حرم حضرت زینب (دمشق)

حرم حضرت زینب(س) زیارتگاه مشهوری است در شهر دمشق در کشور سوریه که بنابر قولی محل دفن حضرت زینبت کبری(س) فرزند دختر امام علی و فاطمه زهرا و خواهر امام حسن و حسین در آن قرار دارد.

مزارهای منسوب به زینب کبری(س)

نوشتار اصلی: مزار زینب کبری(س) درباره اینکه حضرت زینب در چه مکانی وفات کرده است اطلاعات تاریخی دقیقی وجود ندارد، به همین دلیل مکان دقیق مقبره ایشان شناخته شده نیست. در حال حاضر دو زیارتگاه به عنوان مقبره حضرت زینب کبری(س) وجود دارد. یکی به مسجد سیدة زینب مشهور است و در کشور مصر در شهر قاهره قرار دارد و دیگری حرم حضرت زینب در دمشق است. این مقاله به معرفی این زیارتگاه (دمشق) اختصاص دارد.

مزار زینب کبری در دمشق

مزاری که به حرم حضرت زینب شهرت دارد، در سوریه در شهرکی به نام السیده زینب واقع شده است که در اصل روستایی به نام راویه بود. بعدا این روستا به قبر الست مشهور شد و مدتی است السیده زینب نامیده می‌شود. این شهرک را ایرانی‌ها زینبیه می‌خوانند.

ابوبکر موصلی از صوفیان دمشق در قرن هشتم هجری قمری، نخستین فردی است که از درگذشت حضرت زینب در غوطه دمشق در روستای راویه خبر داده است. داستان مسافرت حضرت زینب با همسرش عبدالله بن جعفر طیار به شام نیز مبنایی در منابع تاریخی معتبر ندارد و مورد نقد قرار گرفته است. با این حال بسیاری از علمای شیعه این مکان را به عنوان حرم حضرت زینب (س) را پذیرفته‌اند و گویا این انتساب از قرن هشتم وجود داشته است.

ابن عساکر (در قرن ششم) به مسجدی که در مکان قبر ساخته شده بود اشاره کرده است. به گزارش ابن جبیر و ابن بطوطه بر روی این قبر (که اهالی آن را قبر ام کلثوم می‌دانند) مسجد بزرگی ساخته شده بود و بیرون از آن خانه‌هایی وجود داشت و اوقافی داشت.

تاریخچه ساخت و سازها

گزارش‌هایی از بازسازی‌های متعدد این بنا از قرن هشتم به بعد در دسترس است که فهرستی از آن به شرح زیر است:

• ساختمان مزار در سال ۷۶۸ق..
• بازسازی در سال ۱۱۶۵ ق.
• توسعه بنا در ۱۲۵۶ ق.
• تعمیر سقف که به دلیل بارش باران فروریخته بود در سال ۱۲۸۷ق. (۱۸۷۰ میلادی).
• ساخت نمای سنگی ورودی غربی در سال ۱۳۵۴ ق.
• تهیه نقشه توسعه بنای حرم در ۱۳۷۰ ق.
• اهدای ضریح نقره‌ای در ۱۳۷۰ق. از سوی محمد علی حبیب.
• اهدای صندوقچه خاتم‌کاری شده به دست محمد صنیع خاتم، از سوی تاجران ایرانی ۱۳۷۳ ق.
• اتمام مرحله اول توسعه حرم با کمک مهدی بهبهانی تاجر ایرانی در۱۳۷۴ق.
• اهدای درِ طلاکوب ورودی غربی از سوی تاجران ایرانی در سال ۱۳۸۰.
• اهدای ضریح نقره‌ای طلاکوب و میناکاری شده به دست هنرمندان اصفهانی در سال ۱۴۱۲ ق.