رمی: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی حج
دیداریویکی‌متن
(اصلاح نویسه‌های عربی، اصلاح فاصلهٔ مجازی، اصلاح ارقام، اصلاح سجاوندی، اصلاح املا)
خط ۱: خط ۱:
{{در دست ویرایش|ماه=[[مهر]]|روز=[[۱۶]]|سال=[[۱۳۹۹]]|کاربر=Abbasahmadi1363 }}
{{در دست ویرایش|ماه=[[مهر]]|روز=[[۱۶]]|سال=[[۱۳۹۹]]|کاربر=Abbasahmadi1363}}


[[رده:مقاله‌های در حال ویرایش]]
== رمی جمره عقبه ==
اولین عمل واجب از [[مناسک منا]]، زدن هفت عدد ریگ به جمره عقبه است.<ref name=":0">درسنامه مناسک حج، ص۶۶.</ref> جمره عقبه آخرین جمره از بین جمرات سه‌گانه است که در سرزمین منا قرار دارد.<ref name=":0"/>


==رمی جمره عقبه==
=== زمان ===
اولين عمل واجب ‌از [[مناسک منا]]، ‌زدن هفت‌ عدد ريگ به ‌جمره عقبه است.<ref name=":0">درسنامه مناسک حج، ص۶۶.</ref> جمره عقبه آخرین جمره از بین جمرات سه‌گانه است که در سرزمین منا قرار دارد.<ref name=":0" />
در فقه شیعه، زمان رمی جمره عقبه از طلوع آفتاب تا غروبِ روز [[عید قربان]] است؛ ولی کسانی که از رمی در روز معذورند، می‌توانند شب انجام دهند. [[حج بانوان|زنان]] که شب عید در مشعر [[وقوف اضطراری]] می‌کنند و وارد منا می‌شوند، می‌توانند همان شب عید رمی کنند.<ref>همچنین نگاه کنید به درسنامه مناسک حج، ص۷۷.</ref>


===زمان===
فقیهان مذاهب چهارگانه اهل سنت، رمی جمره عقبه پس از طلوع خورشید تا ظهر را مستحب دانسته‌اند؛ ولی درباره زمان مجاز آن اختلاف نظر دارند. حنبلی‌ها آغاز وقتِ رمی را پس از نیمه‌شب دانسته‌اند. به نظر آنها، اگر حج‌گزار رمی را تا شب به تأخیر اندازد، تکلیفی نداشته و کفاره بر عهده او نیست. حنفی‌ها، زمان مجاز رمی جمره عقبه را از فجر روز عید قربان تا غروب آن دانسته‌اند.
در فقه شیعه، زمان رمی جمره عقبه از طلوع آفتاب تا غروبِ روز [[عید قربان]] است؛ ولی کسانی که از رمی در روز معذورند، می‌توانند شب انجام دهند. [[حج بانوان|زنان]] که شب عید در مشعر [[وقوف اضطراری]] می‌کنند و وارد منا می‌شوند، می‌توانند همان شب عید رمی کنند.<ref>همچنین نگاه کنید به درسنامه مناسک حج، ص۷۷.</ref>


فقیهان مذاهب چهارگانه اهل سنت، رمی جمره عقبه پس از طلوع خورشید تا ظهر را مستحب دانسته‌اند؛ ولی درباره زمان مجاز آن اختلاف نظر دارند. حنبلی‌ها آغاز وقتِ رمی را پس از نیمه‌شب دانسته‌اند. به نظر آنها،اگر حج‌گزار رمی را تا شب به تأخیر اندازد، تکلیفی نداشته و کفاره بر عهده او نیست. حنفی‌ها، زمان مجاز رمی جمره عقبه را از فجر روز عید قربان تا غروب آن دانسته‌اند.  
به فتوای فقیهان شافعی، اگر پس از نصف شب عید نیز رمی شود کافی است و چنانچه حج‌گزار تا غروب رمی نکند و شب یا روز بعد رمی کند، تکلیفی نداشته و کفاره بر عهده او نیست. در فقه مالکیه، وقت رمی جمره عقبه، از طلوع فجر تا ظهر است و تأخیر بعد از ظهر جز برای بیماران یا کسی که فراموش کرده جایز نیست؛ ولی اگر تا غروب رمی کرد، کفاره واجب نیست.<ref>مناسک محشی، صص ۴١۵ و ۴٩٨؛ بدائع الصنائع (فقه حنفی)، الکافی فی فقه اهل المدینه، فقه مالکی، ص ۵٠٢؛ المهذب (فقه شافعی)، ص ٨٩۶؛ الکافی لابن قدامه (فقه حنبلی)، المصادر الفقهیه، ج١٠، صص ۵٨ و ۵٠٢؛ و ج ١١، ص ٨٩٢ و ص ٧۶۶؛ بدایةالمجتهد، ج١، ص٣۵٢.</ref>


به فتوای فقیهان شافعی، اگر پس از نصف شب عید نیز رمی شود کافی است و چنانچه حج‌گزار تا غروب رمی نکند و شب یا روز بعد رمی کند، تکلیفی نداشته و کفاره بر عهده او نیست. در فقه مالکیه،‌ وقت رمی جمره عقبه، از طلوع فجر تا ظهر است و تأخير بعد از ظهر جز براى بيماران يا كسى كه فراموش كرده جايز نيست؛ ولى اگر تا غروب رمى كرد، كفاره واجب نيست.<ref>مناسك محشى، صص ۴١۵ و ۴٩٨؛ بدائع الصنائع (فقه حنفى)، الكافى فى فقه اهل المدينه، فقه مالكى، ص ۵٠٢؛ المهذب (فقه شافعى)، ص ٨٩۶؛ الكافى لابن قدامه (فقه حنبلى)، المصادر الفقهيه، ج١٠، صص ۵٨ و ۵٠٢؛ و ج ١١، ص ٨٩٢ و ص ٧۶۶؛ بدايةالمجتهد، ج١، ص٣۵٢.</ref>
=== مستحبات ===
امامیه؛ ۱. طهارت رمی کننده ۲. تکبیر گفتن هنگام پرتاب هر سنگ ۳. خواندن دعاهای مأثور ۴. با جمره عقبه ده یا پانزده ذراع فاصله داشتن ۵. پشت به قبله رمی کردن در جمره عقبه ۶. نهادن سنگ بر انگشت ابهام و با ناخن سبابه پرت کردن (خذف).


===مستحبات===
حنبلیه؛ ۱. رمی از طلوع خورشید تا ظهر ۲. تکبیر گفتن ۳. رو به قبله رمی کردن ۴. توقف نکردن کنار جمره عقبه پس از رمی.
اماميه؛ ١. طهارت رمى كننده ٢. تكبير گفتن هنگام پرتاب هر سنگ ٣. خواندن دعاهاى مأثور ۴. با جمره عقبه ده يا پانزده ذراع فاصله داشتن ۵. پشت به قبله رمى كردن در جمره عقبه ۶. نهادن سنگ بر انگشت ابهام و با ناخن سبابه پرت كردن(خذف).


حنبليه؛ ١. رمى از طلوع خورشيد تا ظهر ٢. تكبير گفتن ٣. رو به قبله رمى كردن 4. توقف نكردن كنار جمره عقبه پس از رمى.
حنفیه؛ ۱. رمی از طلوع خورشید تا ظهر ۲. پرتاب با سر انگشتان ۳. گفتن تکبیر یا هر ذکر دیگر هنگام پرتاب ۴. توقف نکردن کنار جمره عقبه پس از رمی ۵. پنج ذراع با جمره فاصله داشتن.


حنفيه؛ ١. رمى از طلوع خورشيد تا ظهر ٢.پرتاب با سر انگشتان ٣. گفتن تكبير يا هر ذكر ديگر هنگام پرتاب ۴. توقف نكردن كنار جمره عقبه پس از رمى 5. پنج ذراع با جمره فاصله داشتن.
شافعیه؛ ۱. رمی از طلوع خورشید تا ظهر ۲. تکبیرگفتن هنگام پرتاب ۳. غسل کردن برای رمی ۴. توقف نکردن کنار جمره عقبه پس از رمی.


شافعيه؛ ١. رمى از طلوع خورشيد تا ظهر ٢. تكبيرگفتن هنگام پرتاب ٣. غسل كردن براى رمى 4. توقف نكردن كنار جمره عقبه پس از رمى.
مالکیه؛ ۱. تکبیر گفتن هنگام پرتاب سنگ ۲. رو به قبله رمی کردن ۳. اگر با سنگ نجس رمی کرد، با سنگ پاک آن را اعاده کند برخی از مالکیه گویند: رمی با سنگ نجس گناه است، ولی مجزی است.


مالكيه؛ ١. تكبير گفتن هنگام پرتاب سنگ ٢. رو به قبله رمى كردن ٣. اگر با سنگ نجس رمى كرد، با سنگ پاك آن را اعاده كند برخى از مالكيه گويند: رمى با سنگ نجس گناه است، ولى مجزى است.
چنان‌که پیش‌تر گذشت، فقهای اهل سنت تکرار تلبیه را تا رمی جمره عقبه مستحب می‌شمرند و معتقدند وقتی آغاز به رمی جمره کرد، تلبیه را قطع کند. البته مالک این را جایز می‌داند ولیکن خودش طبق روایتی که از علی علیه السلام نقل شده، می‌گوید: ظهر عرفه تلبیه را قطع کند.<ref>مناسک محشی، صص ۴١۶–۴١۴، شرائع الاسلام، ج ١، ص ٢۵٩؛ الفقه علی المذاهب الأربعه، ج ١، صص ۶٠۵–۵٩٩؛ الخلاف، ج ١، ص ۴۵۶؛ فقه السنه، ج ١، ص ۵٣٣؛ الکافی لابن قدامه (فقه حنبلی) صص ١٠۴۶ و ١٠۴۵؛ بدایةالصنائع (فقه حنفی)، ص ١٠١؛ المهذب (فقه شافعی)، ص ٨٠١؛ الکافی فی فقه اهل‌المدینه (فقه مالکی) ص ۵٠٢؛ المصادر الفقهیه، ج١٠، ص ١٠١ و ص ۵٠٢ و ج ١١، ص ٨٩١.</ref>


چنانكه پيش‌تر گذشت، فقهاى اهل سنت تكرار تلبيه را تا رمى جمره عقبه مستحب مى‌شمرند و معتقدند وقتى آغاز به رمى جمره كرد، تلبيه را قطع كند. البته مالك اين را جايز مى‌داند وليكن خودش طبق روايتى كه از على عليه السلام نقل شده، مى‌گويد: ظهر عرفه تلبيه را قطع كند.<ref>مناسك محشى، صص ۴١۶ - ۴١۴، شرائع الاسلام، ج ١، ص ٢۵٩؛ الفقه على المذاهب الأربعه، ج ١، صص ۶٠۵ - ۵٩٩؛ الخلاف، ج ١، ص ۴۵۶؛ فقه السنه، ج ١، ص ۵٣٣؛ الكافى لابن قدامه (فقه حنبلى) صص ١٠۴۶ و ١٠۴۵؛ بدايةالصنائع (فقه حنفى)، ص ١٠١؛ المهذب (فقه شافعى)، ص ٨٠١؛ الكافى فى فقه اهل‌المدينه (فقه مالكى) ص ۵٠٢؛ المصادر الفقهيه، ج١٠، ص ١٠١ و ص ۵٠٢ و ج ١١، ص ٨٩١.</ref>
== رمی جمره‌های سه‌گانه ==
یکی از اعمال حج، رمی جمرات سه‌گانه، است.<ref>درسنامه مناسک حج، ص۷۶.</ref> در آخر سرزمین [[منا]] سه جمره وجود دارد که اولی «جمره اولی»، دومی «جمره وسطی» و سومی «جمره کُبری» یا «عقبه» نام دارد.<ref name=":0"/>


==رمی جمره‌های سه‌گانه==
=== زمان ===
یکی از اعمال حج، رمی جمرات سه گانه، است.<ref>درسنامه مناسک حج، ص۷۶.</ref> در آخر سرزمین [[منا]] سه جمره وجود دارد كه اولى «جمره اولى»، دومى «جمره ‌وسطى» و سومى «جمره كُبرى» يا «عقبه» نام دارد.<ref name=":0" />
بر پایه فقه شیعه، احکام مربوط به زمان رمی جمره‌های سه‌گانه، چنین است:
* زمان رمی جمرات سه‌گانه، روزهای ۱۱ و ۱۲ ذی‌حجه است و در این دو روز باید در فاصله طلوع تا غروب آفتاب انجام داده شود.<ref name=":1">درسنامه مناسک حج، ص۷۷.</ref>
* اگر رمی را فراموش کند، باید روز بعد آن را قضا کند.<ref name=":1"/>
* رمی جمرات باید در روز انجام داده شود، ولی کسی که از رمی در روز معذور باشد، می‌تواند در شب بجا آورد.<ref name=":1"/>
* بانوان نیز، رمی روزهای یازدهم و دوازدهم را باید روز انجام دهند، مگر آن‌که عذری داشته باشند.<ref name=":1"/>


===زمان===
به اتفاق همه مذاهب چهارگانه اهل‌سنت، وقت رمی جمرات سه‌گانه در روزهای ۱۱ و ۱۲ ذی‌الحجه، از زمان زوال خورشید است. یعنی از ظهر شرعی استمرار دارد تا غروب آفتاب.<ref>الفقه الإسلامی وأدلّته، وهبة الزحیلی، ج٣، ص ١٩۵.</ref> البته برخی از فقیهان معاصر اهل سنت، فتوا به جواز شروع رمی جمرات از طلوع آفتاب داده‌اند. علت این فتوا، ازدحامی است که پس از زوال خورشید به وجود می‌آید.<ref>حج و عمره در آینه فقه مقارن، ص۲۵۶.</ref>
بر پایه فقه شیعه، احکام مربوط به زمان رمی جمره‌های سه‌گانه، چنین است:‌


*زمان رمى جمرات سه‌گانه، روزهاى ۱۱ و ۱۲ ذى‌حجه است و در اين دو روز بايد در فاصله طلوع تا غروب آفتاب انجام داده شود.<ref name=":1">درسنامه مناسک حج، ص۷۷.</ref>
=== ترتیب‎ ===
*اگر رمى را فراموش كند، بايد روز بعد آن را قضا كند.<ref name=":1" />
بر پایه فقه شیعه، در روزهای یازدهم و دوازدهم ذی‌الحجة، ابتدا باید به جمره اولی، سپس وسطی و در پایان به جمره عقبه هر کدام هفت سنگ زده شود و مراعات این ترتیب لازم است.<ref name=":1"/>
*رمى جمرات بايد در روز انجام داده شود، ولى كسى كه از رمى در روز معذور باشد، مى‌تواند در شب بجا آورد.<ref name=":1" />
*بانوان نیز، رمى روزهاى يازدهم و دوازدهم را بايد روز انجام دهند، مگر آن‌كه عذرى داشته باشند.<ref name=":1" />


به اتفاق همه مذاهب چهارگانه اهل‌سنت، وقت رمى جمرات سه‌گانه در روزهاى ۱۱ و ۱۲ ذى‌الحجه، از زمان زوال خورشيد است. يعنى از ظهر شرعى استمرار دارد تا غروب آفتاب.<ref>الفقه الإسلامى وأدلّته، وهبة الزحيلى، ج٣، ص ١٩۵.</ref> البته برخی از فقیهان معاصر اهل سنت، فتوا به جواز شروع رمی جمرات از طلوع افتاب داده‌اند. علت این فتوا، ازدحامی است که پس از زوال خورشید به وجود می‌آید.<ref>حج و عمره در آینه فقه مقارن، ص۲۵۶.</ref>
== سنگ‌ها ==


===ترتیب‎===
=== اندازه و ویژگی ===
بر پایه فقه شیعه،‌ در روزهاى يازدهم و دوازدهم ذى‌الحجة، ابتدا بايد به جمره اولى، سپس وسطى و در پايان به جمره عقبه هر کدام هفت سنگ زده شود و مراعات اين ترتيب لازم‌ است.<ref name=":1" />
بر پایه فقه شیعه، سنگ‌ها باید ریگ باشد و به غیر ریگ؛ مانند کلوخ و خزف (سفال) صحیح نیست. سنگ‌ها از جهت اندازه باید مانند شن، ریز نباشد و زیاد بزرگ هم نباشد.<ref>مناسک محشی، ص۴٠٩.</ref>


==سنگ‌ها==
در نظر فقیهان اهل سنت، رمی با غیر سنگ مانند کلوخ و سفال جایز نیست؛ به جز حنفی‌ها که رمی با آنچه تیمم بر آن صحیح است را جایز دانسته‌اند. مذاهب اهل سنت، رمی با طلا و سنگ‌های گرانبها را جایز ندانسته‌اند.<ref>الفقه علی المذاهب الأربعه، ج ١، صص ۶٠١ و ۶٠٠؛ وسائل‌الشیعه، ج ۵، ابواب رمی جمرةالعقبه، باب ٧، ج ١، بدائع الصنائع (فقه حنفی)، المهذّب (فقه شافعی)، الکافی لابن قدامه (فقه حنبلی)، الکافی فی فقه اهل المدینه (فقه مالکی)، المصادر الفقهیه، ج ١٠، ص ١٠١ و ص۵٠٣ و ج ١١، ص ٨٩۶ و ١٠۴۶، فقه السنه، ج١، صص ۵٢٩ و ۵٢٨؛ الدروس الشرعیه، ج ١، ص۴٣٣.</ref>
 
===اندازه و ویژگی===
بر پایه فقه شیعه، سنگ‌ها بايد ريگ باشد و به غير ريگ؛ مانند كلوخ و خزف (سفال) صحيح نيست. سنگ‌ها از جهت اندازه بايد مانند شن، ريز نباشد و زياد بزرگ هم نباشد.<ref>مناسك محشى، ص۴٠٩.</ref>
 
در نظر فقیهان اهل سنت، رمی با غیر سنگ مانند کلوخ و سفال جایز نیست؛ به جز حنفی‌ها که رمی با آنچه تیمم بر آن صحیح است را جایز دانسته‌اند. مذاهب اهل سنت، رمی با طلا و سنگ‌های گرانبها را جایز ندانسته‌اند.<ref>الفقه على المذاهب الأربعه، ج ١، صص ۶٠١ و ۶٠٠؛ وسائل‌الشيعه، ج ۵، ابواب رمى جمرةالعقبه، باب ٧، ج ١، بدائع الصنائع(فقه حنفى)، المهذّب(فقه شافعى)، الكافى لابن قدامه (فقه حنبلى)، الكافى فى فقه اهل المدينه (فقه مالكى)، المصادر الفقهيه، ج ١٠، ص ١٠١ و ص۵٠٣ و ج ١١، ص ٨٩۶ و ١٠۴۶، فقه السنه، ج١، صص ۵٢٩ و ۵٢٨؛ الدروس الشرعيه، ج ١، ص۴٣٣.</ref>


به فتوای فقیهان مذاهب اهل سنت (به جز حنبلیه)، مستجب است سنگ‌ها به اندازه باقلا (کوچکتر از فندق و بزرگتر از نخود) باشد.<ref>درآمدی بر فقه مقارن، ص۳۹۹ و ۴۰۰.</ref>
به فتوای فقیهان مذاهب اهل سنت (به جز حنبلیه)، مستجب است سنگ‌ها به اندازه باقلا (کوچکتر از فندق و بزرگتر از نخود) باشد.<ref>درآمدی بر فقه مقارن، ص۳۹۹ و ۴۰۰.</ref>


===شمار===
=== شمار ===
بر پایه همه مذاهب اسلامی، تعداد سنگ‌هایی که باید به هر جمره اصابت کند هفت عدد است؛ بنابراين، حج‌گزار در روز عيد قربان هفت سنگ به جمره عقبه مى‌زند و روز يازدهم نيز هفت سنگ به جمره اولى، هفت سنگ به جمرۀ وسطى و هفت سنگ به جمرۀ عقبه؛ كه ٢١ سنگ مى‌شود و همين تعداد (۲۱ سنگ) را در روز دوازدهم نيز تكرار مى‌كند.<ref>درآمدی بر فقه مقارن، ص۴۰۰.</ref>  
بر پایه همه مذاهب اسلامی، تعداد سنگ‌هایی که باید به هر جمره اصابت کند هفت عدد است؛ بنابراین، حج‌گزار در روز عید قربان هفت سنگ به جمره عقبه می‌زند و روز یازدهم نیز هفت سنگ به جمره اولی، هفت سنگ به جمرهٔ وسطی و هفت سنگ به جمرهٔ عقبه؛ که ۲۱ سنگ می‌شود و همین تعداد (۲۱ سنگ) را در روز دوازدهم نیز تکرار می‌کند.<ref>درآمدی بر فقه مقارن، ص۴۰۰.</ref>


البته از احمد بن حنبل نقل شده که او، پنج سنگ را کافی شمرده است.<ref>مناسك محشى، ص ۴١٢، شرائع الاسلام، ج ١، ص ٢۵٨؛ الفقه على المذاهب الخمسه، ج١، ص٣٩٠؛ الفقه على المذاهب الأربعه، ج ١، صص ۶٠٢ - ۵٠٩؛ فقه السنه، ج ١، ص۵٣٠؛ الكافى لابن قدامه (فقه حنبلى)؛ المصادر الفقهيه، ج ١٩، ص ١٠۵٢.</ref>  
البته از احمد بن حنبل نقل شده که او، پنج سنگ را کافی شمرده است.<ref>مناسک محشی، ص ۴١٢، شرائع الاسلام، ج ١، ص ٢۵٨؛ الفقه علی المذاهب الخمسه، ج١، ص٣٩٠؛ الفقه علی المذاهب الأربعه، ج ١، صص ۶٠٢ - ۵٠٩؛ فقه السنه، ج ١، ص۵٣٠؛ الکافی لابن قدامه (فقه حنبلی)؛ المصادر الفقهیه، ج ١٩، ص ١٠۵٢.</ref>


===محل گردآوری===
=== محل گردآوری ===
بر پایه فقه شیعه، بايد سنگريزه‌ها از [[حرم مکی|حرم]] باشد، البته از [[مسجدالحرام]] يا [[مسجد خیف|مسجد خيف]] جايز نيست و مستحب است از [[مزدلفه]] برداشته شود.<ref>مناسك محشى، ص ۴٠٩.</ref>
بر پایه فقه شیعه، باید سنگریزه‌ها از [[حرم مکی|حرم]] باشد، البته از [[مسجدالحرام]] یا [[مسجد خیف]] جایز نیست و مستحب است از [[مزدلفه]] برداشته شود.<ref>مناسک محشی، ص ۴٠٩.</ref>


مذاهب چهارگانه اهل سنت، جمع‌آوری سنگ‌ها از هر مکانی جایز دانسته اند؛ البته حنفی‌ها برداشتن از سنگ‌های کنار جمره را مکروه دانسته‌اند. مالکی‌ها، استفاده از سنگ‌های مسجدالحرام را سزاوار ندانسته و جمع‌اوری از سنگ از مزدلفه را مستحب دانسته اند.<ref>فقه السنه، ص ۵٢٩؛ المقنع (فقه حنبلى)، الكافى فى فقه اهل المدينه(فقه مالكى)، الهدايه(فقه حنبلى)، المصادرالفقهيه، ج ١٠، ص ٢٧٣ و ص ۵٠۴ و ج ١١، ص ٩٧٣؛ فقه السنه، ج ١، ص ۵٢٢؛ درآمدی بر فقه مقارن، ص۳۹۸، به نقل از جامع‌الخلاف و الوفاق، ص ٢١٣.</ref>
مذاهب چهارگانه اهل سنت، جمع‌آوری سنگ‌ها از هر مکانی جایز دانسته‌اند؛ البته حنفی‌ها برداشتن از سنگ‌های کنار جمره را مکروه دانسته‌اند. مالکی‌ها، استفاده از سنگ‌های مسجدالحرام را سزاوار ندانسته و جمع‌آوری از سنگ از مزدلفه را مستحب دانسته‌اند.<ref>فقه السنه، ص ۵٢٩؛ المقنع (فقه حنبلی)، الکافی فی فقه اهل المدینه (فقه مالکی)، الهدایه (فقه حنبلی)، المصادرالفقهیه، ج ١٠، ص ٢٧٣ و ص ۵٠۴ و ج ١١، ص ٩٧٣؛ فقه السنه، ج ١، ص ۵٢٢؛ درآمدی بر فقه مقارن، ص۳۹۸، به نقل از جامع‌الخلاف و الوفاق، ص ٢١٣.</ref>


===بکر بودن===
=== بکر بودن ===
به نظر مذاهب حنبلیه، مالکیه و مشهور فقیهان شیعه، باید سنگ ها بکر باشد یعنی پیش‌تر برای رمی از آن استفاده نشده باشد. حنفی‌ها و شافعی‌ها، استفاده از سنگی را که پیش‌تر رمی شده مکروه دانسته‌اند.<ref>مناسك محشى، ص ۴٠۵؛ الخلاف، ج ١، ص ۴۵۶؛ الروضة البهيه فى شرح اللمعة الدمشقيه، ج ١، ص۵٢٧؛ الفقه على المذاهب الأربعه، ج ١، صص ۶٠١ و ۶٠٠؛ الفقه على المذاهب‌الخمسه، ج ١، ص ٣٩١؛ فقه السنه، ج ١، ص ۵٢٩.</ref>
به نظر مذاهب حنبلیه، مالکیه و مشهور فقیهان شیعه، باید سنگ‌ها بکر باشد یعنی پیش‌تر برای رمی از آن استفاده نشده باشد. حنفی‌ها و شافعی‌ها، استفاده از سنگی را که پیش‌تر رمی شده مکروه دانسته‌اند.<ref>مناسک محشی، ص ۴٠۵؛ الخلاف، ج ١، ص ۴۵۶؛ الروضة البهیه فی شرح اللمعة الدمشقیه، ج ١، ص۵٢٧؛ الفقه علی المذاهب الأربعه، ج ١، صص ۶٠١ و ۶٠٠؛ الفقه علی المذاهب‌الخمسه، ج ١، ص ٣٩١؛ فقه السنه، ج ١، ص ۵٢٩.</ref>


===مباح بودن===
=== مباح بودن ===
بر پایه فقه شیعه، سنگ‌ها باید مباح (غیر غصبی) باشند. در مذاهب چهارگانه اهل سنت به این شرط تصریحی نشده است.<ref>مناسك محشى، ص ۴١٠؛ تذكرة الفقها، ج ٨، صص ٢١٩ - ٢١٣.</ref>
بر پایه فقه شیعه، سنگ‌ها باید مباح (غیر غصبی) باشند. در مذاهب چهارگانه اهل سنت به این شرط تصریحی نشده است.<ref>مناسک محشی، ص ۴١٠؛ تذکرة الفقها، ج ٨، صص ٢١٩ - ٢١٣.</ref>


==واجبات==
== واجبات ==
واجبات رمی چنین است:
واجبات رمی چنین است:
* '''نیت''': بر پایه فقه شیعه، رمی از عبادات است و باید با قصد قربت و بدون ریا انجام شود.<ref>شرائع‌الاسلام، ج ١، ص ٢۵٨، مناسک محشی، ص ۴١١؛ درسنامه مناسک حج، ص۶۶ و ۶۷.</ref> در منابع فقهی اهل سنت، به لزوم نیت خالصانه به عنوان یکی از واجبات رمی اشاره‌ای نشده است.<ref>الفقه علی المذاهب الخمسه، ج١، ص ٣٩؛ الفقه علی المذاهب الأربعه، ج ١، صص ۶٠٢ - ۵٩٩.</ref>
* '''پرتاب سنگ‌ها''': بر پایه همه مذاهب اسلامی، باید سنگ‌ها را پرتاب کند؛ پس اگر جلو برود و سنگ بگذارد کافی نیست.<ref>شرائع‌الاسلام، ج ١، صص ٢۵٩ و ٢۵٨؛ مناسک محشی، ص ۴١١؛ الفقه علی المذاهب الأربعه، ج ١، صص۶٠٢ - ۵٩٩؛ الکافی فی فقه اهل‌المدینه (فقه مالکی)، بدائع الصنائع (فقه حنفی)، المصادرالفقهیه، ج١٠، ص ۵٠۴ و ص ۵٧.</ref>
* '''اصابت به جمره''': بر پایه همه مذاهب اسلامی، سنگ‌ها باید به جمره برخورد کند.<ref>شرائع‌الاسلام، ج ١، ص ٢۵٩؛ مناسک محشی، ص ۴١١؛ الفقه علی المذاهب الأربعه، ج١، صص۶٠٢ - ۵٩٩؛ المدونه (فقه مالکی)، المصادرالفقهیه، ج ١٠، ص ٣٩٩.</ref> بر پایه فقه شیعه، اگر با برخورد به جایی یا با برخورد به سنگ دیگران به جمره برخورد کند کافی نیست.<ref name=":3">درسنامه مناسک حج، ص۶۶ و ۶۷.</ref> در فقه شیعه، لازم نیست سنگ‌ها پشت سر هم بخورد، پس اگر مثلاً دو عدد از آن‌ها به جمره بخورد و سومی نخورد، چهارمی اگر به ستون بخورد، سنگ سوم حساب می‌شود.<ref name=":3"/>
* '''پرتاب جداگانه''': بر پایه همه مذاهب اسلامی، سنگ‌ها باید به تدریج و یکی پس از دیگری پرتاب شود؛ پس اگر چند سنگریزه را با هم به جمره بزند کافی نیست و یک بار حساب می‌شود.<ref>مناسک محشی، ص ۴١٢؛ الفقه علی المذاهب الخمسه، ج ١، ص ٣٩٠؛ الفقه علی المذاهب الأربعه، ج ١، صص ۶٠٢.</ref>


*'''نيت''': بر پایه فقه شیعه، رمى از عبادات است و بايد با قصد قربت و بدون ريا انجام شود.<ref>شرائع‌الاسلام، ج ١، ص ٢۵٨، مناسك محشى، ص ۴١١؛ درسنامه مناسک حج، ص۶۶ و ۶۷.</ref> در منابع فقهى اهل سنت، به لزوم نيت خالصانه به عنوان يكى از واجبات رمى اشاره‌اى نشده است.<ref>الفقه على المذاهب الخمسه، ج١، ص ٣٩؛ الفقه على المذاهب الأربعه، ج ١، صص ۶٠٢ - ۵٩٩.</ref>
== مستحبات ==
*'''پرتاب سنگ‌ها''': بر پایه همه مذاهب اسلامی، باید سنگ‌ها را پرتاب کند؛ پس اگر جلو برود و سنگ بگذارد کافی نیست.<ref>شرائع‌الاسلام، ج ١، صص ٢۵٩ و ٢۵٨؛ مناسك محشى، ص ۴١١؛ الفقه على المذاهب الأربعه، ج ١، صص۶٠٢ - ۵٩٩؛ الكافى فى فقه اهل‌المدينه(فقه مالكى)، بدائع الصنائع(فقه حنفى)، المصادرالفقهيه، ج١٠، ص ۵٠۴ و ص ۵٧.</ref>
*'''اصابت به جمره''': بر پایه همه مذاهب اسلامی، سنگ‌ها باید به جمره برخورد کند.<ref>شرائع‌الاسلام، ج ١، ص ٢۵٩؛ مناسك محشى، ص ۴١١؛ الفقه على المذاهب الأربعه، ج١، صص۶٠٢ - ۵٩٩؛ المدونه(فقه مالكى)، المصادرالفقهيه، ج ١٠، ص ٣٩٩.</ref> بر پایه فقه شیعه، اگر با برخورد به جايى يا با برخورد به سنگ ديگران به جمره برخورد كند كافى نيست.<ref name=":3">درسنامه مناسک حج، ص۶۶ و ۶۷.</ref>  در فقه شیعه، لازم نيست سنگ‌ها پشت سر هم بخورد، پس اگر مثلاً دو عدد از آن‌ها به جمره بخورد و سومى نخورد، چهارمى اگر به ستون بخورد، سنگ سوم حساب مى‌شود.<ref name=":3" />
*'''پرتاب جداگانه''': بر پایه همه مذاهب اسلامی، سنگ‌ها باید به تدريج و یکی پس از دیگری پرتاب شود؛ پس اگر چند سنگريزه را با هم به جمره بزند كافى نيست و یک بار حساب مى‌شود.<ref>مناسك محشى، ص ۴١٢؛ الفقه على المذاهب الخمسه، ج ١، ص ٣٩٠؛ الفقه على المذاهب الأربعه، ج ١، صص ۶٠٢ .</ref>
 
==مستحبات==
بر پایه فقه شیعه برخی از مستحبات رمی چنین است:
بر پایه فقه شیعه برخی از مستحبات رمی چنین است:
* طهارت هنگام رمی؛
* هنگام پرتاب هر سنگ تکبیر بگوید؛
* جمره عقبه را پشت به قبله، و جمره اولی و وسطی را رو به قبله رمی کند؛
* به فتوای مشهور فقیهان شیعه، مستحب است سنگ در باطن انگشت ابهام (شصت) گذاشته شده و با ناخن انگشت سبّابه پرتاب شود.<ref>درآمدی بر فقه مقارن، ص۴۰۰.</ref>
* دعاهایی که در رمی وارد شده است بخواند.<ref>درسنامه مناسک حج، ص۶۷.</ref>


*طهارت هنگام رمی؛
== شکیات ==
*هنگام پرتاب هر سنگ تکبیر بگوید؛
*جمره عقبه را پشت به قبله، و جمره اولى و وسطى را رو به قبله رمى كند؛
*به فتوای مشهور فقیهان شیعه، مستحب است سنگ در باطن انگشت ابهام (شصت) گذاشته شده و با ناخن انگشت سبّابه پرتاب شود.<ref>درآمدی بر فقه مقارن، ص۴۰۰.</ref>
*دعاهايى كه در رمى وارد شده است بخواند.<ref>درسنامه مناسک حج، ص۶۷.</ref>
 
==شکیات==
بر پایه فقه شیعه، احکام مربوط به شک در رمی چنین است:
بر پایه فقه شیعه، احکام مربوط به شک در رمی چنین است:
* اگر حج‌گزار شک کند، ریگی که پرتاب کرده به جمره خورده یا نه، باید ریگ دیگری بزند.<ref>درسنامه مناسک حج، ص۷۷.</ref>
* اگر شک کند هفت سنگ زده یا کمتر، باید آن‌قدر بزند تا مطمئن شود هفت عدد از آن‌ها به جمره خورده است.<ref name=":2">درسنامه مناسک حج، ص۷۸.</ref>
* بعد از فارغ شدن از رمی و انصراف از محل با این‌که یقین داشته هفت عدد زده، به شک خود اعتنا نکند.<ref name=":2"/>


*اگر حج‌گزار شك كند، ريگى كه پرتاب كرده به جمره خورده يا نه، بايد ريگ ديگرى بزند.<ref>درسنامه مناسک حج، ص۷۷.</ref>
== جستارهای وابسته ==
*اگر شك كند هفت سنگ زده يا كمتر، بايد آن‌قدر بزند تا مطمئن شود هفت عدد از آن‌ها به جمره خورده است.<ref name=":2">درسنامه مناسک حج، ص۷۸.</ref>
* [[جمرات]]
*بعد از فارغ شدن از رمى و انصراف از محل با اين‌كه يقين داشته هفت عدد زده، به شك خود اعتنا نكند.<ref name=":2" />


==جستارهای وابسته==
== پانویس ==
 
*[[جمرات]]
 
==پانویس==
{{پانویس}}
{{پانویس}}


==منابع==
== منابع ==
{{برگرفتگی
{{برگرفتگی
|پیش از لینک = کتاب
|پیش از لینک = کتاب
|منبع = درسنامه مناسک حج،
|منبع = درسنامه مناسک حج،
|پس از لینک = محمدحسین فلاح‌زاده، تهران، مشعر، ۱۳۸۹ش؛ کتاب [http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1128 درآمدی بر فقه مقارن]، مصطفی جعفر پیشه فرد، تهران، بعثه مقام معظم رهبری، معاونت امور روحانیون، ۱۳۸۸ش. و کتاب [http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/838 حج و عمره در آینه فقه مقارن]، مقدادی، محمدعلی، تهران، مشعر، ۱۳۸۴ش.
|پس از لینک = محمدحسین فلاح‌زاده، تهران، مشعر، ۱۳۸۹ش؛ کتاب [http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1128 درآمدی بر فقه مقارن]، مصطفی جعفر پیشه فرد، تهران، بعثه مقام معظم رهبری، معاونت امور روحانیون، ۱۳۸۸ش؛ و کتاب [http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/838 حج و عمره در آینه فقه مقارن]، مقدادی، محمدعلی، تهران، مشعر، ۱۳۸۴ش.
| لینک = http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/803
| لینک = http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/803
}}'''بدائع الصنائع (الفقه‌الحنبلى)'''، الکاشانی، علاءالدین بن مسعود، المصادر الفقهيه، بيروت، چاپ اول، ١۴٢٢ق.
}}'''بدائع الصنائع (الفقه‌الحنبلی)'''، الکاشانی، علاءالدین بن مسعود، المصادر الفقهیه، بیروت، چاپ اول، ۱۴۲۲ق.
 
'''تذکرة الفقها'''، علّامهٔ حلی، حسن بن یوسف بن مطهر، قم، مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث، چاپ اول، ۱۴۲۲ق.


'''تذكرة الفقها'''، علّامۀ حلى، حسن بن يوسف بن مطهر، قم، مؤسسة آل البيت لاحياء التراث، چاپ اول، ١۴٢٢ق.
'''شرائع الاسلام فی مسائل الحلال والحرام'''، محقق حلّی، نجم الدین جعفر بن حسن، تهران، منشورات الأعلمی، ۱۳۸۹ق.


'''شرائع الاسلام فى مسائل الحلال والحرام'''، محقق حلّى، نجم الدين جعفر بن حسن، تهران، منشورات الأعلمى، ١٣٨٩ق.
'''الدروس الشرعیه فی فقه الامامیه'''، شهید اول، شیخ محمد بن مکی العاملی، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، چاپ دوم، ۱۴۱۷ق.


'''الدروس الشرعيه في فقه الاماميه'''، شهيد اول، شيخ محمد بن مكى العاملى، قم، مؤسسة النشر الاسلامى، چاپ دوم، ١۴١٧ق.
'''الروضة البهیه فی شرح اللمعة الدمشقیه'''، الشهید الثانی، شیخ زین‌الدین العاملی، قم، مجمع الفکر الاسلامی، چاپ اول، ۱۴۲۴ق.


'''الروضة البهيه فى شرح اللمعة الدمشقيه'''، الشهيد الثانى، شيخ زين‌الدين العاملى، قم، مجمع الفكر الاسلامى، چاپ اول، ١۴٢۴ق.
'''الکافی فی فقه ابن حنبل (الفقه الحنبلی)'''، ابن قدامه، عبداللّٰه بن احمد، المصادر الفقهیه، بیروت، چاپ اول، ۱۴۲۲ق.


'''الكافى فى فقه ابن حنبل (الفقه الحنبلى)'''، ابن قدامه، عبداللّٰه بن احمد، المصادر الفقهيه، بيروت، چاپ اول، ١۴٢٢ق.
'''الکافی فی فقه اهل المدینه'''، النمری القرطبی، یوسف بن عبداللّٰه (الفقه‌المالکی)، بیروت، چاپ اول، ۱۴۲۲ق.


'''الكافى فى فقه اهل المدينه'''، النمرى القرطبى، يوسف بن عبداللّٰه (الفقه‌المالكى)، بيروت، چاپ اول، ١۴٢٢ق.
'''کتاب الخلاف فی الفقه'''، شیخ طوسی، ابوجعفر، محمد بن الحسن، تهران، ۱۳۷۷ش.


'''كتاب الخلاف فى الفقه'''، شيخ طوسى، ابوجعفر، محمد بن الحسن، تهران، ١٣٧٧ش.
'''فقه السنه'''، السید سابق، بیروت، دارالفکر، چاپ دوم، ۱۴۱۹ق.


'''فقه السنه'''، السید سابق، بيروت، دارالفكر، چاپ دوم، ١۴١٩ق.
'''الفقه علی المذاهب الأربعه'''، الجزیری، عبدالرحمان، دارالفکر، بیروت، لبنان، ۱۴۲۴ق.


'''الفقه على المذاهب الأربعه'''، الجزیری، عبدالرحمان، دارالفكر، بيروت، لبنان، ١۴٢۴ق.
'''الفقه علی المذاهب الخمسه'''، المغنیه، محمدجواد، قم، مؤسسة دارالکتاب الاسلامی، چاپ اول، ۱۴۲۲ق.


'''الفقه على المذاهب الخمسه'''، المغنیه، محمدجواد، قم، مؤسسة دارالكتاب الاسلامى، چاپ اول، ١۴٢٢ق.
'''الفقه الإسلامی و أدلته'''، وهبة الزحیلی، دمشق، دارالفکر، ۱۴۰۹ق.


'''الفقه الإسلامى و أدلته'''، وهبة الزحيلى، دمشق، دارالفكر، ١۴٠٩ق.
'''المدونه (الفقه‌المالکی)'''، مالک بن انس، روایه کنون بن سعید، بیروت، چاپ اول، ۱۴۲۲ق.


'''المدونه (الفقه‌المالكى)'''، مالك بن انس، روايه كنون بن سعيد، بيروت، چاپ اول، ١۴٢٢ق.
'''المقنع (الفقه الحنبلی)'''، المصادر الفقهیه، ابن قدامه، عبداللّٰه بن احمد، بیروت، چاپ اول، ۱۴۲۲ق.


'''المقنع (الفقه الحنبلى)'''، المصادر الفقهيه، ابن قدامه، عبداللّٰه بن احمد، بيروت، چاپ اول، ١۴٢٢ق.
'''مناسک حج با حواشی مراجع'''، امام خمینی، سید روح اللّٰه، تهران، نشر مشعر، ۱۳۸۵ش.


'''مناسك حج با حواشى مراجع'''، امام خمينى، سيد روح اللّٰه، تهران، نشر مشعر، ١٣٨۵ش.
[[رده:مقاله‌های در حال ویرایش]]

نسخهٔ ‏۹ اکتبر ۲۰۲۰، ساعت ۱۹:۱۳

رمی جمره عقبه

اولین عمل واجب از مناسک منا، زدن هفت عدد ریگ به جمره عقبه است.[۱] جمره عقبه آخرین جمره از بین جمرات سه‌گانه است که در سرزمین منا قرار دارد.[۱]

زمان

در فقه شیعه، زمان رمی جمره عقبه از طلوع آفتاب تا غروبِ روز عید قربان است؛ ولی کسانی که از رمی در روز معذورند، می‌توانند شب انجام دهند. زنان که شب عید در مشعر وقوف اضطراری می‌کنند و وارد منا می‌شوند، می‌توانند همان شب عید رمی کنند.[۲]

فقیهان مذاهب چهارگانه اهل سنت، رمی جمره عقبه پس از طلوع خورشید تا ظهر را مستحب دانسته‌اند؛ ولی درباره زمان مجاز آن اختلاف نظر دارند. حنبلی‌ها آغاز وقتِ رمی را پس از نیمه‌شب دانسته‌اند. به نظر آنها، اگر حج‌گزار رمی را تا شب به تأخیر اندازد، تکلیفی نداشته و کفاره بر عهده او نیست. حنفی‌ها، زمان مجاز رمی جمره عقبه را از فجر روز عید قربان تا غروب آن دانسته‌اند.

به فتوای فقیهان شافعی، اگر پس از نصف شب عید نیز رمی شود کافی است و چنانچه حج‌گزار تا غروب رمی نکند و شب یا روز بعد رمی کند، تکلیفی نداشته و کفاره بر عهده او نیست. در فقه مالکیه، وقت رمی جمره عقبه، از طلوع فجر تا ظهر است و تأخیر بعد از ظهر جز برای بیماران یا کسی که فراموش کرده جایز نیست؛ ولی اگر تا غروب رمی کرد، کفاره واجب نیست.[۳]

مستحبات

امامیه؛ ۱. طهارت رمی کننده ۲. تکبیر گفتن هنگام پرتاب هر سنگ ۳. خواندن دعاهای مأثور ۴. با جمره عقبه ده یا پانزده ذراع فاصله داشتن ۵. پشت به قبله رمی کردن در جمره عقبه ۶. نهادن سنگ بر انگشت ابهام و با ناخن سبابه پرت کردن (خذف).

حنبلیه؛ ۱. رمی از طلوع خورشید تا ظهر ۲. تکبیر گفتن ۳. رو به قبله رمی کردن ۴. توقف نکردن کنار جمره عقبه پس از رمی.

حنفیه؛ ۱. رمی از طلوع خورشید تا ظهر ۲. پرتاب با سر انگشتان ۳. گفتن تکبیر یا هر ذکر دیگر هنگام پرتاب ۴. توقف نکردن کنار جمره عقبه پس از رمی ۵. پنج ذراع با جمره فاصله داشتن.

شافعیه؛ ۱. رمی از طلوع خورشید تا ظهر ۲. تکبیرگفتن هنگام پرتاب ۳. غسل کردن برای رمی ۴. توقف نکردن کنار جمره عقبه پس از رمی.

مالکیه؛ ۱. تکبیر گفتن هنگام پرتاب سنگ ۲. رو به قبله رمی کردن ۳. اگر با سنگ نجس رمی کرد، با سنگ پاک آن را اعاده کند برخی از مالکیه گویند: رمی با سنگ نجس گناه است، ولی مجزی است.

چنان‌که پیش‌تر گذشت، فقهای اهل سنت تکرار تلبیه را تا رمی جمره عقبه مستحب می‌شمرند و معتقدند وقتی آغاز به رمی جمره کرد، تلبیه را قطع کند. البته مالک این را جایز می‌داند ولیکن خودش طبق روایتی که از علی علیه السلام نقل شده، می‌گوید: ظهر عرفه تلبیه را قطع کند.[۴]

رمی جمره‌های سه‌گانه

یکی از اعمال حج، رمی جمرات سه‌گانه، است.[۵] در آخر سرزمین منا سه جمره وجود دارد که اولی «جمره اولی»، دومی «جمره وسطی» و سومی «جمره کُبری» یا «عقبه» نام دارد.[۱]

زمان

بر پایه فقه شیعه، احکام مربوط به زمان رمی جمره‌های سه‌گانه، چنین است:

  • زمان رمی جمرات سه‌گانه، روزهای ۱۱ و ۱۲ ذی‌حجه است و در این دو روز باید در فاصله طلوع تا غروب آفتاب انجام داده شود.[۶]
  • اگر رمی را فراموش کند، باید روز بعد آن را قضا کند.[۶]
  • رمی جمرات باید در روز انجام داده شود، ولی کسی که از رمی در روز معذور باشد، می‌تواند در شب بجا آورد.[۶]
  • بانوان نیز، رمی روزهای یازدهم و دوازدهم را باید روز انجام دهند، مگر آن‌که عذری داشته باشند.[۶]

به اتفاق همه مذاهب چهارگانه اهل‌سنت، وقت رمی جمرات سه‌گانه در روزهای ۱۱ و ۱۲ ذی‌الحجه، از زمان زوال خورشید است. یعنی از ظهر شرعی استمرار دارد تا غروب آفتاب.[۷] البته برخی از فقیهان معاصر اهل سنت، فتوا به جواز شروع رمی جمرات از طلوع آفتاب داده‌اند. علت این فتوا، ازدحامی است که پس از زوال خورشید به وجود می‌آید.[۸]

ترتیب‎

بر پایه فقه شیعه، در روزهای یازدهم و دوازدهم ذی‌الحجة، ابتدا باید به جمره اولی، سپس وسطی و در پایان به جمره عقبه هر کدام هفت سنگ زده شود و مراعات این ترتیب لازم است.[۶]

سنگ‌ها

اندازه و ویژگی

بر پایه فقه شیعه، سنگ‌ها باید ریگ باشد و به غیر ریگ؛ مانند کلوخ و خزف (سفال) صحیح نیست. سنگ‌ها از جهت اندازه باید مانند شن، ریز نباشد و زیاد بزرگ هم نباشد.[۹]

در نظر فقیهان اهل سنت، رمی با غیر سنگ مانند کلوخ و سفال جایز نیست؛ به جز حنفی‌ها که رمی با آنچه تیمم بر آن صحیح است را جایز دانسته‌اند. مذاهب اهل سنت، رمی با طلا و سنگ‌های گرانبها را جایز ندانسته‌اند.[۱۰]

به فتوای فقیهان مذاهب اهل سنت (به جز حنبلیه)، مستجب است سنگ‌ها به اندازه باقلا (کوچکتر از فندق و بزرگتر از نخود) باشد.[۱۱]

شمار

بر پایه همه مذاهب اسلامی، تعداد سنگ‌هایی که باید به هر جمره اصابت کند هفت عدد است؛ بنابراین، حج‌گزار در روز عید قربان هفت سنگ به جمره عقبه می‌زند و روز یازدهم نیز هفت سنگ به جمره اولی، هفت سنگ به جمرهٔ وسطی و هفت سنگ به جمرهٔ عقبه؛ که ۲۱ سنگ می‌شود و همین تعداد (۲۱ سنگ) را در روز دوازدهم نیز تکرار می‌کند.[۱۲]

البته از احمد بن حنبل نقل شده که او، پنج سنگ را کافی شمرده است.[۱۳]

محل گردآوری

بر پایه فقه شیعه، باید سنگریزه‌ها از حرم باشد، البته از مسجدالحرام یا مسجد خیف جایز نیست و مستحب است از مزدلفه برداشته شود.[۱۴]

مذاهب چهارگانه اهل سنت، جمع‌آوری سنگ‌ها از هر مکانی جایز دانسته‌اند؛ البته حنفی‌ها برداشتن از سنگ‌های کنار جمره را مکروه دانسته‌اند. مالکی‌ها، استفاده از سنگ‌های مسجدالحرام را سزاوار ندانسته و جمع‌آوری از سنگ از مزدلفه را مستحب دانسته‌اند.[۱۵]

بکر بودن

به نظر مذاهب حنبلیه، مالکیه و مشهور فقیهان شیعه، باید سنگ‌ها بکر باشد یعنی پیش‌تر برای رمی از آن استفاده نشده باشد. حنفی‌ها و شافعی‌ها، استفاده از سنگی را که پیش‌تر رمی شده مکروه دانسته‌اند.[۱۶]

مباح بودن

بر پایه فقه شیعه، سنگ‌ها باید مباح (غیر غصبی) باشند. در مذاهب چهارگانه اهل سنت به این شرط تصریحی نشده است.[۱۷]

واجبات

واجبات رمی چنین است:

  • نیت: بر پایه فقه شیعه، رمی از عبادات است و باید با قصد قربت و بدون ریا انجام شود.[۱۸] در منابع فقهی اهل سنت، به لزوم نیت خالصانه به عنوان یکی از واجبات رمی اشاره‌ای نشده است.[۱۹]
  • پرتاب سنگ‌ها: بر پایه همه مذاهب اسلامی، باید سنگ‌ها را پرتاب کند؛ پس اگر جلو برود و سنگ بگذارد کافی نیست.[۲۰]
  • اصابت به جمره: بر پایه همه مذاهب اسلامی، سنگ‌ها باید به جمره برخورد کند.[۲۱] بر پایه فقه شیعه، اگر با برخورد به جایی یا با برخورد به سنگ دیگران به جمره برخورد کند کافی نیست.[۲۲] در فقه شیعه، لازم نیست سنگ‌ها پشت سر هم بخورد، پس اگر مثلاً دو عدد از آن‌ها به جمره بخورد و سومی نخورد، چهارمی اگر به ستون بخورد، سنگ سوم حساب می‌شود.[۲۲]
  • پرتاب جداگانه: بر پایه همه مذاهب اسلامی، سنگ‌ها باید به تدریج و یکی پس از دیگری پرتاب شود؛ پس اگر چند سنگریزه را با هم به جمره بزند کافی نیست و یک بار حساب می‌شود.[۲۳]

مستحبات

بر پایه فقه شیعه برخی از مستحبات رمی چنین است:

  • طهارت هنگام رمی؛
  • هنگام پرتاب هر سنگ تکبیر بگوید؛
  • جمره عقبه را پشت به قبله، و جمره اولی و وسطی را رو به قبله رمی کند؛
  • به فتوای مشهور فقیهان شیعه، مستحب است سنگ در باطن انگشت ابهام (شصت) گذاشته شده و با ناخن انگشت سبّابه پرتاب شود.[۲۴]
  • دعاهایی که در رمی وارد شده است بخواند.[۲۵]

شکیات

بر پایه فقه شیعه، احکام مربوط به شک در رمی چنین است:

  • اگر حج‌گزار شک کند، ریگی که پرتاب کرده به جمره خورده یا نه، باید ریگ دیگری بزند.[۲۶]
  • اگر شک کند هفت سنگ زده یا کمتر، باید آن‌قدر بزند تا مطمئن شود هفت عدد از آن‌ها به جمره خورده است.[۲۷]
  • بعد از فارغ شدن از رمی و انصراف از محل با این‌که یقین داشته هفت عدد زده، به شک خود اعتنا نکند.[۲۷]

جستارهای وابسته

پانویس

  1. ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ درسنامه مناسک حج، ص۶۶.
  2. ↑ همچنین نگاه کنید به درسنامه مناسک حج، ص۷۷.
  3. ↑ مناسک محشی، صص ۴١۵ و ۴٩٨؛ بدائع الصنائع (فقه حنفی)، الکافی فی فقه اهل المدینه، فقه مالکی، ص ۵٠٢؛ المهذب (فقه شافعی)، ص ٨٩۶؛ الکافی لابن قدامه (فقه حنبلی)، المصادر الفقهیه، ج١٠، صص ۵٨ و ۵٠٢؛ و ج ١١، ص ٨٩٢ و ص ٧۶۶؛ بدایةالمجتهد، ج١، ص٣۵٢.
  4. ↑ مناسک محشی، صص ۴١۶–۴١۴، شرائع الاسلام، ج ١، ص ٢۵٩؛ الفقه علی المذاهب الأربعه، ج ١، صص ۶٠۵–۵٩٩؛ الخلاف، ج ١، ص ۴۵۶؛ فقه السنه، ج ١، ص ۵٣٣؛ الکافی لابن قدامه (فقه حنبلی) صص ١٠۴۶ و ١٠۴۵؛ بدایةالصنائع (فقه حنفی)، ص ١٠١؛ المهذب (فقه شافعی)، ص ٨٠١؛ الکافی فی فقه اهل‌المدینه (فقه مالکی) ص ۵٠٢؛ المصادر الفقهیه، ج١٠، ص ١٠١ و ص ۵٠٢ و ج ١١، ص ٨٩١.
  5. ↑ درسنامه مناسک حج، ص۷۶.
  6. ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ ۶٫۲ ۶٫۳ ۶٫۴ درسنامه مناسک حج، ص۷۷.
  7. ↑ الفقه الإسلامی وأدلّته، وهبة الزحیلی، ج٣، ص ١٩۵.
  8. ↑ حج و عمره در آینه فقه مقارن، ص۲۵۶.
  9. ↑ مناسک محشی، ص۴٠٩.
  10. ↑ الفقه علی المذاهب الأربعه، ج ١، صص ۶٠١ و ۶٠٠؛ وسائل‌الشیعه، ج ۵، ابواب رمی جمرةالعقبه، باب ٧، ج ١، بدائع الصنائع (فقه حنفی)، المهذّب (فقه شافعی)، الکافی لابن قدامه (فقه حنبلی)، الکافی فی فقه اهل المدینه (فقه مالکی)، المصادر الفقهیه، ج ١٠، ص ١٠١ و ص۵٠٣ و ج ١١، ص ٨٩۶ و ١٠۴۶، فقه السنه، ج١، صص ۵٢٩ و ۵٢٨؛ الدروس الشرعیه، ج ١، ص۴٣٣.
  11. ↑ درآمدی بر فقه مقارن، ص۳۹۹ و ۴۰۰.
  12. ↑ درآمدی بر فقه مقارن، ص۴۰۰.
  13. ↑ مناسک محشی، ص ۴١٢، شرائع الاسلام، ج ١، ص ٢۵٨؛ الفقه علی المذاهب الخمسه، ج١، ص٣٩٠؛ الفقه علی المذاهب الأربعه، ج ١، صص ۶٠٢ - ۵٠٩؛ فقه السنه، ج ١، ص۵٣٠؛ الکافی لابن قدامه (فقه حنبلی)؛ المصادر الفقهیه، ج ١٩، ص ١٠۵٢.
  14. ↑ مناسک محشی، ص ۴٠٩.
  15. ↑ فقه السنه، ص ۵٢٩؛ المقنع (فقه حنبلی)، الکافی فی فقه اهل المدینه (فقه مالکی)، الهدایه (فقه حنبلی)، المصادرالفقهیه، ج ١٠، ص ٢٧٣ و ص ۵٠۴ و ج ١١، ص ٩٧٣؛ فقه السنه، ج ١، ص ۵٢٢؛ درآمدی بر فقه مقارن، ص۳۹۸، به نقل از جامع‌الخلاف و الوفاق، ص ٢١٣.
  16. ↑ مناسک محشی، ص ۴٠۵؛ الخلاف، ج ١، ص ۴۵۶؛ الروضة البهیه فی شرح اللمعة الدمشقیه، ج ١، ص۵٢٧؛ الفقه علی المذاهب الأربعه، ج ١، صص ۶٠١ و ۶٠٠؛ الفقه علی المذاهب‌الخمسه، ج ١، ص ٣٩١؛ فقه السنه، ج ١، ص ۵٢٩.
  17. ↑ مناسک محشی، ص ۴١٠؛ تذکرة الفقها، ج ٨، صص ٢١٩ - ٢١٣.
  18. ↑ شرائع‌الاسلام، ج ١، ص ٢۵٨، مناسک محشی، ص ۴١١؛ درسنامه مناسک حج، ص۶۶ و ۶۷.
  19. ↑ الفقه علی المذاهب الخمسه، ج١، ص ٣٩؛ الفقه علی المذاهب الأربعه، ج ١، صص ۶٠٢ - ۵٩٩.
  20. ↑ شرائع‌الاسلام، ج ١، صص ٢۵٩ و ٢۵٨؛ مناسک محشی، ص ۴١١؛ الفقه علی المذاهب الأربعه، ج ١، صص۶٠٢ - ۵٩٩؛ الکافی فی فقه اهل‌المدینه (فقه مالکی)، بدائع الصنائع (فقه حنفی)، المصادرالفقهیه، ج١٠، ص ۵٠۴ و ص ۵٧.
  21. ↑ شرائع‌الاسلام، ج ١، ص ٢۵٩؛ مناسک محشی، ص ۴١١؛ الفقه علی المذاهب الأربعه، ج١، صص۶٠٢ - ۵٩٩؛ المدونه (فقه مالکی)، المصادرالفقهیه، ج ١٠، ص ٣٩٩.
  22. ↑ ۲۲٫۰ ۲۲٫۱ درسنامه مناسک حج، ص۶۶ و ۶۷.
  23. ↑ مناسک محشی، ص ۴١٢؛ الفقه علی المذاهب الخمسه، ج ١، ص ٣٩٠؛ الفقه علی المذاهب الأربعه، ج ١، صص ۶٠٢.
  24. ↑ درآمدی بر فقه مقارن، ص۴۰۰.
  25. ↑ درسنامه مناسک حج، ص۶۷.
  26. ↑ درسنامه مناسک حج، ص۷۷.
  27. ↑ ۲۷٫۰ ۲۷٫۱ درسنامه مناسک حج، ص۷۸.

منابع

این مقاله برگرفته از کتاب درسنامه مناسک حج، محمدحسین فلاح‌زاده، تهران، مشعر، ۱۳۸۹ش؛ کتاب درآمدی بر فقه مقارن، مصطفی جعفر پیشه فرد، تهران، بعثه مقام معظم رهبری، معاونت امور روحانیون، ۱۳۸۸ش؛ و کتاب حج و عمره در آینه فقه مقارن، مقدادی، محمدعلی، تهران، مشعر، ۱۳۸۴ش. است.

بدائع الصنائع (الفقه‌الحنبلی)، الکاشانی، علاءالدین بن مسعود، المصادر الفقهیه، بیروت، چاپ اول، ۱۴۲۲ق.

تذکرة الفقها، علّامهٔ حلی، حسن بن یوسف بن مطهر، قم، مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث، چاپ اول، ۱۴۲۲ق.

شرائع الاسلام فی مسائل الحلال والحرام، محقق حلّی، نجم الدین جعفر بن حسن، تهران، منشورات الأعلمی، ۱۳۸۹ق.

الدروس الشرعیه فی فقه الامامیه، شهید اول، شیخ محمد بن مکی العاملی، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، چاپ دوم، ۱۴۱۷ق.

الروضة البهیه فی شرح اللمعة الدمشقیه، الشهید الثانی، شیخ زین‌الدین العاملی، قم، مجمع الفکر الاسلامی، چاپ اول، ۱۴۲۴ق.

الکافی فی فقه ابن حنبل (الفقه الحنبلی)، ابن قدامه، عبداللّٰه بن احمد، المصادر الفقهیه، بیروت، چاپ اول، ۱۴۲۲ق.

الکافی فی فقه اهل المدینه، النمری القرطبی، یوسف بن عبداللّٰه (الفقه‌المالکی)، بیروت، چاپ اول، ۱۴۲۲ق.

کتاب الخلاف فی الفقه، شیخ طوسی، ابوجعفر، محمد بن الحسن، تهران، ۱۳۷۷ش.

فقه السنه، السید سابق، بیروت، دارالفکر، چاپ دوم، ۱۴۱۹ق.

الفقه علی المذاهب الأربعه، الجزیری، عبدالرحمان، دارالفکر، بیروت، لبنان، ۱۴۲۴ق.

الفقه علی المذاهب الخمسه، المغنیه، محمدجواد، قم، مؤسسة دارالکتاب الاسلامی، چاپ اول، ۱۴۲۲ق.

الفقه الإسلامی و أدلته، وهبة الزحیلی، دمشق، دارالفکر، ۱۴۰۹ق.

المدونه (الفقه‌المالکی)، مالک بن انس، روایه کنون بن سعید، بیروت، چاپ اول، ۱۴۲۲ق.

المقنع (الفقه الحنبلی)، المصادر الفقهیه، ابن قدامه، عبداللّٰه بن احمد، بیروت، چاپ اول، ۱۴۲۲ق.

مناسک حج با حواشی مراجع، امام خمینی، سید روح اللّٰه، تهران، نشر مشعر، ۱۳۸۵ش.

برگرفته از «https://wikihaj.com/index.php?title=رمی&oldid=35404»