پوشانیدن سر (فتاوای مراجع): تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۷ مهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۱۲:۴۴

این صفحه شامل فتوای مراجع تقلید درباره احکام پوشانیدن سر است. برای آشنایی بیشتر با این مفهوم نگاه کنید به مقاله پوشاندن سر.

ممنوعیت پوشاندن سر برای مردان در حال احرام

پوشانیدن مرد سر خود را
امام خمینی: [از محرمات احرام است:] پوشانیدن مرد سر خود را، به هرچه او را بپوشاند. ^{[م* ۱]}
مراجع دیگر: ↑ آیت‌الله سبحانی: هر وسیله‌ای که باشد بنابراین پوشاندن سر به وسیله گِل و حنا و دارو و بار برای حمل جایز نیست و احتیاط واجب است که مرد محرم سر خود را به وسیله اعضا بدن مثل دست نپوشاند از اینجا حکم سه مسئله بعد روشن شد (م411 تا 413).

پوشاندن به چیزهای غیر پوششی

مسئله 410
امام خمینی: احتیاط واجب آن است که سر را به چیزهایی غیر پوششی هم نپوشاند؛ مثل گل و حنا و دوا و پوشال و غیر اینها. ^{[م410 ۱]}
مراجع دیگر: ↑ آیت‌الله تبریزی، خویی، زنجانی: محرم نباید سر خود را بپوشاند حتی با گِل و مانند آن. آیت‌الله صافی، آیت‌الله گلپایگانی: پوشاندن سر و گوش‌ها برای مردان حرام است و در این امر تفاوتی بین پوشاندن تمام یا قسمتی از سر نیست، و تفاوتی بین پوشاندن سر با پارچه و یا با حنا، گِل، گذاشتن بار بر روی سر، و یا روی دوش به طوری که قسمتی از سر را بپوشاند، و یا ارتماس در آب و امثال آن نمی‌باشد.

گذاشتن اشیا بر سر

مسئله 411
امام خمینی: احتیاط واجب آن است که چیزی بر سر نگذارد؛ مثل بار برای حمل، که سر به آن پوشیده شود. ^{[م411 ۱]}
مراجع دیگر: ↑ آیت‌الله زنجانی: مرد محرم نباید با گذاشتن بار بر سر، سرش را بپوشاند، هرچند کفاره ندارد.

پوشاندن سر با دست

مسئله 412
امام خمینی: جایز است به بعض بدن خود، سر را بپوشاند؛ مثل آنکه دست‌ها را روی سر بگذارد، لیکن احتیاط در ترک آن است. ^{[م412 ۱]}
مراجع دیگر: ↑ آیت‌الله نوری: از لکن احتیاط... در مناسک ایشان نیامده است.

زیر آب کردن سر

مسئله 413
امام خمینی: جایز نیست سر را زیر آب کند، بلکه جایز نیست زیر مایع دیگری؛ مثل گلاب و سرکه و غیرآن، کند. ^{[م413 ۱]}
مراجع دیگر: ↑ آیت‌الله بهجت، تبریزی، خویی، سیستانی، فاضل: بنا بر احتیاط.

پوشاندن بخشی از سر

مسئله 414
امام خمینی: در حکم سر است بعض سر، ^{[م414 ۱]}پس نباید بعض سر را هم بپوشاند و نه زیر آب یا مایع دیگری کند. ^{[م414 ۲]}
مراجع دیگر: ↑ آیت‌الله خامنه‌ای: پوشاندن قسمتی از سر به نحوی که عرفاً مصداق پوشاندن سر باشد ـ مانند گذاشتن کلاه کوچک در وسط سر ـ جایز نیست، اما در غیر این صورت ـ مانند گذاشتن قرآن و مانند آن بر روی سر و یا خشک کردن تدریجی بخشی از سر ـ اشکال ندارد، هرچند احوط آن است که از آن نیز اجتناب نماید. آیت‌الله فاضل: بنا بر اقوی در تغطیه، لکن در حمل، بنا بر احتیاط. آیت‌الله مکارم: بنا بر احتیاط واجب، ولی ریختن آب بر سر مانعی ندارد. ↑ آیت‌الله خامنه‌ای: حرمت زیر آب بردن نسبت به بعض سر معلوم نیست. آیت‌الله خویی، سبحانی، سیستانی: زیر آب بردن بعض سر جایز است.

پوشاندن گوش‌ها

مسئله 415
امام خمینی: گوش‌ها ظاهراً از سر محسوب است پس نباید آنها را پوشانید. ^{[م415 ۱]}
مراجع دیگر: ↑ آیت‌الله سبحانی: گوش‌ها از سر محسوب نمی‌شوند ولی بنا بر احتیاط واجب گوش‌ها را نیز نپوشاند اما گذاشتن سمعک یا پنبه داخل سوراخ گوش اشکالی ندارد. آیت‌الله مکارم: بنا بر احتیاط واجب. آیت‌الله فاضل: ولی پوشاندن مقداری از گوش مانعی ندارد.

پوشاندن صورت

مسئله 416
امام خمینی: پوشانیدن رو برای مردان مانع ندارد و از سر محسوب نیست، پس در وقت خواب مانعی از پوشاندن آن نیست.

گذاشتن بند خیک آب بر سر

مسئله 417
امام خمینی: گذاشتن بند خیک آب بر سر، از حکم پوشش استثنا شده و مانع ندارد.

بستن دستمال به سر برای سر درد

مسئله 418
امام خمینی: دستمالی را که برای سردرد به سر می‌بندند عیب ندارد. ^{[م418 ۱]}
مراجع دیگر: ↑ آیت‌الله بهجت، صافی، گلپایگانی: گناه ندارد ولکن کفاره دارد. آیت‌الله زنجانی: و کفاره هم ندارد. آیت‌الله مکارم، آیت‌الله نوری: ولی بنا بر احتیاط واجب باید کفاره بدهد.

گذاشتن سر روی بالش

مسئله 419
امام خمینی: گذاشتن سر روی بالش برای خوابیدن مانع ندارد.

استفاده از پشه بند

مسئله 420
امام خمینی: اگر پارچه‌ای را روی کمانی بیندازند؛ به نحوی که بالای سر باشد و سر را زیر آن کند برای حفظ از پشه، مانع ندارد و همچنین رفتن در پشه‌بند اشکال ندارد.

زیر دوش رفتن

مسئله 421
امام خمینی: زیر دوش حمام رفتن برای مُحرِم مانع ندارد، لیکن زیر آبشاری که سر را فرو گیرد جایز نیست. ^{[م421 ۱]}
مراجع دیگر: ↑ آیت‌الله زنجانی: بلکه رفتن زیر آبشاری که سر را فرا گیرد نیز مانع ندارد.

خشک نکردن سر با حوله

مسئله 422
امام خمینی: اگر سر را شست نباید با حوله و دستمال خشک کند ^{[م422 ۱]}و بعض سر هم در حکم همه است.
مراجع دیگر: ↑ آیت‌الله بهجت: مرد می‌تواند سر خود را با حوله خشک کند و زن صورتش را در صورتی که این کار به تدریج انجام گیرد. آیت‌الله خامنه‌ای: خشک کردن تدریجی سر با حوله اشکال ندارد مگر در صورتی که حوله را بر روی تمام سر بیندازد و سر را با آن خشک کند. آیت‌الله زنجانی: خشک کردن سر با حوله و مانند آن اشکال ندارد مگر در صورتی که برای خشک کردن حوله را روی سر یا بعض آن قرار دهد. آیت‌الله سبحانی: مگر اینکه به صورت تدریجی انجام بگیرد. آیت‌الله سیستانی: هرچند به نحو کشیدن پارچه بر سر باشد بنا بر احتیاط واجب و اگر وقت نماز تنگ است گوشه حوله یا پارچه را بگیرد و به مقداری که در مسح سر واجب است خشک کند. آیت‌الله گلپایگانی: خشک نمودن سر به وسیله حوله و دستمال مانع ندارد ولی باید طوری خشک کند که سر پوشیده نشود. آیت‌الله مکارم: خشک کردن مانع ندارد به شرط اینکه سر را با آن نپوشاند.

در وقت خواب

مسئله 423
امام خمینی: در وقت خوابیدن، مرد نباید سر خود را بپوشاند ^{[م423 ۱]}و اگر بدون التفات پوشانید باید فوراً آن را باز کند و همین طور اگر از روی فراموشی پوشانید واجب است فوراً سر را باز کند و مستحب است تلبیه بگوید بلکه احوط است گفتن آن. ^{[م423 ۲]}
مراجع دیگر: ↑ آیت‌الله زنجانی: بر مرد محرم، مکروه است که هنگام خوابیدن، روانداز را روی سر خود بکشد و احتیاط استحبابی در ترک آن است، ولی نباید سر را با کلاه و دستمال و مانند آن بپوشاند. آیت‌الله سبحانی: ابتدائاً جایز نیست ولی اگر در خواب بی‌اختیار سر او پوشیده شد مانعی ندارد و دیگران نیز تکلیفی ندارند تا او را باخبر سازند لیکن وقتی بیدار شد و یا ملتفت شد باید فوراً پتو و امثال آن را کنار بزند و احتیاطاً تلبیه بگوید. ↑ آیت‌الله زنجانی: بلکه گفتن تلبیه واجب است و گفتن یک «لبیک» کافی است. آیت‌الله گلپایگانی: متعرض این مسئله نشده‌اند. آیت‌الله نوری: از «مستحب است تلبیه...» در مناسک ایشان نیامده است.

کفاره

مسئله 424
امام خمینی: اگر سر را بپوشاند؛ به نحوی از انحا، کفاره آن یک گوسفند است ^{[م424 ۱]}و احتیاط واجب ^{[م424 ۲]}کفاره است برای پوشاندن بعض سر.
مراجع دیگر: ↑ آیت‌الله تبریزی، خویی، سبحانی، سیستانی، فاضل، مکارم: بنا بر احتیاط واجب کفاره‌اش یک گوسفند است. آیت‌الله خامنه‌ای: کفاره پوشاندن سر، بنا بر احتیاط واجب، یک گوسفند قربانی کردن است. و بعض سر حکم تمام سر را ندارد مگر عرفاً بر آن صدق کند که سر را پوشانده است؛ مثل اینکه کلاه کوچکی که فقط قسمت وسط سر را می‌پوشاند بر سر بگذارد و اگر تمام سر را در آب فرو برد، کفاره‌ای بر عهده‌اش نخواهد بود. آیت‌الله زنجانی: اگر عمداً با کلاه یا عمامه یا دستار و مانند آن تمام یا قسمتی از سر را بپوشاند باید یک گوسفند کفاره بدهد و اگر با گذاشتن غیر لباس مانند بادبزن و حنا سر را بپوشاند کفاره ندارد. ↑ آیت‌الله فاضل: احتیاط مستحب.

کفاره تکرار پوشاندن سر

مسئله 425
امام خمینی: احوط آن است که اگر مکرر سر را پوشانید، مکرر کفاره بدهد؛ ^{[م425 ۱]}یعنی برای هر دفعه یک گوسفند کفاره است، گرچه تعدد کفاره معلوم نیست و به نظر بعید نمی‌آید واجب نبودن.
مراجع دیگر: ↑ آیت‌الله بهجت: احوط تعدد فدیه است به تعدد پوشانیدن، خصوصاً هرگاه بی‌عذر باشد، خصوصاً هرگاه مجلس متعدد باشد و اقوی تعدد فدیه است در صورت تخلل تکفیر. آیت‌الله تبریزى: این احتیاط ترک نشود. آیت‌الله خامنه‌ای: احتیاط تکرر کفاره در صورت تکرر ستر است مطلقاً. آیت‌الله سبحانی: بنا بر احتیاط باید کفاره مجدد بدهد و حتی اگر سر را در دو مجلس بپوشاند هرچند در وسط کفاره پرداخته باشد احتیاط آن است که دو کفاره بدهد. آیت‌الله سیستانی: بعید نیست یک کفاره کافی باشد. آیت‌الله صافی: احتیاط آن است که اگر بیش از یک بار سر را بپوشاند، برای هر بار جداگانه کفاره بدهد خصوصاً اگر بدون عذر باشد و مخصوصاً اگر مجلس آن هم متعدد شود. آیت‌الله گلپایگانی: در صورت تعدد پوشانیدن سر، باید کفاره متعدد بدهد. آیت‌الله مکارم: این احتیاط در این مسئله و مسئله بعد، وجوبی است. آیت‌الله نوری: با تکرار در پوشاندن سر، کفاره نیز مکرّر می‌شود.

مسئله 426
امام خمینی: اگر سر را پوشانید و گوسفند را برای کفاره ذبح کرد و باز سر را پوشانید احتیاط به کفاره دادنِ دوباره خیلی مطلوب است گرچه وجوبش معلوم نیست. ^{[م426 ۱]}
مراجع دیگر: ↑ آیت‌الله بهجت، خامنه‌ای، سبحانی، صافی، گلپایگانی، مکارم: حکم آن در ذیل مسئله قبل گذشت. آیت‌الله بهجت: احوط تعدد فدیه است به تعدد پوشانیدن، خصوصاً هرگاه بی‌عذر باشد، خصوصاً هرگاه مجلس متعدد باشد و اقوی تعدد فدیه است در صورت تخلل تکفیر. آیت‌الله خامنه‌ای: احتیاط تکرر کفاره در صورت تکرر ستر است مطلقاً. آیت‌الله سبحانی: بنا بر احتیاط باید کفاره مجدد بدهد و حتی اگر سر را در دو مجلس بپوشاند هرچند در وسط کفاره پرداخته باشد احتیاط آن است که دو کفاره بدهد. آیت‌الله صافی: احتیاط آن است که اگر بیش از یک بار سر را بپوشاند، برای هر بار جداگانه کفاره بدهد خصوصاً اگر بدون عذر باشد و مخصوصاً اگر مجلس آن هم متعدد شود. آیت‌الله گلپایگانی: در صورت تعدد پوشانیدن سر، باید کفاره متعدد بدهد. آیت‌الله مکارم: این احتیاط در این مسئله و مسئله بعد، وجوبی است. آیت‌الله تبریزی، زنجانی، سیستانی: در این صورت دوباره باید کفاره بدهد. آیت‌الله نوری: احتیاط، واجب است.

شرط واجب شدن کفاره

مسئله 427
امام خمینی: کفاره در صورتی واجب است که از روی علم به مسئله و عمد سر را بپوشاند، پس اگر از روی ندانستن مسئله یا غفلت و سهو و نسیان بپوشاند کفاره ندارد. ^{[م427 ۱]}
مراجع دیگر: ↑ آیت‌الله خویی، سیستانی: بلکه ظاهر این است که در موارد جواز ستر و اضطرار نیز کفاره واجب نیست. آیت‌الله سبحانی: اما در صورت ضرورت نیز احتیاط واجب در کفاره است.

جستار وابسته

پوشاندن سر

منبع

این مقاله برگرفته از صفحه 222 تا 226 کتاب مناسک حج پژوهشکده حج و زیارت، سال انتشار: ۱۳۹۷ است.

[1] 
آیت‌الله سبحانی: هر وسیله‌ای که باشد بنابراین پوشاندن سر به وسیله گِل و حنا و دارو و بار برای حمل جایز نیست و احتیاط واجب است که مرد محرم سر خود را به وسیله اعضا بدن مثل دست نپوشاند از اینجا حکم سه مسئله بعد روشن شد (م411 تا 413).

[2] آیت‌الله سبحانی: هر وسیله‌ای که باشد بنابراین پوشاندن سر به وسیله گِل و حنا و دارو و بار برای حمل جایز نیست و احتیاط واجب است که مرد محرم سر خود را به وسیله اعضا بدن مثل دست نپوشاند از اینجا حکم سه مسئله بعد روشن شد (م411 تا 413).

[2] 
آیت‌الله تبریزی، خویی، زنجانی: محرم نباید سر خود را بپوشاند حتی با گِل و مانند آن.

آیت‌الله صافی، آیت‌الله گلپایگانی: پوشاندن سر و گوش‌ها برای مردان حرام است و در این امر تفاوتی بین پوشاندن تمام یا قسمتی از سر نیست، و تفاوتی بین پوشاندن سر با پارچه و یا با حنا، گِل، گذاشتن بار بر روی سر، و یا روی دوش به طوری که قسمتی از سر را بپوشاند، و یا ارتماس در آب و امثال آن نمی‌باشد.

[4] آیت‌الله تبریزی، خویی، زنجانی: محرم نباید سر خود را بپوشاند حتی با گِل و مانند آن.

[5] آیت‌الله صافی، آیت‌الله گلپایگانی: پوشاندن سر و گوش‌ها برای مردان حرام است و در این امر تفاوتی بین پوشاندن تمام یا قسمتی از سر نیست، و تفاوتی بین پوشاندن سر با پارچه و یا با حنا، گِل، گذاشتن بار بر روی سر، و یا روی دوش به طوری که قسمتی از سر را بپوشاند، و یا ارتماس در آب و امثال آن نمی‌باشد.

[3] 
آیت‌الله زنجانی: مرد محرم نباید با گذاشتن بار بر سر، سرش را بپوشاند، هرچند کفاره ندارد.

[7] آیت‌الله زنجانی: مرد محرم نباید با گذاشتن بار بر سر، سرش را بپوشاند، هرچند کفاره ندارد.

[4] 
آیت‌الله نوری: از لکن احتیاط... در مناسک ایشان نیامده است.

[9] آیت‌الله نوری: از لکن احتیاط... در مناسک ایشان نیامده است.

[5] 
آیت‌الله بهجت، تبریزی، خویی، سیستانی، فاضل: بنا بر احتیاط.

[11] آیت‌الله بهجت، تبریزی، خویی، سیستانی، فاضل: بنا بر احتیاط.

[6] 
آیت‌الله خامنه‌ای: پوشاندن قسمتی از سر به نحوی که عرفاً مصداق پوشاندن سر باشد ـ مانند گذاشتن کلاه کوچک در وسط سر ـ جایز نیست، اما در غیر این صورت ـ مانند گذاشتن قرآن و مانند آن بر روی سر و یا خشک کردن تدریجی بخشی از سر ـ اشکال ندارد، هرچند احوط آن است که از آن نیز اجتناب نماید.

آیت‌الله فاضل: بنا بر اقوی در تغطیه، لکن در حمل، بنا بر احتیاط.

آیت‌الله مکارم: بنا بر احتیاط واجب، ولی ریختن آب بر سر مانعی ندارد.

[13] آیت‌الله خامنه‌ای: پوشاندن قسمتی از سر به نحوی که عرفاً مصداق پوشاندن سر باشد ـ مانند گذاشتن کلاه کوچک در وسط سر ـ جایز نیست، اما در غیر این صورت ـ مانند گذاشتن قرآن و مانند آن بر روی سر و یا خشک کردن تدریجی بخشی از سر ـ اشکال ندارد، هرچند احوط آن است که از آن نیز اجتناب نماید.

[14] آیت‌الله فاضل: بنا بر اقوی در تغطیه، لکن در حمل، بنا بر احتیاط.

[15] آیت‌الله مکارم: بنا بر احتیاط واجب، ولی ریختن آب بر سر مانعی ندارد.

[7] 
آیت‌الله خامنه‌ای: حرمت زیر آب بردن نسبت به بعض سر معلوم نیست.

آیت‌الله خویی، سبحانی، سیستانی: زیر آب بردن بعض سر جایز است.

[17] آیت‌الله خامنه‌ای: حرمت زیر آب بردن نسبت به بعض سر معلوم نیست.

[18] آیت‌الله خویی، سبحانی، سیستانی: زیر آب بردن بعض سر جایز است.

[8] 
آیت‌الله سبحانی: گوش‌ها از سر محسوب نمی‌شوند ولی بنا بر احتیاط واجب گوش‌ها را نیز نپوشاند اما گذاشتن سمعک یا پنبه داخل سوراخ گوش اشکالی ندارد.

آیت‌الله مکارم: بنا بر احتیاط واجب.

آیت‌الله فاضل: ولی پوشاندن مقداری از گوش مانعی ندارد.

[20] آیت‌الله سبحانی: گوش‌ها از سر محسوب نمی‌شوند ولی بنا بر احتیاط واجب گوش‌ها را نیز نپوشاند اما گذاشتن سمعک یا پنبه داخل سوراخ گوش اشکالی ندارد.

[21] آیت‌الله مکارم: بنا بر احتیاط واجب.

[22] آیت‌الله فاضل: ولی پوشاندن مقداری از گوش مانعی ندارد.

[9] 
آیت‌الله بهجت، صافی، گلپایگانی: گناه ندارد ولکن کفاره دارد.

آیت‌الله زنجانی: و کفاره هم ندارد.

آیت‌الله مکارم، آیت‌الله نوری: ولی بنا بر احتیاط واجب باید کفاره بدهد.

[24] آیت‌الله بهجت، صافی، گلپایگانی: گناه ندارد ولکن کفاره دارد.

[25] آیت‌الله زنجانی: و کفاره هم ندارد.

[26] آیت‌الله مکارم، آیت‌الله نوری: ولی بنا بر احتیاط واجب باید کفاره بدهد.

[10] 
آیت‌الله زنجانی: بلکه رفتن زیر آبشاری که سر را فرا گیرد نیز مانع ندارد.

[28] آیت‌الله زنجانی: بلکه رفتن زیر آبشاری که سر را فرا گیرد نیز مانع ندارد.

[11] 
آیت‌الله بهجت: مرد می‌تواند سر خود را با حوله خشک کند و زن صورتش را در صورتی که این کار به تدریج انجام گیرد.

آیت‌الله خامنه‌ای: خشک کردن تدریجی سر با حوله اشکال ندارد مگر در صورتی که حوله را بر روی تمام سر بیندازد و سر را با آن خشک کند.

آیت‌الله زنجانی: خشک کردن سر با حوله و مانند آن اشکال ندارد مگر در صورتی که برای خشک کردن حوله را روی سر یا بعض آن قرار دهد.

آیت‌الله سبحانی: مگر اینکه به صورت تدریجی انجام بگیرد.

آیت‌الله سیستانی: هرچند به نحو کشیدن پارچه بر سر باشد بنا بر احتیاط واجب و اگر وقت نماز تنگ است گوشه حوله یا پارچه را بگیرد و به مقداری که در مسح سر واجب است خشک کند.

آیت‌الله گلپایگانی: خشک نمودن سر به وسیله حوله و دستمال مانع ندارد ولی باید طوری خشک کند که سر پوشیده نشود.

آیت‌الله مکارم: خشک کردن مانع ندارد به شرط اینکه سر را با آن نپوشاند.

[30] آیت‌الله بهجت: مرد می‌تواند سر خود را با حوله خشک کند و زن صورتش را در صورتی که این کار به تدریج انجام گیرد.

[31] آیت‌الله خامنه‌ای: خشک کردن تدریجی سر با حوله اشکال ندارد مگر در صورتی که حوله را بر روی تمام سر بیندازد و سر را با آن خشک کند.

[32] آیت‌الله زنجانی: خشک کردن سر با حوله و مانند آن اشکال ندارد مگر در صورتی که برای خشک کردن حوله را روی سر یا بعض آن قرار دهد.

[33] آیت‌الله سبحانی: مگر اینکه به صورت تدریجی انجام بگیرد.

[34] آیت‌الله سیستانی: هرچند به نحو کشیدن پارچه بر سر باشد بنا بر احتیاط واجب و اگر وقت نماز تنگ است گوشه حوله یا پارچه را بگیرد و به مقداری که در مسح سر واجب است خشک کند.

[35] آیت‌الله گلپایگانی: خشک نمودن سر به وسیله حوله و دستمال مانع ندارد ولی باید طوری خشک کند که سر پوشیده نشود.

[36] آیت‌الله مکارم: خشک کردن مانع ندارد به شرط اینکه سر را با آن نپوشاند.

[م* ۱]

[م410 ۱]

[م411 ۱]

[م412 ۱]

[م413 ۱]

[م414 ۱]

[م414 ۲]

[م415 ۱]

[م418 ۱]

[م421 ۱]

[م422 ۱]

[م423 ۱]

[م423 ۲]

[م424 ۱]

[م424 ۲]

[م425 ۱]

[م426 ۱]

[م427 ۱]

@@ خط ۲: / خط ۲: @@
 | پوشانیدن سر|پوشاندن سر}}
-== چگونگی ==
+== ممنوعیت پوشاندن سر برای مردان در حال احرام ==
 {| class="wikitable" style="text-align: right; background-color:#F1F9DC; width:80%; border-radius:4px; align:center !important; margin:auto
 ! پوشانیدن مرد سر خود را
@@ خط ۱۴: / خط ۱۴: @@
 {{ارجاع مساله|*}}
 |}
-== حکم==
+== پوشاندن به چیزهای غیر پوششی==
 {| class="wikitable" style="text-align: right; background-color:#F1F9DC; width:80%; border-radius:4px; align:center !important; margin:auto
 ! مسئله 410
@@ خط ۲۷: / خط ۲۷: @@
 {{ارجاع مساله|410}}
 |}
-{{سخ}}
+== گذاشتن اشیا بر سر ==
 {| class="wikitable" style="text-align: right; background-color:#F1F9DC; width:80%; border-radius:4px; align:center !important; margin:auto
 ! مسئله 411
@@ خط ۳۹: / خط ۴۰: @@
 {{ارجاع مساله|411}}
 |}
-{{سخ}}
+== پوشاندن سر با دست ==
 {| class="wikitable" style="text-align: right; background-color:#F1F9DC; width:80%; border-radius:4px; align:center !important; margin:auto
 ! مسئله 412
@@ خط ۵۱: / خط ۵۳: @@
 {{ارجاع مساله|412}}
 |}
-{{سخ}}
+== زیر آب کردن سر ==
 {| class="wikitable" style="text-align: right; background-color:#F1F9DC; width:80%; border-radius:4px; align:center !important; margin:auto
 ! مسئله 413
@@ خط ۶۳: / خط ۶۶: @@
 {{ارجاع مساله|413}}
 |}
-{{سخ}}
+== پوشاندن بخشی از سر ==
 {| class="wikitable" style="text-align: right; background-color:#F1F9DC; width:80%; border-radius:4px; align:center !important; margin:auto
 ! مسئله 414
@@ خط ۸۰: / خط ۸۴: @@
 {{ارجاع مساله|414}}
 |}
-{{سخ}}
+== پوشاندن گوش‌ها ==
 {| class="wikitable" style="text-align: right; background-color:#F1F9DC; width:80%; border-radius:4px; align:center !important; margin:auto
 ! مسئله 415
@@ خط ۹۴: / خط ۹۹: @@
 {{ارجاع مساله|415}}
 |}
-{{سخ}}
+== پوشاندن صورت ==
 {| class="wikitable" style="text-align: right; background-color:#F1F9DC; width:80%; border-radius:4px; align:center !important; margin:auto
 ! مسئله 416
@@ خط ۱۰۱: / خط ۱۰۷: @@
 '''امام خمینی:''' پوشانیدن رو برای مردان مانع ندارد و از سر محسوب نیست، پس در وقت خواب مانعی از پوشاندن آن نیست.
 |}
-{{سخ}}
+== گذاشتن بند خیک آب بر سر ==
 {| class="wikitable" style="text-align: right; background-color:#F1F9DC; width:80%; border-radius:4px; align:center !important; margin:auto
 ! مسئله 417
@@ خط ۱۰۸: / خط ۱۱۵: @@
 '''امام خمینی:''' گذاشتن بند خیک آب بر سر، از [[حکم]] پوشش استثنا شده و مانع ندارد.
 |}
-{{سخ}}
+== بستن دستمال به سر برای سر درد ==
 {| class="wikitable" style="text-align: right; background-color:#F1F9DC; width:80%; border-radius:4px; align:center !important; margin:auto
 ! مسئله 418
@@ خط ۱۲۲: / خط ۱۳۰: @@
 {{ارجاع مساله|418}}
 |}
-{{سخ}}
+== گذاشتن سر روی بالش ==
 {| class="wikitable" style="text-align: right; background-color:#F1F9DC; width:80%; border-radius:4px; align:center !important; margin:auto
 ! مسئله 419
@@ خط ۱۲۹: / خط ۱۳۸: @@
 '''امام خمینی:''' گذاشتن سر روی بالش برای خوابیدن مانع ندارد.
 |}
-{{سخ}}
+== استفاده از پشه بند ==
 {| class="wikitable" style="text-align: right; background-color:#F1F9DC; width:80%; border-radius:4px; align:center !important; margin:auto
 ! مسئله 420
@@ خط ۱۴۸: / خط ۱۵۸: @@
 {{ارجاع مساله|421}}
 |}
-== خشک نکردن سر==
+== خشک نکردن سر با حوله==
 {| class="wikitable" style="text-align: right; background-color:#F1F9DC; width:80%; border-radius:4px; align:center !important; margin:auto
 ! مسئله 422
@@ خط ۱۹۹: / خط ۲۰۹: @@
 {{ارجاع مساله|424}}
 |}
-{{سخ}}
+=== کفاره تکرار پوشاندن سر ===
 {| class="wikitable" style="text-align: right; background-color:#F1F9DC; width:80%; border-radius:4px; align:center !important; margin:auto
 ! مسئله 425
@@ خط ۲۳۹: / خط ۲۵۰: @@
 {{ارجاع مساله|426}}
 |}
-{{سخ}}
+==== شرط واجب شدن کفاره ====
 {| class="wikitable" style="text-align: right; background-color:#F1F9DC; width:80%; border-radius:4px; align:center !important; margin:auto
 ! مسئله 427