ستون‌های مسجدالنبی: تفاوت میان نسخه‌ها
| خط ۳۶: | خط ۳۶: | ||
===ستون حنانه=== | ===ستون حنانه=== | ||
{{اصلی|ستون حنانه}} | {{اصلی|ستون حنانه}} | ||
اين ستون از ستون‌های روضه مطهر و پس از ستون توبه، دومين ستون به طرف روضه و ميان منبر و محراب است. نماز گزاردن در کنار آن و تبرک بدان سفارش شده است. | ستونى که جايگاه سخنرانى‌هاى پيامبر(ص) در مسجدالنبى بود. <ref>دلائل النبوه، ج2، ص563-564؛ عيون الاثر، ج1، ص278؛ السيرة الحلبيه، ج2، ص366.</ref> اين ستون از ستون‌های روضه مطهر و پس از ستون توبه، دومين ستون به طرف روضه و ميان منبر و محراب است. <ref>المعالم الاثيره، ص44.</ref> نماز گزاردن در کنار آن<ref>مستدرک الوسائل، ج3، ص426؛ جامع احاديث الشيعه، ج4، ص515.</ref> و تبرک بدان سفارش شده است.<ref>الغدير، ج5، ص124.</ref> | ||
===ستون مُخَلَّقه=== | ===ستون مُخَلَّقه=== | ||
{{اصلی|ستون مُخَلَّقه}} | {{اصلی|ستون مُخَلَّقه}} | ||
نسخهٔ ۱ نوامبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۳:۵۱
مسجدالنبی، تعداد زيادى ستون دارد که تعدادی از آنها، مانند ستون توبه، تهجد، حَرس، حَنّانه، مُخَلّقه، در بنای اولیه مسجد در عصر رسول‌الله(ص) نیز وجود داشته و به همين دليل، مورد توجه مسلمانان است. هر چند مسجدالنبى چندين بار بازسازى شده اما جای این ستونها در بازسازی‌های مسجدالنبی تغییر نکرده است. این ستونها آخرين بار، در دوره عبدالمجید اول، سلطان عثمانی، بازسازی شد. اين ستونها با تغییر رنگ، از ديگر ستون‌های مسجد، متمایز شده است.
تاریخچه ستونها
در ابتدای ساخت، مسجدالنبی شش ستون از تنه درخت خرما داشت و سقف مسجد را که از شاخ و برگ نخل ساخته شده بود نگه می‌داشت.[۱][۲] در بازسازی سال دوم شمار ستونها افزایش یافت و به دو یا سه ردیف ستون و در هر ردیف شش ستون رسید.[۳] در بازسازی سال هفتم نیز مسجد گسترش یافت و بر شمار ستونها افزوده شد و ستون‌های هر ردیف از شش به نُه عدد رسید.[۴]در گسترش‌های بعد نیز به شمار ستون‌های مسجد افزوده شد. در توسعه‌های اخیر، شمار ستون‌های مسجدالنبی به ۲۱۰۴ رسیده است.[۵]
بازسازی ستونها
ستون‌های متبرک مسجدالنبی در جنوب مسجدالنبی قرار داشتند. در توسعه‌های مسجد، اصل بر آن بود که با تغییر جنس ستون، مکان آن تغییر نکند.[۶] از زمان ملک ظاهر، سلطان مملوکی مصر، با ساخت ضریح پیامبر برخی از ستونها در فضای داخل ضریح یا در میان دیواره مشبک ضریح قرار گرفتند.[۷] امروزه این ستونها با رنگ متفاوت از بقیه ستونها متمایز شده تا ستون‌های نخستین قابل شناسایی باشد.[۸] آخرین بار این ستونها در دوره سلطان عبدالمجید اول عثمانی بازسازی شد و از آن وقت تا به امروز، به همراه سایر اجزای بخش قبله‌ای مسجد، برجامانده‌است.[۹]
ستون‌های متبرک
از میان این ستون‌های مسجدالنبی، چند ستون قدیمی که در شمارشان اختلاف است، به سبب رویداد یا خاطره‌ای از دوران رسول خدا از دیگر ستونها تمایز یافته‌اند. مسلمانان این ستونها را عزیز می‌دارند و نماز خواندن در کنار هر یک از این ستونها را پر فضیلت می‌شمارند.
ستون امام علی (حَرَس)
این ستون که آن را ستون حرس یا محرس نیز می‌خوانند، امروزه در دیوار ضریح پیامبر قرار گرفته است. این ستون در برابر درِ خانه عایشه قرار داشت.[۱۰][۱۱]نام‌گذاری آن به حرس، از آن‌روست که امام علی(ع) در کنار این ستون می‌نشست و شب‌ها از پیامبر(ص) نگاهبانی می‌کرد.[۱۲]
ستون توبه
چهارمین ستون از منبر و دومین ستون از قبر، سومین ستون از قبله است. این ستون مربوط به ماجرای توبه ابولبابه در ماجرای نبرد بنی‌قریظه است و از این رو ستون توبه یا ستون ابولبابه نام گرفته است.[۱۳][۱۴]
ستون وفود
این ستون، پشت ستون حرس، از سمت شمال، قرار داشت.[۱۵] [۱۶]و محلی بود که رسول خدا(ص) در آنجا با نمایندگان قبایل دیدار می‌کرد. [۱۷]
ستون سریر
ستون سریر نیز در دیواره ضریح قرار دارد و در شرق ستون توبه قرارگرفته و به پنجره مشرف بر روضه شریفه متصل است.[۱۸][۱۹]این ستون محلی بود که رسول خدا(ص) ایام اعتکاف را در آنجا بسر می‌برد.[۲۰] [۲۱]
ستون قرعه (عایشه، مهاجرین)
ستون قرعه، سومین ستون از منبر و سومین ستون از قبر و نیز سومین ستون از قبله است[۲۲] [۲۳] و در وسط روضه شریفه قرار گرفته است.[۲۴] روایتی از پیامبر به واسطه عایشه نقل شده که نشانه فضیلت مکان این ستون است.[۲۵][۲۶] این ستون را همچنین به دلیل اجتماع مهاجران در کنار آن، ستون «مهاجرین» نامیدند.[۲۷][۲۸]
ستون مُربّعه القبر (مقام جبرئیل)
این ستون در جایی که دیوار غربی به سمت شمال منحرف می‌شود در صف ستون وفود[۲۹] و حرس قرار داشت.[۳۰]از این جهت به آن مربعه القبر گفته شده که داخل دیواری که اطراف قبر نبوی کشیده شده، قرار دارد و به همین خاطر امکان زیارت آن وجود ندارد.[۳۱]این مکان را محل نزول جبرئیل به پیامبر دانسته‌اند. [۳۲]
ستون تهجد
ستون تهجد پشت خانه فاطمه زهرا(س) قرار دارد[۳۳] و جایی بود که پیامبر در آنجا شب‌زنده‌داری می‌کرد و نماز شب می‌خواند. [۳۴]
ستون حنانه
ستونى که جايگاه سخنرانى‌هاى پيامبر(ص) در مسجدالنبى بود. [۳۵] اين ستون از ستون‌های روضه مطهر و پس از ستون توبه، دومين ستون به طرف روضه و ميان منبر و محراب است. [۳۶] نماز گزاردن در کنار آن[۳۷] و تبرک بدان سفارش شده است.[۳۸]
ستون مُخَلَّقه
خلوق به معنای عطر و مخلقه به معنای معطر است. این ستون مکانی بوده که عود بر آن می‌گذاشتند تا فضای مسجد را معطر کند.[۳۹] این ستون را عَلم رسول‌الله نیز نامیده‌اند.[۴۰]
نقشه ستون‌های مسجدالنبی
گالری تصاویر
-
ستون حرس و ستون وفود
-
ستون توبه و ستون سریر
-
ستون قرعه یا عایشه
-
ستون جبرئیل
-
ستون تهجد
-
ستون مخلقه
پانویس
- ↑ حرمین شریفین، ص۱۲۹.
- ↑ وفاء الوفاء، ج۱، ص۲۶۷؛ موسوعه مکه المکرمه، ج۱، ص۲۴۶.
- ↑ موسوعه مکه المکرمه، ج۲، ص۳۴۶
- ↑ عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 54
- ↑ موسوعه مکه المکرمه، ج۲، ص۳۵۳.
- ↑ التعریف بتاریخ و معالم المسجد النبوی الشریف، ص 169؛ حرمین شریفین، ص۱۳۱.
- ↑ نک: وفاء الوفاء، ج۱، ص۲۶۸.
- ↑ آثار اسلامی مکه و مدینه، ص 223
- ↑ عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 68
- ↑ وفاءالوفا، ج2، ص 185
- ↑ عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 72
- ↑ عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 72؛ التعریف بتاریخ و معالم المسجد النبوی الشریف، ص 182
- ↑ عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 70
- ↑ وفاءالوفا، ج2، ص 179
- ↑ عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 72
- ↑ وفاءالوفا، ج2، ص 185
- ↑ وفاءالوفا، ج2، ص 185
- ↑ عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 71
- ↑ وفاءالوفا، ج2، ص 184
- ↑ وفاءالوفا، ج2، ص 184
- ↑ عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 71
- ↑ وفاءالوفا، ج2، ص 176
- ↑ عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 69
- ↑ التعریف بتاریخ و معالم المسجد النبوی الشریف، ص 173
- ↑ وفاءالوفا، ج2، ص 176
- ↑ عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 70
- ↑ وفاءالوفا، ج2، ص 176
- ↑ عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 70
- ↑ عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 72
- ↑ وفاءالوفا، ج2، ص186
- ↑ عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 72
- ↑ وفاءالوفا، ج2، ص 186
- ↑ التعریف بتاریخ و معالم المسجد النبوی الشریف، ص 198
- ↑ وفاءالوفا، ج2، ص 188
- ↑ دلائل النبوه، ج2، ص563-564؛ عيون الاثر، ج1، ص278؛ السيرة الحلبيه، ج2، ص366.
- ↑ المعالم الاثيره، ص44.
- ↑ مستدرک الوسائل، ج3، ص426؛ جامع احاديث الشيعه، ج4، ص515.
- ↑ الغدير، ج5، ص124.
- ↑ آثار اسلامی مکه و مدینه، ص 229
- ↑ وفاءالوفا، ج2، ص 174
منابع
- آثار اسلامی مکه و مدینه، رسول جعفریان، تهران، مشعر، 1381
- التعریف بتاریخ و معالم المسجد النبوی الشریف، سید ضیاء بن محمد بن مقبول عطار، جده، کنوزالمعرفه، 2011م.
- عمارة و توسعة المسجد النبوی الشریف عبر التاریخ، ناجی محمد حسن عبدالقادر الانصاری، نادی المدینه المنوره الادبی، ۱۹۹۶م.
- حرمین شریفین، حسین قره‌چانلو، تهران، امیر کبیر، ۱۳۶۲ش؛
- عماره و توسعه المسجد النبوی الشریف عبر التاریخ، محمد حسن نادی، المدینه المنوره، ۱۴۱۶ق؛
- موسوعه مکه المکرمه و المدینه المنوره، احمد زکی یمانی، مصر، مؤسسه الفرقان، ۱۴۲۸ق؛
- وفاء الوفاء، السمهودی (م.۹۱۱ق.)، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۲۰۰۶م.