زیارتگاه سخی (کابل)

آثار منسوب به رسول‌الله(ص) از دیر باز تا کنون مورد احترام مسلمانان بوده و به آنها تبرّک می‌جسته‌اند. این آثار، بیشتر در شهرها و مناطق تحت نفوذ اهل سنت؛ به ویژه در قلمرو پادشاهان عثمانی و شبه قاره هند یافت می‌شده است. در برخی بناهای مذهبی مهم این شهرها، مانند مساجد جامع، خانقاه‌ها، مقابر و زیارتگاه‌های بزرگ، جایگاه‌های ویژه و یا اتاق‌هایی، برای نگهداری این آثار وجود داشته است.

آثار منسوب به پیامبر خدا(ص)، بیشتر شامل تار ریش‌ها و تار موها، لباس‌ها و لوازم به‌جای مانده (مانند خرقه‌ها، صندل‌ها، شمشیرها) و دیگر اشیای منسوب به آن حضرت (نظیر قدمگاه‌ها) است. از مشهورترین و بلکه مهم‌ترین زیارتگاه‌های حاوی آثار پیامبر اسلام(ص) در افغانستان، زیارتگاه خرقه شریفه قندهار است. در مسیر انتقال این خرقه از بدخشان تا قندهار، خرقه را مدتی در کابل قرار دادند و محل قرار دادن آن تاکنون زیارتگاهی است.

اگرچه درباره انتساب برخی از این آثار به پیامبر، تردیدهایی وجود دارد و نمی‌توان به راحتی از اصالت و اعتبار تمامی آنها سخن گفت؛ اما صرف نظر از مساله میزان اعتبار و اصالت آثار پیامبر(ص)، آنچه در اینجا اهمیت دارد، آن است که وجود اینگونه آثار در منطقه‌ای، نشان ‌دهنده علاقه‌مندی‌های مردم آن منطقه بوده و مردم با تبرّک جستن به این آثار، دوستی و ارادت خود را نسبت به آن حضرت نشان می‌دهند و یا حتی طلب شفای بیماری یا قضای حاجت می‌کنند.

موقعیت جغرافیایی

این زیارتگاه در دامنه کوه علی‌آباد در شمال غربی کابل واقع است.

انتقال خرقه به قندهار

گفته شده زمانی‌که به دستور احمد شاه بابا در سال 1182ق. وزیر وی، شاه ولی‌خان بامی‌زائی، خرقه منتسب به پیامبر(ص) را از بدخشان به سمت قندهار منتقل کرد. آن را در مسیر خود در این محل، در میان یک دیگ سنگی قرار دادند. خرقه شریفه به مدت 7 یا 9 ماه در کابل بود و هر از چند گاهی به منظور تشرف اهالی کابل به زیارت صندوق حاوی خرقه، آن را در نزدیکی سنگ سیاهی که امروزه به سنگ ذوالفقار معروف است، می‌گذاشتند. تا اینکه آن را به سمت قندهار حرکت دادند.

علت بنای زیارت سخی

درباره علت بنای «زیارت سخی» گفته‌اند که این زیارتگاه به افتخار توقف خرقه مبارکه پیامبر(ص) در این مکان، ساخته شده است. اما برخی نیز آن را نظرگاه حضرت امیرالمؤمنین(ع) می‌دانند.

ویژگی‌های بنا

بنای زیارتگاه شامل دو اتاق متصل به یکدیگر است که هر اتاق دارای گنبدی نقره‌ای رنگ است. در دیوار شمالی بنا، در جانب کوه، سنگ بزرگی وجود دارد که به دو نیم شده و در بالای آن بیرقی است. بر اساس باورهای محلی، زمانی که خرقه مبارکه را از روی این سنگ به سمت قندهار حرکت دادند، سنگ در فراقش به دو نیم شد.

منابع

این مقاله برگرفته از فصلنامه علمی ترویجی میقات حج، ش 83. بخش «آثار منسوب به پیامبر خدا (ص) در افغانستان»، ص48-59، است.

• بالا حصار کابل و پیش‌آمـدهای تاریخی، کهزاد، احمدعلی، کابل: بنـگاه انتشارات میوند، چاپ 3، 1383.
• مزارات کابل، خلیلی، محمد ابراهیم، پشاور: انجمن نشراتی دانش، 1383ش./ 2004م.