خانه فاطمه(س): تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی حج
(اصلاح فاصلهٔ مجازی، اصلاح نویسه‌های عربی، اصلاح ارقام)
خط ۱: خط ۱:
'''خانه فاطمه''' [[فاطمه دختر رسول الله|دختر رسول خدا]] از خانه‌های همجوار [[مسجد النبی|مسجدالنبی]] در شهر [[مدینه]] بود. این خانه محل زندگی فاطمه زهرا بعد از ازدواج با [[علی بن ابیطالب]] بود. این خانه از مجموعه خانه‌های چسبیده به مسجدالنبی بود که هر یک محل سکونت یکی از [[امهات المؤمنین|همسران پیامبر اسلام]] بود. خانه فاطمه به [[خانه عایشه]] چسبیده بود.  
'''خانه فاطمه''' [[فاطمه دختر رسول الله|دختر رسول خدا]] از خانه‌های همجوار [[مسجد النبی|مسجدالنبی]] در شهر [[مدینه]] بود. این خانه محل زندگی فاطمه زهرا بعد از ازدواج با [[علی بن ابیطالب]] بود. این خانه از مجموعه خانه‌های چسبیده به مسجدالنبی بود که هر یک محل سکونت یکی از [[امهات المؤمنین|همسران پیامبر اسلام]] بود. خانه فاطمه به [[خانه عایشه]] چسبیده بود.  


این خانه امروزه از بین رفته است و موقعیت کنونی آن داخل [[حجره پیامبر|حجره]] و مرقد پیامبر (ص) است. در منابع آمده که علی(ع) در مدینه دو خانه داشت یکی چسبیده به مسجدالنبی و دیگری در [[بقیع]]. درباره اینکه رخدادهای پس از رحلت پیامبر اکرم در خانه فاطمه به وقوع پیوسته یا در [[خانه امام علی (مدینه)|خانه دوم امام علی]] در بقیع اختلاف نظر وجود دارد.
این خانه امروزه از بین رفته است و موقعیت کنونی آن داخل [[حجره پیامبر|حجره]] و مرقد پیامبر (ص) است. در منابع آمده که علی(ع) در مدینه دو خانه داشت یکی چسبیده به مسجدالنبی و دیگری در [[بقیع]]. درباره اینکه رخدادهای پس از رحلت پیامبر اکرم در خانه فاطمه به وقوع پیوسته یا در [[خانه امام علی (مدینه)|خانه دوم امام علی]] در بقیع اختلاف نظر وجود دارد. مکان خانه فاطمه (س) در مسجدالنبی یکی از مکان‌های احتمالی قبر آن حضرت است.
 
==مکان خانه فاطمه==
==مکان خانه فاطمه==
خانه فاطمه (س) - که به [[خانه امام على(ع)]] نيز شناخته  مي‌شود - پشت خانه پيامبر‌ (ص) ([[خانه عايشه]]) قرار داشت.<ref>. تاريخ و آثار اسلامى مكه و مدينه، ص203؛ تاريخ مكة المشرفة، ص 270.</ref> در پشت اين خانه از جهت شمال، [[ستون تهجد]]<ref>. وفاء الوفاء، ج2, ص 47 , 58؛ تعمير و توسعه مسجد شريف نبوى، ص81؛ تاريخ مكة المشرفة، ص 270.</ref> و در کنار آن ستون، [[محراب تهجد]] قرار داشت<ref>. وفاء الوفاء، ج2, ص 47.</ref> كه رسول خدا (ص) در آن مكان شب‌زنده‌‌داری می‌کرد و نماز شب می‌خواند<ref>. وفاء الوفاء، ج2, ص 47.</ref> و اكنون ضلع شمالى ضريح پيامبر (ص) است.<ref>. آثار اسلامى مكه و مدينه، ص 219.</ref>
خانه فاطمه (س) - که به [[خانه امام علی(ع)]] نیز شناخته  می‌شود - پشت خانه پیامبر (ص) ([[خانه عایشه]]) قرار داشت.<ref>. تاریخ و آثار اسلامی مکه و مدینه، ص203؛ تاریخ مکة المشرفة، ص 270.</ref> در پشت این خانه از جهت شمال، [[ستون تهجد]]<ref>. وفاء الوفاء، ج2, ص 47 , 58؛ تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی، ص81؛ تاریخ مکة المشرفة، ص 270.</ref> و در کنار آن ستون، [[محراب تهجد]] قرار داشت<ref>. وفاء الوفاء، ج2, ص 47.</ref> که رسول خدا (ص) در آن مکان شب‌زنده‌داری می‌کرد و نماز شب می‌خواند<ref>. وفاء الوفاء، ج2, ص 47.</ref> و اکنون ضلع شمالی ضریح پیامبر (ص) است.<ref>. آثار اسلامی مکه و مدینه، ص 219.</ref>


اگر کسي محراب تهجد بايستد، سمت چپ او [[باب جبرئیل|باب جبرئيل]]<ref>. وفاء الوفاء، ج2, ص 47؛ تعمير و توسعه مسجد شريف نبوى، ص81؛  تاريخ مكة المشرفة ، ص 270.</ref> و سمت راست او مقام جبرئيل قرار مي‌گيرد.<ref>. آثار اسلامى مكه و مدينه، ص228-229.</ref> از اين رو [[سمهودي]] گفته است که خانه فاطمه (س) ميان ستون [[ستون مربعة‌القبر|مربعة القبر]] (مقام جبرئيل) و [[ستون تهجد|استوانه تهجد]] قرار داشت.<ref>. وفاء الوفاء، ج2, ص 59.</ref>  
اگر کسی محراب تهجد بایستد، سمت چپ او [[باب جبرئیل|باب جبرئیل]]<ref>. وفاء الوفاء، ج2, ص 47؛ تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی، ص81؛  تاریخ مکة المشرفة ، ص 270.</ref> و سمت راست او مقام جبرئیل قرار می‌گیرد.<ref>. آثار اسلامی مکه و مدینه، ص228-229.</ref> از این رو [[سمهودی]] گفته است که خانه فاطمه (س) میان ستون [[ستون مربعةالقبر|مربعة القبر]] (مقام جبرئیل) و [[ستون تهجد|استوانه تهجد]] قرار داشت.<ref>. وفاء الوفاء، ج2, ص 59.</ref>  


اين خانه تخريب شده و هم اکنون اثري از آن نيست. موقعيت كنونى آن، در داخل [[حجره رسول الله|حجره]] و [[مرقد رسول الله|مرقد شريف پيامبر (ص)]] است<ref>. تاريخ و آثار اسلامى مكه و مدينه، ص203, 210؛ گل واژه هاى حج و عمره، ص 412.</ref> كه مجموع اين دو را حجره طاهره مي خوانند و مساحت آن حدود دويست و چهل متر مربع است.<ref>. آثار اسلامى مكه و مدينه، ص219؛ گل واژه هاى حج و عمره، ص 412.</ref>  
این خانه تخریب شده و هم اکنون اثری از آن نیست. موقعیت کنونی آن، در داخل [[حجره رسول الله|حجره]] و [[مرقد رسول الله|مرقد شریف پیامبر (ص)]] است<ref>. تاریخ و آثار اسلامی مکه و مدینه، ص203, 210؛ گل واژه های حج و عمره، ص 412.</ref> که مجموع این دو را حجره طاهره می خوانند و مساحت آن حدود دویست و چهل متر مربع است.<ref>. آثار اسلامی مکه و مدینه، ص219؛ گل واژه های حج و عمره، ص 412.</ref>  
===درهای خانه===
===درهای خانه===
خانه‏ فاطمه‏ (س) دو در داشته است: درى به سمت شرق؛ يعنى كوچه و درى به سمت غرب؛ يعنى داخل مسجد و به موازات ستون‏هاى [[ستون وفود|وفود]] و [[ستون حرس|حرس]].<ref>. تاريخ و آثار اسلامى مكه و مدينه، ص203؛ تاريخ حرم ائمه بقيع (عليهم السلام)، ص152.</ref> درِ سمت غرب که به مسجد باز مى‏شده كنار مقام جبرئيل ([[ستون مربعة‌القبر|ستون مُرَبَّعة القبر]]) قرار داشته است.<ref>. تعمير و توسعه مسجد شريف نبوى، ص80 -81؛ ر.ک: وفاء الوفاء، ج2, ص 46, 57.</ref>  
خانه فاطمه‏ (س) دو در داشته است: دری به سمت شرق؛ یعنی کوچه و دری به سمت غرب؛ یعنی داخل مسجد و به موازات ستون‌های [[ستون وفود|وفود]] و [[ستون حرس|حرس]].<ref>. تاریخ و آثار اسلامی مکه و مدینه، ص203؛ تاریخ حرم ائمه بقیع (علیهم السلام)، ص152.</ref> درِ سمت غرب که به مسجد باز می‌شده کنار مقام جبرئیل ([[ستون مربعةالقبر|ستون مُرَبَّعة القبر]]) قرار داشته است.<ref>. تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی، ص80 -81؛ ر.ک: وفاء الوفاء، ج2, ص 46, 57.</ref>  
درى كه اکنون در سمت باب جبرئيل به عنوان در خانه فاطمه (س) مشهور است، همان درى است كه به سوى كوچه باز می‌شده است.<ref>. تاريخ و آثار اسلامى مكه و مدينه، ص203.</ref>
دری که اکنون در سمت باب جبرئیل به عنوان در خانه فاطمه (س) مشهور است، همان دری است که به سوی کوچه باز می‌شده است.<ref>. تاریخ و آثار اسلامی مکه و مدینه، ص203.</ref>
==تخریب خانه فاطمه و افزودن آن به مسجد==
==تخریب خانه فاطمه و افزودن آن به مسجد==
اين خانه تا روزگار [[وليد بن عبدالملك]]،خلیفه اموی (حک: 86-96ق)، بر جاي بود تا اين‌كه در [[بازسازی مسجدالنبی (ولیدبن عبدالملک)|گسترش مسجد به سال 88قمری]] به دستور وليد و به دست عمر بن عبدالعزيز، والي حرمين شريفين (87-93ق.) [[حسن مثني]]، فرزند امام حسن مجتبي (ع)، و [[فاطمه دختر امام حسين]] (ع) که در آنجا ساکن بودند، به اجبار از اين خانه بيرون شدند و خانه ويران و به مسجد ملحق شد.<ref>. وفاء الوفاء، ج2, ص 89-90.</ref>  
این خانه تا روزگار [[ولید بن عبدالملک]]،خلیفه اموی (حک: ۸۶-۹۶ق)، بر جای بود تا این‌که در [[بازسازی مسجدالنبی (ولیدبن عبدالملک)|گسترش مسجد به سال ۸۸قمری]] به دستور ولید و به دست عمر بن عبدالعزیز، والی حرمین شریفین (۸۷-۹۳ق.) [[حسن مثنی]]، فرزند امام حسن مجتبی (ع)، و [[فاطمه دختر امام حسین]] (ع) که در آنجا ساکن بودند، به اجبار از این خانه بیرون شدند و خانه ویران و به مسجد ملحق شد.<ref>. وفاء الوفاء، ج2, ص 89-90.</ref>  
==حجره شریفه==
==حجره شریفه==
از زمانى كه [[بازسازی مسجدالنبی (بیبرس)|سلطان بَيْبَرس]] (از سلاطين مملوکي مصر) در سال 668 ديوارى از شبكه‌هاى چوبى اطراف [[حجره شريفه]] كشيد، محدوده خانه نيز داخل اين ديوار مشبّك شد. اين مشبّك در اطراف ديواره پنج ضلعى ساخت [[عمربن عبدالعزيز]] (حک: 99-101) و محدوده خانه حضرت زهرا (س) بوده و هست. بعدها كه اين مشبّكها در آتش سوخت، آنها را از جنس فلز بازسازي کردند.<ref>. آثار اسلامى مكه و مدينه، ص243؛  تاريخ حرم ائمه بقيع ، ص141.</ref>
از زمانی که [[بازسازی مسجدالنبی (بیبرس)|سلطان بَیْبَرس]] (از سلاطین مملوکی مصر) در سال ۶۶۸ دیواری از شبکه‌های چوبی اطراف [[حجره شریفه]] کشید، محدوده خانه نیز داخل این دیوار مشبّک شد. این مشبّک در اطراف دیواره پنج ضلعی ساخت [[عمربن عبدالعزیز]] (حک: ۹۹-۱۰۱) و محدوده خانه حضرت زهرا (س) بوده و هست. بعدها که این مشبّکها در آتش سوخت، آنها را از جنس فلز بازسازی کردند.<ref>. آثار اسلامی مکه و مدینه، ص243؛  تاریخ حرم ائمه بقیع ، ص141.</ref>
==منزلت خانه==
==منزلت خانه==
بنابر روايتي رسول‌الله (چهل روز بر در خانه فاطمه مي‌آمد و دست بر چهارچوب در مي¬نهاد و مي¬گفت: «السلام عليکم يا اهل البيت» و سپس آيه تطهير (احزاب: آیه 33) را تلاوت مي¬فرمود.<ref>. وفاء الوفاء، ج2, ص 46 ؛ شرف ‏المصطفی، ج2, ص445.</ref>
بنابر روایتی رسول‌الله (چهل روز بر در خانه فاطمه می‌آمد و دست بر چهارچوب در می‌نهاد و می‌گفت: «السلام علیکم یا اهل البیت» و سپس [[آیه تطهیر]] (احزاب: آیه ۳۳) را تلاوت می‌فرمود.<ref>. وفاء الوفاء، ج2, ص 46 ؛ شرف المصطفی، ج2, ص445.</ref>


گفته‌اند که روايت «سدّوا الابواب» نيز بر منزلت خانه علي و فاطمه (ع) و ساکنان آن دلالت دارد. براساس اين روايت رسول خدا (ص) طبق وحي الهي دستور داد تا در خانه هايي را که به مسجد باز مي¬شدند جز خانه علي (ع) و فاطمه(س) ببندند. <ref>. وسائل الشيعة، ج‌2، ص 205؛ الكافي، ج‌5، ص 340؛ وفاء الوفاء، ج2, ص 63-67.</ref>(سد ابواب)
گفته‌اند که روایت [[سد الابواب|سدّوا الابواب]] نیز بر منزلت خانه علی و فاطمه (ع) و ساکنان آن دلالت دارد. براساس این روایت رسول خدا (ص) طبق وحی الهی دستور داد تا در خانه هایی را که به مسجد باز می‌شدند جز خانه علی (ع) و فاطمه(س) ببندند. <ref>. وسائل الشیعة، ج2، ص 205؛ الکافی، ج5، ص 340؛ وفاء الوفاء، ج2, ص 63-67.</ref>


همچنين براساس روايتي از پيامبر اکرم (ص) خانه فاطمه بهترين مصداق خانه‌هايي دانسته شده که در آيه 36 سوره نور بدان اشاره شده است؛ خانه‌هايي که مقام بلندي دارند و در آنها نام خداوند برده مي‌شود و صبح و شام تسبيح خدا گفته مي‌شود.<ref>. مجمع البيان فى تفسير القرآن، ج‏7، ص 227؛ بحارالانوار، ج23، ص 325؛ مرآة العقول, ج‌5، ص 68.</ref>
همچنین براساس روایتی از پیامبر اکرم (ص) خانه فاطمه بهترین مصداق خانه‌هایی دانسته شده که در آیه ۳۶ سوره نور بدان اشاره شده است؛ خانه‌هایی که مقام بلندی دارند و در آنها نام خداوند برده می‌شود و صبح و شام تسبیح خدا گفته می‌شود.<ref>. مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج‏7، ص 227؛ بحارالانوار، ج23، ص 325؛ مرآة العقول, ج5، ص 68.</ref>


اين خانه يکي از مکانهايي است که احتمال داده‌اند مرقد حضرت فاطمه در قرار دارد.<ref>. من لا يحضره الفقيه، ج2، ص572؛ تهذيب الأحكام، ج‌6، ص 9؛ تاريخ و آثار اسلامى مكه و مدينه، ص 208.</ref>
این خانه یکی از مکان‌هایی است که احتمال داده‌اند [[مرقد حضرت فاطمه]] در قرار دارد.<ref>. من لا یحضره الفقیه، ج2، ص572؛ تهذیب الأحکام، ج6، ص 9؛ تاریخ و آثار اسلامی مکه و مدینه، ص 208.</ref>


==پانویس==
==پانویس==
{{پانویس}}
{{پانویس}}

نسخهٔ ‏۱۱ دسامبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۵:۲۷

خانه فاطمه دختر رسول خدا از خانه‌های همجوار مسجدالنبی در شهر مدینه بود. این خانه محل زندگی فاطمه زهرا بعد از ازدواج با علی بن ابیطالب بود. این خانه از مجموعه خانه‌های چسبیده به مسجدالنبی بود که هر یک محل سکونت یکی از همسران پیامبر اسلام بود. خانه فاطمه به خانه عایشه چسبیده بود.

این خانه امروزه از بین رفته است و موقعیت کنونی آن داخل حجره و مرقد پیامبر (ص) است. در منابع آمده که علی(ع) در مدینه دو خانه داشت یکی چسبیده به مسجدالنبی و دیگری در بقیع. درباره اینکه رخدادهای پس از رحلت پیامبر اکرم در خانه فاطمه به وقوع پیوسته یا در خانه دوم امام علی در بقیع اختلاف نظر وجود دارد. مکان خانه فاطمه (س) در مسجدالنبی یکی از مکان‌های احتمالی قبر آن حضرت است.

مکان خانه فاطمه

خانه فاطمه (س) - که به خانه امام علی(ع) نیز شناخته می‌شود - پشت خانه پیامبر (ص) (خانه عایشه) قرار داشت.[۱] در پشت این خانه از جهت شمال، ستون تهجد[۲] و در کنار آن ستون، محراب تهجد قرار داشت[۳] که رسول خدا (ص) در آن مکان شب‌زنده‌داری می‌کرد و نماز شب می‌خواند[۴] و اکنون ضلع شمالی ضریح پیامبر (ص) است.[۵]

اگر کسی محراب تهجد بایستد، سمت چپ او باب جبرئیل[۶] و سمت راست او مقام جبرئیل قرار می‌گیرد.[۷] از این رو سمهودی گفته است که خانه فاطمه (س) میان ستون مربعة القبر (مقام جبرئیل) و استوانه تهجد قرار داشت.[۸]

این خانه تخریب شده و هم اکنون اثری از آن نیست. موقعیت کنونی آن، در داخل حجره و مرقد شریف پیامبر (ص) است[۹] که مجموع این دو را حجره طاهره می خوانند و مساحت آن حدود دویست و چهل متر مربع است.[۱۰]

درهای خانه

خانه فاطمه‏ (س) دو در داشته است: دری به سمت شرق؛ یعنی کوچه و دری به سمت غرب؛ یعنی داخل مسجد و به موازات ستون‌های وفود و حرس.[۱۱] درِ سمت غرب که به مسجد باز می‌شده کنار مقام جبرئیل (ستون مُرَبَّعة القبر) قرار داشته است.[۱۲] دری که اکنون در سمت باب جبرئیل به عنوان در خانه فاطمه (س) مشهور است، همان دری است که به سوی کوچه باز می‌شده است.[۱۳]

تخریب خانه فاطمه و افزودن آن به مسجد

این خانه تا روزگار ولید بن عبدالملک،خلیفه اموی (حک: ۸۶-۹۶ق)، بر جای بود تا این‌که در گسترش مسجد به سال ۸۸قمری به دستور ولید و به دست عمر بن عبدالعزیز، والی حرمین شریفین (۸۷-۹۳ق.) حسن مثنی، فرزند امام حسن مجتبی (ع)، و فاطمه دختر امام حسین (ع) که در آنجا ساکن بودند، به اجبار از این خانه بیرون شدند و خانه ویران و به مسجد ملحق شد.[۱۴]

حجره شریفه

از زمانی که سلطان بَیْبَرس (از سلاطین مملوکی مصر) در سال ۶۶۸ دیواری از شبکه‌های چوبی اطراف حجره شریفه کشید، محدوده خانه نیز داخل این دیوار مشبّک شد. این مشبّک در اطراف دیواره پنج ضلعی ساخت عمربن عبدالعزیز (حک: ۹۹-۱۰۱) و محدوده خانه حضرت زهرا (س) بوده و هست. بعدها که این مشبّکها در آتش سوخت، آنها را از جنس فلز بازسازی کردند.[۱۵]

منزلت خانه

بنابر روایتی رسول‌الله (چهل روز بر در خانه فاطمه می‌آمد و دست بر چهارچوب در می‌نهاد و می‌گفت: «السلام علیکم یا اهل البیت» و سپس آیه تطهیر (احزاب: آیه ۳۳) را تلاوت می‌فرمود.[۱۶]

گفته‌اند که روایت سدّوا الابواب نیز بر منزلت خانه علی و فاطمه (ع) و ساکنان آن دلالت دارد. براساس این روایت رسول خدا (ص) طبق وحی الهی دستور داد تا در خانه هایی را که به مسجد باز می‌شدند جز خانه علی (ع) و فاطمه(س) ببندند. [۱۷]

همچنین براساس روایتی از پیامبر اکرم (ص) خانه فاطمه بهترین مصداق خانه‌هایی دانسته شده که در آیه ۳۶ سوره نور بدان اشاره شده است؛ خانه‌هایی که مقام بلندی دارند و در آنها نام خداوند برده می‌شود و صبح و شام تسبیح خدا گفته می‌شود.[۱۸]

این خانه یکی از مکان‌هایی است که احتمال داده‌اند مرقد حضرت فاطمه در قرار دارد.[۱۹]

پانویس

  1. . تاریخ و آثار اسلامی مکه و مدینه، ص203؛ تاریخ مکة المشرفة، ص 270.
  2. . وفاء الوفاء، ج2, ص 47 , 58؛ تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی، ص81؛ تاریخ مکة المشرفة، ص 270.
  3. . وفاء الوفاء، ج2, ص 47.
  4. . وفاء الوفاء، ج2, ص 47.
  5. . آثار اسلامی مکه و مدینه، ص 219.
  6. . وفاء الوفاء، ج2, ص 47؛ تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی، ص81؛ تاریخ مکة المشرفة ، ص 270.
  7. . آثار اسلامی مکه و مدینه، ص228-229.
  8. . وفاء الوفاء، ج2, ص 59.
  9. . تاریخ و آثار اسلامی مکه و مدینه، ص203, 210؛ گل واژه های حج و عمره، ص 412.
  10. . آثار اسلامی مکه و مدینه، ص219؛ گل واژه های حج و عمره، ص 412.
  11. . تاریخ و آثار اسلامی مکه و مدینه، ص203؛ تاریخ حرم ائمه بقیع (علیهم السلام)، ص152.
  12. . تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی، ص80 -81؛ ر.ک: وفاء الوفاء، ج2, ص 46, 57.
  13. . تاریخ و آثار اسلامی مکه و مدینه، ص203.
  14. . وفاء الوفاء، ج2, ص 89-90.
  15. . آثار اسلامی مکه و مدینه، ص243؛ تاریخ حرم ائمه بقیع ، ص141.
  16. . وفاء الوفاء، ج2, ص 46 ؛ شرف المصطفی، ج2, ص445.
  17. . وسائل الشیعة، ج2، ص 205؛ الکافی، ج5، ص 340؛ وفاء الوفاء، ج2, ص 63-67.
  18. . مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج‏7، ص 227؛ بحارالانوار، ج23، ص 325؛ مرآة العقول, ج5، ص 68.
  19. . من لا یحضره الفقیه، ج2، ص572؛ تهذیب الأحکام، ج6، ص 9؛ تاریخ و آثار اسلامی مکه و مدینه، ص 208.