بقیع در آینه نگاره‌های هنری (کتاب)

بقیع در آینه نگاره‌های هنری (کتاب)

پدید آورندگان
نویسنده	احمد خامه‌یار
به کوشش	پژوهشکده حج و زیارت
محتوا
موضوع	نگاره‌های بقیع
سبک	آلبوم تصاویر
زبان	فارسی
نشر
تعداد صفحات	199
قطع	رحلی
ناشر	مشعر
محل نشر	تهران
شابک	9786223290626
رده‌بندی کنگره	BP 262/7
رده‌بندی دیویی	297/7635

بقیع در آینه نگاره‌های هنری کتابی است شامل تصاویر نگاره‌های مرتبط به قبرستان بقیع که از قرن دهم قمری تا قرن چهاردهم نقاشی شده‌اند. بیشتر این نگاره‌ها در نسخه‌های خطی کتاب‌های راهنمای حرمین یا طومارهای حج نقاشی شده‌اند. بعد از مقدمه‌ علمی کتاب که نویسنده در آن به معرفی قبرستان بقیع و بررسی و طبقه‌بندی نگاره‌های بقیع پرداخته است، تصویر 110 نگاره از بقیع به ترتیب قدمت تاریخی به صورت رنگی به چاپ رسیده است. قدیم‌ترین نگاره متعلق به سال 927 قمری است.

این کتاب اثر احمد خامه‌یار است و در قطع رحلی و 200 صفحه به همت پژوهشکده حج و زیارت در سال 1403 شمسی منتشر شده است.

نگاره‌های بقیع

منظور از نگاره‌های بقیع، نقاشی‌هایی است که قبرستان بقیع و مقبره‌ها و بارگاه‌های آن را به تصویر می‌کشیدند. بیشتر این نقاشی‌ها در نسخه‌های خطی آثاری یافت می‌شوند که در قدیم راهنمای اماکن و زیارت به حساب می‌آمدند.

بیشترین تعداد نگاره‌های باقی‌مانده از بقیع در نسخه‌های خطی متعدد کتاب فتوح الحرمین محیی ‌الدین لاری که منظومه‌ای به زبان فارسی در شرح آداب و مناسک حج و معرفی اماکن حرمین است ترسیم شده‌اند. از این کتاب بیش از 150 نسخه خطی باقی مانده که بسیاری از آنها حاوی نگاره‌هایی از اماکن حرمین از جمله بقیع است. افزون بر آن‌ کتاب‌هایی مانند منظومه ترکی صفات الحرمین و طومارها و گواهی‌نامه‌های حج نیز شامل نگاره‌هایی از بقیع اند.

ساختار و محتوای کتاب

کتاب بقیع در آینه نگاره‌های هنری دو بخش دارد. بخش نخست کتاب با عنوان مقدمه علمی در 68 صفحه به معرفی قبرستان بقیع و در ادامه به معرفی نگاره‌های بقیع می‌پردازد. در این بخش نویسنده آثار حاوی نگاره‌های بقیع را دسته‌بندی کرده، از بازه زمانی ترسیم نگاره‌ها سخن گفته، و الگوهای ترسیم و سبک نقاشی و میزان واقع‌گرایی نگاره‌ها را شناسانده است.

نویسنده همچنین محتوای نگاره‌ها را از نظر میزان واقع‌گرایی و اطلاعاتی که از قبرستان بقیع به دست می‌دهند و جانمایی قبرها و بازنمایی معماری بارگاه‌ها مقایسه کرده است. در بخشی از نگاره‌های بقیع جانمایی مکان قبرها و عناصر ظاهری بناها کم و بیش با واقعیت مطابق است. اما در برخی دیگر از نگاره‌ها ویژگی‌های معماری بناها و نسبت مکانی آن‌ها مطابق با واقع نیست.

بخش دوم کتاب (از صفحه 71 تا 186) شامل آلبوم رنگی 115 نگاره از بقیع است. در هر صفحه یک تصویر منتشر شده و در حاشیه صفحه اطلاعات نسخه خطی درج شده است. نخستین نگاره متعلق به سال 927 قمری در یکی از نسخه‌های کتاب صفات الحرمین است. نگاره‌ها به ترتیب تاریخ خلق اثر چیده شده است و آخرین تصویر متعلق به سال 1339 قمری است که نقاشی بارگاه امامان(ع) بقیع روی یکی از کاشی‌های تکیه معاون‌الملک را نشان می‌دهد.

اطلاعات نشر

این کتاب به همت پژوهشکده حج و زیارت و به قلم احمد خامه‌یار در سال 1403 توسط نشر مشعر در 500 نسخه منتشر شده است. کتاب 200 صفحه دارد و در قطع رحلی و به صورت تمام رنگی منتشر شده است و شامل بیش از صد تصویر رنگی از نگاره‌های بقیع و تصاویر قدیمی مدینه است.

جستارهای وابسته

• بقیع
• بارگاه امامان(ع) در بقیع

منابع

• بقیع در آینه نگاره‌های هنری، احمد خامه‌یار، پژوهشکده حج و زیارت، تهران، نشر مشعر، 1304