زیارت امام حسین(ع)

شماری از زائران امام حسین(ع) نزد ضریح او.

روایت‌ها، برخی روزها را به صورت ویژه برای زیارت امام حسین(ع) معرفی کرده‌اند. بر پایه این روایات، ثواب زیارت مزار او در روزهای اول ماه رجب، نیمه آن، نیمه ماه شعبان، ماه رمضان، شب قدر، عید فطر، عید قربان، شب و روز عرفه، شب و روز عاشورا، روز اربعین و شب و روز جمعه بیشتر از زمان‌های دیگر است. امامان(ع)، برای برخی از این روزها، زیارت‌نامه‌ای خاص گفته‌اند که با همدیگر شباهت‌ها و تفاوت‌هایی دارد.

زیارت‌نامه‌های مخصوص

شباهت‌ها و تفاوت‌ها

زیارت‌نامه‌های مخصوص امام حسین(ع) در دو اصل تولی و تبری همانند هستند. سلام و لعن دو محتوای مشترک در این زیارت‌نامه‌هاست. این زیارت‌نامه‌ها، غیر از شباهت‌ها، هر کدام دارای محتوای نوی است. در زیارت‌نامه نیمه رجب، از سلام‌های بسیار به پیامبران، شنیدن و آگاه بودن امام(ع) از گفته‌های زائر، جواب دادن امام(ع) و درخواست شفاعت از امام(ع) سخن گفته شده است. زیارت‌نامه نیمه شعبان، شهادت‌نامه‌ای است که در آن سلام فراوان یافت نمی‌شود. در این زیارت‌نامه، زائر شهادت می‌دهد امام حسین(ع) کشته شده ولی نمرده، جاوید شده و شهادتش دل پیروایش را زنده کرده است. در زیارت‌نامه عید فطر و قربان، زائر، شادی‌اش را از آمدن به زیارت، از محبتش به اهل‌بیت(ع) و از پیروی خود از اهل‌بیت(ع) اعلام می‌کند. در زیارت‌نامه شب و روز عرفه، پس از سلام بر همه امامان(ع)، امام حسین(ع) مخاطب قرار گرفته و ویژگی‌های او در قالب زیارت‌نامه به او عرضه شده است. زیارت‌نامه عاشورا از زبان امام محمدباقر(ع) خوانده می‌شود. وی ۳۵ بار دشمنان را نفرین و از آن‌ها برائت جسته است؛ به ویژه از آل ابی‌سفیان، آل زیاد و آل مروان. زیارت‌نامه اربعین، به تکلیف امام در برابر پرچمداران کفر و استبداد، ایستادگی او در برابر آن‌‌ها و ریخته‌ شدن خونش در این راه پرداخته است.

روزهای خاص زیارتی

روایات، به زيارت امام حسین(ع) در همه سال سفارش کرده‌اند؛ در این میان، برخی روزها به صورت ویژه سفارش شده‌اند. اهل حدیث و فقیهان شیعه، این روایات را زیر عنوان‌های «استحباب» و «تاکید استحباب» دسته‌بندی کرده‌اند. برای نمونه، حر عاملى، مجموعه روایت‌های زيارت امام حسين(ع) در شب جمعه را زیر عنوان «باب تأكّد زيارة الحسين كل ليلة جمعة و كل يوم» نامگذاری کرده است. دلیل خاص بودن این روزها را، زیارت امام حسین(ع) توسط ارواح پیامبران و فرشتگان در این روز و بیشتر بودن لطف و کرم خدا در این روزها به امام حسین(ع) و زائران او دانسته‌ شده است.

روزهایی که در روایات، به عنوان روزهای ویژه برای زیارت امام حسین(ع) معرفی شده است، به این شرح است:

اول ماه رجب

امام صادق(ع)، زیارت امام حسین(ع) در اول ماه رجب را باعث آمرزش گناهان دانسته است؛ وی این آمرزش را قطعی و بدون بازگشت معرفی کرده است.

نیمه ماه رجب

امام رضا(ع)، در پاسخ این پرسش که چه وقتی برای زیارت کردن امام حسین(ع) بهتر است، نیمه ماه رجب و نیمه ماه شعبان را معرفی کرد. برخی از روایات،‌ زیارت امام حسین(ع) در این روز را، زیارتی دانسته‌اند که مردم از آن غافل‌اند.

نیمه ماه شعبان

حر عاملی، ۱۲ روایت درباره زیارت امام حسین(ع) در نیمه شعبان گردآورده است. برای نمونه، امام صادق(ع)، کسی را که دوست دارد با ۱۲۴ هزار نبی دست بدهد، سفارش به زیارت قبر حسین(ع) در نیمه شعبان کرده است. وی دلیل خاص بودن این روز را، زیارت امام حسین(ع) توسط ارواح پیامبران در این روز دانسته‌ است. از دیگر آثار زیارت در نیمه ماه شعبان، آمرزش گناهان و ثواب هزار حج بیان شده است.

ماه رمضان و شب‌های قدر

به گفته امام باقر(ع)، زیارت امام حسین(ع) در شب قدر، دست دادن با ۲۴ هزار فرشته و پیامبری است که برای زیارت امام حسین(ع) در آن شب به کربلا آمده‌اند. در روایتی دیگر گفته شده اگر زائر امام حسین(ع)‌در ماه رمضان، در راه برگشت از دنیا برود، بدون محاسبه اعمال، در امنیت وارد بهشت خواهد شد.

عيد فطر و عید قربان

یکی از اثرهای زیارت امام حسین(ع) در روز عید فطر و قربان، آمرزیده شدن گناهان گذشته و آینده زائر معرفی شده است. امام صادق(ع)، برای کسی که در طول یک سال، شب‌های نیمه شعبان، عید فطر و عید قربان به زیارت امام حسین(ع) رفته باشد، ثواب بیشتری ذکر کرده است؛ او، ثواب این زیارت را هزار حج و هزار عمره مقبول و اجابت هزار دعای دنیایی و آخرتی دانسته است.

شب و روز عرفه

نزدیک به ۱۵ روایت، درباره ارزش زیارت امام حسین(ع) در شب و روز عرفه آمده است. برای نمونه، هر گام زائر به سمت قبر امام حسین(ع) در شب و روز عرفه، برابر با یک حج کامل دانسته شده است. در روایتی دیگر، زیارت او در روز عرفه، برابر با یک میلیون حج همراه با امام مهدی(ع) معرفی شده است. آمرزش همه گناهان گذشته و شادمانی در روز قیامت از دیگر آثار این زیارت مخصوصه است.

شب و روز عاشورا

روایات درباره ارزش زیارت امام حسین(ع) در شب و روز عاشورا بسیار است. زیارت وی در این روز به شرط معرفت، برابر با زیارت خدا در عرش معرفی شده است. امام صادق(ع) به زائری که شب عاشورا را کنار قبر امام حسین(ع) بگذراند، مژده داده روز قیامت خدا را با چهره خون‌آلود دیدار کرده، به طوری که گویا با امام حسین(ع) در کربلا کشته شده است. زائری که روز عاشورا کنار قبر او بماند، با کسی که در برابر وی شهید شده باشد برابر دانسته شده است. واجب شدن بهشت برای زائر و ادای حق پیامبر(ص)، امام علی(ع) و حضرت فاطمه(س) از دیگر آثار این زیارت مخصوصه است.

زیارت‌نامه مخصوص امام حسین(ع) در روز اربعین.

روز اربعین

نوشتار اصلی: اربعین

روز اربعین، بیستم ماه صفر، روز برگشت کاروان اهل بیت امام حسین(ع) از شام به سوی مدینه و روزی است که جابر بن عبدالله انصاری به زیارت قبر امام حسین(ع) رفت. برای زیارت در این روز دو روایت آمده است. امام حسن عکسری(ع)، زیارت امام حسین(ع) در روز اربعین را یکی از نشانه‌های پنج‌گانه مؤمن دانسته است. امام صادق(ع) به صفوان جمال زیارت‌نامه‌ای را آموزش داد تا روز اربعین هنگامی که روز بالا می‌آید بخواند و پس از آن دو رکعت نماز بگذارد، دعا کند و برگردد.

شب و روز جمعه

بر پایه روایتی از امام صادق(ع)، شب‌های جمعه خدا و پیامبرش به زیارت امام حسین(ع) می‌روند. برای کسی که جمعه هر هفته به زیارت او برود، آمرزش گناهان، با حسرت نرفتن از دنیا و همراهی با امام حسین(ع) در بهشت مژده داده شده است.

منابع

این مقاله برگرفته از مقاله زیارت‌های مخصوصه امام حسین(ع)، فصلنامه فرهنگ زیارت، ‌شماره دوم، بهار ۱۳۸۹، ص۱۶ است.

• تهذیب الاحکام، محمد بن حسن طوسی(۴۶۰ق)، تحقیق و تصحیح على اكبر غفارى، قم، جامعه مدرسين حوزه علميه قم‏، 1413ق‏.
• کامل الزیارات، جعفر بن محمد ابن قولویه، تصحیح غلامرضا عرفانیان یزدی، نجف، المطبعة المبارکة المرتضویة، ۱۳۵۶ق.
• مصباح المتهجّد و سلاح المتعبّد، محمد بن الحسن‏ طوسى(460ق)، بیروت، مؤسسة فقه الشيعة، 1411ق.
• من لا يحضره الفقيه‏، محمد بن على‏ ابن بابويه(381ق‏)، علی‌اکبر غفاری، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم‏، 1413ق.
• وسائل الشيعة، محمد بن حسن‏ حر عاملى(1104ق‏)، تحقیق و تصحیح مؤسسة آل البيت عليهم السلام‏، قم، مؤسسة آل البيت عليهم السلام‏، ۱۴۰۹ق.