سکینه دختر امام حسین(ع): تفاوت میان نسخه‌ها

→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر تفاوت با ویرایش جدیدتر ←

دیداریویکی‌متن

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
 [[رده:مقاله‌های در حال ویرایش]]
-'''سُکَیْنه بنت الحسین''' (درگذشت: ۱۱۷ق) از دختران [[امام حسین(ع)]] است که در حادثه کربلا حضور داشت. سکینه را از شمار راویان حدیث و اهل شعر شمرده‌اند. در برخی منابع تاریخی گزارش شده که سكينه چندين بار ازدواج كرد؛ اما محققان معاصر این روایات را رد کرده‌اند و آن را یک تهمت به خاندان [[اهل بیت|اهل‌بیت(ع)]] دانسته‌اند.
+'''سُکَیْنه بنت الحسین''' (درگذشت: ۱۱۷ق) از دختران [[امام حسین(ع)]] است که در [[قیام امام حسین(ع)|حادثه کربلا]] حضور داشت. سکینه را از شمار راویان حدیث و اهل شعر شمرده‌اند. بنابر گزارش منابع معتبر تاریخی او در مدینه درگذشت اما قبری منسوب به او در دمشق وجود دارد که صحت آن از سوی برخی پژوهشگران مورد تردید قرار گرفته است.
-درباره محل دفن سکینه بین مورخان اختلاف است. نظر مشهور این است که وی در مدینه و در [[بقیع]] دفن شده است. قبری منسوب به سکینه نیز در [[دمشق]] وجود دارد که دارای بارگاه است. اما عالمانی مانند سیدمحسن امین و شیخ عباس قمی آن را رد کرده‌اند و بنا بر نوشته روی صندوق روی قبر که نوشته شده: «سکینه بنت الملک» صاحب قبر را دختر یکی از ملوک دانسته‌اند.
+== زندگی ==
+سُکَینه بنت الحسین، دختر [[امام حسین(ع)]] و رَباب بِنت اِمرؤ القیس<ref>الأغانی، ص۹۴؛ شذرات الذهب فی اخبار من ذهب، ج۲، ص۸۲.</ref> در سال ۴۷ یا ۵۱ هجری قمری، متولد شد.<ref>السیدة سکینة، ص۱۴۱.</ref> نام او را آمنه، آمینه و اُمَیمنه ذکر کرده‌اند.<ref>شذرات الذهب فی اخبار من ذهب، ج۲، ص۸۲.</ref> گفته‌اند وی زنی با آرامش و وقار بود و از همین جهت مادرش او را سکینه لقب داد.<ref>الأغانی، ج۱۶، ص۳۶۰.</ref> سکینه در قیام امام حسین(ع) حضور داشت و پس از واقعه کربلا جزء اسرا بود.<ref>مناقب آل ابی طالب، ج۳، ص۱۲۵۷.</ref>  برخی منابع عمر وی را هشتاد سال ذکر کرده‌اند.<ref>رياحين الشريعة در ترجمه دانشمندان بانوان شيعه، ج۳، ص۲۵۷.</ref>
-== معرفی و جایگاه ==
+=== ازدواج ===
-سُکَینه بنت الحسین، دختر [[امام حسین(ع)]] و [[رباب بنت امرؤ القیس|رَباب بِنت اِمرؤ القیس]]<ref>الأغانی، ص۹۴؛ شذرات الذهب فی اخبار من ذهب، ج۲، ص۸۲.</ref> در سال ۴۷ یا ۵۱ هجری قمری، متولد شد.<ref>السیدة سکینة، ص۱۴۱.</ref> نام او را آمنه، آمینه و اُمَیمنه ذکر کرده‌اند.<ref>شذرات الذهب فی اخبار من ذهب، ج۲، ص۸۲.</ref> گفته‌اند وی زنی با آرامش و وقار بود و از همین جهت مادرش او را سکینه لقب داد.<ref>الأغانی، ج۱۶، ص۳۶۰.</ref> با توجه به گزارش ابن شهرآشوب در کتاب مناقب، سکینه در کربلا حضور داشت و پس از واقعه کربلا جزء اسرا بود.<ref>مناقب آل ابی طالب، ج۳، ص۱۲۵۷.</ref> سکینه در روز پنجشنبه پنجم ربیع‌الاول سال ۱۱۷ هجری در مدینه درگذشت.<ref>وفيات الأعيان، ج۲، ص۳۹۶.</ref> برخی منابع عمر وی را هشتاد سال ذکر کرده‌اند.<ref>رياحين الشريعة در ترجمه دانشمندان بانوان شيعه، ج۳، ص۲۵۷.</ref>
+مورخان درباره تعداد ازدواج حضرت سکینه اختلاف نظر دارند؛<ref>الارشاد فى معرفة حجج الله على العباد، ص۴۶۵؛ جمهرة أنساب العرب، ص۱۰۵.</ref> بعضی معتقدند [[امام حسین (ع)|امام حسین(ع)]] او را به عقد عبدالله پسر امام حسن(ع)، درآورد.<ref>انساب الاشراف، ج۲، ص۱۹۵؛ الأغانی، ج۱۶، ص۳۶۶.</ref> گفته‌اند پیش از آنکه ازدواج آنان به زفاف بینجامد عبدالله در واقعه کربلا به شهادت رسید.<ref>تاريخ مدينة دمشق، ج۶۹، ص۲۰۵.</ref> در گزارشی دیگر نیز عبدالله بن مسلم بن عقیل همسر وی معرفی شده است.<ref>رياحين الشريعة در ترجمه دانشمندان بانوان شيعه، ج۴، ص۲۵۵.</ref> برخی از منابع از ازدواج‌های متعدد او سخن گفته‌اند<ref>الأغانی، ج۱۷، ص۳۶۶؛ شذرات الذهب فی اخبار من ذهب، ج۲، ص۸۲.</ref> اما برخی پژوهشگران این گزارش‌ها را ضعیف می‌دانند.<ref>عقیلة قریش آمنة بنت الحسین، ص۹۵–۹۸.</ref>
-سکینه یکی از راویان حدیث به شمار می‌رود؛ او از اهل‌بیت(ع) روایت کرده است.<ref>الثقات، ج۴، ص۳۵۲ .</ref> در منابعی به نقل حدیث وی از پدرش اشاره شده است.<ref>سیر اعلام النبلاء، ج۴، ص۳۴۸؛ تاريخ مدينة دمشق، ج۶۹، ص۲۰۴.</ref> گفته شده سکینه از نوادر عصر خود در شعر بود؛ به گونه‌ای که اهل شعر پس از سرودن شعر خود نزد او می‌رفتند تا ایراد شعریشان را بفهمند.<ref>الأغانی، ج۱۶، ص۳۶۳.</ref> درباره شخصیت وی نقل شده که از زیرک‌ترین و بااخلاق‌ترین زنان زمان خود بود؛ چنان‌که او را سیده نساء عصر خود می‌دانستند.<ref>وفيات الأعيان، ج۲، ص۳۹۴؛ الوافى بالوفيات، ج۱۵، ص۱۸۲.</ref> همچنین او در زیبایی و حسن خلق نیز مشهور بود.<ref>شذرات الذهب فی اخبار من ذهب، ج۲، ص۸۲.</ref>
-== ازدواج ==
-مورخان درباره ازدواج حضرت سکینه اختلاف نظر دارند؛<ref>الارشاد فى معرفة حجج الله على العباد، ص۴۶۵؛ جمهرة أنساب العرب، ص۱۰۵.</ref> بعضی معتقدند [[امام حسین (ع)|امام حسین(ع)]] سکینه را به ازدواج پسرعموی سکینه، عبدالله بن حسن، درآورد.<ref>انساب الاشراف، ج۲، ص۱۹۵؛ الأغانی، ج۱۶، ص۳۶۶.</ref> برخی مورخان معتقدند پیش از آنکه ازدواج آنان به زفاف بینجامد عبدالله در واقعه کربلا به شهادت رسید.<ref>تاريخ مدينة دمشق، ج۶۹، ص۲۰۵.</ref> در جایی دیگر نیز عبدالله بن مسلم بن عقیل همسر وی معرفی شده است.<ref>رياحين الشريعة در ترجمه دانشمندان بانوان شيعه، ج۴، ص۲۵۵.</ref>
-برخی مورخان به تعدد همسران سکینه تصریح می‌کنند. طبق این نظر اولین همسر سکینه پسرعمویش عبدالله بن حسن بن علی بود و پس از آن او به ترتیب به همسری مصعب بن زبیر، عبدالله بن عثمان حزامی، زید بن عمرو بن عثمان، اصبغ بن عبدالعزیز بن مروان و ابراهیم بن عبدالرحمن بن عوف درآمد.<ref>الأغانی، ج۱۷، ص۳۶۶؛ شذرات الذهب فی اخبار من ذهب، ج۲، ص۸۲.</ref> اما مورخان معاصر ازدواج‌های مکرر حضرت سکینه را رد می‌کنند؛ سیدمحمد علی الحلو (درگذشت: ۱۴۴۰ق) در کتابی به نام [[عقیله قریش آمنه بنت الحسین (کتاب)|عقیله قریش آمنه بنت الحسین]]، که درباره سکینه نوشته شده است، روایات تعدد ازدواج سکینه را آورده و به تفکیک به نقد و بررسی آن پرداخته و اعلام کرده وثاقت راویان این روایات مخدوش است و این اخبار چندان معتبر به نظر نمی‌رسد.<ref>عقیلة قریش آمنة بنت الحسین، ص۹۵–۹۸.</ref>
+== فضل و هنر ==
+سکینه روایاتی از اهل بیت(ع)<ref>الثقات، ج۴، ص۳۵۲ .</ref> از جمله از پدرش<ref>سیر اعلام النبلاء، ج۴، ص۳۴۸؛ تاريخ مدينة دمشق، ج۶۹، ص۲۰۴.</ref> نقل کرده است. گفته شده سکینه از نوادر عصر خود در شعر بود؛ به گونه‌ای که اهل شعر پس از سرودن شعر خود نزد او می‌رفتند تا عیب شعرشان را بفهمند.<ref>الأغانی، ج۱۶، ص۳۶۳.</ref> درباره شخصیت وی نقل شده که از زیرک‌ترین و بااخلاق‌ترین زنان زمان خود بود؛ چنان‌که او را سیده نساء عصر خود می‌دانستند.<ref>وفيات الأعيان، ج۲، ص۳۹۴؛ الوافى بالوفيات، ج۱۵، ص۱۸۲.</ref> همچنین او در زیبایی و حسن خلق نیز مشهور بود.<ref>شذرات الذهب فی اخبار من ذهب، ج۲، ص۸۲.</ref>
 == محل دفن ==
-مورخان درباره محل وفات حضرت سکینه اتفاق نظر ندارند؛ اما نقل مشهور آن است که حضرت سکینه در مدینه وفات یافته و به خاک سپرده شده است.<ref>وفيات الأعيان، ج۲، ص۳۹۶؛ نور الابصار فی مناقب آل البیت المختار، ص۳۶۲.</ref> با توجه به دیدگاه مشهور مورخان مبنی بر وفات و دفن سکینه در مدینه تصریحی به دفن ایشان در [[بقیع]] وجود ندارد؛ اما با توجه به اهمیت بقیع نزد [[حضرت محمد (ص)|پیامبر(ص)]] و [[اهل بیت|اهل‌بیت(ع)]]، بعید دانسته شده که بنی‌هاشم سکینه را در مکانی غیر از بقیع به خاک سپرده باشند. افزون بر این دلیلی وجود ندارد که پیکر وی را پس از وفات به بیرون شهر برده و در جای دیگری به خاک سپرده باشند.<ref>مهرجویی، «سکینه بنت الحسین سلام الله علیها ، شخصیتی کم نظیر خفته در خاک بقیع (بررسی اسناد تاریخی وفات و محل دفن سکینه بنت الحسین ع)»، ص۸۲.</ref>
+سکینه در روز پنجشنبه پنجم ربیع‌الاول سال ۱۱۷ هجری در مدینه درگذشت<ref>وفيات الأعيان، ج۲، ص۳۹۶.</ref> و در همان شهر دفن شد.<ref>وفيات الأعيان، ج۲، ص۳۹۶؛ نور الابصار فی مناقب آل البیت المختار، ص۳۶۲.</ref> برخی پژوهشگران در تایید احتمال دفن او در بقیع استدلال کرده‌اند.<ref>مهرجویی، «سکینه بنت الحسین سلام الله علیها ، شخصیتی کم نظیر خفته در خاک بقیع (بررسی اسناد تاریخی وفات و محل دفن سکینه بنت الحسین ع)»، ص۸۲.</ref> گزارش‌های دیگری درباره محل وفات و دفن سکینه وجود دارد؛ از جمله گزارش‌هایی از وفات او در [[مکه]]،<ref>شذرات الذهب فی اخبار من ذهب، ج۲، ص۸۲.</ref> [[کوفه]]،<ref>رحلة ابن بطوطة، ج۱، ص۱۶۷.</ref> [[دمشق]]<ref>رحلة ابن بطوطة، ج۱، ص۷۵؛ تهذیب الاسماء و اللغات، ج۱، ص۱۶۳.</ref> و [[قاهره]]<ref>نور الابصار فی مناقب آل البیت المختار، ص۳۶۲.</ref> در دست است.
-دیدگاه‌های دیگری درباره محل وفات و دفن ایشان وجود دارد؛ از جمله وفات ایشان در راه [[مکه]]،<ref>شذرات الذهب فی اخبار من ذهب، ج۲، ص۸۲.</ref> [[کوفه]]،<ref>رحلة ابن بطوطة، ج۱، ص۱۶۷.</ref> [[دمشق]]<ref>رحلة ابن بطوطة، ج۱، ص۷۵؛ تهذیب الاسماء و اللغات، ج۱، ص۱۶۳.</ref> و [[قاهره]]<ref>نور الابصار فی مناقب آل البیت المختار، ص۳۶۲.</ref> دانسته‌اند.
 === مزار سکینه بنت حسین(ع) در دمشق ===
 {{اصلی|مزار سکینه بنت حسین(ع) (دمشق)}}
-طبق نقلی مزار سکینه بنت حسین(ع)، در قبرستان باب‌الصغیر شهر دمشق در کشور [[سوریه]] قرار دارد.<ref>تاريخ الأمم و الملوک، ج۵، ص۱۵۵؛ إعلام الورى بأعلام الهدى، ج۱، ص۳۹۶.</ref> انتساب این زیارتگاه به سکینه دختر [[امام حسین(ع)]]، به سبب درگذشت وی در [[مدینه]] مورد تردید قرار گرفته است. عالمانی مانند سیدمحسن امین (درگذشت:۱۳۷۱ق) و شیخ عباس قمی (درگذشت: ۱۳۵۹ق) تصریح کرده‌اند این مزار هیچ ارتباطی به حضرت سکینه جز تشابه اسمی ندارد و مربوط به سکینه دیگری است که دختر یکی از ملوک بوده است؛ چنان‌که بر صندوقی که بر این قبر نهاده بودند به خط کوفی عنوان «سکینه بنت الملک» را نوشته بودند.<ref>أعیان الشیعة، ج۳، ص۴۹۲.</ref>
+طبق نقلی مزار سکینه بنت حسین(ع)، در [[باب الصغیر|قبرستان باب‌الصغیر]] شهر [[دمشق]] در کشور [[سوریه]] قرار دارد.<ref>تاريخ الأمم و الملوک، ج۵، ص۱۵۵؛ إعلام الورى بأعلام الهدى، ج۱، ص۳۹۶.</ref> انتساب این زیارتگاه به سکینه دختر [[امام حسین(ع)]]، به سبب درگذشت وی در [[مدینه]] مورد تردید قرار گرفته است. عالمانی مانند سیدمحسن امین (درگذشت:۱۳۷۱ق) و شیخ عباس قمی (درگذشت: ۱۳۵۹ق) تصریح کرده‌اند این مزار هیچ ارتباطی به حضرت سکینه جز تشابه اسمی ندارد و مربوط به سکینه دیگری است که دختر یکی از ملوک بوده است؛ چنان‌که بر صندوقی که بر این قبر نهاده بودند به خط کوفی عنوان «سکینه بنت الملک» را نوشته بودند.<ref>أعیان الشیعة، ج۳، ص۴۹۲.</ref>
 == پانویس ==