مدرسه حسن‌خان (کربلا): تفاوت میان نسخه‌ها
(←تخریب) |
(←اهمیت) |
||
| خط ۸: | خط ۸: | ||
<ref name=":1">حاشیه و متن حائر حسینی، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۳ و ۴، ص235.</ref> | <ref name=":1">حاشیه و متن حائر حسینی، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۳ و ۴، ص235.</ref> | ||
باب الكرامه را «باب مدرسه حسن‌خان» نيز مى‌گويند كه در زاويه شمال شرقى صحن قرار دارد و كه همراه با مجموعه پيرامون آن، جزئى از مسجد مدرسه حسن‌خان بوده است. اين مكان در سال ١٣۶۵ تخريب شد؛ از اين رو بخش بزرگى از مدرسه در خيابان اطراف صحن واقع است و بخش كوچكى از آن نيز در ضلع شمال شرق صحن قرار دارد.<ref name=":1" /> | باب الكرامه را «باب مدرسه حسن‌خان» نيز مى‌گويند كه در زاويه شمال شرقى صحن قرار دارد و كه همراه با مجموعه پيرامون آن، جزئى از مسجد مدرسه حسن‌خان بوده است. اين مكان در سال ١٣۶۵ تخريب شد؛ از اين رو بخش بزرگى از مدرسه در خيابان اطراف صحن واقع است و بخش كوچكى از آن نيز در ضلع شمال شرق صحن قرار دارد.<ref name=":1" /> | ||
== سازنده == | |||
حسن خان قزوینی، فرزند محمدخان قاجار ایروانی، فرمانده لشکر [[قاجار]] بود؛ از این روی به سردار شهرت داشت. وی در جنگ بین [[ايران|ایران]] و [[شوروی|روس]]، شجاعتش را اثبات کرد. او و برادرش حسین، از خیرین بوده و چندین مؤسسه علمی-فرهنگی ساخته بودند. وی در سال ۱۲۷۱ق. در [[کرمان]] درگذشت. بدن وی به نجف حمل شده و در جوار [[امام علی(ع)]] دفن شد.<ref>دائرة المعارف الحسینیه، ج۸، ص۱۵۲.</ref> | |||
==بزرگان== | ==بزرگان== | ||
| خط ۲۴: | خط ۲۷: | ||
==اهمیت== | ==اهمیت== | ||
این مدرسه، بزرگترین مؤسسه دینی در کربلا بوده، کمتر مدرسه‌ای در عتبات عالیات مانند آن یافت می‌شد. در این مدرسه، عالمان سرشناسی مانند سید جمال‌الدین اسدآبادی معروف به افغانی و شیخ شریف العلما درس خوانده‌اند.<ref name=":0" /> | این مدرسه، بزرگترین مؤسسه دینی در کربلا بوده، کمتر مدرسه‌ای در عتبات عالیات مانند آن یافت می‌شد. در این مدرسه، عالمان سرشناسی مانند سید جمال‌الدین اسدآبادی معروف به افغانی و شیخ شریف العلما درس خوانده‌اند.<ref name=":0" /> و عالمانی مانند آغابزرگ شهرستانی، فاضل دربندی، علامه اردکانی و شیخ اسماعیل یزدی حائری در آن تدریس کرده‌اند.<ref name=":4">مدینة الحسین(ع)، ج۴، ص۱۳.</ref> | ||
==تخریب== | ==تخریب== | ||
| خط ۳۵: | خط ۳۸: | ||
این مدرسه و موقوفات آن،<ref name=":0" /> برای توسعه و بازسازی حرم،<ref name=":3" /> در ۱۶ محرم سال ۱۳۶۸ق. (۱۸ نوامبر ۱۹۴۸م)<ref name=":0" /> به دستور عبدالرسول خالصی، استاندار وقت کربلا تخریب شد.<ref>زیارتگاه‌های عراق، ص۱۸۵.</ref> برخی، این تخریب را ضرر و زیان بزرگ فرهنگی و معنوی دانسته و جز یک خیابان کمربندی که فرنگی‌ها و غیر آنها، بدون گام زدن، پیرامون آن جولان دهند، ندانسته‌اند.<ref>ترجمه تاریخ کربلا و حائر حسینی، ص۳۷۱.</ref> عباس طباطبایی متولی مدرسه حسن خان طی نامه‌ای اعتراض خود را به تخریب مدرسه اعلام کرده و در آن به تأییدیه آیت‌الله قمی و بیانات سید عبدالمهدی اشاره کرده است.<ref>ترجمه تاریخ کربلا و حائر حسینی(ع)، ص۳۷۳.</ref> | این مدرسه و موقوفات آن،<ref name=":0" /> برای توسعه و بازسازی حرم،<ref name=":3" /> در ۱۶ محرم سال ۱۳۶۸ق. (۱۸ نوامبر ۱۹۴۸م)<ref name=":0" /> به دستور عبدالرسول خالصی، استاندار وقت کربلا تخریب شد.<ref>زیارتگاه‌های عراق، ص۱۸۵.</ref> برخی، این تخریب را ضرر و زیان بزرگ فرهنگی و معنوی دانسته و جز یک خیابان کمربندی که فرنگی‌ها و غیر آنها، بدون گام زدن، پیرامون آن جولان دهند، ندانسته‌اند.<ref>ترجمه تاریخ کربلا و حائر حسینی، ص۳۷۱.</ref> عباس طباطبایی متولی مدرسه حسن خان طی نامه‌ای اعتراض خود را به تخریب مدرسه اعلام کرده و در آن به تأییدیه آیت‌الله قمی و بیانات سید عبدالمهدی اشاره کرده است.<ref>ترجمه تاریخ کربلا و حائر حسینی(ع)، ص۳۷۳.</ref> | ||
آثاری از آن تا زمستان سال ۱۹۹۱م. باقی بود؛ ولی پس از | آثاری از آن تا زمستان سال ۱۹۹۱م. باقی بود؛ ولی پس از آن تاریخ، پس از [[انتفاضه شعبانیه]]، نظام بعث به طور کلی تخریب کرد.<ref name=":4" /> | ||
موقوفات آن در ضمن شارع الحائر الحسینی<ref name=":0" /><br /> | موقوفات آن در ضمن شارع الحائر الحسینی<ref name=":0" /><br /> | ||
| خط ۵۳: | خط ۵۶: | ||
*'''راهنمای اماکن زیارتی و سیاحتی در عراق'''، مشعر، تهران، ١٣٨٨ش. | *'''راهنمای اماکن زیارتی و سیاحتی در عراق'''، مشعر، تهران، ١٣٨٨ش. | ||
*'''زیارتگاه‌های عراق معرفی زیارتگاه های مشهور در کشور عراق'''، محمدمهدی فقیه بحرالعلوم، احمد خامه یار، مشعر، تهران، بی‌تا. | *'''زیارتگاه‌های عراق معرفی زیارتگاه های مشهور در کشور عراق'''، محمدمهدی فقیه بحرالعلوم، احمد خامه یار، مشعر، تهران، بی‌تا. | ||
*'''دائرة المعارف الحسینیة | *'''دائرة المعارف الحسینیة'''، محمدصادق محمد کرباسی، المرکز الحسینی للدراسات، لندن، ۱۴۳۳ق. | ||
*'''گفت و گو با نويسنده سخت كوش استاد سيد سلمان هادى آل طعمه'''، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره سوم و چهارم، تابستان و پاییز ۱۳۸۹ش. ص۵۰. | *'''گفت و گو با نويسنده سخت كوش استاد سيد سلمان هادى آل طعمه'''، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره سوم و چهارم، تابستان و پاییز ۱۳۸۹ش. ص۵۰. | ||
*'''مدینة الحسین(ع)'''، محمدحسن مصطفی الکلیدار آل طعمة، مرکز کربلاء للدراسات و البحوث، کربلا، ۱۴۳۷ق. | |||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
نسخهٔ ۲۲ اکتبر ۲۰۱۹، ساعت ۱۴:۱۸
 | این مقاله هماکنون در دست ویرایش است.
این برچسب را کاربر:Abbasahmadi1363 در تاریخ ۲۹ مهر ۱۳۹۸ برای جلوگیری از تعارض ویرایشی قرار داده است. لطفا بدون توافق با کاربر فوق برچسب را برندارید. |
موقعیت
مدرسه حسن‌خان یا مدرسة السردار حسن‌خان، در گوشه شمال شرقى صحن[۱] و بين باب الشهدا و باب الكرامه قرار داشت. ورودى آن در مسجد و در راهرو باب‌الكرامه قرار گرفته بود. بخشى از مدرسه در صحن و بخشى نيز در بيرون صحن قرار داشت.
[۲] باب الكرامه را «باب مدرسه حسن‌خان» نيز مى‌گويند كه در زاويه شمال شرقى صحن قرار دارد و كه همراه با مجموعه پيرامون آن، جزئى از مسجد مدرسه حسن‌خان بوده است. اين مكان در سال ١٣۶۵ تخريب شد؛ از اين رو بخش بزرگى از مدرسه در خيابان اطراف صحن واقع است و بخش كوچكى از آن نيز در ضلع شمال شرق صحن قرار دارد.[۲]
سازنده
حسن خان قزوینی، فرزند محمدخان قاجار ایروانی، فرمانده لشکر قاجار بود؛ از این روی به سردار شهرت داشت. وی در جنگ بین ایران و روس، شجاعتش را اثبات کرد. او و برادرش حسین، از خیرین بوده و چندین مؤسسه علمی-فرهنگی ساخته بودند. وی در سال ۱۲۷۱ق. در کرمان درگذشت. بدن وی به نجف حمل شده و در جوار امام علی(ع) دفن شد.[۳]
بزرگان
گويند حاج آقا حسين قمى از مدرسه حسن‌خان وارد صحن مى‌شد و در بخش شرقى صحن نماز جماعت را اقامه مى‌كرد.[۲] ال طعمه، می گوید: يادم هست كه «حاج آقا حسين قمى» كه در صحن نماز مى‌خواندند، «ميرزا مهدى شيرازى» هم ايشان را همراهى مى‌كرد و از طاق زغفرانيه به مدرسه حسن خان مى‌آمدند و مدتى در مدرسه مى‌نشستند.[۴]
بنا
مدرسه وسیعی بوده و دارای ۷۰ اتاق[۱] و چند سالن بود.[۵]
زیباترین بخش این مدرسه، دیوارهای پوشیده از تزیینات هندسی نفیس با شکل‌های هنرمندانه بود. بالای آن کتیبه‌هایی از آیات قرآن وجود داشت و نقش‌ها و تزیینات ماهرانه‌ای داشت.[۱]
تاریخچه
تاریخ تأسیس آن به سال ۱۱۸۰ق. (۱۷۶۶م) بازمی‌گردد.[۱] سردار حسن‌خان قزوینی، از امیران لشکر قاجاری[۵] مقادیر زیادی برای پایه‌گذاری آن و راه‌اندازی اوقافی برای هزینه‌های آن، وقف کرد.[۱]
آخرین متولی آن سید عباس طباطبایی بود.[۵]
اهمیت
این مدرسه، بزرگترین مؤسسه دینی در کربلا بوده، کمتر مدرسه‌ای در عتبات عالیات مانند آن یافت می‌شد. در این مدرسه، عالمان سرشناسی مانند سید جمال‌الدین اسدآبادی معروف به افغانی و شیخ شریف العلما درس خوانده‌اند.[۱] و عالمانی مانند آغابزرگ شهرستانی، فاضل دربندی، علامه اردکانی و شیخ اسماعیل یزدی حائری در آن تدریس کرده‌اند.[۶]
تخریب
فرهنگ زيارت: «مدرسه حسن خان» چه وقت تخريب شد؟
آل طعمه: اين مدرسه در دهه هفتاد خراب شد؛ چون من يادم هست كه در دهه پنجاه اين مدرسه را ديده بودم و [۴] وی در کتاب تراث کربلاء، که در سال ۱۳۸۳ق. منتشر شده، از باقی‌مانده این مدرسه که شامل ۱۶ اتاق بوده، خبر داده است.[۱]
در بازسازی‌ها بخش وسيعى از مدرسه ويران شد.[۷]
این مدرسه و موقوفات آن،[۱] برای توسعه و بازسازی حرم،[۵] در ۱۶ محرم سال ۱۳۶۸ق. (۱۸ نوامبر ۱۹۴۸م)[۱] به دستور عبدالرسول خالصی، استاندار وقت کربلا تخریب شد.[۸] برخی، این تخریب را ضرر و زیان بزرگ فرهنگی و معنوی دانسته و جز یک خیابان کمربندی که فرنگی‌ها و غیر آنها، بدون گام زدن، پیرامون آن جولان دهند، ندانسته‌اند.[۹] عباس طباطبایی متولی مدرسه حسن خان طی نامه‌ای اعتراض خود را به تخریب مدرسه اعلام کرده و در آن به تأییدیه آیت‌الله قمی و بیانات سید عبدالمهدی اشاره کرده است.[۱۰]
آثاری از آن تا زمستان سال ۱۹۹۱م. باقی بود؛ ولی پس از آن تاریخ، پس از انتفاضه شعبانیه، نظام بعث به طور کلی تخریب کرد.[۶]
موقوفات آن در ضمن شارع الحائر الحسینی[۱]
پانوشت
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ ۱٫۴ ۱٫۵ ۱٫۶ ۱٫۷ ۱٫۸ ۱٫۹ تراث کربلاء، ص۳۶۸.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ حاشیه و متن حائر حسینی، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۳ و ۴، ص235.
- ↑ دائرة المعارف الحسینیه، ج۸، ص۱۵۲.
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ گفت و گو با نويسنده سخت كوش استاد سيد سلمان هادى آل طعمه، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۳ و ۴، ص۵۳.
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ ۵٫۲ ۵٫۳ دائرة المعارف الحسینیة، ج۲، ص۲۳۶.
- ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ مدینة الحسین(ع)، ج۴، ص۱۳.
- ↑ راهنمای اماکن زیارتی و سیاحتی در عراق، ص۲۰۳.
- ↑ زیارتگاه‌های عراق، ص۱۸۵.
- ↑ ترجمه تاریخ کربلا و حائر حسینی، ص۳۷۱.
- ↑ ترجمه تاریخ کربلا و حائر حسینی(ع)، ص۳۷۳.
منابع
- تراث کربلاء، سلمان هادی طعمه، مشعر، تهران، ١٣٩٣ش.
- ترجمه تاریخ کربلا و حائر حسینی(ع)، عبدالجواد کلیدار، ترجمه مسلم صاحبی، تهران، ١٣٨٩ش.
- راهنمای اماکن زیارتی و سیاحتی در عراق، مشعر، تهران، ١٣٨٨ش.
- زیارتگاه‌های عراق معرفی زیارتگاه های مشهور در کشور عراق، محمدمهدی فقیه بحرالعلوم، احمد خامه یار، مشعر، تهران، بی‌تا.
- دائرة المعارف الحسینیة، محمدصادق محمد کرباسی، المرکز الحسینی للدراسات، لندن، ۱۴۳۳ق.
- گفت و گو با نويسنده سخت كوش استاد سيد سلمان هادى آل طعمه، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره سوم و چهارم، تابستان و پاییز ۱۳۸۹ش. ص۵۰.
- مدینة الحسین(ع)، محمدحسن مصطفی الکلیدار آل طعمة، مرکز کربلاء للدراسات و البحوث، کربلا، ۱۴۳۷ق.