پژوهشکده حج و زیارت: تفاوت میان نسخه‌ها
عاطفه فتاحی (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
عاطفه فتاحی (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
پژوهشکده حج و زیارت یکی از زیر مجموعه‌های حوزه [[نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت]] است. این پژوهشکده چنان که ازنام آن پیدا است، به پژوهش در زمینه [[حج|فریضه حج]] و [[زیارت]] می پردازد. [[حج]] و مراسم [[حج گزاری]] ابعاد و جایگاه خاصی در کشورهای مسلمان نشین دارد. ابعاد سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی که با توجه به وسعت تاثیرگزاری در امور مسلمین مستلزم بررسی و شناخت و پژوهش در این زمینه است. مفهوم [[زیارت]] در [[تشیع]] ابعاد گسترده ای دارد شامل [[زیارت]] [[مزار حضرت محمد|مزار پیامبر (ص)]]، [[امامان معصوم(ع)]] و نیز منسوبین به این خاندان . پژوهشکده حج و زیارت در گروهای آموزشی تاریخ و سیره، اخلاق و اسرار حج، مطالعات اجتماعی حج، کلام و معارف حج، فقه و حقوق حج ، از زوایای مختلف این وقایع مذهبی را مورد پژوهش قرار می دهد. | |||
==پيشينه== | ==پيشينه== | ||
پژوهشکده حج و زیارت پیش از این با نام «[[مرکز تحقيقات حج]]» فعالیت داشت. این مرکز در سال ۱۳۷۰ به عنوان يکي از نهادهاي تابعه حوزه [[نمايندگي ولي فقيه در امور حج و زيارت]] تأسيس گرديد. [[مرکز تحقیقات حج]] در مدت فعاليت خود بيش از هشتصد اثر در ابعاد مختلف [[حج]] و [[زیارت|زيارت]] عرضه کرد. این مرکز در ۲۱ اسفند ۱۳۸۹ با کسب مجوز «[[شوراي گسترش آموزش عالي]]» به «پژوهشکده حج و زيارت» ارتقا يافت. | |||
==اهداف== | ==اهداف== | ||
* توسعه و گسترش پژوهش در زمينه شناخت صحيح از ابعاد عبادي، سياسي، اجتماعي، اقتصادي و بين المللي حج | * توسعه و گسترش پژوهش در زمينه شناخت صحيح از ابعاد عبادي، سياسي، اجتماعي، اقتصادي و بين المللي [[حج]] | ||
* ايجاد زمينه مناسب براي ارتقاي فعاليت‌هاي پژوهشي در زمينه حج و زيارت | * ايجاد زمينه مناسب براي ارتقاي فعاليت‌هاي پژوهشي در زمينه [[حج]] و [[زیارت|زيارت]] | ||
* همکاري پژوهشي با مؤسسات آموزشي و پژوهشي کشور به منظور ارتقاي کيفيت فعاليت‌هاي پژوهشي | * همکاري پژوهشي با مؤسسات آموزشي و پژوهشي کشور به منظور ارتقاي کيفيت فعاليت‌هاي پژوهشي | ||
* تقويت فرهنگ و بنيه‌هاي فکري گردشگري ديني | * تقويت فرهنگ و بنيه‌هاي فکري گردشگري ديني | ||
* گسترش و توسعه مطالعات بين مذاهب اسلامي به منظور دستيابي به وحدت امت اسلامي | * گسترش و توسعه مطالعات بين مذاهب اسلامي به منظور دستيابي به وحدت [[امت اسلامی|امت اسلامي]] | ||
==وظايف== | ==وظايف== | ||
| خط ۲۳: | خط ۲۳: | ||
=== شوراهاي عالي=== | === شوراهاي عالي=== | ||
در اساسنامه پژوهشکده از نقش اساسي دو | در اساسنامه پژوهشکده از نقش اساسي دو بخش نام برده شده است: | ||
* '''هيئت امناي پژوهشکده''' وظيفه ترسيم سياست‌هاي کلان پژوهشکده را به عهده دارد. | * '''هيئت امناي پژوهشکده''' وظيفه ترسيم سياست‌هاي کلان پژوهشکده را به عهده دارد. | ||
| خط ۳۸: | خط ۳۸: | ||
* فقه و حقوق حج | * فقه و حقوق حج | ||
گروه‌هاي فوق وظيفه تحقيق در دو سطح کاربردي و بنيادين را در حوزه حج و زيارت به عهده دارند که ضوابط سطح پژوهش‌ها مطابق با معيارهاي وزارت علوم، تحقيقات و فناوري است. | گروه‌هاي فوق وظيفه تحقيق در دو سطح کاربردي و بنيادين را در حوزه [[حج]] و [[زیارت|زيارت]] به عهده دارند که ضوابط سطح پژوهش‌ها مطابق با معيارهاي وزارت علوم، تحقيقات و فناوري است. | ||
=== کتابخانه تخصصي=== | === کتابخانه تخصصي=== | ||
کتابخانه تخصصي در زمان فعاليت مرکز تحقيقات | کتابخانه تخصصي در زمان فعاليت [[مرکز تحقيقات حج]]، تأسيس شد و اکنون فعالترین کتابخانه در حوزه تولید محتوا در ارتباط با موضوع [[حج]] و [[زیارت]] است. | ||
ویژگی‌های عمده این کتابخانه بدین ترتیب است: | ویژگی‌های عمده این کتابخانه بدین ترتیب است: | ||
| خط ۵۵: | خط ۵۵: | ||
===انتشار نشريه‌هاي تخصصي ميقات عربي و فارسي و فصلنامه فرهنگ زيارت=== | ===انتشار نشريه‌هاي تخصصي ميقات عربي و فارسي و فصلنامه فرهنگ زيارت=== | ||
انتشار | انتشار «[[فصلنامه ميقات فارسی|فصلنامه ميقات فارسي]]» از پاييز سال ۷۱ آغاز گرديده و تاکنون ۸۰ شماره از آن منتشر شده است. اين مجله به صورت تخصصي به موضوعات مرتبط با حج و زيارت پرداخته و مخاطبين خود را در ميان روحانيون، مديران و کارگزاران حج و عمره جستجو مي‌کند. | ||
«[[دو فصلنامه ميقات عربی|دو فصلنامه ميقات عربي]]» نيز به منظور توليد محتواي لازم براي مخاطبان عرب‌زبان از سال ۱۴۱۵ه .ق منتشر شده است. فصلنامه‌هاي ميقات فارسي و عربي به صورت متمرکز حوزه جغرافيايي کشور [[عربستان]] و تحولات مربوط به [[حج]] و [[زیارت|زيارت]] و محتواي علمي مرتبط با آن را توليد و عرضه می کند. | |||
«[[فصلنامه فرهنگ زيارت]]» از ديگر توليدات پژوهشکده بوده که در تابستان ۱۳۸۸ منتشر شد. اين فصلنامه مطالب مرتبط با [[زیارت|زيارت]] و [[عتبات عاليات]] را مدنظر دارد. | |||
=== دانشنامه حج و حرمين شريفين=== | === دانشنامه حج و حرمين شريفين=== | ||
از سال ۱۳۸۷تدوين مداخل اصلي [[حج]] و [[زیارت|زيارت]] در قالب [[دانشنامه حج و حرمين شريفين]] در دستور کار قرار گرفت و پس از تدوين شيوه‌نامه‌ها و اساسنامه، کار تأليف مداخل آن پي گرفته شد. | |||
=== موسوعه رد شبهات=== | === موسوعه رد شبهات=== | ||
به منظور پاسخ‌گويي متقن و علمي به شبهات وارده از سوي سلفيان و وهابيان بر باورهاي پيروان اهل بيت : موسوعه رد شبهات در دستور کار پژوهشکده قرار گرفته و اساسنامه، شيوه‌نامه و عناوين بيش از دويست شبهه تهيه گرديده است. | به منظور پاسخ‌گويي متقن و علمي به شبهات وارده از سوي [[سلفی گری|سلفيان]] و [[وهابیت|وهابيان]] بر باورهاي پيروان [[اهل بیت|اهل بيت]] : موسوعه رد شبهات در دستور کار پژوهشکده قرار گرفته و اساسنامه، شيوه‌نامه و عناوين بيش از دويست شبهه تهيه گرديده است. | ||
=== برگزاري همايش‌ها و نشست‌هاي تخصصي=== | === برگزاري همايش‌ها و نشست‌هاي تخصصي=== | ||
از جمله وظايف و مأموريت‌هاي پژوهشکده که از زمان فعاليت مرکز تحقيقات حج پيگيري مي‌شده است، ساماندهي همايش‌ها و نشست‌هاي تخصصي مرتبط با موضوع حج و زيارت است. از جمله اين همايش‌ها مي‌توان به موارد زير اشاره نمود: | از جمله وظايف و مأموريت‌هاي پژوهشکده که از زمان فعاليت [[مرکز تحقيقات حج]] پيگيري مي‌شده است، ساماندهي همايش‌ها و نشست‌هاي تخصصي مرتبط با موضوع [[حج]] و [[زیارت|زيارت]] است. از جمله اين همايش‌ها مي‌توان به موارد زير اشاره نمود: | ||
* '''همايش حج و جهاني‌شدن''' | * '''همايش حج و جهاني‌شدن''' | ||
| خط ۷۹: | خط ۷۹: | ||
* '''همايش حج و اقتصاد''' | * '''همايش حج و اقتصاد''' | ||
يکي از ابعاد مهم حج که منافع و ظرفيت‌هاي اقتصادي حج است. همايش حج و اقتصاد نخستين نشست پيرامون ابعاد اقتصادي حج بود که در تاريخ ۲۲ تيرماه ۱۳۹۱ برگزار گرديد. ۳۲ مقاله برتر از مجموع ۷۵ مقاله ارسالي در کتاب «مجموعه مقالات همايش حج و اقتصاد» چاپ شد. | يکي از ابعاد مهم حج که منافع و ظرفيت‌هاي اقتصادي [[حج]] است. همايش [[حج]] و اقتصاد نخستين نشست پيرامون ابعاد اقتصادي [[حج]] بود که در تاريخ ۲۲ تيرماه ۱۳۹۱ برگزار گرديد. ۳۲ مقاله برتر از مجموع ۷۵ مقاله ارسالي در کتاب «مجموعه مقالات همايش حج و اقتصاد» چاپ شد. | ||
* '''برگزاري نشست‌هاي تخصصي''' | * '''برگزاري نشست‌هاي تخصصي''' | ||
نشست های تخصصی نیز با موضوعاتي از قبيل حج و ديپلماسي عمومي، مقايسه ميان وهابيت و | نشست های تخصصی نیز با موضوعاتي از قبيل [[حج]] و ديپلماسي عمومي، مقايسه ميان [[وهابيت]] و [[سلفی گری|سلفي‌گري]]، آينده‌پژوهشي حج، [[حج]] و ظرفيت‌هاي فرهنگي و... برگزار شده است. | ||
===ساماندهي نظام جامع و سامانه مواجهه علمي با وهابيت=== | ===ساماندهي نظام جامع و سامانه مواجهه علمي با وهابيت=== | ||
در پژوهشکده حج وزیارت با بهره‌گيري از آراي انديشمندان به شبهات مطروحه از سوي فرقه [[وهابیت]] پاسخ داده می شود. | |||
=== ساير فعاليت‌هاي در دست انجام=== | === ساير فعاليت‌هاي در دست انجام=== | ||
| خط ۹۳: | خط ۹۳: | ||
* '''تبديل محصولات پژوهشکده به نرم‌افزارهاي رايانه‌اي''' | * '''تبديل محصولات پژوهشکده به نرم‌افزارهاي رايانه‌اي''' | ||
آثار علمي و پژوهشي توليد شده در اين پژوهشکده با همکاري مرکز تحقيقات کامپيوتري علوم اسلامي (نور) و بعثه مقام معظم رهبري (مدظله العالي) به صورت نرم‌افزاري و در قالب ده CD و DVD منتشر شده است. مهم‌ترين اين نرم‌افزارها عبارتند از: «مکتبة الحج»، «احکام و مناسک حج»، «سفرنامه و خاطرات حج»، «عتبات عاليات»، «زائر» و... | آثار علمي و پژوهشي توليد شده در اين پژوهشکده با همکاري [[مرکز تحقيقات کامپيوتري علوم اسلامي (نور)]] و [[بعثه مقام معظم رهبري]] (مدظله العالي) به صورت نرم‌افزاري و در قالب ده CD و DVD منتشر شده است. مهم‌ترين اين نرم‌افزارها عبارتند از: «مکتبة الحج»، «احکام و مناسک حج»، «سفرنامه و خاطرات حج»، «عتبات عاليات»، «زائر» و... | ||
* '''کتابشناسي آثار پژوهشي مرتبط''' | * '''کتابشناسي آثار پژوهشي مرتبط''' | ||
در قالب پروژه «کتابشناسي حج و زيارت» تمامي کتب و منشورات مرتبط با موضوع حج و زيارت جمع‌آوري و نمايه‌زني گرديده است . پروژه «نمايه آثار» نيز به کتابشناسي آثار منتشره در حوزه نمايندگي ولي فقيه در امور حج و زيارت از زمان تأسيس مرکز تحقيقات حج تاکنون مي‌پردازد. | در قالب پروژه «کتابشناسي حج و زيارت» تمامي کتب و منشورات مرتبط با موضوع [[حج]] و [[زیارت|زيارت]] جمع‌آوري و نمايه‌زني گرديده است . پروژه «نمايه آثار» نيز به کتابشناسي آثار منتشره در حوزه [[نمايندگي ولي فقيه در امور حج و زيارت]] از زمان تأسيس [[مرکز تحقيقات حج]] تاکنون مي‌پردازد. | ||
* '''حمايت از پايان‌نامه‌هاي مرتبط''' | * '''حمايت از پايان‌نامه‌هاي مرتبط''' | ||
نسخهٔ ۲۰ ژانویهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۰۰:۳۲
پژوهشکده حج و زیارت یکی از زیر مجموعه‌های حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت است. این پژوهشکده چنان که ازنام آن پیدا است، به پژوهش در زمینه فریضه حج و زیارت می پردازد. حج و مراسم حج گزاری ابعاد و جایگاه خاصی در کشورهای مسلمان نشین دارد. ابعاد سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی که با توجه به وسعت تاثیرگزاری در امور مسلمین مستلزم بررسی و شناخت و پژوهش در این زمینه است. مفهوم زیارت در تشیع ابعاد گسترده ای دارد شامل زیارت مزار پیامبر (ص)، امامان معصوم(ع) و نیز منسوبین به این خاندان . پژوهشکده حج و زیارت در گروهای آموزشی تاریخ و سیره، اخلاق و اسرار حج، مطالعات اجتماعی حج، کلام و معارف حج، فقه و حقوق حج ، از زوایای مختلف این وقایع مذهبی را مورد پژوهش قرار می دهد.
پيشينه
پژوهشکده حج و زیارت پیش از این با نام «مرکز تحقيقات حج» فعالیت داشت. این مرکز در سال ۱۳۷۰ به عنوان يکي از نهادهاي تابعه حوزه نمايندگي ولي فقيه در امور حج و زيارت تأسيس گرديد. مرکز تحقیقات حج در مدت فعاليت خود بيش از هشتصد اثر در ابعاد مختلف حج و زيارت عرضه کرد. این مرکز در ۲۱ اسفند ۱۳۸۹ با کسب مجوز «شوراي گسترش آموزش عالي» به «پژوهشکده حج و زيارت» ارتقا يافت.
اهداف
- توسعه و گسترش پژوهش در زمينه شناخت صحيح از ابعاد عبادي، سياسي، اجتماعي، اقتصادي و بين المللي حج
- ايجاد زمينه مناسب براي ارتقاي فعاليت‌هاي پژوهشي در زمينه حج و زيارت
- همکاري پژوهشي با مؤسسات آموزشي و پژوهشي کشور به منظور ارتقاي کيفيت فعاليت‌هاي پژوهشي
- تقويت فرهنگ و بنيه‌هاي فکري گردشگري ديني
- گسترش و توسعه مطالعات بين مذاهب اسلامي به منظور دستيابي به وحدت امت اسلامي
وظايف
- بررسي و شناسايي نيازهاي پژوهشي
- انجام طرح‌هاي پژوهشي بنيادي، کاربردي، توسعه‌اي و ميداني
- فراهم آوردن امکانات لازم و متناسب با فعاليت‌هاي پژوهشي مربوطه
- برگزاري نشست‌ها و همايش‌هاي علمي ـ تخصصي، ملي و بين المللي
- برگزاري دوره‌هاي آموزشي، پژوهشي، تحصيلات تکميلي و کوتاه‌مدت
ساختار
شوراهاي عالي
در اساسنامه پژوهشکده از نقش اساسي دو بخش نام برده شده است:
- هيئت امناي پژوهشکده وظيفه ترسيم سياست‌هاي کلان پژوهشکده را به عهده دارد.
- شوراي پژوهشي وظيفه بررسي و تأييد طرح‌هاي پژوهشي و در مجموع نظارت علمي بر فعاليت‌هاي پژوهشکده را به عهده دارد.
گروه‌هاي علمي
پژوهشکده از پنج گروه علمي ـ پژوهشي مصوب وزارت علوم به شرح زير تشکيل شده است:
- تاريخ و سيره
- اخلاق و اسرار حج
- مطالعات اجتماعي حج
- کلام و معارف حج
- فقه و حقوق حج
گروه‌هاي فوق وظيفه تحقيق در دو سطح کاربردي و بنيادين را در حوزه حج و زيارت به عهده دارند که ضوابط سطح پژوهش‌ها مطابق با معيارهاي وزارت علوم، تحقيقات و فناوري است.
کتابخانه تخصصي
کتابخانه تخصصي در زمان فعاليت مرکز تحقيقات حج، تأسيس شد و اکنون فعالترین کتابخانه در حوزه تولید محتوا در ارتباط با موضوع حج و زیارت است.
ویژگی‌های عمده این کتابخانه بدین ترتیب است:
- فهرست‌نويسي قريب به شانزده هزار جلد کتاب
- مجهز بودن به نرم‌افزارهاي جامع و روزآمد کتابداري
- قرار دادن اطلاعات کتب کتابخانه در معرض ديد کاربران اينترنتي بر روي پايگاه اطلاع‌رساني lib.ir
- PDF سازي کتب کتابخانه به منظور عرضه آن در فضاي مجازي
فعالیت ها
علاوه بر انجام پژوهش‌هاي توليدي و انتشار آن در قالب کتب و مقالات تخصصي، پروژه‌هاي ديگري در دستور کار پژوهشکده قرار گرفته است که اهم آن چنين است:
انتشار نشريه‌هاي تخصصي ميقات عربي و فارسي و فصلنامه فرهنگ زيارت
انتشار «فصلنامه ميقات فارسي» از پاييز سال ۷۱ آغاز گرديده و تاکنون ۸۰ شماره از آن منتشر شده است. اين مجله به صورت تخصصي به موضوعات مرتبط با حج و زيارت پرداخته و مخاطبين خود را در ميان روحانيون، مديران و کارگزاران حج و عمره جستجو مي‌کند.
«دو فصلنامه ميقات عربي» نيز به منظور توليد محتواي لازم براي مخاطبان عرب‌زبان از سال ۱۴۱۵ه .ق منتشر شده است. فصلنامه‌هاي ميقات فارسي و عربي به صورت متمرکز حوزه جغرافيايي کشور عربستان و تحولات مربوط به حج و زيارت و محتواي علمي مرتبط با آن را توليد و عرضه می کند.
«فصلنامه فرهنگ زيارت» از ديگر توليدات پژوهشکده بوده که در تابستان ۱۳۸۸ منتشر شد. اين فصلنامه مطالب مرتبط با زيارت و عتبات عاليات را مدنظر دارد.
دانشنامه حج و حرمين شريفين
از سال ۱۳۸۷تدوين مداخل اصلي حج و زيارت در قالب دانشنامه حج و حرمين شريفين در دستور کار قرار گرفت و پس از تدوين شيوه‌نامه‌ها و اساسنامه، کار تأليف مداخل آن پي گرفته شد.
موسوعه رد شبهات
به منظور پاسخ‌گويي متقن و علمي به شبهات وارده از سوي سلفيان و وهابيان بر باورهاي پيروان اهل بيت : موسوعه رد شبهات در دستور کار پژوهشکده قرار گرفته و اساسنامه، شيوه‌نامه و عناوين بيش از دويست شبهه تهيه گرديده است.
برگزاري همايش‌ها و نشست‌هاي تخصصي
از جمله وظايف و مأموريت‌هاي پژوهشکده که از زمان فعاليت مرکز تحقيقات حج پيگيري مي‌شده است، ساماندهي همايش‌ها و نشست‌هاي تخصصي مرتبط با موضوع حج و زيارت است. از جمله اين همايش‌ها مي‌توان به موارد زير اشاره نمود:
- همايش حج و جهاني‌شدن
اين همايش در اسفندماه ۱۳۸۹ برگزار گرديد.
- همايش حج و اقتصاد
يکي از ابعاد مهم حج که منافع و ظرفيت‌هاي اقتصادي حج است. همايش حج و اقتصاد نخستين نشست پيرامون ابعاد اقتصادي حج بود که در تاريخ ۲۲ تيرماه ۱۳۹۱ برگزار گرديد. ۳۲ مقاله برتر از مجموع ۷۵ مقاله ارسالي در کتاب «مجموعه مقالات همايش حج و اقتصاد» چاپ شد.
- برگزاري نشست‌هاي تخصصي
نشست های تخصصی نیز با موضوعاتي از قبيل حج و ديپلماسي عمومي، مقايسه ميان وهابيت و سلفي‌گري، آينده‌پژوهشي حج، حج و ظرفيت‌هاي فرهنگي و... برگزار شده است.
ساماندهي نظام جامع و سامانه مواجهه علمي با وهابيت
در پژوهشکده حج وزیارت با بهره‌گيري از آراي انديشمندان به شبهات مطروحه از سوي فرقه وهابیت پاسخ داده می شود.
ساير فعاليت‌هاي در دست انجام
- تهيه بانک اطلاعات الکترونيک
- تبديل محصولات پژوهشکده به نرم‌افزارهاي رايانه‌اي
آثار علمي و پژوهشي توليد شده در اين پژوهشکده با همکاري مرکز تحقيقات کامپيوتري علوم اسلامي (نور) و بعثه مقام معظم رهبري (مدظله العالي) به صورت نرم‌افزاري و در قالب ده CD و DVD منتشر شده است. مهم‌ترين اين نرم‌افزارها عبارتند از: «مکتبة الحج»، «احکام و مناسک حج»، «سفرنامه و خاطرات حج»، «عتبات عاليات»، «زائر» و...
- کتابشناسي آثار پژوهشي مرتبط
در قالب پروژه «کتابشناسي حج و زيارت» تمامي کتب و منشورات مرتبط با موضوع حج و زيارت جمع‌آوري و نمايه‌زني گرديده است . پروژه «نمايه آثار» نيز به کتابشناسي آثار منتشره در حوزه نمايندگي ولي فقيه در امور حج و زيارت از زمان تأسيس مرکز تحقيقات حج تاکنون مي‌پردازد.
- حمايت از پايان‌نامه‌هاي مرتبط