حلق و تقصیر: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۸: | خط ۸: | ||
==در عمره تمتع== | ==در عمره تمتع== | ||
===زمان=== | ===زمان=== | ||
به فتوای | به فتوای فقیهان شیعه، تقصير در عمره تمتع، بايد پس از سعى باشد<ref name=":5">مناسک محشی ص۳۵۶ و ۳۵۷؛ درسنامه مناسک حج، ص۴۹.</ref> و تراشیدن سر جایز نیست.<ref name=":6">مناسک محشی ص۳۵۶ و ۳۵۷.</ref> البته لازم نيست فوراً تقصير كند، ولى تا وقتى كه تقصير نكرده است، هيچ‌كدام از [[محرمات احرام]] بر او حلال نمى‌شود.<ref name=":0" /> | ||
به فتوای دیگر مذاهب اسلامی نیز، تقصیر یا حلق پس از سعی باید انجام شود.<ref name=":7" /> | |||
===مكان=== | ===مكان=== | ||
| خط ۱۷: | خط ۱۹: | ||
===احکام کلی=== | ===احکام کلی=== | ||
به فتوای فقهیان شعیه، تقصير در عمره تمتع، واجب<ref name=":5" /> و تراشیدن سر (حلق) جایز نیست.<ref name=":6" /> | به فتوای فقهیان شعیه، تقصير در عمره تمتع، واجب<ref name=":5" /> و تراشیدن سر (حلق) جایز نیست.<ref name=":6" /> | ||
بر پایه مذهب حنبلیه و حنفیه، [[متمتع|متمتّعی]] که سوق هدی نکرده، باید با حلق یا تقصیر از احرام خارج شود؛ ولی متمتعی که سوق هدی کرده، نمی‌تواند با حلق یا تقصیر از احرام بیرون آید و در فاصله میان اعمال عمره تمتع و حج تمتع، محرم می‌ماند. | بر پایه مذهب حنبلیه و حنفیه، [[متمتع|متمتّعی]] که سوق هدی نکرده، باید با حلق یا تقصیر از احرام خارج شود؛ ولی متمتعی که سوق هدی کرده، نمی‌تواند با حلق یا تقصیر از احرام بیرون آید و در فاصله میان اعمال عمره تمتع و حج تمتع، محرم می‌ماند. | ||
در مذهب شافعیه دو قول وجود دارد. بر پایه قول اول، حج‌گزار با حلق یا تقصیر از احرام خارج می‌شود و حلق بهتر است. بر پایه قول دوم، حلق یا تقصیر از واجبات نیست و حج‌گزار با سعی، از عمره خارج می‌شود. | در مذهب شافعیه دو قول وجود دارد. بر پایه قول اول، حج‌گزار با حلق یا تقصیر از احرام خارج می‌شود و حلق بهتر است. بر پایه قول دوم، حلق یا تقصیر از واجبات نیست و حج‌گزار با سعی، از عمره خارج می‌شود. | ||
به گفته فقیهان مالیکه، حاجی با حلق یا تقصیر از احرام خارج می‌شود.<ref>الكافى لابن قدامه، (فقه حنبلى)، المصادرالفقهيه، ج ١١، ص١٠٣٩؛ المقنع لابن قدامه، (فقه حنبلى) المصادرالفقهيه، ج ١١، صص ٩۶٢ و ٩۶١؛ الفقه على المذاهب الخمسه، ج ١، ص ٣٧٢؛ بدائع الصنائع(فقه حنفى)، المصادرالفقهيه، ج ١٠، ص ١٢٣؛ الهدايه (فقه حنفى)، المصادر الفقهيه، ج ١٠، ص ٢٨٨؛ بدايةالمجتهد، ج ١، صص٣٣۶ و ٣٣۵؛ القوانين الفقهيه، (فقه مالكى)، المصادرالفقهيه، ج ١١، ص ۶١۶؛ المهذب(فقه شافعى) المصادرالفقهيه، ج ١١، صص ٨۵٠ - ٨۴٨؛ مختصرالمزنى(فقه شافعى)، المصادرالفقهيه، ج ١١، ص ٨٢١؛ الخلاف، ج ١، ص ۴۵٠؛ بدائع الصنائع(فقه حنفى)، المصادرالفقهيه، ج ١٠، ص ۶۴؛ المهذب(فقه شافعى)، المصادرالفقهيه، ج ١١، ص ٨٩٨.</ref> | به گفته فقیهان مالیکه، حاجی با حلق یا تقصیر از احرام خارج می‌شود.<ref name=":7">الكافى لابن قدامه، (فقه حنبلى)، المصادرالفقهيه، ج ١١، ص١٠٣٩؛ المقنع لابن قدامه، (فقه حنبلى) المصادرالفقهيه، ج ١١، صص ٩۶٢ و ٩۶١؛ الفقه على المذاهب الخمسه، ج ١، ص ٣٧٢؛ بدائع الصنائع(فقه حنفى)، المصادرالفقهيه، ج ١٠، ص ١٢٣؛ الهدايه (فقه حنفى)، المصادر الفقهيه، ج ١٠، ص ٢٨٨؛ بدايةالمجتهد، ج ١، صص٣٣۶ و ٣٣۵؛ القوانين الفقهيه، (فقه مالكى)، المصادرالفقهيه، ج ١١، ص ۶١۶؛ المهذب(فقه شافعى) المصادرالفقهيه، ج ١١، صص ٨۵٠ - ٨۴٨؛ مختصرالمزنى(فقه شافعى)، المصادرالفقهيه، ج ١١، ص ٨٢١؛ الخلاف، ج ١، ص ۴۵٠؛ بدائع الصنائع(فقه حنفى)، المصادرالفقهيه، ج ١٠، ص ۶۴؛ المهذب(فقه شافعى)، المصادرالفقهيه، ج ١١، ص ٨٩٨.</ref> | ||
===احكام تقصیر=== | ===احكام تقصیر=== | ||
برخی از احکام تقصیر چنین است: | برخی از احکام تقصیر چنین است: | ||
| خط ۸۵: | خط ۸۸: | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
* '''بدائع الصنائع (الفقه الحنبلی)، المصادر الفقهيه'''، علاء‌الدین بن مسعود الکاشانی، بيروت، چاپ اول، ١۴٢٢ق. | *'''بدائع الصنائع (الفقه الحنبلی)، المصادر الفقهيه'''، علاء‌الدین بن مسعود الکاشانی، بيروت، چاپ اول، ١۴٢٢ق. | ||
* '''بداية المجتهد و نهاية المقتصد'''، ابن رشد (الحفید)، محمد بن احمد، بيروت، دارالفكر، ١۴٢١ق. | *'''بداية المجتهد و نهاية المقتصد'''، ابن رشد (الحفید)، محمد بن احمد، بيروت، دارالفكر، ١۴٢١ق. | ||
*'''الفقه على المذاهب الخمسه'''، محمدجواد المغنیه، قم،مؤسسة دارالكتاب الاسلامى، ١۴٢٢ق. | *'''الفقه على المذاهب الخمسه'''، محمدجواد المغنیه، قم،مؤسسة دارالكتاب الاسلامى، ١۴٢٢ق. | ||
نسخهٔ ۲۸ سپتامبر ۲۰۲۰، ساعت ۱۱:۳۶
مفهوم‌شناسی
«حلق» به معنای تراشیدن موهای سر و «تقصیر» به معنای کوتاه کردن قدری از مو و ناخن است.[۱]
حلق یا تقصیر یکی از مناسک منا است که انجام آن بر حج‌گزار واجب است.[۲]
تقصیر، آخرين عمل از اعمال عمره تمتّع نیز شمرده شده است. [۳]
در عمره تمتع
زمان
به فتوای فقیهان شیعه، تقصير در عمره تمتع، بايد پس از سعى باشد[۴] و تراشیدن سر جایز نیست.[۵] البته لازم نيست فوراً تقصير كند، ولى تا وقتى كه تقصير نكرده است، هيچ‌كدام از محرمات احرام بر او حلال نمى‌شود.[۳]
به فتوای دیگر مذاهب اسلامی نیز، تقصیر یا حلق پس از سعی باید انجام شود.[۶]
مكان
تقصير، مكان معينى ندارد، گرچه اكنون متعارف است كه بعد از تمام شدن سعى، روی مروه تقصير مى‌كنند.[۷]
در كنار مروه محوطه‌اى مسقف اضافه شده است براى افرادى كه سعي‌شان به‌پايان مى‌رسد و براى تقصير توقف مى‌كنند، تا محل دور زدن مردم بر مروه شلوغ نباشد.[۷]
احکام کلی
به فتوای فقهیان شعیه، تقصير در عمره تمتع، واجب[۴] و تراشیدن سر (حلق) جایز نیست.[۵]
بر پایه مذهب حنبلیه و حنفیه، متمتّعی که سوق هدی نکرده، باید با حلق یا تقصیر از احرام خارج شود؛ ولی متمتعی که سوق هدی کرده، نمی‌تواند با حلق یا تقصیر از احرام بیرون آید و در فاصله میان اعمال عمره تمتع و حج تمتع، محرم می‌ماند.
در مذهب شافعیه دو قول وجود دارد. بر پایه قول اول، حج‌گزار با حلق یا تقصیر از احرام خارج می‌شود و حلق بهتر است. بر پایه قول دوم، حلق یا تقصیر از واجبات نیست و حج‌گزار با سعی، از عمره خارج می‌شود.
به گفته فقیهان مالیکه، حاجی با حلق یا تقصیر از احرام خارج می‌شود.[۶]
احكام تقصیر
برخی از احکام تقصیر چنین است:
- با تقصير، اعمال عمره تمتّع به‌پايان مى‌رسد و كارهايى كه به‌سبب احرام حرام شده بود حلال مى‌شود.
- تقصير نيز جزء اعمال عمره و از عبادات است و بايد به‌قصد قربت و به نيت يكى از اعمال عمره انجام داده شود.
- لازم نيست انسان خودش مو يا ناخن را بچيند، پس ديگران هم مى‌توانند برايش تقصير كنند، ولى خودش بايد نيت كند.
- كسى كه خودش تقصير نكرده، نبايد موى شخص ديگرى را بچيند، چون هنوز مُحرم است و در حال احرام زدودن مو، حتى از بدن ديگران حرام است؛ بنابراین افرادى كه خودشان تقصير نكرده‌اند نمى‌توانند براى ديگران تقصير كنند؛ ولى چيدن ناخنِ شخص ديگر اشكال ندارد.
- چون معمولاً محل توقف مردم براى تقصير شلوغ است، که بانوان مواظب باشند براى تقصير، موهاى سرشان را مرد نامحرم نبيند.[۷]
احکام فاصله بین تقصیر تا احرام
در فاصله بين تقصير عمره تمتّع تا احرام حج، برخى كارها بر حاجيان حرام و برخی کارها مستحب است:
محرمات
- به‌جاى آوردن عمره مفرده؛
- تراشيدن سر (حلق)؛
- بيرون رفتن از شهر مكه، (به فتواى عده‌اى از مراجع تقليد؛ برخی ديگر از مراجع تقلید، بيرون رفتن را به شرط آن‌كه مطمئن است براى اعمال حج مى‌تواند بازگردد جايز دانسته‌اند.)
- كندن و بريدن درخت و گياه حرم؛
- شكار، حتى كشتن ملخ و مانند آن.[یادداشت ۱][۸]
مستحبات
- تلاوت قرآن (چنانچه بتوانند يك دور كامل قرآن را در مكه بخوانند، ثواب زيادى دارد)؛
- طواف مستحب؛
- نماز در مسجدالحرام و ساير مساجد معتبر مكه؛[۸]
- زيارت قبور اولياى مدفون در قبرستان ابوطالب.[۹]
در عمره مفرده
احکام تقصیر در عمره مفرده ماننند عمره تمتع است؛ البته با تفاوت‌هایی که چنین‌اند:
به فتوای فقیهان شیعه، در عمره مفرده، حلق به جای تقصیر جایز است؛ بر خلاف عمره تمتع که در آن حلق جایز نیست. (نیازمند منبع)
در حج تمتع
حلق یا تقصیر یکی از مناسک منا است که انجام آن بر حج‌گزار واجب است.[۲]
افراد موظف به حلق
كسانى كه بايد سر بتراشند عبارتند از:
- كسى كه سال اول حج او باشد، چه واجب، چه مستحب، براى خودش يا براى ديگرى؛ (به فتواى برخى از فقیهان شیعه، چنين فردى نيز مى‌تواند تقصير كند ولى حلق افضل است.)
- كسى كه موى خود را به‌منظورى چسبانده باشد؛
- كسى كه موى سر را جمع كرده و به هم پيچيده و گره زده و بافته باشد.[۱۰]
افراد موظف به تقصير
كسانى كه بايد تقصير كنند، عبارتند از:
زمان
زمان حلق يا تقصير در حج تمتع، روز عيد قربان، از طلوع تا غروب آفتاب است؛ ولى برخى از فقیهان شیعه، احتياط مستحب مى‌دانند كه حلق يا تقصير روز عيد باشد و تأخير آن تا روز سيزدهم ذى‌الحجه را جايز مى‌دانند و نيز برخى از فقیهان، حلق در شب را براى كسى كه در روز موفق به اين عمل نشده است كافى مى‌دانند.[۱۱]
مكان
حلق يا تقصير بايد در منا انجام پذيرد و در بيرون منا صحيح نيست، لذا كسانى كه براى قربانى به كشتارگاه رفته يا به جهتى ديگر از منا خارج شده‌اند بايد توجه داشته باشند كه براى حلق يا تقصير بايد به منا برگردند.[۱۱]
كسى كه نمى‌تواند براى حلق يا تقصير به منا برود، هرجا كه هست حلق يا تقصير مى‌كند و موى خود را به منا مى‌فرستد.[۱۱]
احکام
با حلق يا تقصير در حج تمتع، تمام محرمات احرام حلال مى‌شود، به‌جز بوى خوش، التذاذ جنسی و آمیزش.[۱۲]
پانویس
- ↑ درسنامه مناسک حج، ص۷۱.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ درسنامه مناسک حج، ص۶۵.
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ درسنامه مناسک حج، ص۴۹.
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ مناسک محشی ص۳۵۶ و ۳۵۷؛ درسنامه مناسک حج، ص۴۹.
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ مناسک محشی ص۳۵۶ و ۳۵۷.
- ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ الكافى لابن قدامه، (فقه حنبلى)، المصادرالفقهيه، ج ١١، ص١٠٣٩؛ المقنع لابن قدامه، (فقه حنبلى) المصادرالفقهيه، ج ١١، صص ٩۶٢ و ٩۶١؛ الفقه على المذاهب الخمسه، ج ١، ص ٣٧٢؛ بدائع الصنائع(فقه حنفى)، المصادرالفقهيه، ج ١٠، ص ١٢٣؛ الهدايه (فقه حنفى)، المصادر الفقهيه، ج ١٠، ص ٢٨٨؛ بدايةالمجتهد، ج ١، صص٣٣۶ و ٣٣۵؛ القوانين الفقهيه، (فقه مالكى)، المصادرالفقهيه، ج ١١، ص ۶١۶؛ المهذب(فقه شافعى) المصادرالفقهيه، ج ١١، صص ٨۵٠ - ٨۴٨؛ مختصرالمزنى(فقه شافعى)، المصادرالفقهيه، ج ١١، ص ٨٢١؛ الخلاف، ج ١، ص ۴۵٠؛ بدائع الصنائع(فقه حنفى)، المصادرالفقهيه، ج ١٠، ص ۶۴؛ المهذب(فقه شافعى)، المصادرالفقهيه، ج ١١، ص ٨٩٨.
- ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ ۷٫۲ درسنامه مناسک حج، ص۵۰.
- ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ درسنامه مناسک حج، ص۵۱.
- ↑ درسنامه مناسک حج، ص۵۲.
- ↑ درسنامه مناسک حج، ص۷۱ و ۷۲.
- ↑ ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ ۱۱٫۲ ۱۱٫۳ درسنامه مناسک حج، ص۷۲.
- ↑ درسنامه مناسک حج، ص۸۰.
- ↑ كندن و بريدن درخت و گياه و نيز شكار از محرّمات مخصوص حرم است و اختصاص به اين زمان - فاصله تقصير تا احرام حج ندارد.
منابع
- بدائع الصنائع (الفقه الحنبلی)، المصادر الفقهيه، علاء‌الدین بن مسعود الکاشانی، بيروت، چاپ اول، ١۴٢٢ق.
- بداية المجتهد و نهاية المقتصد، ابن رشد (الحفید)، محمد بن احمد، بيروت، دارالفكر، ١۴٢١ق.
- الفقه على المذاهب الخمسه، محمدجواد المغنیه، قم،مؤسسة دارالكتاب الاسلامى، ١۴٢٢ق.
- الكافى فى فقه ابن حنبل (الفقه الحنبلى)، المصادر الفقهيه، (ابن قدامه) عبداللّٰه بن احمد بن قدامه، بيروت، چاپ اول، ١۴٢٢ق.
- كتاب الخلاف فى الفقه، شیخ طوسی، محمد بن الحسن، تهران، ١٣٧٧ش.
- المصادر الفقهيه، على‌اصغر مرواريد، بیروت، دارالتراث، ١۴١٩ق.
- مختصر المزنى (الفقه‌الشافعى)، اسماعیل بن یحیی المصرى المزنى، بیروت، بی‌نا، چاپ اول، ١۴٢٢ق.
- المقنع (الفقه الحنبلى)، المصادر الفقهيه، ابن قدامه، عبدالله بن احمد، بيروت، چاپ اول، ١۴٢٢ق.
- مناسك حج با حواشى مراجع، سید روح‌الله خمینی، تهران، نشر مشعر، ١٣٨۵ش.
- المهذّب (الفقه‌الشافعى)، الشیرازی، ابراهیم بن محمد، بيروت، چاپ اول، ١۴٢٢ق.
- الهدايه (الفقه‌الحنبلى)، المرغینانی، علی بن ابی تیر، بيروت، چاپ اول، ١۴٢٢ق.