پوشیدن جامه احرام (فتاوای مراجع)

این صفحه شامل فتوای مراجع تقلید درباره احکام پوشیدن جامه احرام است. برای آشنایی بیشتر با این مفهوم نگاه کنید به مقاله پوشیدن جامه احرام.

چگونگی

مسئله 269
امام خمینی: [[[واجبات]] در وقت احرام سه چیز است:] سوم ـ پوشیدن دو جامه احرام برای مردان ^{[م269 ۱]}که یکی «لنگ» است و دیگری «ردا» که باید آن را به دوش بیندازند. و احتیاط واجب ^{[م269 ۲]} آن است که این دو جامه را قبل از نیت احرام و لبیک گفتن بپوشد و اگر بعد از لبیک پوشید احتیاط ^{[م269 ۳]} آن است که لبیک را دوباره بگوید.
مراجع دیگر: ↑ سبحانی: و احتیاط لازم آن است که زنان نیز علاوه بر جامه‌هایی که بر تن دارند این دو جامه را بپوشند و طواف و سعی را با آن دو انجام دهند. صافی: احتیاط مستحب آن است که زن‌ها نیز دو جامه احرام را در وقت محرم شدن بپوشند و در طواف و سعی نیز همراه داشته باشند. فاضل: احتیاط مستحب آن است که زن‌ها نیز دو جامه احرام را هنگام محرم شدن بپوشند. گلپایگانی: پوشیدن دو جامه احرام اختصاص به مردان ندارد و احتیاط واجب آن است که زن‌ها نیز دو جامه را بپوشند، اگرچه کندن لباس دوخته بر آنها واجب نیست و جایز است بعد از احرام دو جامه احرام را بیرون بیاورند و با همان لباس خودشان باشند و بهتر آن است که در حال سعی و طواف دو جامه احرام را در برداشته باشند. ↑ بهجت: واجب است پوشیدن دو جامه در حال احرام، و محل پوشیدن، از باب مقدمه قبل از نیت و تلبیه است و احتیاط در صورت تاخیر پوشیدن در اعاده نیت و تلبیه است. زنجانی: پوشیدن لباس احرام، شرط صحت احرام نیست، هرچند بنا بر مشهور، پوشیدن آن هنگام لبیک گفتن لازم است. و در هر حال اگر لباسی را که پوشیده شرایط لباس احرام را نداشته باشد به احرام و سایر اعمال حج، ضرری نمی‌رساند. سبحانی: می‌بایست قبل از نیت و تلبیه دو جامه را بپوشند و اگر پس از گفتن لبیک این دو لباس را بر تن کنند احتیاط آن است که دو مرتبه لبیک بگوید. صافی، گلپایگانی، نوری: می‌بایست قبل از نیت و تلبیه دو جامه را بپوشند. ↑ سیستانی: احتیاط مستحب اعاده نیت و تلبیه است. فاضل: احتیاط مستحب است.

مقدار لنگ

مسئله 270
امام خمینی: لازم نیست ^{[م270 ۱]} که لنگ، ناف و زانو را بپوشاند و کفایت می‌کند که به نحو متعارف باشد، ولی مستحب است که ناف و زانو را بپوشاند.
مراجع دیگر: ↑ بهجت: اِزار از ناف تا زانو را باید بپوشاند. تبریزى، خویی: باید به اندازه‌ای باشد که ناف تا زانو را بپوشاند. سبحانی: یکی به صورت لنگ باشد و از ناف تا زانو را بپوشاند و دیگری به صورت ردا که از شانه تا کمر را پوشش دهد. سیستانی، صافی، گلپایگانی، مکارم: بنا بر احتیاطِ واجب، لازم است.

نوع ترتیب پوشیدن جامه

مسئله 271
امام خمینی: در پوشیدن دو جامه احرام ترتیب خاصی معتبر نیست، بلکه به هر ترتیبی ^{[م271 ۱]} بپوشد مانع ندارد، فقط باید یکی را لنگ قرار دهد به هر کیفیتی که می‌خواهد و یکی را ردا قرار دهد به هر کیفیتی که می‌خواهد و احتیاط مستحب ^{[م271 ۲]}آن است که ردا شانه‌ها را بپوشاند.
مراجع دیگر: ↑ بهجت: واجب است پوشیدن دو جامه احرام که یکی از آنها ستر کند ما بین ناف و زانو را که آن را اِزار گویند و دیگری که ردا باشد آنقدر باشد که بپوشاند دو شانه را؛ به نحوی که ردا و تردّی به آن صادق باشد. تبریزى، خویی: احتیاط آن است که پوشیدن به نحو متعارف باشد. خامنه‌ای: اگر به کیفیت متعارف باشد کفایت می‌کند. سیستانی: احتیاط مستحب این است که پوشیدن به نحو متعارف باشد. ↑ بهجت، تبریزی، صافی، گلپایگانی: باید ردا به قدری باشد که شانه‌ها را بپوشاند. سبحانی: یکی به صورت لنگ باشد و از ناف تا زانو را بپوشاند و دیگری به صورت ردا که از شانه تا کمر را پوشش دهد. سیستانی: احتیاط واجب این است که ردا به اندازه‌ای باشد که دو شانه و دو بازو و مقدار قابل توجهی از کمر را بپوشاند. فاضل: بلکه واجب است علاوه بر آن، قسمتی را بپوشاند؛ به گونه‌ای که صدق ردا بکند. مکارم: بنا بر احتیاط واجب.

تعداد جامه احرام در حال اختیار

مسئله 272
امام خمینی: احتیاط واجب آن است که در حال اختیار اکتفا نکند ^{[م272 ۱]} به یک جامه بلند که مقداری از آن را لنگ کند و مقداری را ردا قرار دهد، بلکه باید دو جامه جدا باشند.
مراجع دیگر: ↑ بهجت: احرام صحیح است. سبحانی: دو جامه احرام باید از هم جدا و به صورت دوتکه جداگانه باشند پس اگر با یک پارچه بلند از شانه تا زانو را بپوشاند صحیح نیست. سیستانی: بلکه ظاهر این است که کافی نباشد.

وجوب نیت در زمان پوشیدن جامه احرام

مسئله 273
امام خمینی: در پوشیدن جامه احرام احتیاط واجب آن است که نیت کند و قصد امر الهی و اطاعت او کند ^{[م273 ۱]}و احتیاط مستحب آن است که در کندن جامه دوخته هم نیت و قصد اطاعت کند.
مراجع دیگر: ↑ بهجت: در پوشیدن لباس احرام قصد قربت لازم است. (متذکر نیتِ کندن لباس مخیط نشده‌اند). تبریزی، خامنه‌ای، خویی: پوشیدن دو جامه احرام واجب تعبّدی است. زنجانی: رعایت این احتیاط، مستحب است. سبحانی: یکی از واجبات احرام است و طبعاً باید قصد قربت کند ولی در کندن و در آوردن لباس دوخته نیت لازم نیست. سیستانی: بعید نیست اعتبار قصد قربت در پوشیدن لباس احرام.

شروط جامه احرام

مسئله 274
امام خمینی: شرط است در این دو جامه که نماز در آنها صحیح باشد، پس کفایت نمی‌کند جامه حریر و غیر مأکول ^{[م274 ۱]} و جامه‌ای که نجس باشد به نجاستی که در نماز عفو از آن نشده باشد.
مراجع دیگر: ↑ بهجت: بنا بر احتیاط در مجموع موانع نماز خواندن در لباس. سبحانی: کلیه چیزهایی که در لباس نمازگزار شرط شده، در لباس احرام نیز شرط است. سیستانی: بنا بر احتیاط واجب در غیر درندگان

مسئله 275
امام خمینی: لازم است جامه‌ای را که لنگ قرار می‌دهد نازک نباشد، به طوری که بدن‌نما باشد و احتیاط مستحب آن است که ردا هم بدن نما نباشد. ^{[م275 ۱]}
مراجع دیگر: ↑ بهجت، تبریزی، خویی، زنجانی، صافی، فاضل، مکارم، نوری: احتیاط واجب است. خامنه‌ای: بدن نما بودن ردا مانع ندارد، مشروط بر اینکه ردا بر آن صدق کند. سبحانی: جامه‌های احرام باید به قدری ضخیم باشند که بدن از پشت آنها نمایان نباشد و اگر به قدری نازک باشد که در حال عرق کردن یا چسبیدن به تن، بدن نمایان گردد، طواف و نماز با آن اشکال دارد. سیستانی: احتیاط این است که هیچ قسمتی از إزار بدن‌نما نباشد، ولی این شرط در ردا معتبر نیست. گلپایگانی: جامه احرام نباید به قدری نازک باشد که حاکی از بشره باشد.

مسئله 276
امام خمینی: احتیاط واجب ^{[م276 ۱]}آن است که لباس احرام زن، حریر خالص نباشد، بلکه احتیاط آن است که تا آخر احرام حریر نپوشد.
مراجع دیگر: ↑ بهجت: اما زنان بنا بر اقوی جایز است در جامه حریر احرام ببندند، گرچه احتیاط در ترک آن است. و همچنین است جواز پوشیدن آن در جمیع احوال احرام. تبریزی، خامنه‌ای، خویی، زنجانی، صافی، گلپایگانی: باید از حریر خالص نباشد.

مسئله 277
امام خمینی: دو جامه‌ای که ذکر شد که باید محرم بپوشد مخصوص به مرد است ، ^{[م277 ۱]}ولی زن می‌تواند در لباس خودش به هر نحو هست محرم شود؛ چه دوخته باشد یا نباشد، ولی حریر محض نباشد ^{[م277 ۲]}چنانچه گذشت.
مراجع دیگر: ↑ سبحانی، صافی، فاضل، گلپایگانی: حکم آن در سوم از واجبات احرام (پوشیدن لباس) گذشت. ↑ بهجت: در مسئله قبلی جواز آن گذشت. تبریزی، خویی، زنجانی، سیستانی: زنان می‌توانند در لباس‌های عادی خود، در صورتی که دارای شرایط ذکر شده در لباس احرام باشد، احرام ببندند.

تطهیر جامه احرام در صورت نجس شدن

مسئله 278
امام خمینی: احتیاط واجب ^{[م278 ۱]}آن است که هر وقت در بین اعمال یا غیر آن در احوال احرام این دو جامه ^{[م278 ۲]}نجس شود، تطهیر یا تبدیل نماید و احوط مبادرت به تطهیر بدن است در حال احرام اگر نجس شود. ^{[م278 ۳]}
مراجع دیگر: ↑ زنجانی: هرگاه بدن یا لباس محرم ـ مرد باشد یا زن ـ، نجس شود باید بدون تأخیر آن را تطهیر کند یا لباس را عوض نماید و اگر نامحرم نباشد آن را درآورد. سبحانی: باید لباس را تطهیر و یا عوض کند ولی اگر به خاطر نبودن امکانات در مسلخ و یا بُعد مسافتی که مجبور است طی کند تا جامه را عوض یا تطهیر کند مقداری طول کشید به صحت احرام لطمه نمی زند و اگر تطهیر نکرد تا زمان حلق و تقصیر، به صحت ذبح و احرام ضرر نمی‌زند و کفاره ندارد. صافی، گلپایگانی: اگر لباس احرام در بعض حالات احرام نجس شود، احتیاط مستحبّ آن است که آن را عوض کند و یا تطهیر نماید، بلکه احوط و اولی آن است که اگر محرم بدنش نجس شود نجاست را از آن زایل کند. مکارم، نوری: واجب است. ↑ فاضل: یا لباسی که زنِ محرم پوشیده. ↑ بهجت: و چنانچه بدن نجس شود تطهیر آن از جهت محرم بودن واجب نیست بنا بر اظهر. سبحانی، فاضل: احتیاط استحبابی است. سیستانی: وجوب مبادرت به تطهیر بدن ثابت نیست.

مسئله 279
امام خمینی: اگر تطهیر نکند جامه احرام یا بدن را، کفاره ندارد.

جنس جامه احرام

مسئله 280
امام خمینی: احتیاط آن است که جامه احرام از پوست نباشد، ^{[م280 ۱]} لکن ظاهراً اگر به آن جامه گفته شود مانع ندارد.
مراجع دیگر: ↑ بهجت: اقوی جواز احرام است در لباس‌هایی که می‌تواند در نماز بپوشد، هرچند پوست یا غیر بافتنی باشد. تبریزى، خویی: بنا بر احتیاط، بافتنی باشد و از قبیل چرم و پوست و نمد نباشد. خامنه‌ای، سبحانی: چنانچه جامه احرام از پوست یا نایلون و مانند آن باشد، اگر عرفاً به آن جامه گفته می‌شود و پوشیدن آن متعارف است مانع ندارد. سیستانی: احتیاط مستحب در دو جامه احرام این است که بافتنی باشد و از قبیل چرم و پوست و نمد نباشد. مکارم: این احتیاط ترک نشود.

مسئله 281
امام خمینی: لازم نیست که جامه احرام منسوج و بافتنی باشد، ^{[م281 ۱]} بلکه اگر مثل «نمد» مالیده باشد و جامه به آن گفته شود ^{[م281 ۲]}مانع ندارد.
مراجع دیگر: ↑ تبریزى، خویی: احوط در دو جامه احرام این است که بافتنی باشد و از قبیل چرم و پوست و نمد نباشد. صافی، گلپایگانی: به احتیاط واجب جامه احرام بافته باشد و از پوست و یا مثل نمد مالیده نباشد. مکارم: احتیاط در آن ترک نشود. ↑ خامنه‌ای: و پوشیدن آن متعارف باشد.

استحباب پوشیدن جامه احرام در زمان طواف

مسئله 282
امام خمینی: افضل آن است که محرم اگر جامه احرام را عوض کرده، وقتی که وارد مکه می‌شود برای طواف همان جامه‌ای را که در آن محرم شده است بپوشد، بلکه موافق احتیاط استحبابی است. ^{[م282 ۱]}
مراجع دیگر: ↑ خویی: متعرض این مسئله نشده‌اند. سبحانی: مستحب است.

حکم پوشیدن قبا و پیراهن در سردی هوا

مسئله 283
امام خمینی: اگر محرم اضطرار پیدا کند به پوشیدن قبا یا پیراهن برای سردی هوا یا غیر آن می‌تواند قبا و پیراهن بپوشد، لیکن باید قبا را پایین و بالا کند و به دوش بیندازد و دست از آستین آن بیرون نیاورد و احوط آن است که پشت و رو نیز بکند و پیراهن را نیز باید به دوش بیندازد و نپوشد ^{[م283 ۱]}و اگر اضطرار رفع نمی‌شود مگر به پوشیدن قبا و پیراهن، می‌تواند بپوشد. ^{[م283 ۲]}
مراجع دیگر: ↑ خامنه‌ای: اگر بر اثر سرما و مانند آن ناگزیر از پوشیدن جامه دوخته باشد می‌تواند از لباس‌های معمولی مانند پیراهن استفاده کند اما نباید آن را بپوشد بلکه آن را به صورت برعکس بالا به پایین یا پشت و روبه‌روی خود بیاندازد. سبحانی: هرگاه برای ضرورتی ناچار به پوشیدن لباس دوخته شد باید کفاره بدهد و بنا بر احتیاط در صورت ضرورت قبا و پالتو و کت را پشت و رو کرده بر دوش بیندازد و دست در آستین نکند. سیستانی: واجب این است که پشت و رو کند و دست از آستین آن بیرون نیاورد و یا اینکه آن را پایین و بالا کند و بپوشد. فاضل: احتیاط استحبابی است؛ و واجب است پیراهن را نیز بالا و پایین کند. گلپایگانی: ولی باید برای آن کفاره بدهد و متعرض بقیه مسئله نشده‌اند. ↑ تبریزی، سبحانی، سیستانی: و بنا بر احتیاط کفاره هم بدهد. خامنه‌ای: و بنا بر احتیاط واجب باید یک گوسفند کفاره بدهد. زنجانی: ولی باید کفاره بدهد. صافی: ولی باید برای آن کفاره بدهد.

موارد در آوردن جامه احرام

مسئله 284
امام خمینی: لازم نیست جامه احرام را همیشه در برداشته باشد، بلکه جایز است آنها را عوض کند و برای شستن بیرون بیاورد و برای حمام رفتن آنها را بِکند، بلکه جایز است برای حاجت ^{[م284 ۱]}هر دو را بیرون بیاورد و لخت شود.
مراجع دیگر: ↑ تبریزی، خویی، زنجانی، سیستانی: و غیر حاجت. سبحانی: و امثال اینها جائز است و در غیر این صورت لازم است همواره دو لباس احرام را بر تن داشته باشد.

حکم بیشتر پوشیدن جامه احرام

مسئله 285
امام خمینی: شخص محرم می‌تواند از دو جامه احرام بیشتر بپوشد، مثل دو سه ردا و دو سه لنگ برای حفظ از سرما یا غرض دیگر. ^{[م285 ۱]}
مراجع دیگر: ↑ زنجانی، فاضل: لیکن همه آنها باید شرایط لباس احرام را داشته باشند.

حکم نپوشیدن جامه احرام در صورت عمد

مسئله 286
امام خمینی: اگر لباس احرام را عمداً نپوشد ^{[م286 ۱]}یا لباس دوخته درحالی‌که می‌خواهد محرم شود بپوشد معصیت کرده است، ولی به احرام او ضرر نمی‌رساند ^{[م286 ۲]} و احرامش صحیح است، و اگر از روی عذر باشد معصیت هم نکرده و احرامش صحیح است.
مراجع دیگر: ↑ زنجانی: یا لباسی را که بر محرم حرام است درحالی‌که می‌خواهد محرم شود بپوشد... ↑ خامنه‌ای: اگر در حین احرام، از روی علم و عمد لباس دوخته را از تن بیرون نیاورد، صحت احرامش خالی از اشکال نیست و احتیاط واجب آن است که پس از بیرون آوردن آن نیت و تلبیه را تکرار کند. سبحانی: پوشیدن دو جامه احرام وجوب نفسی دارد و اگر عمداً نپوشد و لبیک گوید معصیت کرده و باید هرچه زودتر لباس دوخته را از تن بیرون آورد. صافی، گلپایگانی: بنا بر احتیاط باید لباس را بکند و محرم شود تا قطع به صحت احرام نماید. مکارم: در صورت عمد خالی از اشکال نیست.

گره زدن لباس احرام

مسئله 287
امام خمینی: گره زدن لباس احرام اشکال ندارد ^{[م287 ۱]}ولی احتیاط واجب آن است که آن را که لنگ قرار داده به گردن گره نزند ^{[م287 ۲]} و اگر از روی جهل یا نسیان گره زد احتیاط آن است که فوراً باز کند، ولی به احرامش ضرر نمی‌رساند و چیزی هم بر او نیست و سنگ در جامه احرام گذاشتن و بانخ بستن نیز جایز است. ^{[م287 ۳]}
مراجع دیگر: ↑ بهجت، تبریزی، خویی، سیستانی: احوط این است که ازار (لنگ) خویش را به گردن خود بلکه مطلقا گره نزند، ولو بعض آن را به بعض دیگر و با چیزی مانند سنجاق نیز آن را به هم وصل نکند. و احوط این است که ردا نیز گره زده نشود، ولی فرو کردن سوزن یا سنجاق در آن عیبی ندارد. زنجانی: بر مرد محرم، گره زدن لباس احرام و بستن آن با دکمه و کش و سنجاق و سنگ گذاشتن و مانند آن در صورت لزوم، جایز است و در غیر این صورت باید از این امور اجتناب کند و در هر حال، این کار به احرام و عمره و حج، ضرر نمی‌زند. سبحانی: احتیاط آن است که لباس احرام را با سنجاق قفلی به هم وصل نکند ولی در حال ضرورت که مثلاً گاهی در مشعرالحرام پیش می‌آید مانعی ندارد. صافی، گلپایگانی: سنجاق زدن و گره زدن حوله احرام و سنگ گذاشتن بین دو طرف حوله، به نحوی که حوله به صورت یقه پیراهن در آید جایز نیست، و نیز نباید پارچه احرام را چاک داده و مانند پیراهن بپوشد، بلی قرار دادن سنگ کوچک، در جامه احرام برای آنکه آن را سنگین کرده، و ردا را حفظ نماید مانعی ندارد. ↑ خامنه‌ای: گره زدن لنگ به گردن جایز نیست ولی سنجاق زدن و امثال آن و گره زدن بعض آن به بعض دیگر مانعی ندارد مادامی که از صدق عنوان إزار خارج نشود. و همچنین در ردا گره زدن آن با سنجاق یا گیره یا با گذاشتن سنگ‌ریزه در دو طرف آن، بستن آن با نخ به نحو متعارف تا زمانی که عنوان ردا بر آن صدق کند، جایز است. ↑ گلپایگانی: اگر بدون گِره باشد مانعی ندارد، به شرط آنکه دو طرف ردا را روی یکدیگر نگذارد که مثل گریبان شود. نوری: چنان‌که جایز است بعضی از لباس احرام را به بعضی دیگر با سوزن و غیر آن وصل کند.

عدم شرط طهارت در زمان احرام

مسئله 288
امام خمینی: شرط نیست در احرام بستن پاک بودن از حدث اصغر و اکبر، پس جایز است در حال جنابت و حیض و نفاس محرم شود، بلکه غسل احرام برای حائض و نفساء مستحب است.

شکافتن پیراهنی که بعد از احرام بپوشد

مسئله 289
امام خمینی: اگر پیراهن بپوشد بعد از آنکه محرم شد، لازم است که پیراهن را شکاف دهد ^{[م289 ۱]}و از پایین بیرون آورد، ولی اگر در پیراهن محرم شود، لازم نیست شکاف دهد ^{[م289 ۲]}و از پایین بیرون آورد، و همین قدر لازم است آن را بکند و لباس احرام بپوشد و در هر دو صورت احرامش صحیح است.
مراجع دیگر: ↑ زنجانی: شکافتن پیراهن برای این است که بتواند پیراهن را از پایین بیرون آورد و اگر بدون شکافتن پیراهن بتواند آن را از پایین بیرون آورد شکافتن پیراهن لازم نیست، و در این صورت که بعد از احرام پیراهن پوشیده فرقی نیست که عالم به مسئله بوده یا از روی جهل به مسئله پیراهن پوشیده باشد. ↑ بهجت: در هر دو صورتِ نزع، مخیط باید بدون پوشاندن سر باشد. خامنه‌ای: در صورت علم و عمد، نظر معظّم له در ذیل مسئله 286 بیان شد. زنجانی: این مطلب در صورتی است که از روی جهل به مسئله در پیراهن محرم شده باشد و اگر از روی علم به مسئله در پیراهن محرم شده باشد، باید آن را از پایین بیرون آورد و اگر لازم شد آن را بشکافد. سبحانی: اگر در پیراهن و مانند آنکه جلو بسته است محرم شود باید آن را بشکافد و از پایین بیرون آورد و باید کفاره دهد هرچند مضطر بوده باشد. صافی، گلپایگانی: حکم آن در فرض عمد، در مسئله 286 گذشت.

در صورت فراموشی احرام

مسئله 290
امام خمینی: اگر فراموش کند احرام را و به خاطرش نیاید مگر بعد از اتمام همه واجبات و نتواند جبران کند احتیاط در بطلان عمره او است، اگرچه صحت آن به نظر بعید نیست، ^{[م290 ۱]}ولی اگر اعمال حج را هم تمام کرد و یادش آمد عملش صحیح است.
مراجع دیگر: ↑ بهجت: محل تأمّل است صحیح بودن غیر حج. تبریزی، خویی، سیستانی: صحت عمره او خالی از اشکال نیست و باید احتیاط ترک نشود. زنجانی: در عمره تمتع به ذیل 263 و در حج تمتع به ذیل 947 تا 949 عمل نماید. سبحانی: اگر کسی احرام را فراموش کرد و تا بعد از همه واجبات عمره تمتع به خاطرش نیامد، چنانچه وقت و فرصت دارد به میقات رفته و محرم می‌شود و اگر امکان و یا وقت ندارد، از ادنی‌ الحل محرم می‌شود و عمره تمتع را مجدداً انجام می‌دهد و اگر امکان رفتن به ادنی ‌الحل نیست و درک وقوف اختیاری عرفه از دست می‌رود، حج او به حج إفراد بدل می‌شود ولی اگر بعد از اعمال حج متوجه شد که محرم نشده، حج او صحیح است. صافی، گلپایگانی: عمره او صحیح است. فاضل: عمره‌اش باطل است و باید عدول به غیر حج تمتع کند و همین طور است اگر ترک احرام از روی جهل باشد. مکارم: عمره و حج او صحیح است.

جستار وابسته

پوشیدن جامه احرام

منبع

این مقاله برگرفته از صفحه 166 تا 174 کتاب مناسک حج پژوهشکده حج و زیارت، سال انتشار: ۱۳۹۷ است.

[1] 
سبحانی: و احتیاط لازم آن است که زنان نیز علاوه بر جامه‌هایی که بر تن دارند این دو جامه را بپوشند و طواف و سعی را با آن دو انجام دهند.

صافی: احتیاط مستحب آن است که زن‌ها نیز دو جامه احرام را در وقت محرم شدن بپوشند و در طواف و سعی نیز همراه داشته باشند.

فاضل: احتیاط مستحب آن است که زن‌ها نیز دو جامه احرام را هنگام محرم شدن بپوشند.

گلپایگانی: پوشیدن دو جامه احرام اختصاص به مردان ندارد و احتیاط واجب آن است که زن‌ها نیز دو جامه را بپوشند، اگرچه کندن لباس دوخته بر آنها واجب نیست و جایز است بعد از احرام دو جامه احرام را بیرون بیاورند و با همان لباس خودشان باشند و بهتر آن است که در حال سعی و طواف دو جامه احرام را در برداشته باشند.

[2] سبحانی: و احتیاط لازم آن است که زنان نیز علاوه بر جامه‌هایی که بر تن دارند این دو جامه را بپوشند و طواف و سعی را با آن دو انجام دهند.

[3] صافی: احتیاط مستحب آن است که زن‌ها نیز دو جامه احرام را در وقت محرم شدن بپوشند و در طواف و سعی نیز همراه داشته باشند.

[4] فاضل: احتیاط مستحب آن است که زن‌ها نیز دو جامه احرام را هنگام محرم شدن بپوشند.

[5] گلپایگانی: پوشیدن دو جامه احرام اختصاص به مردان ندارد و احتیاط واجب آن است که زن‌ها نیز دو جامه را بپوشند، اگرچه کندن لباس دوخته بر آنها واجب نیست و جایز است بعد از احرام دو جامه احرام را بیرون بیاورند و با همان لباس خودشان باشند و بهتر آن است که در حال سعی و طواف دو جامه احرام را در برداشته باشند.

[2] 
بهجت: واجب است پوشیدن دو جامه در حال احرام، و محل پوشیدن، از باب مقدمه قبل از نیت و تلبیه است و احتیاط در صورت تاخیر پوشیدن در اعاده نیت و تلبیه است.

زنجانی: پوشیدن لباس احرام، شرط صحت احرام نیست، هرچند بنا بر مشهور، پوشیدن آن هنگام لبیک گفتن لازم است. و در هر حال اگر لباسی را که پوشیده شرایط لباس احرام را نداشته باشد به احرام و سایر اعمال حج، ضرری نمی‌رساند.

سبحانی: می‌بایست قبل از نیت و تلبیه دو جامه را بپوشند و اگر پس از گفتن لبیک این دو لباس را بر تن کنند احتیاط آن است که دو مرتبه لبیک بگوید.

صافی، گلپایگانی، نوری: می‌بایست قبل از نیت و تلبیه دو جامه را بپوشند.

[7] بهجت: واجب است پوشیدن دو جامه در حال احرام، و محل پوشیدن، از باب مقدمه قبل از نیت و تلبیه است و احتیاط در صورت تاخیر پوشیدن در اعاده نیت و تلبیه است.

[8] زنجانی: پوشیدن لباس احرام، شرط صحت احرام نیست، هرچند بنا بر مشهور، پوشیدن آن هنگام لبیک گفتن لازم است. و در هر حال اگر لباسی را که پوشیده شرایط لباس احرام را نداشته باشد به احرام و سایر اعمال حج، ضرری نمی‌رساند.

[9] سبحانی: می‌بایست قبل از نیت و تلبیه دو جامه را بپوشند و اگر پس از گفتن لبیک این دو لباس را بر تن کنند احتیاط آن است که دو مرتبه لبیک بگوید.

[10] صافی، گلپایگانی، نوری: می‌بایست قبل از نیت و تلبیه دو جامه را بپوشند.

[3] 
سیستانی: احتیاط مستحب اعاده نیت و تلبیه است.

فاضل: احتیاط مستحب است.

[12] سیستانی: احتیاط مستحب اعاده نیت و تلبیه است.

[13] فاضل: احتیاط مستحب است.

[4] 
بهجت: اِزار از ناف تا زانو را باید بپوشاند.

تبریزى، خویی: باید به اندازه‌ای باشد که ناف تا زانو را بپوشاند.

سبحانی: یکی به صورت لنگ باشد و از ناف تا زانو را بپوشاند و دیگری به صورت ردا که از شانه تا کمر را پوشش دهد.

سیستانی، صافی، گلپایگانی، مکارم: بنا بر احتیاطِ واجب، لازم است.

[15] بهجت: اِزار از ناف تا زانو را باید بپوشاند.

[16] تبریزى، خویی: باید به اندازه‌ای باشد که ناف تا زانو را بپوشاند.

[17] سبحانی: یکی به صورت لنگ باشد و از ناف تا زانو را بپوشاند و دیگری به صورت ردا که از شانه تا کمر را پوشش دهد.

[18] سیستانی، صافی، گلپایگانی، مکارم: بنا بر احتیاطِ واجب، لازم است.

[5] 
بهجت: واجب است پوشیدن دو جامه احرام که یکی از آنها ستر کند ما بین ناف و زانو را که آن را اِزار گویند و دیگری که ردا باشد آنقدر باشد که بپوشاند دو شانه را؛ به نحوی که ردا و تردّی به آن صادق باشد.

تبریزى، خویی: احتیاط آن است که پوشیدن به نحو متعارف باشد.

خامنه‌ای: اگر به کیفیت متعارف باشد کفایت می‌کند.

سیستانی: احتیاط مستحب این است که پوشیدن به نحو متعارف باشد.

[20] بهجت: واجب است پوشیدن دو جامه احرام که یکی از آنها ستر کند ما بین ناف و زانو را که آن را اِزار گویند و دیگری که ردا باشد آنقدر باشد که بپوشاند دو شانه را؛ به نحوی که ردا و تردّی به آن صادق باشد.

[21] تبریزى، خویی: احتیاط آن است که پوشیدن به نحو متعارف باشد.

[22] خامنه‌ای: اگر به کیفیت متعارف باشد کفایت می‌کند.

[23] سیستانی: احتیاط مستحب این است که پوشیدن به نحو متعارف باشد.

[6] 
بهجت، تبریزی، صافی، گلپایگانی: باید ردا به قدری باشد که شانه‌ها را بپوشاند.

سبحانی: یکی به صورت لنگ باشد و از ناف تا زانو را بپوشاند و دیگری به صورت ردا که از شانه تا کمر را پوشش دهد.

سیستانی: احتیاط واجب این است که ردا به اندازه‌ای باشد که دو شانه و دو بازو و مقدار قابل توجهی از کمر را بپوشاند.

فاضل: بلکه واجب است علاوه بر آن، قسمتی را بپوشاند؛ به گونه‌ای که صدق ردا بکند.

مکارم: بنا بر احتیاط واجب.

[25] بهجت، تبریزی، صافی، گلپایگانی: باید ردا به قدری باشد که شانه‌ها را بپوشاند.

[26] سبحانی: یکی به صورت لنگ باشد و از ناف تا زانو را بپوشاند و دیگری به صورت ردا که از شانه تا کمر را پوشش دهد.

[27] سیستانی: احتیاط واجب این است که ردا به اندازه‌ای باشد که دو شانه و دو بازو و مقدار قابل توجهی از کمر را بپوشاند.

[28] فاضل: بلکه واجب است علاوه بر آن، قسمتی را بپوشاند؛ به گونه‌ای که صدق ردا بکند.

[29] مکارم: بنا بر احتیاط واجب.

[7] 
بهجت: احرام صحیح است.

سبحانی: دو جامه احرام باید از هم جدا و به صورت دوتکه جداگانه باشند پس اگر با یک پارچه بلند از شانه تا زانو را بپوشاند صحیح نیست.

سیستانی: بلکه ظاهر این است که کافی نباشد.

[31] بهجت: احرام صحیح است.

[32] سبحانی: دو جامه احرام باید از هم جدا و به صورت دوتکه جداگانه باشند پس اگر با یک پارچه بلند از شانه تا زانو را بپوشاند صحیح نیست.

[33] سیستانی: بلکه ظاهر این است که کافی نباشد.

[8] 
بهجت: در پوشیدن لباس احرام قصد قربت لازم است. (متذکر نیتِ کندن لباس مخیط نشده‌اند).

تبریزی، خامنه‌ای، خویی: پوشیدن دو جامه احرام واجب تعبّدی است.

زنجانی: رعایت این احتیاط، مستحب است.

سبحانی: یکی از واجبات احرام است و طبعاً باید قصد قربت کند ولی در کندن و در آوردن لباس دوخته نیت لازم نیست.

سیستانی: بعید نیست اعتبار قصد قربت در پوشیدن لباس احرام.

[35] بهجت: در پوشیدن لباس احرام قصد قربت لازم است. (متذکر نیتِ کندن لباس مخیط نشده‌اند).

[36] تبریزی، خامنه‌ای، خویی: پوشیدن دو جامه احرام واجب تعبّدی است.

[37] زنجانی: رعایت این احتیاط، مستحب است.

[38] سبحانی: یکی از واجبات احرام است و طبعاً باید قصد قربت کند ولی در کندن و در آوردن لباس دوخته نیت لازم نیست.

[39] سیستانی: بعید نیست اعتبار قصد قربت در پوشیدن لباس احرام.

[9] 
بهجت: بنا بر احتیاط در مجموع موانع نماز خواندن در لباس.

سبحانی: کلیه چیزهایی که در لباس نمازگزار شرط شده، در لباس احرام نیز شرط است.

سیستانی: بنا بر احتیاط واجب در غیر درندگان

[41] بهجت: بنا بر احتیاط در مجموع موانع نماز خواندن در لباس.

[42] سبحانی: کلیه چیزهایی که در لباس نمازگزار شرط شده، در لباس احرام نیز شرط است.

[43] سیستانی: بنا بر احتیاط واجب در غیر درندگان

[10] 
بهجت، تبریزی، خویی، زنجانی، صافی، فاضل، مکارم، نوری: احتیاط واجب است.

خامنه‌ای: بدن نما بودن ردا مانع ندارد، مشروط بر اینکه ردا بر آن صدق کند.

سبحانی: جامه‌های احرام باید به قدری ضخیم باشند که بدن از پشت آنها نمایان نباشد و اگر به قدری نازک باشد که در حال عرق کردن یا چسبیدن به تن، بدن نمایان گردد، طواف و نماز با آن اشکال دارد.

سیستانی: احتیاط این است که هیچ قسمتی از إزار بدن‌نما نباشد، ولی این شرط در ردا معتبر نیست.

گلپایگانی: جامه احرام نباید به قدری نازک باشد که حاکی از بشره باشد.

[45] بهجت، تبریزی، خویی، زنجانی، صافی، فاضل، مکارم، نوری: احتیاط واجب است.

[46] خامنه‌ای: بدن نما بودن ردا مانع ندارد، مشروط بر اینکه ردا بر آن صدق کند.

[47] سبحانی: جامه‌های احرام باید به قدری ضخیم باشند که بدن از پشت آنها نمایان نباشد و اگر به قدری نازک باشد که در حال عرق کردن یا چسبیدن به تن، بدن نمایان گردد، طواف و نماز با آن اشکال دارد.

[48] سیستانی: احتیاط این است که هیچ قسمتی از إزار بدن‌نما نباشد، ولی این شرط در ردا معتبر نیست.

[49] گلپایگانی: جامه احرام نباید به قدری نازک باشد که حاکی از بشره باشد.

[11] 
بهجت: اما زنان بنا بر اقوی جایز است در جامه حریر احرام ببندند، گرچه احتیاط در ترک آن است. و همچنین است جواز پوشیدن آن در جمیع احوال احرام.

تبریزی، خامنه‌ای، خویی، زنجانی، صافی، گلپایگانی: باید از حریر خالص نباشد.

[51] بهجت: اما زنان بنا بر اقوی جایز است در جامه حریر احرام ببندند، گرچه احتیاط در ترک آن است. و همچنین است جواز پوشیدن آن در جمیع احوال احرام.

[52] تبریزی، خامنه‌ای، خویی، زنجانی، صافی، گلپایگانی: باید از حریر خالص نباشد.

[12] 
سبحانی، صافی، فاضل، گلپایگانی: حکم آن در سوم از واجبات احرام (پوشیدن لباس) گذشت.

[54] سبحانی، صافی، فاضل، گلپایگانی: حکم آن در سوم از واجبات احرام (پوشیدن لباس) گذشت.

[13] 
بهجت: در مسئله قبلی جواز آن گذشت.

تبریزی، خویی، زنجانی، سیستانی: زنان می‌توانند در لباس‌های عادی خود، در صورتی که دارای شرایط ذکر شده در لباس احرام باشد، احرام ببندند.

[56] بهجت: در مسئله قبلی جواز آن گذشت.

[57] تبریزی، خویی، زنجانی، سیستانی: زنان می‌توانند در لباس‌های عادی خود، در صورتی که دارای شرایط ذکر شده در لباس احرام باشد، احرام ببندند.

[14] 
زنجانی: هرگاه بدن یا لباس محرم ـ مرد باشد یا زن ـ، نجس شود باید بدون تأخیر آن را تطهیر کند یا لباس را عوض نماید و اگر نامحرم نباشد آن را درآورد.

سبحانی: باید لباس را تطهیر و یا عوض کند ولی اگر به خاطر نبودن امکانات در مسلخ و یا بُعد مسافتی که مجبور است طی کند تا جامه را عوض یا تطهیر کند مقداری طول کشید به صحت احرام لطمه نمی زند و اگر تطهیر نکرد تا زمان حلق و تقصیر، به صحت ذبح و احرام ضرر نمی‌زند و کفاره ندارد.

صافی، گلپایگانی: اگر لباس احرام در بعض حالات احرام نجس شود، احتیاط مستحبّ آن است که آن را عوض کند و یا تطهیر نماید، بلکه احوط و اولی آن است که اگر محرم بدنش نجس شود نجاست را از آن زایل کند.

مکارم، نوری: واجب است.

[59] زنجانی: هرگاه بدن یا لباس محرم ـ مرد باشد یا زن ـ، نجس شود باید بدون تأخیر آن را تطهیر کند یا لباس را عوض نماید و اگر نامحرم نباشد آن را درآورد.

[60] سبحانی: باید لباس را تطهیر و یا عوض کند ولی اگر به خاطر نبودن امکانات در مسلخ و یا بُعد مسافتی که مجبور است طی کند تا جامه را عوض یا تطهیر کند مقداری طول کشید به صحت احرام لطمه نمی زند و اگر تطهیر نکرد تا زمان حلق و تقصیر، به صحت ذبح و احرام ضرر نمی‌زند و کفاره ندارد.

[61] صافی، گلپایگانی: اگر لباس احرام در بعض حالات احرام نجس شود، احتیاط مستحبّ آن است که آن را عوض کند و یا تطهیر نماید، بلکه احوط و اولی آن است که اگر محرم بدنش نجس شود نجاست را از آن زایل کند.

[62] مکارم، نوری: واجب است.

[15] 
فاضل: یا لباسی که زنِ محرم پوشیده.

[64] فاضل: یا لباسی که زنِ محرم پوشیده.

[16] 
بهجت: و چنانچه بدن نجس شود تطهیر آن از جهت محرم بودن واجب نیست بنا بر اظهر.

سبحانی، فاضل: احتیاط استحبابی است.

سیستانی: وجوب مبادرت به تطهیر بدن ثابت نیست.

[66] بهجت: و چنانچه بدن نجس شود تطهیر آن از جهت محرم بودن واجب نیست بنا بر اظهر.

[67] سبحانی، فاضل: احتیاط استحبابی است.

[68] سیستانی: وجوب مبادرت به تطهیر بدن ثابت نیست.

[م269 ۱]

[م269 ۲]

[م269 ۳]

[م270 ۱]

[م271 ۱]

[م271 ۲]

[م272 ۱]

[م273 ۱]

[م274 ۱]

[م275 ۱]

[م276 ۱]

[م277 ۱]

[م277 ۲]

[م278 ۱]

[م278 ۲]

[م278 ۳]

[م280 ۱]

[م281 ۱]

[م281 ۲]

[م282 ۱]

[م283 ۱]

[م283 ۲]

[م284 ۱]

[م285 ۱]

[م286 ۱]

[م286 ۲]

[م287 ۱]

[م287 ۲]

[م287 ۳]

[م289 ۱]

[م289 ۲]

[م290 ۱]