مستجار

مُستَجار بخشی از ضلع غربی دیوار کعبه به طول تقریبا ۲ متر است که رکن یمانی و در دوم کعبه که در زمان حجاج بن یوسف ثقفی مسدود شد، قرار دارد. این قسمت در پشت کعبه و درست روبروی در فعلی کعبه است. معنای واژه مستجار، پناهگاه است. این مکان محل پذیرش توبه دانسته شده و به راز و نیاز و خواندن دعا در آن توصیه شده است.

مستجار یا ملتزم؟

دو مکان در دیوار کعبه به عنوان مکان پذیرش دعا و توبه معرفی شده و روایاتی درباره آن نقل شده است: مستجار و ملتزم. معمولا گفته می‌شود که مراد از مستجار پشت کعبه در ضلع غربی و فاصله رکن یمانی تا در مسدود شده کعبه را شامل می‌شود و ملتزم در ضلع شرقی و فاصله حجر الاسود تا در فعلی کعبه است.

روایات مرتبط به ملتزم و مستجار در منابع سنی و شیعه به هم آمیخته شده و گاه مستجار و ملتزم دو نام برای یک مکان دانسته شده است.

برخی علما از مجموع روایات اهل بیت که درباره اعمال ملتزم و مستجار روایت شده، هر دو را نام یک مکان دانسته اند که همان مستجار است. بر این اساس شیعیان ملتزم و مستجار را یکی می‌دانند اما اهل سنت این دو را غیر از هم می‌دانند و ملتزم را فاصله بین حجر الاسود و در کعبه به شمار می‌آورند.

گزارش شفاء الغرام

فاسی تاریخ‌نگار برجسته مکه در قرن نهم هجری در معرفی مستجار می‌نویسد:‌ «مستجار در فاصله ركن يمانى تا باب ‏المسدود در پشت كعبه است. ابن ‏جبير در سفرنامه خود و نيز محبّ طبرى در «القرى» آن را بدين نام خوانده‏ اند و پيش از ايشان، محمدبن سراقه فقيه در كتاب خود «دلائل القبله» چنين نامى بر آن نهاده بود. او گفته است: ميان ركن يمانى و باب المسدود، در پشت كعبه، چهار ذرع فاصله است كه آنجا را «المستجار من‏الذنوب»: (آمرزش‏گاه گناهان) مى‏نامند به آن متعوَّذ هم مى‏گويند و بنا بر آنچه از ابن‏زبير نقل شده، آن را «ملتزم» نيز مى‏نامند.»

مستحب بودن دعا

در آداب طواف آمده است که: مستحب است که حاجی در شوط آخر طواف خود صورت و دستهایش را بر دیوار بگذارد و شکم و روی خود را به دیوار کعبه بچسباند و بگوید: أللَّهُمَّ الْبَيْتُ بَيْتُكَ وَالْعَبْدُ عَبْدُكَ وَهذا مَكانُ الْعائِذِ بِكَ مِنَ النَّار. سپس به گناهان خود اعتراف و طلب بخشش کند و سپس بگوید:‌أللَّهُمَّ مِنْ قِبَلِكَ الرَّوْحُ وَالْفَرَجُ وَالْعافِيَةُ. أللَّهُمَّ إنَّ عَمَلِي ضَعيْفٌ فَضاعِفْهُ لِي وَاغْفِرْ لي مَا اطَّلَعْتَ عَلَيْهِ مِنِّي وَخَفِيَ عَلى‏ خَلْقِكَ أسْتَجِيرُ بِاللَّهِ مِنَ النَّار. سپس آنچه خواهد دعا کند و رکن یمانی را استلام کند و به نزد حجر الاسود آمده و طواف خود را تمام کند و بگوید: أللَّهُمَّ قَنِّعْنِي بِما رَزَقْتَني وَبارِكْ لِي فِيما آتَيْتَني‏