مناسك الحج آیت‌الله خامنه‌ای (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
}}'''مناسک الحج''' تألیف آیت‌الله سید علی خامنه‌ای، رساله‌ای فقهی است که به بیان احکام و آداب مربوط به حج و عمره می‌پردازد. | }}'''مناسک الحج''' تألیف آیت‌الله سید علی خامنه‌ای، رساله‌ای فقهی است که به بیان احکام و آداب مربوط به حج و عمره می‌پردازد. | ||
== ساختار == | |||
اثر با دیباچه‌ای از مؤلف آغاز می‌شود و محتوای آن در دو بخش اصلی تنظیم شده است. در ابتدای کتاب، مباحثی درباره | اثر با دیباچه‌ای از مؤلف آغاز می‌شود و محتوای آن در دو بخش اصلی تنظیم شده است. در ابتدای کتاب، مباحثی درباره «[[حجة الاسلام|حجةالاسلام]]» و «[[حج نیابتی]]» مطرح می‌گردد و سپس جزئیات مربوط به [[اعمال حج تمتع|اعمال حج]] و [[عمره]] به‌تفصیل توضیح داده می‌شود. | ||
== | == ویژگی‌ها == | ||
در | در پایان کتاب، فهرست مطالب درج نشده و پاورقی‌ها به توضیح نکات فقهی یا روایی متن پرداخته‌اند. | ||
''' | == محتوای کتاب == | ||
در دیباچه، نویسنده ابتدا به جایگاه و ارزش معنوی حج اشاره کرده<ref>خامنه‌ای، سید علی، ''مناسک الحج''، ص۵.</ref> و پس از آن، به احکام مربوط به انکار وجوب حج و نیز ترک‌کنندگان آن می‌پردازد.<ref>ر.ک: همان، ص6</ref> همچنین اقسام حج، مانند حج واجب، مستحب، نیابتی، [[حج تمتع|تمتع]]، [[حج افراد|افراد]] و [[حج قران|قران]] بیان شده است.<ref>همان، ص7</ref> | |||
بخش نخست کتاب، در دو فصل، به تعریف «حجةالاسلام» و «حج نیابتی» اختصاص دارد. شرایط وجوب حجةالاسلام شامل عقل، بلوغ و استطاعت است که استطاعت نیز انواع مالی، بدنی، زمانی و امنیت مسیر را در بر می‌گیرد<ref>ر.ک: متن کتاب، ص12</ref>. در خصوص حج نیابتی، برای شخصی که حج به‌جای او انجام می‌شود (منوب‌عنه)، تنها دو شرط اسلام و یا فوت/عدم توانایی مطرح شده است<ref>همان، ص31</ref>. اما برای نایب، شرایط بیشتری همچون بلوغ، عقل، ایمان، آگاهی به مناسک، توانایی انجام صحیح اعمال، نداشتن حج واجب بر ذمه و نبود عذر در ترک بعضی از اعمال ذکر گردیده است<ref>همان، ص30.</ref>. | |||
قسمت | بخش دوم، که شامل یک مقدمه و دو قسمت است، اعمال حج و عمره را بررسی می‌کند. در مقدمه این بخش، اقسام حج و عمره توضیح داده می‌شود؛ از جمله حج تمتع (ویژه کسانی که فاصله‌ای بیش از حدود ۹۰ کیلومتر از مکه دارند)، عمره تمتع، حج افراد و قران (برای ساکنان مکه یا کمتر از ۹۰ کیلومتری آن) و نیز عمره مفرده.<ref>همان، ص39-45.</ref> | ||
قسمت نخست به اعمال عمره پرداخته و در پنج فصل سامان یافته است: | |||
# مواقیت: شامل مساجد و مکان‌هایی مانند مسجد شجره، وادی عقیق، جحفه، یلملم و قرن المنازل که به‌عنوان میقات حاجیان معرفی شده‌اند.<ref>همان، ص49-55.</ref> | |||
# احرام: بیان احکام نیت، تلبیه، لباس احرام و نیز محرماتی همچون بهره‌مندی جنسی، استعمال عطر، نکاح، صید خشکی و….<ref>همان، ص56-82.</ref> | |||
# طواف: شامل شرایطی مانند نیت، طهارت، ختنه‌بودن مردان و پوشش مناسب. همچنین نماز طواف در همین بخش توضیح داده شده است.<ref>همان، ص83-100.</ref> | |||
# سعی: بیان احکام رفت‌وآمد میان صفا و مروه که در آن طهارت شرط نمی‌باشد.<ref>همان، ص101-104.</ref> | |||
# تقصیر: کوتاه‌کردن مو، ریش، سبیل یا ناخن که احکام آن در فصل پایانی این بخش ذکر شده است.<ref>همان، ص105-108.</ref> | |||
قسمت دوم به اعمال حج اختصاص یافته و در نه فصل تنظیم شده است. برخی از مهم‌ترین مباحث عبارتند از:<ref>همان، ص111-138.</ref> | |||
در | * احرام حج و تفاوت آن با احرام عمره که تنها در نیت مشخص می‌شود. | ||
* وقوف در عرفات و مشعرالحرام (مزدلفه). | |||
* رمی جمره عقبه در روز دهم ذی‌الحجه. | |||
* قربانی شتر، گاو یا گوسفند در منا. | |||
* حلق یا تقصیر پس از قربانی. | |||
* اعمال مکه (طواف زیارت، نماز آن، سعی، طواف نساء و نماز آن). | |||
* بیتوته در منا در شب‌های یازدهم و دوازدهم. | |||
* رمی جمرات سه‌گانه در روزهای پایانی که نماد دوری از شیطان است. | |||
در انتهای کتاب، مسائل متفرقه‌ای درباره اعمال حج مطرح شده<ref>همان، ص142.</ref> و سپس دعاهای امام حسین(ع)<ref>همان، ص181.</ref> و امام سجاد(ع) در روز عرفه نقل گردیده است.<ref>همان، ص212.</ref> | |||
در | |||
== پانویس == | == پانویس == | ||
| خط ۷۱: | خط ۷۱: | ||
== منابع == | == منابع == | ||
* مقدمه و متن کتاب مناسك الحج آیت‌الله خامنه‌ای. | |||
* '''کتابشناسی حج و زیارت'''، اباذر نصر اصفهانی، تهران، مشعر، 1390ش. | * '''کتابشناسی حج و زیارت'''، اباذر نصر اصفهانی، تهران، مشعر، 1390ش. | ||
* '''آینه آثار (معرفی آثار منتشر شده در پژوهشکده حج و زیارت)'''، اباذر نصر اصفهانی، به کوشش حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت، ۱۴۰۲ش. | * '''آینه آثار (معرفی آثار منتشر شده در پژوهشکده حج و زیارت)'''، اباذر نصر اصفهانی، به کوشش حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت، ۱۴۰۲ش. | ||
* '''[http://lib.hzrc.ac.ir/faces/search/bibliographic/biblioFullView.jspx?_afPfm=-911eugavw کتابخانه تخصصی حج و زیارت.]''' | * '''[http://lib.hzrc.ac.ir/faces/search/bibliographic/biblioFullView.jspx?_afPfm=-911eugavw کتابخانه تخصصی حج و زیارت.]''' | ||
* '''مفرحة الأنام فی تأسیس بیت‌الله الحرام'''، زین‌العابدین بن نورالدین حسینی کاشانی، تهران، مشعر، 1428ق. | * '''مفرحة الأنام فی تأسیس بیت‌الله الحرام'''، زین‌العابدین بن نورالدین حسینی کاشانی، تهران، مشعر، 1428ق. | ||