دعاهای مناسک عمره تمتع و حج

دعاهای مناسک حج مجموعه‌ای از دعاها است که بر اساس روایات و فتوای فقیهان شیعه، خواندن آنها در مناسک حج مستحب است.

دعای احرام

طبق روایات، مستحب است حج‌گزار هنگام پوشیدن لباس احرام این دعا را بخواند:‌

دعای پوشیدن لباس احرام
الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی رَزَقَنِی مَا اُوَارِی بِهِ عَوْرَتِی وَ اُؤَدِّی بِهِ فَرْضِی وَ اَعْبُدُ فِیهِ رَبِّی وَ اَنْتَهِی فِیهِ اِلَی مَا اَمَرَنِی الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی قَصَدْتُهُ فَبَلَّغَنِی وَ اَرَدْتُهُ فَأَعَانَنِی وَ قَبِلَنِی وَ لَمْ یَقْطَعْ بِی وَ وَجْهَهُ اَرَدْتُ فَسَلَّمَنِی فَهُوَ حِصْنِی وَ کَهْفِی وَ حِرْزِی وَ ظَهْرِی وَ مَلَاذِی وَ مَلْجَئِی وَ مَنْجَایَ وَ ذُخْرِی وَ عُدَّتِی فِی شِدَّتِی وَ رَخَائِی‏
ستایش برای خدایی است که به من لباسی روزی داد تا شرمگاهم را بپوشانم، واجبم را انجام دهم، برای پروردگارم عبادت کنم و به آنچه دستور داده عمل کنم، ستایش برای خدایی است که به سوی او آمدم و او به مقصدم رساند، و قصد او کردم کمکم کرد و پذیرایم شد و مرا ناامید نساخت، و قصد اخلاص کردم من را به سلامت داشت پس او پناهگاهم، پشتوانه‌ام، امید و پناهم، و یار و یاورم در سختی و آسانی است.

ورود به حرم مکی

مستحب است هنگام ورود به حرم مکی این دعا خوانده شود:

دعای وورد به حرم مکی
اَللّهُمَّ إِنَّکَ قُلْتَ فِی کِتابِکَ الْمُنْزَلِ وَ قَوْلُکَ الْحَقُّ: ﴿وَ أَذِّنْ فِی النّاسِ بِالْحَجِّ یَأْتُوکَ رِجالاً وَ عَلی کُلِّ ضامِر یَأْتِینَ مِنْ کُلِّ فَجّ عَمِیق﴾ اَللّهُمَّ إِنّـِی أَرْجُو أَنْ أَکُونَ مِمَّنْ أَجابَ دَعْوَتَکَ، وَ قَدْ جِئْتُ مِنْ شُقَّةٍ بَعِیدَة وَ مِنْ فَجٍّ عَمِیق، سامِعاً لِنِدائِکَ، وَ مُسْتَجِیباً لَکَ، مُطِیعًا لاَِمْرِکَ وَ کُلُّ ذلِکَ بِفَضْلِکَ عَلَیَّ وَ إِحْسانِکَ إِلَیَّ
خداوندا! در قرآنت (به ابراهیم) فرمودی و فرموده‌ات درست است که «مردم را به حج فراخوان تا پیاده و سواره بر مرکب‌های لاغر اندام از هر راه دور به سویت آیند»، خداوندا، من امیدوارم از کسانی باشم که دعوتت را پاسخ گفته و از سرزمین و راه دوری آمده‌ام، ندایت را شنوا و پذیرا و فرمانبردارت هستم، و این همه به فضل و احسان توست
فَلَکَ الْحَمْدُ عَلی مَا وَفَّقْتَنِی لَهُ، أَبْتَغِی بِذلِکَ الزُّلْفَةَ عِنْدَکَ وَالْقُرْبَةَ إِلَیْکَ وَ الْمَنْزِلَةَ لَدَیْکَ، وَالْمَغْفِرَةَ لِذُنُوبِی، وَالتَّوْبَةَ عَلَیَّ مِنْها بِمَنِّکَ اَللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد، وَحَرِّمْ بَدَنِی عَلَی النّارِ، وَ آمِنّـِی مِنْ عَذابِکَ وَعِقابِکَ، بِرَحْمَتِکَ یا أَرْحَمَ الرّاحِمِینَ.
پس سپاس تو را سزد که مرا به آن توفیق بخشیدی که به سویت تقرب جویم، و نزدیکی به سوی تو و جاه و منزلت نزد تو و مغفرت گناهانم خواستار شوم که بر من به لطف خویش ببخشایی، خداوندا! درود فرست بر محمد و آلش، و بدنم را بر آتش حرام ساز و از عذاب و کیفرت امانم ده، به رحمتت ای مهربانترین مـهـربــانـان.

هنگام ورود به مسجد الحرام

بر اساس روایات، مستحب است حج‌گزار جلوی در مسجد الحرام بایستد و بگوید:

هنگام ورود به مسجد الحرام
اَلسَّلامُ عَلَیْکَ اَیُّهَا النَّبِیُّ وَ رَحْمَةُ اللّهِ وَ بَرَکاتُهُ، بِسْمِ اللّهِ وَ بِاللّهِ وَ ما شآءَ اللّهُ، اَلسَّلامُ عَلی رَسُولِ اللّهِ و آلِهِ، اَلسَّلاَمُ عَلی اِبْراهِیمَ وَ آلِهِ وَ السَّلامُ عَلی أَنْبِیاءِ اللهِ وَ رُسُلِهِ وَ الْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ الْعالَمِینَ.
سلام و رحمت و برکات خدا بر تو ای پیامبر، به نام خدا و به یاری او، و یاری از خداست و خواست خواست خداست، سلام بر رسول خدا و آل او، سلام بر ابراهیم خلیل‌الله و آلش، سلام بر پیامبران خدا و فرستادگانش و سپاس مخصوص پروردگار جهانیان است.

و نیز پس از ورود به مسجدالحرام رو به کعبه دست‌هایش را بلند کند و بگوید:

هنگام پوشیدن احرام
اَللّهُمَّ اِنّی اَسْأَلُکَ فِی مَقامی هذا، وَ فی اَوَّلِ مَناسِکی اَنْ تَقْبَلَ تَوْبَتی وَ اَنْ تَتَجاوَزَ عَنْ خَطِیئَتی، وَ اَنْ تَضَعَ عَنِّی وِزْرِی، اَلْحَمْدُ لِلّهِ الَّذِی بَلَّغَنِی بَیْتَهُ الْحَرامَ اَللّهُمَّ اِنِّی اَشْهَدُ اَنَّ هذا بَیْتُکَ الْحَرامُ الَّذِی جَعَلْتَهُ مَثابَةً لِلنّاسِ، وَ اَمْناً مُبارَکاً، وَ هُدیً لِلْعالَمِینَ
خداوندا، در این جایگاهم و در اول مناسکم از تو می‌خواهم که توبه‌ام را بپذیری و از اشتباهاتم درگذری و وزر و وبالم را از من برداری، ستایش مخصوص خدایی است که مرا به بیت الحرام خویش رساند، خداوندا، گواهی دهم که این محل آمد و شد مردم و محل امن و مبارک و هدایت جهانیان قرار دادی
اَللّهُمَّ اِنّی عَبْدُکَ، وَ الْبَلَدَ بَلَدُکَ، وَ الْبَیْتَ بَیْتُکَ، جِئْتُ اَطْلُبُ رَحْمَتَکَ، وَ اَؤُمُّ طاعَتَکَ، مُطِیعاً لاَِمْرِکَ، راضِیاً بِقَدَرِکَ، اَسْأَلُکَ مَسْأَلَةَ الْمُضْطَرِّ اِلَیْکَ، الْخائِفِ لِعُقُوبَتِکَ، اَللّهُمَّ افْتَحْ لی اَبْوابَ رَحْمَتِکَ، وَ اسْتَعْمِلْنی بِطاعَتِکَ وَ مَرْضاتِکَ.
آمده‌ام تا رحمت تو را بخواهم و آهنگ اطاعت تو کردم، فرمانبدار امر تو باشم، و راضی به تقدیر تو هستم، از تو می‌خواهم مانند نیازمندی که از مجازات تو ترسان است، خداوندا! درهای رحمتت را به رویم بگشا و به طاعت و جلب رضایتت وادارم ساز.

همچنین روبه‌روی کعبه بایستد و خطاب به آن بگوید:

هنگام پوشیدن احرام
اَلْحَمْدُ لِلّهِ الَّذِی عَظَّمَکِ وَ شَرَّفَکِ وَ کَرَّمَکِ وَ جَعَلَکِ مَثابَةً لِلنّاسِ وَ أَمْناً مُبارَکاً وَ هُدیً لِلْعالَمِیــنَ.
ستایش خدایی را که تو را بزرگ و با شرافت و محل آمد و شد مردم و جای امن و مبارک و مایه هدایت جهانیان قرار داد.

هنگام طواف

بر اساس روایات، مستحب است وقتی حج‌گزار محاذی حجر الاسود قرار گرفت بگوید:

هنگام پوشیدن احرام

أَشْهَدُ أَنْ لا إِلهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لا شَرِیکَ لَهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ، آمَنْتُ بِاللهِ، وَ کَفَرْتُ بِالْجِبْتِ وَ الطّاغُوتِ وَ بِاللاّتِ وَ الْعُزّی، وَ عِبادَةِ الشَّیْطانِ، وَ عِبادَةِ کُلِّ نِدّ یُدْعی مِنْ دُونِ اللّهِ گواهی می‌دهم که معبودی جز خدای یکتا نیست و اینکه محمد بنده و فرستاده اوست، ایمان آوردم به خدا، و به جبت و طاغوت و لات و عزّی و عبادت شیطان و عبادت هر چه شریک خدا خـوانــده شـود کـفـر می‌ورزم. دعای دور اول اَللّهُمَّ إِنّـِی أَسْأَلُکَ بِاسْمِکَ الَّذِی یُمْشی بِه عَلی طَلَلِ الْماءِ، کَما یُمْشی بِه عَلی جَدَدِ الاَْرْضِ، وَأَسْأَلُکَ بِاسْمِکَ الَّذِی یَهْتَزُّ لَهُ عَرْشُکَ، وَأَسْأَلُکَ بِاِسْمِکَ الَّذِی تَهْتَزُّ لَهُ أَقْدامُ مَلائِکَتِکَ، وَأَسْأَلُکَ بِاسْمِکَ الَّذِی دَعاکَ بِهِ مُوسی مِنْ جانِبِ الطُّورِ خداوندا، از تو مسألت می‌کنم به آن نامت که با ذکر به وسیله آن بر روی آب راه می‌روند، چنانچه بر روی زمین سخت و هموار، و از تو می‌خواهم به حق آن نامت که عرش برای آن به لرزه می‌افتد، و از تو می‌خواهم به حق آن اسمت که گام‌های فرشتگان به لرزه می‌افتد، و از تو می‌خواهم به حق آن نامت که موسی تو را با آن از سوی کوه طور خواند فَاسْتَجَبْتَ لَهُ، وَأَلْقَیْتَ عَلَیْهِ مَحَبَّةً مِنْکَ، وَأَسْأَلُکَ بِاسْمِکَ الَّذِی غَفَرْتَ بِهِ لِمُحَمَّد صَلَّی اللّهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ ما تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ وَما تَأَخَّرَ، وَأَتْمَمْتَ عَلَیْهِ نِعْمَتَکَ ، أَنْ تَرْزُقَنِی خَیْرَ الدُّنْیا وَالاْخِرَةِ و دعایش را مستجاب کردی و محبت خویش را به او القا کردی، و از تو می‌خواهم به آن نامت که گناه گذشته و آینده حضرت محمد(ص) را بخشیدی و نعمت خود را بر او تمام کردی که مرا از خیر دنیا و آخرت بهره مند سازی. در این هنگام حاجی، حاجات خود را بخواهد. دعای دور دوم اَللّهُمَّ إِنّـِی إِلَیْکَ فَقِیرٌ، وَإِنّـِی خائِفٌ مُسْتَجِیرٌ، فَلا تُغَیِّرْ جِسْمِی وَلا تُبَدِّلِ اسْمِی. سائِلُکَ فَقِیرُکَ مِسْکِینُکَ بِبابِکَ، فَتَصَدَّقْ عَلَیْهِ بِالْجَنَّةِ. اَللّهُمَّ الْبَیْتُ بَیْتُکَ، وَالْحَرَمُ حَرَمُکَ، وَالْعَبْدُ عَبْدُکَ، وَهذا مَقامُ الْعائِذِ الْمُسْتَجِیرِ بِکَ مِنَ النّارِ، فَأَعْتِقْنِی وَ والِدَیَّ وَ أَهْلِی وَوُلْدِی وَإِخْوانِیَ الْمُؤْمِنِینَ مِنَ النّارِ، یا جَوادُ یا کَرِیمُ خداوندا، من به تو نیازمندم، و من بیمناک و پناه جویم، پس جسمم را دگرگون مساز و نامم را تبدیل مکن، گدای تو، مسکین تو به در خانه ات آمده، بهشت را به او عطا فرما، خداوندا، خانه، خانه تو و حرم، حرم تو و بنده، بنده تو است، و این است جایگاه پناهنده تو از آتش دوزخ، مرا و پدر و مادرم را و خانواده ام و فرزندانم و برادران ایمانی ام را از آتش آزاد ساز، ای بخشنده و ای کریم. دعای دور سوم اَللّهُمَّ أَدْخِلْنِی الْجَنَّةَ بِرَحْمَتِکَ، وَأَجِرْنِی بِرَحْمَتِکَ مِنَ النّارِ، وَعافِنِی مِنَ السُّقْمِ، وَأَوْسِعْ عَلَیَّ مِنَ الرِّزْقِ الْحَلالِ، وَادْرَأْ عَنّـِی شَرَّ فَسَقَةِ الْجِنِّ وَالاِْنْسِ، وَشَرَّ فَسَقَةِ الْعَرَبِ وَالْعَجَمِ، یا ذَا الْمَنِّ وَالطَّوْلِ، وَالْجُودِ وَالْکَرَمِ، اِنَّ عَمَلِی ضَعِیفٌ فَضاعِفْهُ لِی، وَتَقَبَّلْهُ مِنّـِی، إِنَّکَ أَنْتَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ. خداوندا، مرا به بهشت وارد ساز به رحمتت از آتش پناهم ده، و از بیماری عافیتم بخش، و از روزی حلال وسعتم ده، و دور کن از من شرّ تبهکاران جنّ و انس را، و شرّ فاسقان عرب و عجم را، ای صاحب نعمت و فضل، ای بخشنده کریم، عملم ضعیف است آن را مضاعف ساز، و آن را از من بپذیر که تو شنوا و دانایی. دعای دور چهارم یا اَللهُ یا وَلِیَّ الْعافِیَةِ، وَخالِقَ الْعافِیَةِ، وَرازِقَ الْعافِیَةِ، وَالْمُنْعِمَ بِالْعافِیَةِ، وَ الْمَنَّانَ بِالْعَافِیَةِ، وَالْمُتَفَضِّلُ بِالْعافِیَةِ عَلَیَّ وَعَلی جَمِیعِ خَلْقِکَ، یا رَحْمانَ الدُّنْیا وَالاْخِرَةِ وَرَحِیمَهُما، صَلِّ عَلی مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد، وَارْزُقْنا الْعافِیَةَ، وَ دَوَامَ الْعَافِیَةِ، وَتَمامَ الْعافِیَةِ، وَشُکْرَ الْعافِیَةِ فِی الدُّنْیا وَالاْخِرَةِ، یا أَرْحَمَ الرّاحِمِینَ. ای خدا، ای صاحب عافیت و خالق عافیت و رازق عافیت و بخشنده عافیت و دهنده نعمت عافیت و افزاینده عافیت بر من و همه آفریده‌هایت، ای خدای رحمان و رحیم در دنیا و آخرت، درود فرست بر محمّد و خاندانش، و عافیت را روزی گردان؛ تمام عافیت و شکر عافیت را در دنیا و آخرت ای مهربان‌ترین مهربانان. دعای دور پنجم اَلْحَمْدُ لِلّهِ الَّذِی شَرَّفَکِ وَعَظَّمَکِ، وَالْحَمْدُ لِلّهِ الَّذِی بَعَثَ مُحَمَّداً نَبِیّاً، وَجَعَلَ عَلِیّاً إِماماً. اَللّهُمَّ اهْدِ لَهُ خِیارَ خَلْقِکَ، وَجَنِّبْهُ شِرارَ خَلْقِکَ. ﴿رَبَّنا آتِنا فِی الدُّنْیا حَسَنَةً وَ فِی الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَ قِنا عَذابَ النّــارِ﴾ حمد خدایی را که تو (کعبه) را شرف و عظمت بخشید، و حمد خدایی راست که محمّد(ص) را به نبوت برانگیخت و علی(ع) را امام قرار داد، خداوندا نیکان خلقت را به زیارت کعبه رهنمون باش، و تبهکاران را از آن دور گردان. «پروردگارا، در دنیا به ما نیکی و در آخرت نیکی بخش و از عذاب آتش بازمان دار.» دعای دور ششم اَللّهُمَّ الْبَیْتُ بَیْتُکَ، وَالْعَبْدُ عَبْدُکَ، وَ هذا مَقامُ الْعائِذِ بِکَ مِنَ النّارِ. اَللّهُمَّ مِنْ قِبَلِکَ الرَّوْحُ وَالْفَرَجُ وَالْعافِیَةُ، اَللّهُمَّ اِنَّ عَمَلِی ضَعِیفٌ فَضاعِفْهُ لِی، وَاغْفِرْ لِی مَا اطَّلَعْتَ عَلَیْهِ مِنّـِی وَ خَفِیَ عَلی خَلْقِکَ، أَسْتَجِیرُ بِاللهِ مِنَ النّار. خداوندا، خانه، خانه تو، و بنده، بنده تو و این جایگاهِ پناهنده به تو از آتش است، خداوندا، از سوی تو است رحمت و گشایش و عافیت، خداوندا، عملم ضعیف است، آن را مضاعف ساز، و آنچه را بر تو آشکار و بر خلقت پنهان است بر من ببخش، از آتش به خدا پناه می‌برم. دعای دور هفتم اَللّهُمَّ إِنَّ عِنْدِی أَفْواجاًمِنْ ذُنُوب، وَأَفْواجاً مِنْ خَطایا وَعِنْدَکَ أَفْواجٌ مِنْ رَحْمَة، وَأَفْواجٌ مِنْ مَغْفِرَة، یامَنِ اسْتَجابَ لاَِبْغَضِ خَلْقِهِ إِلَیْهِ إِذْ قالَ ﴿أَنْظِرْنِی إِلی یَوْمِ یُبْعَثُـونَ، اِسْتَجِبْ لِـی﴾ سپس حاجاتش را بخواهد و بگوید اَللّهُمَّ قَنِّعْنِی بِما رَزَقْتَنِی، وَبارِکْ لِی فِیما آتَیْتَنِی. خداوندا! مرا انبوهی از گناه و انبوهی از لغزش است و تو را انبوهی از رحمت و انبوهی از مغفرت، ای آنکه مستجاب کردی دعای دشمن‌ترین خلقت (شیطان) را، آنگاه که شیطان گفت: «مرا تا روز رستاخیز مهلت ده» دعایم را مستجاب گردان. خداوندا، مرا به داده‌ات قناعت بخش، آنچه را داده‌ای برایم برکت ده. دعاهای مکان‌های خاص از کعبه، هنگام طواف طبق روایات، مستحب است وقتی طواف‌کننده به مکان‌های خاصی از کعبه رسید، دعاهایی را بخواند که چنین‌اند: هنگام واقع شدن بین رکن یمانی و حجر الاسود بگوید: منابع