پرش به محتوا

کاربر:Kamran/صفحه تمرین4: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی حج
→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌ترتفاوت با ویرایش جدیدتر ←
دیداریویکی‌متن
Kamran (بحث | مشارکت‌ها)
Automoderated users، دیوان‌سالاران، checkuser، csmoderator، developer، Moderators، مدیران
۱۱٬۶۹۵ ویرایش‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
Kamran (بحث | مشارکت‌ها)
Automoderated users، دیوان‌سالاران، checkuser، csmoderator، developer، Moderators، مدیران
۱۱٬۶۹۵ ویرایش‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
محمد بن علی سنوسی
مجموعه مقالات همایش حج و اقتصاد، مجموعه‌ای از مقالات و پژوهش‌هاست که حج را نه تنها به‌عنوان یک مناسک عبادی، بلکه به‌مثابه پدیده‌ای اقتصادی، اجتماعی و بین‌المللی بررسی می‌کند. این اثر در پنج بخش تنظیم شده و هر بخش به جنبه‌ای خاص از رابطه حج با اقتصاد می‌پردازد. این مقالات، در اولین همایش حج و اقتصاد ارائه شده اند که تیر ماه ۱۳۹۱شمسی به همت پژوهشکده حج و زیارت در تهران برگزار شد.
محمد بن علي ابوعبدالله بن العربي بن محمد بن عبدالقادر بن شهيده الخطابي الحسيني الادريسي السنوسي رهبر جنبش سنوسیه بود. سنوس، يکي از قبايل تلمسان الجزاير است.  
==محتوای کتاب==
این کتاب نشان می‌دهد که حج تنها یک مناسک عبادی نیست، بلکه شبکه‌ای پیچیده از روابط اقتصادی را در سه سطح خرد، کلان و بین‌الملل شکل می‌دهد. در سطح خرد، موضوع استطاعت و هزینه‌های جانبی زائران مطرح است؛ در سطح کلان، اثرات اقتصادی بر کشور میزبان و سازمان‌های مرتبط بررسی می‌شود؛ و در سطح بین‌الملل، حج به‌عنوان محور همکاری و همگرایی اقتصادی جهان اسلام معرفی می‌گردد. 
=== بخش اول: کلیات ===
این بخش به طرح مبانی می‌پردازد. مقاله «گستره ابعاد اقتصادی حج» <ref>ص. ۱۵</ref> تصویری کلی از حوزه‌های اقتصادی مرتبط با حج ارائه می‌دهد. سپس در مقاله «بررسی ظرفیت‌های اقتصادی حج ابراهیمی با رویکرد نظام‌وار در پرتو بیانات امام خمینی و مقام معظم رهبری» <ref>ص. ۲۷</ref>، حج به‌عنوان یک نظام جامع با ظرفیت‌های اقتصادی تحلیل می‌شود.  
در ادامه، مقاله «تحلیل کارآمدی دستگاه حج و ارائه بسته آغازین برای بهره‌ور سازی حج ابراهیمی؛ اقتصاد حج از زاویه‌ای دیگر» <ref>ص. ۵۵</ref> به مسئله ساختار مدیریتی حج را می‌کاود و موضوع ظرفیت‌ها اقتصادی حج نیز در مقاله «ظرفیت‌های اقتصادی حج از دیدگاه امام خمینی» <ref>ص. ۸۷</ref> بررسی شده است.


== زندگی و اندیشه ها ==
«چالش‌های اخلاقی در اقتصاد حج» <ref>ص. ۱۱۹</ref> و «تأملی در نحوه تأمین مالی حج تمتع» <ref>ص. ۱۵۳</ref> به مسائل اخلاقی و مالی می‌پردازند. مقاله «نگاهی کلی به اقتصاد و بازار حج با تأکید بر رفتار اقتصادی ایرانیان و نگاهی به کشورهای اسلامی» <ref>ص. ۱۶۵</ref> رفتار اقتصادی زائران ایرانی را در مقایسه با دیگر کشورها تحلیل می‌کند.
سنوسي، 12 ربيع‌الاول 1202 قمري / 22 دسامبر 1787 ميلادي در شهر مستغانم [[الجزاير]] به دنيا آمد. <ref>الدرر السنیة فی اخبار السلالة الادریسیه، ١٩٦٨م</ref> او تا بيست سالگي در زادگاه خود به تحصيل دانش ادامه داد. از سال 1237 تا 1244 قمري / 1822 تا 1829 ميلادي، به مدت هفت سال در فاس اقامت کرد و نزد علماي آنجا تحصيل کرد. طي اقامت وي در فاس، انديشه‌هاي اصلاحي در شخصيتش ظاهر شد، ايده‌هاي او در دعوت تعريف شد و ويژگي‌هاي آن مشخص شد. سنوسي به مطالعه دروس فقهي و به ‌طور خاص فقه مالکي‌ ـ که در مغرب رايج است ـ علاقه داشت. علي‌رغم اينکه سنوسي مالکي‌مذهب بود، ولي در بعضي مسائل، نظرش بر خلاف نظر مالکيه بود. اين مسئله در کتابش با عنوان شفاء الصدر باري المسائل العشر آشکارا ديده مي‌شود. <ref>شفاء الصدر بأریِ العشر، 1968م، ص26</ref>  
=== طریقت سنوسیه ===
همچنين سنوسي با طريقه‌هاي صوفيانه زيادي در فاس آشنا شد؛ زيرا فاس در آن زمان مرکز بسياري از طريقه‌هاي صوفيه قلمداد مي‌شد؛ سنوسي نيز در فاس طريقت خاص خود را پايه‌گذاري کرد‌ که به نام او شناخته مي‌شد. وي در توصيف آن کتابي با عنوان السلسبيل المعين في الطرائق الاربعين، تأليف کرد. <ref>الاستقصا لأخبار دول المغرب الأقصی (الدولة العلویة)، 1956م، ج8، ص‌105</ref> وي در فاس از جايگاه علمي ممتازي بهره‌مند شد و شهرت برجسته‌اي کسب کرد و به عنوان مدرس در جامع کبير شهر فاس منصوب شد. <ref>السنوسیه دین و دوله، 2005م، ص31ـ32)


سنوسي پس از اقامت هفت ساله در فاس، تصميم گرفت آنجا را ترک کند. در تعيين تاريخ عزيمت وي از فاس اختلاف نظر وجود دارد. نظر صحيح درباره تاريخ عزيمت وي، سال 1235 قمري / 1820 ميلادي است؛ زيرا با تاريخ بقيه سفرهايش همخواني بيشتري دارد. (إیقاظ الوسنان فی العمل بالحدیث والقرآن، 1968م، ص‌8</ref>
در پایان این بخش، دو مقاله «معیارهای اقتصادی حج در قرآن و سنت» <ref>ص. ۱۹۹</ref> و «ابعاد اقتصادی و مالی حج از دیدگاه قرآن و عترت» <ref>ص. ۲۱۳</ref> مبانی دینی و قرآنی اقتصاد حج را بررسی کرده و مقاله «حج و اقتصاد» <ref>ص. ۲۲۷</ref> جمع‌بندی کلی ارائه می‌دهد. 


== سفرهاي سنوسي به حجاز==
=== بخش دوم: حج و موضوعات فقهی ===
سنوسي به مشرق و به سمت حجاز حرکت کرد و در مسير خود، از تونس و طرابلس عبور کرد و در ادامه وارد مصر شد و در دوره حکومت محمدعلي پاشا (1239ق/1824م) به قاهره رسيد. وي در آنجا با علماي الازهر ـ مانند شيخ الصاوي، القويسني و... ـ ملاقات کرد. <ref> الحرکة السنوسیة نشأتها ونموها فی القرن العشرین، 1967م، ص61</ref>  
این بخش به مسائل فقهی و حقوقی مرتبط با اقتصاد حج اختصاص دارد. مقاله «امکان محرومیت از حج در باب معاملات ممنوعه» <ref>ص. ۲۵۱</ref> به بررسی تأثیر معاملات غیرشرعی بر استطاعت می‌پردازد. سپس، «اوراق عمره ابزاری جایگزین در ثبت‌نام عمره» <ref>ص. ۲۶۷</ref> راهکاری نوین برای مدیریت ثبت‌نام معرفی می‌کند. 
در ادامه، مقاله «چالش‌ها و راهکارهای تأمین مالی ثبت‌نام عمره» <ref>ص. ۲۷۹</ref> و «پژوهشی فقهی در تأثیر هزینه سوغات و ولیمه حج در استطاعت» <ref>ص. ۲۹۳</ref> به مشکلات مالی و فقهی زائران می‌پردازند. 
=== بخش سوم: حج و اقتصاد خرد  ===
این بخش به سطح فردی و خانوادگی اقتصاد حج می‌پردازد. مقاله «استطاعت؛ محاسبه آن و بررسی رابطه‌اش با شئون» <ref>ص. ۳۱۷</ref> به محاسبه استطاعت و ارتباط آن با جایگاه اجتماعی می‌پردازد. موضوع فرهنگ سوغاتی در مقاله «سوغاتی در حج و ضرورت تغییر فرهنگ موجود» <ref>ص. ۳۴۵</ref> نقد شده است. 
از منظر مدل‌سازی اقتصادی، مقاله «تخمین تابع تقاضای ایرانیان برای سفر حج» <ref>ص. ۳۶۵</ref> و «برآورد کمی استطاعت مالی حج با رویکرد حداقل معیشت خانوار» <ref>ص. ۳۸۱</ref> تلاش می‌کنند الگوی تقاضا و استطاعت را کمی‌سازی کنند. همچنین، «بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر تعداد زائران در مراسم حج» <ref>ص. ۴۰۱</ref> نشان می‌دهد که متغیرهای اجتماعی نیز در کنار اقتصاد نقش دارند. در پایان، مقاله «برآورد تابع تقاضای حج و عمره در ایران با استفاده از داده‌های تابلویی استان‌های کشور» <ref>ص. ۴۳۳</ref> با رویکرد آماری پیشرفته تفاوت‌های منطقه‌ای در تقاضا را تحلیل می‌کند. 
=== بخش چهارم: حج و اقتصاد کلان ===
این بخش به سطح کلان اقتصاد حج می‌پردازد. مقاله «بررسی تأثیر سفر حج بر اقتصاد عربستان سعودی» <ref>ص. ۴۵۵</ref> نشان می‌دهد که حج سهم قابل توجهی در اقتصاد میزبان دارد. سپس، «پتانسیل و ظرفیت حج و توزیع درآمد در کشورهای منتخب اسلامی» <ref>ص. ۴۷۵</ref> به مقایسه ظرفیت‌ها و اثرات توزیع درآمد می‌پردازد. 


سنوسي پس از مدتی اقامت در مصر در سال 1240 قمري / 1825 ميلادي به مکه رسيد. مکه در آن زمان تحت سلطه محمدعلي پاشا بود. پسر وي، ابراهيم پاشا، سال 1233 قمري / 1818 ميلادي دولت اول سعودي را شکست داد و از حجاز اخراج کرد.  
از منظر نظری، مقاله «تأثیر حج ابراهیمی بر رفتار عاملان اقتصادی برای تأمین توسعه پایدار؛ تحلیلی بر اساس مدل رشد فراگیر با نرخ پس‌انداز درونزا» <ref>ص. ۵۱۷</ref> پیوند میان حج و توسعه پایدار را توضیح می‌دهد. در سطح مدیریتی، مقاله «بکارگیری بودجه‌ریزی عملیاتی در سازمان حج و زیارت به منظور تثبیت و کاهش هزینه‌های اداری عملیاتی» <ref>ص. ۵۳۹</ref> به اصلاح ساختار هزینه‌ها می‌پردازد. نهایتاً، مقاله «نقش حج در تحقق توسعه اقتصادی مطلوب اسلام» <ref>ص. ۵۶۳</ref> حج را به‌عنوان ابزاری برای تحقق اهداف اقتصادی اسلامی معرفی می‌کند. 
=== بخش پنجم: حج و اقتصاد بین‌الملل  ===
این بخش به ابعاد بین‌المللی حج اختصاص دارد. مقاله »رابطه حج و گردشگری« <ref>ص. ۵۹۷</ref> حج را به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مصادیق گردشگری مذهبی بررسی می‌کند. سپس، در «سازوکار ایجاد بازار مشترک اسلامی با بهره‌گیری از نشان تجاری <ref>برند</ref> و آثار اقتصادی آن بر حج» <ref>ص. ۶۱۵</ref>، حج به‌عنوان برند مشترک جهان اسلام معرفی می‌شود.


سنوسي در مکه با شيخ و مراد اخود ابوالعباس احمد بن ادريس ملاقات کرد و (در آنجا ملازم وي شد و رابطه محکمي با او برقرار ساخت. وقتی استاد او، ، ادريسي،به دلیل اختلاف با علمای مکه مجبور به ترک حجاز شد سنوسي نيز همراه او به صبیا رفت و زمان مرگ استادش در سال 1835 ميلادي <ref>الجواهر الإکلیلیة فی أعیان علماء لیبیا من المالکیة، 1999م، ص279</ref> در آنجا ماند و سپس به مکه بازگشت‌.
از منظر آماری، مقاله «نگاهی آماری به ظرفیت‌های بازرگانی کشورهای اسلامی با یکدیگر» <ref>ص. ۶۳۳</ref> به تحلیل داده‌های تجاری میان کشورهای اسلامی می‌پردازد. در ادامه، مقاله «حج بارزترین مصداق گردشگری اسلامی» <ref>ص. ۶۵۳</ref> جایگاه حج را در صنعت گردشگری اسلامی تثبیت می‌کند. همچنین، «حج و زمینه‌های همکاری اقتصادی بین کشورهای اسلامی» <ref>ص. ۶۶۷</ref> فرصت‌های همکاری اقتصادی را بررسی کرده و مقاله پایانی با عنوان «حج و همگرایی اقتصادی» <ref>ص. ۶۷۹</ref> حج را به‌عنوان عامل همگرایی اقتصادی جهان اسلام معرفی می‌کند.
== تاسيس زاویه در ابوقبیس ==
==اطلاعات نشر==
وي پيش از مرگ استادش اولين زاويه را به سال 1242قمري / 1827ميلادي در کوه ابوقبيس براي نشر دعوت خود تأسيس کرده بود. اشاره شده است که شريف مکه، محمد بن عون، از ساختن آن ممانعت کرد؛ زيرا ارتفاع آن يک طبقه بالاتر از کعبه بود. اما سنوسي موفق به متقاعد کردن شريف شد. بنابراين شريف با درخواست او موافقت کرد و به او پيشنهاد کمک داد؛‌ اما سنوسي تنها به اجازه او اکتفا کرد و زاويه خود را‌ ـ که شامل يک مسجد، مدرسه و خوابگاه براي طلاب‌ بود ـ بنا ساخت. وي در همين زاويه اقامت داشت و مشغول تدريس و نشر افکار و ايده‌هاي خود شد ‌که در نتيجه، طلاب و مريدان وي فزوني يافتند. <ref>صباغ، 2011م، ص‌16</ref>
ابن کتاب
 
سنوسی در سال 1255قمري / 1839ميلادي، به برقه (سيرنائيکا) بازگشت. <ref>حاضر العالم الإسلامی، 1973م، ج2، ص399</ref> سنوسي چندين سال در سيرنائيکا اقامت گزيد و پس از آنکه از استقرار و ثبات جنبش خود اطمينان حاصل کرد، در سال 1262قمري / 1846ميلادي قصد به عزيمت و بازگشت به حجاز کرد. هيچ ترديدي نيست‌که اجتماع مسلمانان در مکه براي انجام مناسک حج، به سنوسي اجازه مي‌داد با تعداد بيشتري از مسلمانان ارتباط گيرد و دعوت خود را به آنها عرضه کند.
== سفر دوم به حجاز ==
دومين حضور سنوسي در حجاز با دعوت پرشور او همراه شد. او در حجاز به تأسيس زاويه‌هاي سنوسي پرداخت و طلاب و مريدان زيادي در آنها حضور يافتند.
 
زوايه‌هاي سنوسي مورد استقبال بعضي از قبايل حجازي، از جمله قبيله حرب، قرار گرفت و برخي از شاخه‌هاي آن قبيله‌ ـ که بين مکه و مدينه حضور داشتند ـ به زاويه سنوسي پيوستند.
سنوسي‌ها نيز به نوبه خود به دنبال جذب مردم اين قبيله به جهت موقعيت و نفوذ آنها در آن مناطق بودند. کاروان حج سنوسي با عنوان «رکب الاخوان»، هرساله در محدوده قبيله حرب، بين مکه و مدينه، به صورت مسالمت‌آميز تردد مي‌کرد و از حمايت آنها نيز برخودار بود. عده‌اي از قبيله بني‌حارث نيز به اين زاويه‌ها پيوستند.
== زاویه های دیگر سنوسی در حجاز ==
علاوه بر زاويه ابي‌قبيس در مکه، سنوسي‌ها زاويه‌هاي ديگري را در بقيه مناطق حجاز تأسيس کردند. دومين زاويه حجاز‌ ـ که پس از زاويه ابي‌قبيس تأسيس شد ـ زاويه طائف بود‌که امام سنوسي آن را بين سال‌هاي 1254 تا 1255 و در طول مدت اقامت تابستاني خود در آنجا، در دامنه کوه «ابن منديل»  تأسيس کرد. بسياري از مردم طائف به آنجا آمدند و از علوم و معارف آن بهره‌مند شدند. از مهم‌ترين شاگردان سنوسي در آن زاويه، شيخ‌محمد البکري و برادرش احمد بن صديق البکري و شيخ‌حامد بن محمد غانم خيره بودند.
 
همچنين وي سال 1266قمري / 1850ميلادي زاويه‌هاي ديگري در مدينه در مناطق الکتابيه، جده،  ينبع البحر و ينبع النخل  بنياد نهاد. زاويه‌هاي سنوسي در بقيه مناطق حجاز نيز ايجاد شدند که از شور و نشاط زيادي بهره‌مند بودند؛‌ مانند: زاويه ضبا  و زاويه بدر به سرپرستي محمد الغماري، زاويه الصفرا،  زاويه الحمرا، زاويه رابغ،  زاويه العيص  و زاويه صبح.  <ref>حاضر العالم الإسلامی، 1973م، ج٢، ص‌141 و 407</ref>
 
سنوسی مورد حمایت شريف عبدالمطلب بن غالب در مسند امارت مکه بود. اين امر به علت رابطه خوب شريف با امام محمد سنوسي بود. وي پيش از انتساب به امارت مکه، در بعضي از مجالس علمي سنوسيه شرکت مي‌کرد و هنگامي‌که امارت را به دست گرفت مساعدت‌هاي آشکاري به آنها کرد؛ <ref>مختصر(الفوائد الجلیة فی تاریخ العائلة السنوسیة الحاکمة فی لیبیا)، 2007م، قسم اول، جزء 12</ref>
 
== ترک حجاز و وفات ==
سنوسي هشت سال در حجاز ماند و سپس سال 1270قمري / 1854ميلادي به سيرنائيکا بازگشت. سنوسي پس از اينکه محمد بن ابراهيم الغماري را به نائب خود قرار داد، حجاز را ترک کرد. <ref>دحلان، 1305ق، ص317ـ318</ref> سنوسي در زاويه جغبوب اقامت گزيد ‌که به اولين مقر سنوسي در ليبي تبديل شد. پس از مدتي، نشانه‌هاي بيماري در وي ظاهر شد تا اينکه در ماه صفر سال 1276قمري / 1859ميلادي درگذشت. <ref>شريف، 1999م، ص‌285</ref>
==پانویس==
{{پانویس}}
== منابع ==
* سنوسی، محمد بن علی(الف)(1968م.)، إیقاظ الوسنان فی العمل بالحدیث والقرآن، المجموعة المختارة لمؤلفات الأستاذ الأعظم محمد بن علی السنوسی، لیبیا، وزارة الأعلام والثقافة.
* سنوسی، محمد بن علی (ب) (١٩٦٨م.)، الدرر السنیة فی اخبار السلالة الادریسیه، لیبیا، وزارة الأعلام والثقافة.
* سنوسی، محمد بن علی(ج) (١٩٦٨م.)، شفاء الصدر بأریِ العشر، لیبیا، وزارة الإعلام والثـقافة.
* شکری، محمدفؤاد (٢٠٠٥م.)، السنوسیه دین و دوله، اکسفورد، مرکز الدراسات اللیبیه.
* ناصری، أحمد بن خالد (١٩٥٦م.)، الاستقصا لأخبار دول المغرب الأقصی (الدولة العلویة)، تحقیق ولدی المؤلف: جعفر ومحمد الناصری، الدارالبیضاء، دارالکتاب.
* عبدالعزیز، صلاح (2007م.)، مختصر(الفوائد الجلیة فی تاریخ العائلة السنوسیة الحاکمة فی لیبیا).

نسخهٔ ‏۳۰ دسامبر ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۳۱

مجموعه مقالات همایش حج و اقتصاد، مجموعه‌ای از مقالات و پژوهش‌هاست که حج را نه تنها به‌عنوان یک مناسک عبادی، بلکه به‌مثابه پدیده‌ای اقتصادی، اجتماعی و بین‌المللی بررسی می‌کند. این اثر در پنج بخش تنظیم شده و هر بخش به جنبه‌ای خاص از رابطه حج با اقتصاد می‌پردازد. این مقالات، در اولین همایش حج و اقتصاد ارائه شده اند که تیر ماه ۱۳۹۱شمسی به همت پژوهشکده حج و زیارت در تهران برگزار شد.

محتوای کتاب

این کتاب نشان می‌دهد که حج تنها یک مناسک عبادی نیست، بلکه شبکه‌ای پیچیده از روابط اقتصادی را در سه سطح خرد، کلان و بین‌الملل شکل می‌دهد. در سطح خرد، موضوع استطاعت و هزینه‌های جانبی زائران مطرح است؛ در سطح کلان، اثرات اقتصادی بر کشور میزبان و سازمان‌های مرتبط بررسی می‌شود؛ و در سطح بین‌الملل، حج به‌عنوان محور همکاری و همگرایی اقتصادی جهان اسلام معرفی می‌گردد.

بخش اول: کلیات

این بخش به طرح مبانی می‌پردازد. مقاله «گستره ابعاد اقتصادی حج» [۱] تصویری کلی از حوزه‌های اقتصادی مرتبط با حج ارائه می‌دهد. سپس در مقاله «بررسی ظرفیت‌های اقتصادی حج ابراهیمی با رویکرد نظام‌وار در پرتو بیانات امام خمینی و مقام معظم رهبری» [۲]، حج به‌عنوان یک نظام جامع با ظرفیت‌های اقتصادی تحلیل می‌شود. در ادامه، مقاله «تحلیل کارآمدی دستگاه حج و ارائه بسته آغازین برای بهره‌ور سازی حج ابراهیمی؛ اقتصاد حج از زاویه‌ای دیگر» [۳] به مسئله ساختار مدیریتی حج را می‌کاود و موضوع ظرفیت‌ها اقتصادی حج نیز در مقاله «ظرفیت‌های اقتصادی حج از دیدگاه امام خمینی» [۴] بررسی شده است.

«چالش‌های اخلاقی در اقتصاد حج» [۵] و «تأملی در نحوه تأمین مالی حج تمتع» [۶] به مسائل اخلاقی و مالی می‌پردازند. مقاله «نگاهی کلی به اقتصاد و بازار حج با تأکید بر رفتار اقتصادی ایرانیان و نگاهی به کشورهای اسلامی» [۷] رفتار اقتصادی زائران ایرانی را در مقایسه با دیگر کشورها تحلیل می‌کند.

در پایان این بخش، دو مقاله «معیارهای اقتصادی حج در قرآن و سنت» [۸] و «ابعاد اقتصادی و مالی حج از دیدگاه قرآن و عترت» [۹] مبانی دینی و قرآنی اقتصاد حج را بررسی کرده و مقاله «حج و اقتصاد» [۱۰] جمع‌بندی کلی ارائه می‌دهد.

بخش دوم: حج و موضوعات فقهی

این بخش به مسائل فقهی و حقوقی مرتبط با اقتصاد حج اختصاص دارد. مقاله «امکان محرومیت از حج در باب معاملات ممنوعه» [۱۱] به بررسی تأثیر معاملات غیرشرعی بر استطاعت می‌پردازد. سپس، «اوراق عمره ابزاری جایگزین در ثبت‌نام عمره» [۱۲] راهکاری نوین برای مدیریت ثبت‌نام معرفی می‌کند. در ادامه، مقاله «چالش‌ها و راهکارهای تأمین مالی ثبت‌نام عمره» [۱۳] و «پژوهشی فقهی در تأثیر هزینه سوغات و ولیمه حج در استطاعت» [۱۴] به مشکلات مالی و فقهی زائران می‌پردازند.

بخش سوم: حج و اقتصاد خرد

این بخش به سطح فردی و خانوادگی اقتصاد حج می‌پردازد. مقاله «استطاعت؛ محاسبه آن و بررسی رابطه‌اش با شئون» [۱۵] به محاسبه استطاعت و ارتباط آن با جایگاه اجتماعی می‌پردازد. موضوع فرهنگ سوغاتی در مقاله «سوغاتی در حج و ضرورت تغییر فرهنگ موجود» [۱۶] نقد شده است. از منظر مدل‌سازی اقتصادی، مقاله «تخمین تابع تقاضای ایرانیان برای سفر حج» [۱۷] و «برآورد کمی استطاعت مالی حج با رویکرد حداقل معیشت خانوار» [۱۸] تلاش می‌کنند الگوی تقاضا و استطاعت را کمی‌سازی کنند. همچنین، «بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر تعداد زائران در مراسم حج» [۱۹] نشان می‌دهد که متغیرهای اجتماعی نیز در کنار اقتصاد نقش دارند. در پایان، مقاله «برآورد تابع تقاضای حج و عمره در ایران با استفاده از داده‌های تابلویی استان‌های کشور» [۲۰] با رویکرد آماری پیشرفته تفاوت‌های منطقه‌ای در تقاضا را تحلیل می‌کند.

بخش چهارم: حج و اقتصاد کلان

این بخش به سطح کلان اقتصاد حج می‌پردازد. مقاله «بررسی تأثیر سفر حج بر اقتصاد عربستان سعودی» [۲۱] نشان می‌دهد که حج سهم قابل توجهی در اقتصاد میزبان دارد. سپس، «پتانسیل و ظرفیت حج و توزیع درآمد در کشورهای منتخب اسلامی» [۲۲] به مقایسه ظرفیت‌ها و اثرات توزیع درآمد می‌پردازد.

از منظر نظری، مقاله «تأثیر حج ابراهیمی بر رفتار عاملان اقتصادی برای تأمین توسعه پایدار؛ تحلیلی بر اساس مدل رشد فراگیر با نرخ پس‌انداز درونزا» [۲۳] پیوند میان حج و توسعه پایدار را توضیح می‌دهد. در سطح مدیریتی، مقاله «بکارگیری بودجه‌ریزی عملیاتی در سازمان حج و زیارت به منظور تثبیت و کاهش هزینه‌های اداری عملیاتی» [۲۴] به اصلاح ساختار هزینه‌ها می‌پردازد. نهایتاً، مقاله «نقش حج در تحقق توسعه اقتصادی مطلوب اسلام» [۲۵] حج را به‌عنوان ابزاری برای تحقق اهداف اقتصادی اسلامی معرفی می‌کند.

بخش پنجم: حج و اقتصاد بین‌الملل

این بخش به ابعاد بین‌المللی حج اختصاص دارد. مقاله »رابطه حج و گردشگری« [۲۶] حج را به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مصادیق گردشگری مذهبی بررسی می‌کند. سپس، در «سازوکار ایجاد بازار مشترک اسلامی با بهره‌گیری از نشان تجاری [۲۷] و آثار اقتصادی آن بر حج» [۲۸]، حج به‌عنوان برند مشترک جهان اسلام معرفی می‌شود.

از منظر آماری، مقاله «نگاهی آماری به ظرفیت‌های بازرگانی کشورهای اسلامی با یکدیگر» [۲۹] به تحلیل داده‌های تجاری میان کشورهای اسلامی می‌پردازد. در ادامه، مقاله «حج بارزترین مصداق گردشگری اسلامی» [۳۰] جایگاه حج را در صنعت گردشگری اسلامی تثبیت می‌کند. همچنین، «حج و زمینه‌های همکاری اقتصادی بین کشورهای اسلامی» [۳۱] فرصت‌های همکاری اقتصادی را بررسی کرده و مقاله پایانی با عنوان «حج و همگرایی اقتصادی» [۳۲] حج را به‌عنوان عامل همگرایی اقتصادی جهان اسلام معرفی می‌کند.

اطلاعات نشر

ابن کتاب

  1. ↑ ص. ۱۵
  2. ↑ ص. ۲۷
  3. ↑ ص. ۵۵
  4. ↑ ص. ۸۷
  5. ↑ ص. ۱۱۹
  6. ↑ ص. ۱۵۳
  7. ↑ ص. ۱۶۵
  8. ↑ ص. ۱۹۹
  9. ↑ ص. ۲۱۳
  10. ↑ ص. ۲۲۷
  11. ↑ ص. ۲۵۱
  12. ↑ ص. ۲۶۷
  13. ↑ ص. ۲۷۹
  14. ↑ ص. ۲۹۳
  15. ↑ ص. ۳۱۷
  16. ↑ ص. ۳۴۵
  17. ↑ ص. ۳۶۵
  18. ↑ ص. ۳۸۱
  19. ↑ ص. ۴۰۱
  20. ↑ ص. ۴۳۳
  21. ↑ ص. ۴۵۵
  22. ↑ ص. ۴۷۵
  23. ↑ ص. ۵۱۷
  24. ↑ ص. ۵۳۹
  25. ↑ ص. ۵۶۳
  26. ↑ ص. ۵۹۷
  27. ↑ برند
  28. ↑ ص. ۶۱۵
  29. ↑ ص. ۶۳۳
  30. ↑ ص. ۶۵۳
  31. ↑ ص. ۶۶۷
  32. ↑ ص. ۶۷۹
برگرفته از «https://wikihaj.com/index.php?title=کاربر:Kamran/صفحه_تمرین4&oldid=66420»