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aتاریخ_معالم_المدینه_المنوره_قدیما_و_حدیثا.pdf&page=209 تاریخ معالم المدینه المنوره قدیما و حدیثا، ص209]؛ [https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالمدینه_بین_الماضی_و_الحاضر.pdf&page=302 المدینه بین الماضی و الحاضر، ص302]</ref> در حالی که در منابع کهن این مساجد یکی دانسته نشده‌اند.<ref name=":0" /> | ||
گزارش‌هایی که از سده پانزدهم قمری/ بیستم میلادی | گزارش‌هایی که از سده پانزدهم قمری/ بیستم میلادی در دست است مکان این مسجد را در بُسْتان (باغ) ابراهیم الترکی، که آن را بستان العصبه می‌خواندند، دانسته‌اند.<ref name=":4" /> | ||
== | == تاریخ بنا == | ||
درباره زمان | درباره زمان ساخت مسجد اطلاع دقیقی در دست نیست. برخی حدس می‌زنند که این مسجد جزو مسجدهای ساخته شده در زمان حکومت [[عمر بن عبدالعزیز]] بر مدینه بوده باشد.<ref>معالم المدینه المنوره بین الماضی و الحاضر، جزء۴، مجلد۳، ص228</ref> اثری از این مسجد در سده‌های هشتم و نهم وجود نداشته چنان که [[محمد بن احمد مطری|محمد بن احمد مَطَری]](درگذشت ۷۴۱ق.) و [[علی بن عبدالله سمهودی|سَمهودی]](درگذشت ۹۱۱ق.) در بخش مسجدهایی که شناخته شده نیستند از آن یاد کرده‌اند.<ref name=":2" /><ref name=":3" /> محمد کبریت مدنی (۱۰۱۲–۱۰۷۰ق) نیز در سده یازدهم تصریح می‌کند که اثری از این مسجد نیست.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aالجواهر_الثمیة_فی_محاسن_المدینة.pdf&page=157 الجواهر الثمینه فی محاسن المدینه، ص ۱۵۷]</ref> احمد عباسی (درگذشت قرن یازده قمری) از وجود آثار مسجد در نزدیکی [[چاه هُجَیم|چاه هجیم]] سخن گفته است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:عمده_الاخبار_فی_مدینه_المختار.pdf&page=180 عمدة الاخبار، ص175]</ref> | ||
=== بنای امروزی === | |||
امروزه بنای مسجد عبارت است از مربعی بدون سقف با طول و عرض نزدیک به ۱۱ متر و با دیوارهایی سنگی به ارتفاع یک متر که آثار سفیدکاری در آن دیده می‌شود.<ref name=":1">[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:مساجد_الاثریه.pdf&page=124 مساجد الاثریه، عبدالغنی، ص124.]؛ معالم المدینه المنوره بین المعماره و التاریخ، جزء الرابع، مجلد ثالث، ص 229-230</ref> | |||
== تصاویر قدیمی مسجد == | == تصاویر قدیمی مسجد == | ||
| خط ۵۷: | خط ۵۸: | ||
پرونده:2024-08-28 09 59 35-7126 طريق الملك عبدالله الفرعي، العصبة المدينة المنورة 42318 2363 طريق الملك عبد.png|alt= | پرونده:2024-08-28 09 59 35-7126 طريق الملك عبدالله الفرعي، العصبة المدينة المنورة 42318 2363 طريق الملك عبد.png|alt= | ||
پرونده:2024-08-28 09 59 48-7126 طريق الملك عبدالله الفرعي، العصبة المدينة المنورة 42318 2363 طريق الملك عبد.png|alt= | پرونده:2024-08-28 09 59 48-7126 طريق الملك عبدالله الفرعي، العصبة المدينة المنورة 42318 2363 طريق الملك عبد.png|alt= | ||
پرونده:2024-08-29 08 10 12-معالم المدینه المنوره ۴-۳.pdf - Profile 1 - Microsoft Edge.png|وجود محدوده مسقف در | پرونده:2024-08-29 08 10 12-معالم المدینه المنوره ۴-۳.pdf - Profile 1 - Microsoft Edge.png|وجود محدوده مسقف در ۱۴۱۳هجری/۱۹۹۳م | ||
</gallery> | </gallery> | ||
| خط ۷۳: | خط ۷۴: | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{پانویس}} | |||
== منابع == | == منابع == | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
* '''الجواهر الثمینه فی معالم المدینه'''، محمد کبریت الحسینی المدنی، دارالکتب العلمیه، ۱۹۹۷م. | |||
* '''عمدة الاخبار فی مدینة المختار'''، احمد بن عبدالحمید العباسی، تحقیق محمد طیب انصاری، ناشر اسعد طرابزونی، قاهره، بی‌تا. | |||
*'''المغانم المطابة في معالم طابة'''، فیروزآبادی، محمد بن یعقوب، و جاسر، حمد. ریاض - عربستان: دار الیمامة للبحث و الترجمة و النشر، ۱۳۸۹–۱۹۶۹. | *'''المغانم المطابة في معالم طابة'''، فیروزآبادی، محمد بن یعقوب، و جاسر، حمد. ریاض - عربستان: دار الیمامة للبحث و الترجمة و النشر، ۱۳۸۹–۱۹۶۹. | ||
*'''مساجد الاثریه'''، محمد الیاس عبدالغنی، مطابع الرشید بالمدینة المنورة، الطبعة الثانیة، | *'''مساجد الاثریه'''، محمد الیاس عبدالغنی، مطابع الرشید بالمدینة المنورة، الطبعة الثانیة، ۱۴۱۹ ق. | ||
*'''التعریف بما انست الهجرة من معالم دارالهجرة'''، جمال‌الدین محمدبن‌احمد المطری، تحقیق سلیمان الرحیلی، الریاض، دارة الملک عبدالعزیز، | *'''التعریف بما انست الهجرة من معالم دارالهجرة'''، جمال‌الدین محمدبن‌احمد المطری، تحقیق سلیمان الرحیلی، الریاض، دارة الملک عبدالعزیز، ۱۴۲۶ق.. | ||
*'''المدینه بین الماضی و الحاضر'''، ابراهیم بن علی العیاشی، | *'''المدینه بین الماضی و الحاضر'''، ابراهیم بن علی العیاشی، ۱۹۷۲ق. | ||
*'''المعالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ''' | *'''المعالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ'''، عبدالعزیز بن عبدالرحمن کعکی، جزء الرابع، بیروت، ۲۰۱۱ | ||
*'''وفاء الوفا باخبار دار المصطفی'''، علی بن عبدالله السمهودی، تحقیق قاسم السامرائی، لندن، موسسه الفرقان للتراث الاسلامی، ۲۰۰۱م. | *'''وفاء الوفا باخبار دار المصطفی'''، علی بن عبدالله السمهودی، تحقیق قاسم السامرائی، لندن، موسسه الفرقان للتراث الاسلامی، ۲۰۰۱م. | ||
{{پایان}} | {{پایان}}{{مساجد}} | ||
[[ar: مسجد العصبة]] | [[ar: مسجد العصبة]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۸ ژانویهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۴۲
 | |
| اطلاعات اوليه | |
|---|---|
| نام‌های دیگر | «مسجد التوبة» و «مسجد النور» |
| مکان | عربستان * مدینه * در غرب مسجد قبا |
| کاربری | مسجد |
| جنبه دینی | |
| بزرگداشت نزد | مسلمانان |
| وابسته به دین/مذهب | اسلام |
| باورها | نماز خواندن پیامبر(ص) در محدوده این مسجد |
| تاریخ بنا | |
| زمان پایه‌گذاری | قرن اول هجری |
| وضعیت فعلی | |
| وضعیت بنا | نیمه مخروبه، دیوارها موجود |
|
| |
مسجد العُصْبَة مسجدی قدیمی در مدینه است که با نام مسجد التوبة نیز شناخته می‌شود. مکان آن غرب مسجد قبا در منطقه‌ای مملو از مزارع و چاه‌های آب است. بنای مسجد عبارت است از مربعی بدون سقف با طول و عرض نزدیک به یازده متر و با دیوارهایی سنگی به ارتفاع یک متر. نقل شده است که پیامبر(ص) در محدوده این مسجد نماز خوانده است.
نماز پیامبر(ص)[ویرایش | ویرایش مبدأ]
در منابع کهن تاریخی آمده است که حضرت محمد (ص) در مسجد التوبه در عُصْبَة و در نزدیکی چاه هُجَیم نماز خوانده است[۱]
مکان و نام مسجد[ویرایش | ویرایش مبدأ]
مسجد العُصْبَة به علت قرار گرفتن در قریه عصبة به این نام شهرت دارد. عصبة منطقه‌ای در غرب مسجد قبا [۲] و مملو از مزارع و چاه‌های آب بود[۱] و به عنوان قلعه و حصار العصبه نیز شناخته می‌شد.[۳] این مکانی است که گروهی از مهاجران مکه که به قبا رسیدند پیش از رسیدن پیامبر(ص) در آنجا اقامت کردند.[۴]
در منابع جغرافی مدینه، نامی از مسجد العصبة نیست؛ اما از مسجد التوبة در عصبة در نزدیکی چاه هجیم یاد کرده‌اند.[۱][۵] علی بن عبدالله سمهودی، تاریخ‌نگار مدینه در قرن هشتم قمری، به ندانستن وجه نام مسجد التوبه تصریح کرده است.[۵] این منطقه محل زندگی بنی جَحْجَبا بوده و از این رو برخی این مسجد را نیز مسجد بنی جحجبا نامیده‌اند.[۶]
برخی پژوهشگران تاریخ مدینه، این مسجد را با مسجد النور (که یکی از مساجد نزدیک به قبا بوده) یکی دانسته‌اند.[۷] در حالی که در منابع کهن این مساجد یکی دانسته نشده‌اند.[۲]
گزارش‌هایی که از سده پانزدهم قمری/ بیستم میلادی در دست است مکان این مسجد را در بُسْتان (باغ) ابراهیم الترکی، که آن را بستان العصبه می‌خواندند، دانسته‌اند.[۷]
تاریخ بنا[ویرایش | ویرایش مبدأ]
درباره زمان ساخت مسجد اطلاع دقیقی در دست نیست. برخی حدس می‌زنند که این مسجد جزو مسجدهای ساخته شده در زمان حکومت عمر بن عبدالعزیز بر مدینه بوده باشد.[۸] اثری از این مسجد در سده‌های هشتم و نهم وجود نداشته چنان که محمد بن احمد مَطَری(درگذشت ۷۴۱ق.) و سَمهودی(درگذشت ۹۱۱ق.) در بخش مسجدهایی که شناخته شده نیستند از آن یاد کرده‌اند.[۱][۵] محمد کبریت مدنی (۱۰۱۲–۱۰۷۰ق) نیز در سده یازدهم تصریح می‌کند که اثری از این مسجد نیست.[۹] احمد عباسی (درگذشت قرن یازده قمری) از وجود آثار مسجد در نزدیکی چاه هجیم سخن گفته است.[۱۰]
بنای امروزی[ویرایش | ویرایش مبدأ]
امروزه بنای مسجد عبارت است از مربعی بدون سقف با طول و عرض نزدیک به ۱۱ متر و با دیوارهایی سنگی به ارتفاع یک متر که آثار سفیدکاری در آن دیده می‌شود.[۴]
تصاویر قدیمی مسجد[ویرایش | ویرایش مبدأ]
-
-
-
-
-
-
-
وجود محدوده مسقف در ۱۴۱۳هجری/۱۹۹۳م
تصاویر وضعیت جدید مسجد[ویرایش | ویرایش مبدأ]
-
نوسازی دیوارهای مسجد
-
تغییر محیط اطراف مسجد
-
-
بازسازی ورودی مسجد
-
ایجاد دیواره پیرامونی دور محدوده مسجد
-
-
-
پانویس[ویرایش | ویرایش مبدأ]
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ التعریف بما انست الهجرة، مطری، ص217.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ مساجد الاثریه، عبدالغنی، ص123.
- ↑ المغانم المطابة فی معالم طابة، فیروزآبادی، ص265.
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ مساجد الاثریه، عبدالغنی، ص124.؛ معالم المدینه المنوره بین المعماره و التاریخ، جزء الرابع، مجلد ثالث، ص 229-230
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ ۵٫۲ وفاء الوفاء، سمهودی، ج۳، ص248.
- ↑ معالم المدینه المنوره بین الماضی و الحاضر، جزء۴، مجلد۳، ص228
- ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ تاریخ معالم المدینه المنوره قدیما و حدیثا، ص209؛ المدینه بین الماضی و الحاضر، ص302
- ↑ معالم المدینه المنوره بین الماضی و الحاضر، جزء۴، مجلد۳، ص228
- ↑ الجواهر الثمینه فی محاسن المدینه، ص ۱۵۷
- ↑ عمدة الاخبار، ص175
منابع[ویرایش | ویرایش مبدأ]
- الجواهر الثمینه فی معالم المدینه، محمد کبریت الحسینی المدنی، دارالکتب العلمیه، ۱۹۹۷م.
- عمدة الاخبار فی مدینة المختار، احمد بن عبدالحمید العباسی، تحقیق محمد طیب انصاری، ناشر اسعد طرابزونی، قاهره، بی‌تا.
- المغانم المطابة في معالم طابة، فیروزآبادی، محمد بن یعقوب، و جاسر، حمد. ریاض - عربستان: دار الیمامة للبحث و الترجمة و النشر، ۱۳۸۹–۱۹۶۹.
- مساجد الاثریه، محمد الیاس عبدالغنی، مطابع الرشید بالمدینة المنورة، الطبعة الثانیة، ۱۴۱۹ ق.
- التعریف بما انست الهجرة من معالم دارالهجرة، جمال‌الدین محمدبن‌احمد المطری، تحقیق سلیمان الرحیلی، الریاض، دارة الملک عبدالعزیز، ۱۴۲۶ق..
- المدینه بین الماضی و الحاضر، ابراهیم بن علی العیاشی، ۱۹۷۲ق.
- المعالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، عبدالعزیز بن عبدالرحمن کعکی، جزء الرابع، بیروت، ۲۰۱۱
- وفاء الوفا باخبار دار المصطفی، علی بن عبدالله السمهودی، تحقیق قاسم السامرائی، لندن، موسسه الفرقان للتراث الاسلامی، ۲۰۰۱م.