صحن کوچک (آستان حسینی): تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی حج
خط ۵: خط ۵:




'''صحن کوچک''' یا '''الصحن الصغیر'''، یکی از صحن‌‌های حرم امام حسین(ع) بود که در ضلع شرقی صحن بزرگ قرار داشت و
==موقعیت==
==موقعیت==
صحن کوچک یا الصحن الصغیر، در ضلع شرقی صحن بزرگ حرم امام حسین(ع) که صحن اصلی آن است قرار داشت.<ref name=":0" /> اين صحن از سمت شرق، بر گذرگاهى واقع بود كه از راه‌هاى شمالى، شرقى و جنوبى، جدا شده و به بازار بزرگ در مركز شهر، منتهى می‌گردید. صحن کوچک، دو دروازه داشت؛ يكى دروازه شمالى كه «دَرِ صحن كوچك» ناميده می‌شد و ديگرى دروازه شرقى که «باب الصّافى» نام داشت. باب الصافى، منسوب به مقبره‌اى در كنار آن بود كه به خاندان سيد مهدى صافى از سادات برجسته و صاحب منصبان قديمى كربلا، مربوط می‌شد
صحن کوچک یا الصحن الصغیر، در ضلع شرقی صحن بزرگ حرم امام حسین(ع) که صحن اصلی آن است قرار داشت.<ref name=":0" /> زائر، معمولاً پس از [[زیارت امام حسین(ع)|زيارت امام حسين(ع)]] از دو ورودی صحن کوچک، به زيارت [[آستان مقدس حضرت عباس(ع)|حرم حضرت عباس(ع)]]، می‌رفت. این صحن، از سمت شرق، بر تقاطع راه‌هاى شهرهای شمالى، شرقى و جنوبى، واقع شده بود. کنار دروازه شرقى آن که «باب الصّافى» نام داشت، مقبره‌اى مربوط به خاندان سيد مهدى صافى، از صاحب منصبان قديمى كربلا، قرار داشت.<ref name=":2">ترجمه تاریخ کربلا و حائر حسینی(ع)، ص۲۳۳.</ref>
 
زائر، معمولاً پس از [[زیارت امام حسین(ع)|زيارت امام حسين(ع)]] از دو ورودی این صحن، به زيارت [[آستان مقدس حضرت عباس(ع)|حرم حضرت عباس(ع)]]، می‌رفت.<ref name=":2">ترجمه تاریخ کربلا و حائر حسینی(ع)، ص۲۳۳.</ref>


==بنا==
==بنا==
صحن کوچکی وجود داشت که راهرویی مسقف به طاق‌های مقرنس و کاشی‌کاری شده، به آن متصل می‌شد. مساحت این صحن، 48 مترمربع بود  (۳۰ متر مربع<ref name=":1">المواقع الأثریة و السیاحة فی كربلاء، ص۵۴.</ref>) که دیوارهای بلندی داشت و از آثار تاریخی و هنری نفیس و ارزشمند به شمار می‌آمد.<ref name=":0" />
صحن کوچک، با مساحت 48 مترمربع{{یادداشت|برخی آن را ۳۰ متر مربع دانسته‌اند.<ref>المواقع الأثریة و السیاحة فی كربلاء، ص۵۴.</ref>}} از آثار تاریخی و هنری نفیس و ارزشمند به شمار می‌آمد. اين صحن كوچك، ديوارهاى بلندی داشت و آن‌ها را کاشی‌کاری‌هایی که ممتاز و با نقش‌های گیاهی توصیف شده‌اند، زینت می‌داد.<ref name=":0" /> سقف ورودی‌ها، دارای مقرنس‌هایی بود، که برخی، آ‌ن‌ها را به صورت استوانه‌های هندسی‌شکل، با زوایه‌ها و ضلع‌های متنوع و بهم درآمیخته، بسیار ظریف، چشم‌نواز، کم‌یاب و گرانبها توصیف کرده‌اند.<ref name=":3">ترجمه تاریخ کربلا و حائر حسینی(ع)، ص۲۳۲.</ref>


نمای صحن مزین به کاشی‌کاری‌های ممتاز با نقش‌های گیاهی زیبا بود.<ref name=":0" />
صحن بزرگ و صحن کوچک با راهرویی دراز و عریض به یکدیگر راه می‌یافت. ویژگی‌های هنری راهرو را مانند صحن کوچک، ولی از نوع بهتر و استوارتر و نیز با سنگ گرانیت و کاشی قدیمی توصیف کرده‌اند. برخی، عناصر معماری این راهرو را تحفه‌هایی دانسته‌اند که موزه های دنیا، جهت به دست آوردن مانند آن‌ها، از یکدیگر سبقت می‌گیرند.<ref name=":2" />
 
صحن کوچک، دو دروازه داشت؛ يكى دروازه شمالى كه «دَرِ صحن كوچك» ناميده می‌شد و ديگرى دروازه شرقى که «باب الصّافى» نام داشت.<ref name=":2" />  


این صحن، دو دروازه داشت؛ يكى دروازه شمالى كه «دَرِ صحن كوچك» ناميده می‌شد و ديگرى دروازه شرقى که «باب الصّافى» نام داشت.<ref name=":2" /> در صحن کوچک، دو مناره کوچک مزین به آیات قرآن وجود داشت که در سال 1262ق. به دستور نجیب پاشا، والی عثمانی، ساخته شده بود.<ref name=":0" /> این دو مناره، در سمت شمالی صحن و کنار دو مقبره ساخته شده بود که در آن دو مقبره [[سید ابراهیم قزوینی]] حائری و سید محمدمهدی بن علی طباطبایی دفن شده بودند.<ref>المواقع الأثریة و السیاحة فی كربلاء، ص۵۶.</ref> این دو اتاق را [[ناصرالدین شاه]] در سفرنامه خود، وقتی از صحن [[آستان مقدس امام حسین(ع)|حرم امام حسین(ع)]]، به سوی [[آستان مقدس حضرت عباس(ع)|حرم حضرت عباس(ع)]] در حرکت بوده، گزارش کرده است. به گفته او، در اتاق دست چپ، [[فاضل دربندی]] و سید مهدی طباطبایی دفن شده و در اتاق دست راست، سید ابراهیم قزوینی، برادرش سید مهدی، محمدحسین قروینی و [[محمدحسین حائری اصفهانی|محمدحسین اصفهانی]] صاحب فصول دفن شده‌اند.<ref>شهریار جاده‌ها، سفرنامه ناصرالدین شاه به عتبات، ص۱۱۸.</ref>
==ساخت==
تاریخ آن به سده پنجم قمری بازمی‌گشت.<ref name=":1">المواقع الأثریة و السیاحة فی كربلاء، ص۵۴.</ref>


همچنین در این صحن، دو مناره کوچک مزین به آیات قرآن وجود داشت که در سال 1262 ه. ق به دستور نجیب پاشا، والی عثمانی، ساخته شده بود.<ref name=":0" />
از دوران عباسى دوّم،<ref name=":3" />  


==ساخت==
زيرا اين ساختمان به طور كلى، دقيقاً به هزار سال قبل؛ يعنى از روزگار آل بويه تاكنون، باز مى‌گردد.<ref name=":3" />
تاریخ آن به سده پنجم قمری بازمی‌گشت.<ref name=":1" />


در این صحن، دو مناره کوچک مزین به آیات قرآن وجود داشت که در سال 1262 ه. ق به دستور نجیب پاشا، والی عثمانی، ساخته شده بود.<ref name=":0" />
در این صحن، دو مناره کوچک مزین به آیات قرآن وجود داشت که در سال 1262 ه. ق به دستور نجیب پاشا، والی عثمانی، ساخته شده بود.<ref name=":0" />
خط ۲۷: خط ۲۶:
اين ساختمان يكى از ماندگارترين آثار باستانى است كه به دوران خلافت بنى‌عباس در قرن چهارم و پنجم هجرى، مربوط مى‌شود و از ساختمان‌هاى متعلق به حائر مقدس است.<ref name=":2" />
اين ساختمان يكى از ماندگارترين آثار باستانى است كه به دوران خلافت بنى‌عباس در قرن چهارم و پنجم هجرى، مربوط مى‌شود و از ساختمان‌هاى متعلق به حائر مقدس است.<ref name=":2" />
==کاربرد==
==کاربرد==
زمامداران آل بويه، اين قسمت از حائر مقدس را آرامگاه خود قرار داده‌اند تا قبرهاى آنان در بين‌الحرمين، زير پاى زائران قرار گيرد. به همين جهت اين ساختمان فنى و مهندسى محكم و در عين حال چشم نواز را ساخته‌اند كه دركلّ، نماد هنرمندى و صنعت معمارى به شمار مى‌رود.<ref name=":2" />
زمامداران آل بويه، اين قسمت از حائر مقدس را آرامگاه خود قرار داده‌اند تا قبرهاى آنان در بين‌الحرمين، زير پاى زائران قرار گيرد. به همين جهت اين ساختمان فنى و مهندسى محكم و در عين حال چشم نواز را ساخته‌اند كه دركلّ، نماد هنرمند و صنعت معمارى به شمار مى‌رود.<ref name=":2" />
==تخریب==
==تخریب==
متاسفانه شهرداری کربلا، این اثر تاریخی بی‌نظیر را در سال 1368 ه. ق برابر با 1948 م. به بهانه احداث خیابان در گرداگرد آستان امام حسین(ع)، به‌طور کامل، ویران کرد. روحانیان شیعه نیز در اعتراض به این اقدام، از برگزاری نماز جماعت در صحن حرم امام حسین(ع) خودداری کردند.<ref name=":0">تاریخ مرقد الحسین والعباس(ع)، صص 183 و 184.</ref>
این اثر تاریخی، توسط شهرداری کربلا، در سال 1368ق. (1948م) به طور کامل تخریب شد. دلیل تخریب، احداث خیابان در گرداگرد [[آستان مقدس امام حسین(ع)|حرم امام حسین(ع)]]، اعلام شد. برخی این دلیل را بهانه‌ای برای ویران کردن این صحن دانسته‌اند. روحانیان شیعه نیز در اعتراض به این اقدام، از برگزاری نماز جماعت در صحن حرم امام حسین(ع) خودداری کردند.<ref name=":0">تاریخ مرقد الحسین والعباس(ع)، صص 183 و 184.</ref>


==پانوشت==
==پانوشت==
خط ۴۴: خط ۴۳:
*'''ترجمه تاریخ کربلا و حائر حسینی(ع)'''، عبدالجواد کلیدار، ترجمه مسلم صاحبی، مشعر، تهران ١٣٨٩ش.
*'''ترجمه تاریخ کربلا و حائر حسینی(ع)'''، عبدالجواد کلیدار، ترجمه مسلم صاحبی، مشعر، تهران ١٣٨٩ش.
*'''تاريخ مرقد الحسين والعباس(ع)'''، سلمان هادي آل طعمة،  مؤسسة الاعلمي، بیروت، ١۴١۶ق. (١٩٩۶م).
*'''تاريخ مرقد الحسين والعباس(ع)'''، سلمان هادي آل طعمة،  مؤسسة الاعلمي، بیروت، ١۴١۶ق. (١٩٩۶م).
*'''شهریار جاده‌ها، سفرنامه ناصرالدین شاه به عتبات'''، ناصرالدین شاه، به کوشش محمدرضا عباسی، پرویز بدیعی، انتشارات سازمان اسناد ایران، بی‌جا، ۱۳۷۲ش.
*'''المواقع الأثریة و السیاحة فی كربلاء'''، سلمان هادی طعمه، سلمان ، مشعر، تهران، بی‌تا.
*'''المواقع الأثریة و السیاحة فی كربلاء'''، سلمان هادی طعمه، سلمان ، مشعر، تهران، بی‌تا.
{{پایان}}
{{پایان}}

نسخهٔ ‏۲۱ اکتبر ۲۰۱۹، ساعت ۰۱:۲۳


صحن کوچک یا الصحن الصغیر، یکی از صحن‌‌های حرم امام حسین(ع) بود که در ضلع شرقی صحن بزرگ قرار داشت و

موقعیت

صحن کوچک یا الصحن الصغیر، در ضلع شرقی صحن بزرگ حرم امام حسین(ع) که صحن اصلی آن است قرار داشت.[۱] زائر، معمولاً پس از زيارت امام حسين(ع) از دو ورودی صحن کوچک، به زيارت حرم حضرت عباس(ع)، می‌رفت. این صحن، از سمت شرق، بر تقاطع راه‌هاى شهرهای شمالى، شرقى و جنوبى، واقع شده بود. کنار دروازه شرقى آن که «باب الصّافى» نام داشت، مقبره‌اى مربوط به خاندان سيد مهدى صافى، از صاحب منصبان قديمى كربلا، قرار داشت.[۲]

بنا

صحن کوچک، با مساحت 48 مترمربع[یادداشت ۱] از آثار تاریخی و هنری نفیس و ارزشمند به شمار می‌آمد. اين صحن كوچك، ديوارهاى بلندی داشت و آن‌ها را کاشی‌کاری‌هایی که ممتاز و با نقش‌های گیاهی توصیف شده‌اند، زینت می‌داد.[۱] سقف ورودی‌ها، دارای مقرنس‌هایی بود، که برخی، آ‌ن‌ها را به صورت استوانه‌های هندسی‌شکل، با زوایه‌ها و ضلع‌های متنوع و بهم درآمیخته، بسیار ظریف، چشم‌نواز، کم‌یاب و گرانبها توصیف کرده‌اند.[۴]

صحن بزرگ و صحن کوچک با راهرویی دراز و عریض به یکدیگر راه می‌یافت. ویژگی‌های هنری راهرو را مانند صحن کوچک، ولی از نوع بهتر و استوارتر و نیز با سنگ گرانیت و کاشی قدیمی توصیف کرده‌اند. برخی، عناصر معماری این راهرو را تحفه‌هایی دانسته‌اند که موزه های دنیا، جهت به دست آوردن مانند آن‌ها، از یکدیگر سبقت می‌گیرند.[۲]

این صحن، دو دروازه داشت؛ يكى دروازه شمالى كه «دَرِ صحن كوچك» ناميده می‌شد و ديگرى دروازه شرقى که «باب الصّافى» نام داشت.[۲] در صحن کوچک، دو مناره کوچک مزین به آیات قرآن وجود داشت که در سال 1262ق. به دستور نجیب پاشا، والی عثمانی، ساخته شده بود.[۱] این دو مناره، در سمت شمالی صحن و کنار دو مقبره ساخته شده بود که در آن دو مقبره سید ابراهیم قزوینی حائری و سید محمدمهدی بن علی طباطبایی دفن شده بودند.[۵] این دو اتاق را ناصرالدین شاه در سفرنامه خود، وقتی از صحن حرم امام حسین(ع)، به سوی حرم حضرت عباس(ع) در حرکت بوده، گزارش کرده است. به گفته او، در اتاق دست چپ، فاضل دربندی و سید مهدی طباطبایی دفن شده و در اتاق دست راست، سید ابراهیم قزوینی، برادرش سید مهدی، محمدحسین قروینی و محمدحسین اصفهانی صاحب فصول دفن شده‌اند.[۶]

ساخت

تاریخ آن به سده پنجم قمری بازمی‌گشت.[۷]

از دوران عباسى دوّم،[۴]

زيرا اين ساختمان به طور كلى، دقيقاً به هزار سال قبل؛ يعنى از روزگار آل بويه تاكنون، باز مى‌گردد.[۴]

در این صحن، دو مناره کوچک مزین به آیات قرآن وجود داشت که در سال 1262 ه. ق به دستور نجیب پاشا، والی عثمانی، ساخته شده بود.[۱]

اين ساختمان يكى از ماندگارترين آثار باستانى است كه به دوران خلافت بنى‌عباس در قرن چهارم و پنجم هجرى، مربوط مى‌شود و از ساختمان‌هاى متعلق به حائر مقدس است.[۲]

کاربرد

زمامداران آل بويه، اين قسمت از حائر مقدس را آرامگاه خود قرار داده‌اند تا قبرهاى آنان در بين‌الحرمين، زير پاى زائران قرار گيرد. به همين جهت اين ساختمان فنى و مهندسى محكم و در عين حال چشم نواز را ساخته‌اند كه دركلّ، نماد هنرمند و صنعت معمارى به شمار مى‌رود.[۲]

تخریب

این اثر تاریخی، توسط شهرداری کربلا، در سال 1368ق. (1948م) به طور کامل تخریب شد. دلیل تخریب، احداث خیابان در گرداگرد حرم امام حسین(ع)، اعلام شد. برخی این دلیل را بهانه‌ای برای ویران کردن این صحن دانسته‌اند. روحانیان شیعه نیز در اعتراض به این اقدام، از برگزاری نماز جماعت در صحن حرم امام حسین(ع) خودداری کردند.[۱]

پانوشت

  1. ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ ۱٫۴ تاریخ مرقد الحسین والعباس(ع)، صص 183 و 184.
  2. ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ ۲٫۳ ۲٫۴ ترجمه تاریخ کربلا و حائر حسینی(ع)، ص۲۳۳.
  3. المواقع الأثریة و السیاحة فی كربلاء، ص۵۴.
  4. ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ ترجمه تاریخ کربلا و حائر حسینی(ع)، ص۲۳۲.
  5. المواقع الأثریة و السیاحة فی كربلاء، ص۵۶.
  6. شهریار جاده‌ها، سفرنامه ناصرالدین شاه به عتبات، ص۱۱۸.
  7. المواقع الأثریة و السیاحة فی كربلاء، ص۵۴.
  1. برخی آن را ۳۰ متر مربع دانسته‌اند.[۳]

منابع

این مقاله برگرفته از مقاله فصلنامه فرهنگ زیارت، است.
  • ترجمه تاریخ کربلا و حائر حسینی(ع)، عبدالجواد کلیدار، ترجمه مسلم صاحبی، مشعر، تهران ١٣٨٩ش.
  • تاريخ مرقد الحسين والعباس(ع)، سلمان هادي آل طعمة، مؤسسة الاعلمي، بیروت، ١۴١۶ق. (١٩٩۶م).
  • شهریار جاده‌ها، سفرنامه ناصرالدین شاه به عتبات، ناصرالدین شاه، به کوشش محمدرضا عباسی، پرویز بدیعی، انتشارات سازمان اسناد ایران، بی‌جا، ۱۳۷۲ش.
  • المواقع الأثریة و السیاحة فی كربلاء، سلمان هادی طعمه، سلمان ، مشعر، تهران، بی‌تا.