آیه ۱۹۶ سوره بقره: تفاوت میان نسخه‌ها
| خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
«هَدی» به معنای هدیه مخصوص به حرم و خانه خدا به‌کار رفته<ref>صحاح اللغه، ذیل واژه هدی؛ لسان العرب، ذیل واژه هدی؛ مفردات الفاظ قرآن، ذیل واژه هدی.</ref> و «فدیه» به «پرداخت جریمه‌ای که مکلف در کوتاهی عبادت باید بپردازد» اطلاق شده است.<ref>المصباح المنیر، ذیل واژه فدی؛ لسان العرب، ذیل واژه فدی؛ مفردات الفاظ قرآن، ذیل واژه فدی.</ref> | «هَدی» به معنای هدیه مخصوص به حرم و خانه خدا به‌کار رفته<ref>صحاح اللغه، ذیل واژه هدی؛ لسان العرب، ذیل واژه هدی؛ مفردات الفاظ قرآن، ذیل واژه هدی.</ref> و «فدیه» به «پرداخت جریمه‌ای که مکلف در کوتاهی عبادت باید بپردازد» اطلاق شده است.<ref>المصباح المنیر، ذیل واژه فدی؛ لسان العرب، ذیل واژه فدی؛ مفردات الفاظ قرآن، ذیل واژه فدی.</ref> | ||
== | == محتوا == | ||
آيه ۱۹۶ سوره بقره را، جامعترين آيه قرآن درباره مناسك حج دانسته‌اند. این آیه مشتمل بر هر دو منسك حج و عمره است، به انواع حجّ تمتع و غير تمتع پرداخته است، برخى از موانع انجام حج را بر شمرده است، برخى از محرمات احرام و نيز قربانى بدل از هدى را نيز ذكر كرده است.<ref>درسنامه تفسیر آیات حج، ص۱۰۵.</ref> | |||
=== تمام كردن حجّ و عمره === | |||
در نخستین بخش آيه، به اتمام حج و عمره پرداخته شده است. این را بدین معنا گرفته‌اند که اصل تشريع آنها مفروغ عنه بوده و آیه در صدد بيان احكام فرعى آنها است.<ref name=":0">درسنامه تفسیر آیات حج، ص۱۰۵.</ref> یکی از آن احكام این است كه زائر خانه خدا وقتى حج و عمره‌اى را آغاز نمود بايد آن را به انجام برساند و حق ندارد آن را به صورت ناقص رها كند.<ref name=":0" /> | |||
مفسران در تفسير «اتمام» اختلاف نظر دارند. برخی مراد از آن را اتمام ظاهری به معنای انجام همه مناسک و حدود آن می‌دانند<ref>مجمع‌البيان، ج١، ص٢٩٠.</ref> و برخی، منظور از آن را اتمام معنوی به معنای انجام آن تنها برای خدا و نه برای تجارت دانسته‌اند.<ref>الجامع لاحكام القرآن، ج٢، ص٣٣۶.</ref> بنا بر روایتی، امام صادق(ع) در تفسیر این آیه، به هر دو وجه ظاهری و معنوی آن اشاره کرده است.<ref>كافى، ج۴، ص٢۶۴.</ref> | |||
== | به گفته قرطبی، مفسر اهل سنت، اگرچه ممكن است حج و عمره از ابتدا واجب نباشد، ولی وقتى فرد آن را شروع کرد بايد به انجام برساند.<ref>الجامع لاحكام القرآن، ج٢، ص٣٣۵.</ref> برخى دیگر از عالمان نیز بر این باورند که حج و عمره وقتى شروع شد، باید به اتمام برسد، اگرچه بنا به دليلى باطل و فاسد شده باشد.<ref>كنزالعرفان، ج١، ص٢١۶ و ٢٧٢.</ref> | ||
تعبیر {{آیه|لِلّٰه | |||
}} را بیانگر این دانسته‌اند که همه اعمال حج و عمره باید با قصد قربت و تنها برای خدا باشد.<ref>درسنامه تفسیر آیات حج، ص۱۰۹.</ref> | |||
=== احصار === | |||
{{اصلی|احصار و صد}} | |||
كسى كه براى انجام حج يا عمره محرم شده و وارد عمل مى‌شود، با دو امر طبيعى روبرو است، زيرا تلاش مى‌كند تا آن عمل را به انجام برساند، ليكن ممكن است به امر طبيعى ديگرى برخورد نمايد، يعنى از برون يا درون دچار مشكلى شود كه موجب دگرگونى وظيفه او شود. كه قرآن از آن به احصار تعبير نموده است. | |||
منظور از احصار، حبس و ممنوعيت از انجام حج يا عمره به خاطر ترس، وجود دشمن يا بيمارى است. <sup>٣</sup> برخى از مفسران آن را به وجود دشمن معنا نموده و برخى ديگر آن را به بيمارى تنها تفسير كرده‌اند. <sup>۴</sup> | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
نسخهٔ ۵ نوامبر ۲۰۲۰، ساعت ۰۹:۰۵
متن و ترجمه
| ﴿ | وَأَتِمُّوا الْحَجَّ وَالْعُمْرَةَ لِلَّهِ فَإِنْ أُحْصِرْتُمْ فَمَا اسْتَيْسَرَ مِنَ الْهَدْيِ وَلَا تَحْلِقُوا رُءُوسَكُمْ حَتَّى يَبْلُغَ الْهَدْيُ مَحِلَّهُ فَمَنْ كَانَ مِنْكُمْ مَرِيضًا أَوْ بِهِ أَذًى مِنْ رَأْسِهِ فَفِدْيَةٌ مِنْ صِيَامٍ أَوْ صَدَقَةٍ أَوْ نُسُكٍ فَإِذَا أَمِنْتُمْ فَمَنْ تَمَتَّعَ بِالْعُمْرَةِ إِلَى الْحَجِّ فَمَا اسْتَيْسَرَ مِنَ الْهَدْيِ فَمَنْ لَمْ يَجِدْ فَصِيَامُ ثَلَاثَةِ أَيَّامٍ فِي الْحَجِّ وَسَبْعَةٍ إِذَا رَجَعْتُمْ تِلْكَ عَشَرَةٌ كَامِلَةٌ ذَلِكَ لِمَنْ لَمْ يَكُنْ أَهْلُهُ حَاضِرِي الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ وَاتَّقُوا اللَّهَ وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ شَدِيدُ الْعِقَابِ و براى خدا حج و عمره را به پايان رسانيد و اگر [به علت موانعى] بازداشته شديد، آنچه از قربانى ميسر است [قربانى كنيد] و تا قربانى به قربانگاه نرسيده، سر خود را نتراشيد و هر كس از شما بيمار باشد يا در سر ناراحتيى داشته باشد [و ناچار شود در احرام سر بتراشد] به كفاره [آن بايد] روزهاى بگیرد يا صدقهاى دهد يا قربانيى بكند، و چون ايمنى يافتيد پس هر كس از [اعمال] عمره به حج پرداخت [بايد] آنچه از قربانى ميسر است [قربانى كند] و آن كس كه [قربانى] نيافت [بايد] در هنگام حج سه روز روزه [بدارد] و چون برگشتيد هفت [روز ديگر روزه بداريد]؛ اين ده [روز] تمام است، اين [حج تمتع] براى كسى است كه اهل مسجد الحرام [=مكه] نباشد، و از خدا بترسيد و بدانيد كه خدا سختكيفر است. |
﴾ |
شرح واژگان
واژه «حصر» به معنای ممنوع و محصور کردن[۱] و کلمه «استیسر» از اصلِ یسر، به معنای آسانی است.[۲]
«هَدی» به معنای هدیه مخصوص به حرم و خانه خدا به‌کار رفته[۳] و «فدیه» به «پرداخت جریمه‌ای که مکلف در کوتاهی عبادت باید بپردازد» اطلاق شده است.[۴]
محتوا
آيه ۱۹۶ سوره بقره را، جامعترين آيه قرآن درباره مناسك حج دانسته‌اند. این آیه مشتمل بر هر دو منسك حج و عمره است، به انواع حجّ تمتع و غير تمتع پرداخته است، برخى از موانع انجام حج را بر شمرده است، برخى از محرمات احرام و نيز قربانى بدل از هدى را نيز ذكر كرده است.[۵]
تمام كردن حجّ و عمره
در نخستین بخش آيه، به اتمام حج و عمره پرداخته شده است. این را بدین معنا گرفته‌اند که اصل تشريع آنها مفروغ عنه بوده و آیه در صدد بيان احكام فرعى آنها است.[۶] یکی از آن احكام این است كه زائر خانه خدا وقتى حج و عمره‌اى را آغاز نمود بايد آن را به انجام برساند و حق ندارد آن را به صورت ناقص رها كند.[۶]
مفسران در تفسير «اتمام» اختلاف نظر دارند. برخی مراد از آن را اتمام ظاهری به معنای انجام همه مناسک و حدود آن می‌دانند[۷] و برخی، منظور از آن را اتمام معنوی به معنای انجام آن تنها برای خدا و نه برای تجارت دانسته‌اند.[۸] بنا بر روایتی، امام صادق(ع) در تفسیر این آیه، به هر دو وجه ظاهری و معنوی آن اشاره کرده است.[۹]
به گفته قرطبی، مفسر اهل سنت، اگرچه ممكن است حج و عمره از ابتدا واجب نباشد، ولی وقتى فرد آن را شروع کرد بايد به انجام برساند.[۱۰] برخى دیگر از عالمان نیز بر این باورند که حج و عمره وقتى شروع شد، باید به اتمام برسد، اگرچه بنا به دليلى باطل و فاسد شده باشد.[۱۱]
تعبیر ﴿لِلّٰه ﴾ را بیانگر این دانسته‌اند که همه اعمال حج و عمره باید با قصد قربت و تنها برای خدا باشد.[۱۲]
احصار
كسى كه براى انجام حج يا عمره محرم شده و وارد عمل مى‌شود، با دو امر طبيعى روبرو است، زيرا تلاش مى‌كند تا آن عمل را به انجام برساند، ليكن ممكن است به امر طبيعى ديگرى برخورد نمايد، يعنى از برون يا درون دچار مشكلى شود كه موجب دگرگونى وظيفه او شود. كه قرآن از آن به احصار تعبير نموده است.
منظور از احصار، حبس و ممنوعيت از انجام حج يا عمره به خاطر ترس، وجود دشمن يا بيمارى است. ٣ برخى از مفسران آن را به وجود دشمن معنا نموده و برخى ديگر آن را به بيمارى تنها تفسير كرده‌اند. ۴
پانویس
- ↑ صحاح‌اللغه، ذیل واژه حصر؛ المصباح المنیر ذیل واژه حصر.
- ↑ صحاح‌اللغه، ذیل واژه یسر؛ مفردات الفاظ قرآن، ذیل واژه یسر؛ لسان العرب، ذیل واژه یسر.
- ↑ صحاح اللغه، ذیل واژه هدی؛ لسان العرب، ذیل واژه هدی؛ مفردات الفاظ قرآن، ذیل واژه هدی.
- ↑ المصباح المنیر، ذیل واژه فدی؛ لسان العرب، ذیل واژه فدی؛ مفردات الفاظ قرآن، ذیل واژه فدی.
- ↑ درسنامه تفسیر آیات حج، ص۱۰۵.
- ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ درسنامه تفسیر آیات حج، ص۱۰۵.
- ↑ مجمع‌البيان، ج١، ص٢٩٠.
- ↑ الجامع لاحكام القرآن، ج٢، ص٣٣۶.
- ↑ كافى، ج۴، ص٢۶۴.
- ↑ الجامع لاحكام القرآن، ج٢، ص٣٣۵.
- ↑ كنزالعرفان، ج١، ص٢١۶ و ٢٧٢.
- ↑ درسنامه تفسیر آیات حج، ص۱۰۹.
منابع
الصحاح، تاج اللغة و صحاح العربية، اسماعيل بن حماد جوهرى، تحقيق احمد عبدالغفور عطار، بيروت، دارالعلم للملايين، چهارم، ١۴٠٧ق.
المصباح المنير، احمد بن محمد فيومى، قم، دارالهجرة، دوم، ١۴١۴ق.
مفردات الفاظ القرآن، راغب اصفهانى، تحقيق صفوان عدنان داوودى، بيروت، دارالسامية، ١۴١٢ق.